ریشه یابی دوشواری، دشوار نیست / محمد بابایی

بی بی سی فارسی مقاله ای خواندنی و محققانه از محمود فرجامی روزنامه نگار و طنزنویس در خصوص ویدئوی مشهور به «دوشواری» منتشر کرده است. مقاله نکات جالبی از تاریخچه طنز معاصر و نقش کم نظیر ترک ها در گسترش آن دارد، که مطلب را جذاب تر هم می کند. بعد از وقایع مربوط به کاریکاتور مانا نیستانی و مطلبی که آقای محمد قائد نوشتند، به نظرم این یکی از بهترین مقالاتی است که منتقدانه به چگونگی تاثیر چنین اتفاقاتی می پردازد.

نویسنده معتقد است کسانی که در آن فضا و با آن ژست، سخنان پیرمرد را جالب یافته اند، لزوماً به خاطر لهجه ترکی او نبوده، اگر ویدئو مثلا با لهجه غلیظ مشهدی هم ضبط می شد، حتی بیش از این می توانست دستمایه سرگرمی عمومی باشد. و البته ادامه می دهد که در اینصورت مشهدی ها هیچ عکس العملی به آن نشان نمی دادند و حتی گفتار آن نُقل محافل جوانان مشهدی هم می شد. به نظر من و با شناختی که از لهجه مشهدی دارم، تردیدی در درستی این فرض نمی توان کرد. اما چرا تُرک ها اینگونه عکس العمل نشان دادند؟ نویسنده معتقد است که اگر مشهدی ها هم مدام در معرض «یه روز یه مشهدیه…»  بودند، به احتمال زیاد عکس العمل متفاوتی داشتند.

محمود فرجامی به نقش بی نظیر ترک ها در طنز ایرانی اشاره و استدلال می کند که با نفوذ گسترده آنها در تمام مناصب سیاسی و فرهنگی و علمی کشور، بعید است حتی یک نفر از جوکهائی با مضمون «یک روز یه ترکه…»، برداشتی مبتنی بر بلاهت بکند. دلایلی برای رواج این جوکها می آورد و البته اذعان دارد که به راحتی قابل ابطالند و به سختی قابل اثبات. اما نتیجه اصلی در انتهای مطلب به روشنی بیان می شود. چون این جوکها برای خنداندن است نه قضاوت «به هر حال بهتر است در مقام گوینده بیشتر محتاط و مودب بود و در مقام شنونده زیاد جدی نگرفت».

این نتیجه ی قابل قبول و بی طرفانه، به عموم هموطنان یادآور می شود مراقب حرفهای حساب نشده و احیاناً مضحک و اهانت آمیز خود باشند و به ترک ها نیز توصیه می کند مانند مشهد و اصفهان خویشتن دار باشند و از این گوش بشنوند و از آن گوش در کنند، چون این حرفها به شکل عام از جانب یک گوینده خاص و با یک انگیزه تخریب گرایانه گفته نمی شوند و با این همه وسعت غیرقابل انکار حضور ترکها در نقش های مهم اجتماعی و همزیستی راحت و معمول شان در کنار سایرین، واجد هیچ ارزشی نیست.

ابتدا اجازه بدهید به خطای متداولی که به شکل کلیشه ای در خصوص ترک های ایران رواج دارد و در این نوشته هم روی آن تاکید شده، اشاره ای داشته باشم. هر وقت که آذربایجانی ها از تبعیض در ایران سخن می گویند، نفوذ بالای سیاسی ترک ها در دستگاه سیاسی حال حاضر کشور به آنها گوشزد می شود. ساختار این نظام، مبتنی بر حکومت روحانیت شیعه است. از طرفی قریب به اتفاق مردم آذربایجان شیعه هستند. این مذهب نیز از طریق آذربایجان به سایر نقاط ایران گسترش یافته و بسیاری از مراجع بلند پایه و با نفوذ معاصر مانند آیات عظام شریعتمداری، مرعشی نجفی و خوئی آذربایجانی بوده اند. اگر کثرت جمعیت آذربایجانی ها را لحاظ کنیم، حتی ممکن است حضورشان در دستگاه سیاسی متناسب هم نباشد. باید توجه داشت که نفوذ شیعیانی با اصالت عراقی و یا معاود عراقی هم در این حکومت کم نیست. با همه اینها، دشوار بتوان در این حکومت حتی یک بخشدار یافت که تاکید و اصرار آشکار به شخصیت آذربایجانی و ترکی خود داشته باشد. همانطور که نامگذاری بهترین اتوبانهای تهران به نام علمای عرب معاصر را نمی توان پاسداشت فرهنگ هموطنِ عربی دانست که از توهین و تحقیر سازمان یافته «آریائی کاران» در عذاب است.

در سیاست خارجی هم این قاعده به روشنی نمایان است. مقامات با ذره بین دنبال کشف فلان جامعه شیعه در دور افتاده ترین کشور افریقائی هستند، اما در مناقشه دومین کشور مهم شیعی جهان با ارامنه مسیحی ارتدوکس که بیست درصد خاک شیعیان را در اشغال دارد، آشکارا مصلحت را در نزدیکی به ارمنستان دیدند. روابط ایران و ارمنستان در میان همسایه های آن کشور، حتی از گرجستان مسیحی نیز بهتر است. البته شخصیت آذربایجانی آذربایجانیها، مسئله اصلی تمام حکومتهای صد سال گذشته بوده است. به این استدلال خطا باید جداگانه و مفصل پرداخت.

مدیر خارجی یکی از شرکتهای معتبر نوشابه سازی در ایران اهل استانبول ترکیه و نماد یک تُرک طرفدار حزب عدالت و توسعه است. به ایران و تمام کشورهای اسلامی علاقه دارد. به زبان فارسی عشق می ورزد. برعکس سایر مدیران تُرک که همواره مترجمی از طرف سازمان در اختیار آنهاست، به هزینه شخصی خود معلم فارسی استخدام کرده تا این زبان را یاد بگیرد. من مدتها فارسی حرف زدن ایشان در جلسات و عکس العمل شنوندگان را زیر نظر داشتم. بعضی همکاران مشهدی من که فقط کافی بود کسی از تبریز زنگ بزند و بلافاصله بگویند «یکی بیاد ببینه این ترکه چی میگه!» با جان و دل به او گوش می دادند. اشتباهات فراوان او را حدس می زدند و محترمانه و تا حدودی متمدنانه، ضمن صحبت جمله صحیح را در جواب بکار می بردند. اگر رواج «یه روز یه ترکه ….» به خودی خود واجد کارکرد تاثیر گذار بالائی بود، این شهروند ترکیه که از پیرمرد «دوشواری» هم دشوارتر فارسی حرف می زند و کلمات ترکی را هم چاشنی صحبتهای خود می کند، باید بیشتر اسباب خنده دیگران بود، که ابداً چنین نیست.

قبل از انقلاب وقتی امل ساین آهنگ گل سنگم را خواند، با استقبال بسیار گسترده ایرانیان مواجه شد. اگر بانوئی از اردبیل با همان کیفیت و با همان میزان لهجه این آهنگ را می خواند، باید خود را بلافاصله بازنشسته می کرد، وگرنه مجبورش می کردند به زندگی خود خاتمه دهد. رواج «یه روز یه ترکه ….» به سهم خود می تواند مخرب باشد، اما نباید اسباب ساده سازی صورت مسئله شود.

در خصوص سایر شهرهای ایران نیز به وفور جوکهای تندی ساخته می شود. در آنها تاکید بر خساست اصفهانی ها و تنبلی شیرازیها و شمع دزدی مشهدی ها کم نیست. فرض کنید در کاریکاتور مانا نیستانی سوسک مربوطه شمعی در دست و در حال فرار مورد بازخواست قرار می گرفت و می گفت  : «یَرَه مال مُویِه!» به راحتی می توان پذیرفت که این فرض به مراتب تندتر از «نمنه» ترکی است. در اینجا اهالی شهر به سوسکی تشبیه شده اند که شمعی را دزدیده و دروغ هم می گوید.

در چنین شرایطی روزنامه متمدن حتماً تمام دست اندکاران را راساً تنبیه می کند و احتمالاً مورد اعتراض شدید مقامات هم قرار می گیرد، اما آیا استان خراسان به هم می ریخت؟ شهر مشهد به مدت یک هفته دست خوش اعتراضات بسیار گسترده می شد؟ فضای شهر به خاطر همین کاریکاتور برای مدتها امنیتی می بود؟ کسانی که مشهد را می شناسند، با این مدعا مخالفتی نخواهند کرد که عبارت « یَرَه مال مُویِه!» نه تنها مشهد را بهم نمی ریخت، بلکه مدتها نقل محافل جوانان این شهر هم می شد. توهینی به مراتب تندتر با عکس العملی کاملا متفاوت مواجه می شود، چرا؟ محمد قائد در کتاب «ظلم و جهل و برزخیان زمین» و در فصل «سقوط از متعالی به مبتذل در رویاروئی فرهنگها»، می نویسد :

«در روانشناسی اجتماعی برخورد فرهنگها و طبقات چند نکته می توان یافت. اول، هر چه طرف انتقاد کننده قوی تر باشد، ضربه وارده دردناک تر و احساس مظلومیت در طرف ضعیف بیشتر است. چنانچه در روزنامه ای در یک شهر کوچک ایران مطلبی دائر بر وجود تنعم بی حد و حساب در شهر تهران، و حاوی اتهام اسراف و افراط در خوشگذرانی به ساکنان آن درج شود، واکنش احتمالی چنین مطلبی در تهران دلسوزی همراه با مطایبه است. در مقابل، درج مطلبی در روزنامه ای چاپ تهران حاوی انتقادی نه حتی به آن اندازه سنگین از مردم یک شهر کوچک ممکن است سبب شود مردم محلی دفتر نشریه در آن شهر را به آتش بکشند و ورود نسخه های آن را ممنوع کنند. چون موضوع را کاملا شخصی می بینند و خود را شخصاً در معرض اهانت می یابند. زمانی که در تهران مطلبی درج شد در باره حمله وحشیانه افرادی در لرستان به کوهنوردانی که از شهرهای دیگر برای سیاحت آن نواحی رفته بودند، پاسخ مقامهای محلی آکنده از خشم و ملامت بود. در موردی دیگر، یک دانشجوی اهل تهران که مقاله ای در انتقاد از خدمات شهر محل تحصیلش، بوشهر، در روزنامه در تهران منتشر کرده بود چنان زیر آتشبار حمله های شدید اهالی شهر قرار گرفت که ناچار شد در نشریه ای محلی پوزش بخواهد. انتقاد دانشجوی اهل بوشهر از مصائب خویش در شهر تهران بسیار کمتر توجه بر می انگیزد، تا چه رسد که کار به عذرخواهی از اهالی پایتخت بکشد…..وقتی فرهنگی از سوی فرهنگ بالادست تحقیر می شود، پاسخ آن ممکن است نه مقابله به مثل، بلکه پرخاش باشد. فرهنگ قوی تر به فرهنگ ضعیف تر نزدیک می شود و به معاینه آن می پردازد، در حالی که فرهنگ ضعیف تر نه تنها قادر به چنین کاری نیست بلکه از فهم گزارش حریف از آن معاینه در می ماند……واقعیات تاریخی هر چه باشد، به تجربه می بینیم که نه فصلی از کتاب، بلکه ده کتاب کامل هم اگر در ممسنی و بویر احمد در ذم اهالی شیراز یا تهران منتشر شود کسی از آنان خم به ابرو نخواهد آورد. حتی ممکن است چنین مطالبی را مفرح قلمداد کنند. برخورد دو فرهنگ، و یا دو خرده فرهنگ، پیش از هر چیز تابع برخورد دو جرم است: جرم سنگین کمتر از جرم سبک از چنین برخوردی تاثیر می پذیرد.»

منظور آقای محمد قائد در این کتاب بررسی برخورد فرهنگهاست و هیچ ارتباط مستقیمی به این بحث ندارد، اما مقالاتی که به حساسیت ها و تعصبات قومی می پردازند و اینکه هر نوشته ای، عکسی، کاریکاتوری، بلافاصله به تریج قبای این اقوام بر می خورد را نقد می کنند، بهتر است رودربایستی را کنار بگذارند و مدلی در برخورد فرهنگها را ملاک ارزیابی قرار دهند که حتی لهجه فرهنگ برتر را هم هنگام صحبت به زبان فرهنگ فرودست زیباتر جلوه می کند. البته پیداست که این صراحت به دردسر بزرگتری هم منتهی خواهد شد.

صبح تا شام در کشورهای اسلامی بالا و پائین غربی ها را زیر و رو می کنند، حتی حسرت شنیدن این اهانتها از طرف غربی به دل جوامع اسلامی مانده است. اما گستاخی یک کشیش روان پریش، جهان اسلام را ماهها درگیر معرکه های خشونت بار خیابانی می کند. در سطح کشوری نیز توهینی به غایت شدیدتر در مشهد موجب هیچ عکس العملی نمی شود، ولی کمتر از آن شهری مثل تبریز را به هم می ریزد. پس چاره ای باقی نمی ماند که وزن و ظرفیت فرهنگی دو شهر در تحلیل لحاظ شود.

اما به راستی! تبریز و مشهد دارای چنین تفاوت فرهنگی شگرفی هستند؟ حتی فرض چنین فاصله فرهنگی هم پذیرفتنی نیست. نه تنها قاطبه هموطنان، بلکه کسانی که آشکارا تمایلات ضد تُرکی هم دارند، شهر پیشرو و جریان ساز تبریز را یکی از مراکز مهم فرهنگی کشور و بلکه منطقه می دانند.

پس موضوع چیست؟ حساسیت به لهجه و کاریکاتور را به وضوح دیده ایم و می بینیم، قبول تاثیر مخرب جوکها ساده سازی مسئله است، فرض اختلاف سطح فرهنگ هم آشکارا باور کردنی نیست، پس جواب چیست؟ در واقع نویسنده این مقاله و مقالات مشابه، منتقدانه و با حسن نیت تمام در پی جواب این سوال هستند که چه عواملی ترک های ایران را اینگونه حساس کرده است؟ اگر به همین روال صدها مقاله و کتاب در خصوص این مسئله و سوالی که مطرح شد نوشته شود، هرگز پاسخ و تحلیلی قابل قبول به دست نخواهد آمد، چون طرح سوال به روشنی اشتباه و از اساس خطاست. اگر نگاه را تغییر دهیم و اندکی جایگاه زبان و فرهنگ ترکی را بشناسیم، باید بپرسیم : «چرا آذربایجان هیچ حساسیتی ندارد؟»

کسی که فرهنگ آذربایجان و زبان ترکی و موسیقی و فولکلور این ملت را بشناسد، در شگفت خواهد بود که چرا تبریز طی صد سال گذشته به چنین سرنوشتی تن داده؟ شاید بتوان گفت تبریز تُرک ترین شهر منطقه خاورمیانه است. زمانی که استانبول پایتخت امپراتوری روم شرقی بود و توسط فاتحان عثمانی فتح نشده بود، تبریز شهر تُرکانی بود که به سهم خود مشغول تولید فرهنگ و دانش بودند. اکنون استانبول نوبل ادبیات را در سینه دارد و زبان و ادب ترکی را به سراسر جهان معرفی کرده، اما تبریز  در اندر خم حق ابتدائی خواندن و نوشتن زبان مادری دست و پا می زند. استانبول برای یک سال پایتخت فرهنگی اروپا شد، اما فرهنگ سازان ایران معاصر از صادق هدایت و دهخدا تا جلال آل احمد و احمد شاملو با فرهنگ تُرکی نامهربانی ها کردند. عارف قزوینی بدترین اهانتها را به تُرکان کرد. استاندار تبریز در رژیم پهلوی هم لابد در مدرسه ایشان آموزش دیده بود که خرشماری را به جای سرشماری به کار برد.

جهت مطرح کردن دقیق یک مسئله اجتماعی که به حال مردم مفید باشد و موجب گشایشی در احوالات آنها شود باید تمامی ابعاد خرد و درشت فرهنگی و همچنین واقعیت های غیر قابل انکار فضای نابرابر را در نظر گرفت. و گرنه در شهرها و مناطق مختلف آذربایجان هم جوکهای درون زبانی جریان دارد. بعضی از آنها مضامین بسیار تندی هم دارند، اما هرگز موجب اعتراض و حساسیت ویژه نبوده اند. اگر تاثیر «یه روز یک مشهدیه …»  با «یه روز یه ترکه …» مقایسه می شود، باید توام با این فرض باشد که در مشهد نیز مانند سمرقتد و بخارا، ازبکی زبان رسمی و انحصاری است. در چنین شرایطی تحلیل گر منصف در پی پاسخ به سوالاتی کاملا متفاوت خواهد بود. او خواهد پرسید :

تبریز را چه شده؟ چرا صد سال بی امان را از دست داده؟ چرا حساسیتهای خود را محدود به چند نوشته و کاریکاتور و ویدئو می کند؟ چرا به تحقیر سازمان یافته زبان و فرهنگ ترکی حساس نیست؟ چه صبری و چه ظرفیت نهانی دارد این تبریز؟ تبریز دروازه ورود مدرنیته به ایران است. تبریز اولین مدارس مدرن و دو زبانه را در ایران تاسیس کرد. اولین ترجمه ها از تبریز بود. با چنین سابقه ای، چرا باید تبریز زبان و فرهنگ خود را به کناری بگذارد؟ چرا باید آموزش مدرن تبریز طی صد سال گذشته انحصاراً به زبانی باشد که همچنان شهروندانش به «دوشواری» با آن سخن می گویند؟

منبع : سایت محمد بابایی

دانیشیق 16 / رحمتلیک غلامرضا امانی ایله مصاحیبه

رحمتلیک غلامرضا امانی ایله اوخویاجاغینیز دانیشیق ، 1382 اینجی ایلده ، امانی نین بیر آی زنداندان قورتولدوغوندان سونرا سایین آسمک ( آزربایجان سیاسال محبوسلار مدافیعه کمیتهسی ) اویه لری طرفیندن حاضیرلانمیش و یاییلمیشدیر ، ایندیسه 9 ایل سونرا ، رحمتلیک امانی نین اولومونون ایل دونومونده آزربایجان دموکراسی اوجاغی نین حورمتلی اوخوجولارینا تقدیم اولور ، سایین آسمک امکداشلارینا تشککور ائدیب و امانی یه بویوک آللاهدان رحمت دیله ییریک .

آزربایجان دموکراسی اوجاغی

صفر خان قهرمانیانین خلف اوغلو ، میللتیمیزین دایانیش سیمگه سی ، موهندیس غلامرضا امانی ، دورد ایل محبوس اولاندان سونرا ، مهر آییندا آزادلیغا بوراخیلمیشدیر.

آزربایجان سیاسال محبوسلاری مدافیعه کمیته سی نین ( آسمک ) چالیشقانلاری موهندیس امانی ایله گوروشوب و صمیمی  سلام ، سایغی و آلقیشلارینی ، امانی جنابلارینا بیلدیردیلر.گوروشون سونوندا موهندیس امانی آشاغیدا گلن موصاحیبه ده اشتراک ائتدیلر:

اولو تانرینین آدیلا خواهیش ائدیرم ، اوزونوزو اوخوجولارا تانیتدیرین ؟ 

 من غلامرضا امانی یم ، آزربایجانلی متوسط بیر عایله ده آنادان اولوب و تبریز دانیشگاهیندا اکینچیلیک ساحه سینده تحصیل آلمیشام و ایندیسه ، بیر میلتچی و متعهد گنج کیمی ، میلتیمیزین ایستکلرینین کانالیزه و الده  ائدیلمه سینه چالیشیرام.

جناب امانی ، سیزین  دورد ایل محبسده یاشاماغا محکوم اولماغینیز هانسی سببلره گوره اولموشدور و اساسا سیز هانسی اتهاملارلا سوچلانمیشدینیز؟

خواهیش ائدیرم جاوابی  بئله یازین کی من محکوم اولمادیم ، منی محکوم ائله دیلر ، ماراقلی بوراسیدیر کی ، دورد ایلدن سونرا هله ده منیم اتهاملاریم بللی دئییل ( تفهیم اتهام اولمامیشام )، اولکه نین جزایی و محکمه قانونلارینا اساسا ، بیرینجی نوبه ده  ، اتهاملارین متهمه آچیقلانماسی گرکلیدیر ، سونرا متهمه مدافیعه اجازه سی وئریلمه لیدیر و سوندا قاضی متهمین مدافیعه سی و الده ائدیلمیش سند و شواهده دایاناراق ، حوکم ائده بیلر ، بونلار اولکه نین قانونودور ، اما بیز و یولداشلاریمیز ائله بیر اتهاملارلا  سوچلانیرلار کی هئچ بو اتهاملار و یا اونا تای اتهاملارین آدی قانوندادا یازیلمامیشدیر .

دوغروسو بودور کی ، من بو مرحله لرین هئچ بیرینی گورمه دیم ، یعنی تفهیم اتهام اولمادی ، دادرسی جلسه لری تشکیل اولمادی و حوکم کوکوندن غلطدی.

من 76 گون اطلاعات اداره سینده ، یئرآلتی ، بالاجا بیر سلولدا و چوخ چتین و غیرانسانی دورومدا وئریلن سورغولارا جاواب وئردیم ، سونرا آغالار بو سورغو – جاواب اساسیندا منه محکومیت صادر ائله دیلر و محکومییت ین اساسیندا منی 4 ایل یئددی گون محبسده ساخلادیلار .

محبسین دورومو نئجه ایدی ؟

چوخ آغیر محدودیت لر ، ان ابتدایی یاشاییش و انقلاب محکمه سینین منه اولان حساسیتینه گوره دییه بیلرم کی 17 آی چوخ پیس و واقعا غیر انسانی بیر شرایطده یاشادیم ، آنجاق بو 17 آیدان سونرا کئچمیش فشارلارین داوامینا باخمایاراق ، زیندانین مسئوللاری منیمله ، حورمتله یاناشیردیلار و منیم اجتماعی روابطیمه گوره ، شرایط دییشمیشدی . منی بیر باشقا مسئله ده سیخیردی و اودا میللتیمیزین گنجلری و سرمایه لرینین ، چیرکین ایشلره گوره محبوس اولماقلاریدی .

هر حالدا بللی دیر کی سیز آزربایجان میللی حرکتینده چالیشماغینیزا گوره سیخینتیدا اولوب و محکوم اولموشدوز ، بو حرکتین آماجی نین آچیقلاماسینی رجا ائدیرم ؟

بیز انسان اولماغیمیز اعتباریله ، بیر سیرا حاقلارا مالیک اولموشوق، بیز انسانیق ، اولو بیر میللتمیز واردیر ، میللتیمیزین حاقلاری بیزه مقدس و اونملی دیر ، آجیا آجیا دئمه لی یم کی بو حاقلاردان دانیشماق و اونلاری ایسته مک یاساقدیر  . تاریخ شاهددیر کی بیز عصیرلر بویو باشقا میللتلرله قارداشجاسینا یاشامیشیق ، اونلارین حاقلارینا و ایستک لرینه باش ایمیشیک ، کدرلرینده کدرلنیب و شادلیغیندا سئوینمیشیک . بیز بئله بیر پارلاق یاشاییشلی و مترقی میللتین آیدینلاری و ضیالی لارییق . اوزوموزو میللتیمیزه بورجلو بیلیریک و میللتیمیزین دوغال ، انسانی حاقلارین الده ائتمگه چالیشیریق آنجاق مشکل حاکمیت طرفیندندیر یعنی حاکمیت ین استبدادی ، غیر انسانی و شوونیستی دگم لارینا گوره ، بو حاقلاری ایسته مک سوچ ساییلیر.

بلی بیز میللتیمیزی سئویریک، میللتیمیزین تاریخی بیزه دیرلی و اونون گله جگی بیزه اونملی دیر . آزربایجان میللتی باشقا میللتلره تای خوشبخت یاشاماغا و اینجه وارلیغا صاحیب اولماغا حاقلیدیر. بو حاقلاری مدافیعه ائتمک سوچسا ، سوچلویوق ، دوغال حاقلاریمیزدان سوز آچانین جزاسی محبس اولسا ، بیز محبسده چتین شرایطده یاشاماغا راضی ییق .

منجه بو حاقلاری ایسته مک گناه دئییل ، بونلار بیزیم آیدان آیین و گوندن ایشیق حاقلاریمیزدیر ، هر بیر مانع و آشیمدا قاباغیمیزدا اولسا ، قورخوب سارسیلماریق ، بیز دایانمادان قاباغا گئده جه ییک و میللی حاقلاریمیزا ، دئموکراسییا و برابرلیگه چاتینجا چالیشاجاغیق.

سیز محبسده اولان 4 ایل دورونده چوخ دییشیک لیکلر اوز وئرمشدیر ، آزربایجان میللی حرکتی یئنی بیر مرحله یه کئچیبدیر ، سیز دونیا دوزه نینین دییشیلمه سینه نئجه باخیرسیز ؟

 دورد ایل بوندان اونجه ، او زامان کی آغالار تصمیم توتدولار منی جامعه دن آییرسینلار ، دوروم بئله دئییلدیر ، یعنی هم دونیا گئدیشینده و هم ایچریده بویوک دییشیک لیکلر  اولوب ، طبیعی کی آزربایجان میللی حرکتی بو اولایلاردان تاثیر آلیر ، 4 ایل قاباق میللی حرکت بئله بیر قدرت و پتانسیله مالک دئییلدیر ، بوگون میللی گوجلریمیزین کمی و کیفی یوندن چوخالماسی آچیقجاسینا گوزه چارپیر ، منجه شرایط چوخ یاخشی دیر و امینم کی » گله جک بیزیم دیر «

ائله نظره گلیرکی رفرمیسم سیاستی ایراندا داشا دییبدیر  و رفرمیسمه اومید باغلایانلارین سایی گوندن – گونه آزالماقدادیر ، آزربایجان میللی حرکتی ، رفرمیسم له ایلگیلی دیر می ؟

 دئمک اولماز کی اصلاحات دایانیبدیر ، من بیر آزربایجان میللتچی سی کیمی ، ایسته میرم اصلاحات مسئله سینه وارد اولام ، نییه کی بیزیم ایستک لریمیزله اصلاحاتین ایستکلری فرقلی دیر ، یعنی رفرمیست لر بیر موجودیتی ، بیر سیاستی قبول ائدیب اونون اصلاح ائتمه سینه چالیشیرلار آنجاق بیزیم مسئله میز آیریدیر ، تاسف لر اولسون کی اصلاحاتچیلار بیزیم میللی ایستکلریمیزه سایغی گوسته رمه دیلر یعنی اونلار میللتین گوجوندن فایدالانماغی باجارمادیلار و وعده ائتدیکلرینه عمل ائتمه دیلر . بیزیم فیکیرداشلاریمیز اصلاحاتچیلارلا یاخین امکداشلیق ائتدیلر ، خاتمی نی تبلیغ ائتدیلر ، آنجاق اونلار قدرته چاتاندان سونرا میللتین حاقلاری و دموکراسی یولوندا لازم قدر چالیشمادیلار ، بیز اونلارین اللرین سیخدیق اما اونلار بیزدن چکیندیلر ، بیزده بونا ناراحات دئییلیک بلکه بو آجی تجروبه دن گئده جگیمیز یولدا فایدالاناجاغیق .

رفرمیست لرین سیاستلری و اونلارا قارشی قدرتلرین گوجلو اولماغی ، مردم لا اونلارین آراسیندا بویوک فاصله یاراتدی و میللتین اعتمادی الدن گئتدی. رفرمیست لر میللتله آچیقجاسینا یاناشمادیلار آیری طرفدن اصلاحات یالنیز ساده دییشیک لیکلره محدود اولدو و یئنی نسلین ایستکلرینی دوشونه بیلمدی بلکه ده دوشونمه دی.

بونلارلا بئله ، منجه اصلاحات هله دایانماییبدیر و اگر ارتباطین میللتله چوخالتسا و  ایرانین بوتون میللتلرینین ایستکلرین دستکله سه و اونلارین اعتمادین قازانسا داوام ائده بیلر ، چون میللتین گوجو هر آشیمی آشار و هر مانعی سیندیرار .

کئچن اون ایلده ، بیزیم مکتوبلاردا ، تومارلاردا یازدیغیمیز ایستکلر عموما آنایاسا چرچیوه سینده اولموش و بعضی ماده لرین اجرا اولونماسینا شامیل اولوردو آنجاق ایندی مطالیبه لریمیز گئنیش لنیبدیر مثلا نئچه آی بوندان اونجه » آزربایجان دانیشیر » سندی 600 نفر آیدین لاریمیزین امضاسیلا یاییلدی ، بو سندین اساس ایستهگی دئموکراسی و فدرالیسم دیر ، سیز بو دییشیگی نئجه چوزورسوز؟

بلی ، تاسفله حاکمیت ، کئچمیش 10 ایلده یازدیغیمیز تومارلار و مکتوبلارا جاواب وئرمه دی منجه بو سکوت آزربایجان آیدینلارینا و آزربایجان میللتینه حورمت سیزلیکدیر .

بو مسئله ایکی حالدان قیراق دئییل : یا حاکمیت بیزیم سسیمیزی ائشیتمیر و یا ائشیدیر اما حورمت سیزلیک ائدیر .

بو اوجا سسی ائشیتمه سه لر ، معلوم اولورکی حکومت چوخ ضعیف دیر و اساسا حاکمیتین قدرتده اولماغا صلاحیتی یوخدور ، اما اگر ائشیدیرلر ولی عمل ائتمیرلر بو حاکمیتین غیر دئموکراتیک و مشروعیت سیزلیگینین نشانه سیدیر .

ایندی دونیا گئدیشینین اصلی مسئله سی دئموکراسی و بشر حاقلاریدیر و هئچ درد درمان سیز و هئچ مسئله جاواب سیز دئییل . منجه ایراندا میللتلر مسئله سینین جاوابی فدرالیسم دیر .فدرالیسم بیر دئموکراتیک ابزار کیمی بشرحاقلارینین دوزگون یئرینه قویولماسینا بویوک دایاقدیر .

بو گونلر پارلماندادا 10 ایالت بحثی مطرح اولور آنجاق منه ائله گلیر کی مجلیسده مطرح اولان بحث ایکی اوزلولوک و آلداتماقلا یاناشی دیر یعنی اونلار بو طرحله مثلا آزربایجانی آرتیق بولمک ایسته ییرلر ، بو میللی حرکتین قاباغینا داش دیغیرلاتماقدیر ، منجه بو بنزه ر داوالار ایرانین میللی مساله سین حل ائده بیلمز ، بیزیم ایسته ییمیز تام و مکمل فدرالیسم دیر یعنی اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی فدرالیسم .

بیز طرح ائتدیگیمیز فدرالیسم ایران میللتلرینین قارداشلیغینی گوجلندیره جک و اولکه میزین گلیشمه سینه زمین یاراداجاق .

جناب امانی ، بویورون کی آزادلیق زامانیندا نه ائده جکسینیز و چالیشمالارینیز  هانسی ساحه ده اولاجاق ؟

دورد ایل زیندان دورونده منه دفعه لر مراجعت ائتدیلر و منیم آزاد اولاندان سونرا نه ائده جگیمی بیلمک ایستیردیلر ، جاواب بئله اولوردو کی ، من آزاد اولاندان سونرا منفعل و سوسقون اولمایاجاغام ، من محبسده ده اوز سیاسی چالیشمالاریما داوام وئریردیم و فیکیرلریمی آچیقجاسینا تبلیغ ائدیردیم ، عرض ائیله ییم کی منیم چالیشمالاریم بلکه ده کئچمیشدن آرتیق و گئنیش اولاجاقدیر و میللتیمیزین ایستک لرینی مدنی یوللارلا یئرینه قویماغا چالیشاجاغیق چون ایندی اوزومو میللتیمیزه داها آرتیق بورجلو حیس ائدیرم.

کئچن ایل ، معین ضرورت لره گوره ، آزربایجان سیاسال محبوسلار مدافیعه کمیته سی یاراندی و ایندی اولدوغو قدر سیاسال محبوسلاری و بشر حاقلارینی مدافیعه ائتمکله چالیشماقدادیر ، سیز بیر سیاسال محبوس کیمی بو کمیته نین ایشلرینی نئجه گورورسوز ؟

سیزی ساغ اولون ، من زینداندا خبرلری آلیردیم ، ال قولوز وار اولسون ، بیلیرم کی سیزین امکانلاریز آز و مانع لر چوخدور و اونا گوره ارتباط لاریزدا و ایشلریزده ضعف لر اولا بیلر ، مثلا محبوسلارین عائیله سیله ایلگیز آز اولور و یا اولمور آنجاق بونلارین هامیسی سیزین امکان سیزلیغیزدان و مظلومیت ینیزدن آسیلیدیر .

دئدیکلریم گیلئی و اینجیک لیک دئییل و من ایستیرم دونیا و آزربایجانین مظلوم میللتی بیلسین و ایسته دیگی حاقلارا یئتیشمگه سیزه و چالیشانلارا یاردیم ائتسین و آرخاسیندا دورسون ، منجه گرک ضیالی لاریمیز و امکانلاری اولان فیکیرداشلاریمیز سیزه مالی یاردیم ائتسین لر و سیز محبوسلاری مدافیعه ائتمگه وکیل توتوب و داها یاخشی عمل ائده سیز .

من گورورم کی آسمک ده محبوسلار کیمی سیخینتیدا و مظلومیت ده دیر ، دانیشیغیمین سونوندا سیزه اوغور دیله ییرم و آرزی ائدیرم کی هئچ زامان اولکه میزده سیاسال و عقیدتی محبوس اولماسین .

سایغیلارلا

آزربایجان سیاسال محبوسلار مدافیعه کمیتهسی ( آسمک )

چیلله گئجه سی نه اساطیری باخیش – میرعلی سیدسلامت

تبریز 14-9-89 میرعلی سیدسلامت 

اساطیر حاقدا قیسا بیر اؤزه ت:

حیات و تفکور حیاتی بیزیم اؤلکه لرده، سولاردان دا آرتیق آخینتی لی و جیرگ لی اولموش، و  طبیعی کی هارا یئتیشیب سه، دامغاسی زمانین لابیرنتینده ن کئچمیش و داش اولونموش گؤرونور. بو آخینتی او زامان لارا عایید اولور کی، اینسان سوروله ری، کؤهول ماغارالاردان داها چیخماییب و بلکه دوزه نله ره ائنماق فیکرینده ایمیش.

بیزیم کولتورده ان اسکی زامان لاردان، منتظم «آنئمیستی» دونیا گؤروشو، آشیق لار بیانیندا ایندیه ده ک، باقی قالیر.کئچمیش زامان لاردا، بیز بئله دوشونوردوک کی کائناتین یارانیش، دوام و داغیلماسی، 12000 ایلده اولموش. اون ایکی مین ایل بیر کامیل دؤور حئساب اولونوردی.

اون ایکی مین ایل، چئشیت لی اؤزه للیک له ره، بؤلونه ر. هر شئی ده ن اوول، اون ایکی، مین ایل لیک لره، بئله اولورسا، بیر ایل بیر دؤور، یعنی 12000 ایلین سیمبولو و هر آی (30 گون) بیر مین ایللیگین سیمبولو و سونوجدا هر ایلین باشا گه لمه سی، بیر دؤورون قورتالماسینین تمثیلی حئساب اولونور. قئید ائتمه لییک کی هر سیمبول، اصل واقعه نین بوتون گئچیدلرینی، اؤزیله داشی ییر.

ایکینجی اولاراق، اون ایکی مین ایل، دؤرد ائشیت (مساوی) حیصه یه بؤلونور. هر حیصه نی 3000 ایللیک بیر زامان ایحاطه ائده ر و هر بیر حیصه، گاه یا قات یا قاس آدلانار میثال اولاراق : بیرینجی گاه، ایکینجی گاه، اوچونجو گاه و دؤوردونجو گاه.

–         بیرینجی گاه : تانری لارا حصر اولان 3000 ایل ده ن عیبارت دیر. هر شئی ده ن اوول – او زامان کی نه یئر و نه گؤی وار- «زروان» آدلی بیر تانری موجود اییمیش. یئر و گؤی ده هئچ بیر یاراتیق یوخودور. زروان بیر ائولادا صاحیب اولماق ایسته ییر.

بئله یازیلیب کی :

زروان زمزمه ائیله دی. ایلکین یارانیش مجموعه ده، کلمه دیر و چون کلمه تانرینین وجودونون عیللتی دیر، مقدس ساییلیر.

بو زمزمه ده ن، اهورا و زروان ین شوبهه سینده ن اهریمن یارانیر. بو ایکی کاراکتر یاراندیقدان سونرا، ذات دا و کؤک ده ایکی متضاد و دوشمه ن اؤلکه یارانیر.

1-     ایشیق اؤلکه سی : اهورا واسیطه سی ایله

2-     قارانلیق اؤلکه سی : اهریمن واسیطه سی ایله

بیرینجی گاه، بو ایکی تانری و  اؤلکه نین یارانماسی ایله باشا چاتیر. بیرینجی گاه یارانیش اؤزه للیگینی داشییر و تانریلارا حصر اولونور . جنت بو گاه دا یارانیر.

–         ایکینجی گاه: ماددی یارانیش زامانی دیر. بیرینجی گاه دا، لمس اولونمایان، فیکیرسیز و حرکت سیز مینووی (بهشتی) یاراتیق، ماددی فورم تاپیر. ایشیق اؤلکه سینده، بیر *قیزیل آلما واسیطه سی ایله، ایلک اینسان و موقدس اینه ک یارانیر. اوندان سونرا آلتی کوک ( گون، آی، اولدوز، گؤی، یئر، دئنیز)، خئییرلی بیتکی لر و خئییرلی حئیوان لار یارانیر. یئر اوزو بهشته چئوریلیر. قورد و قوزو ایکیسی ده بیر گؤزده ن، بیرگه سو ایچیرله ر! ایشیق اؤلکه سینده ایشیق، وارلیق، اولوم، گؤزه للیک و … یارانیر. ظولمه ت اؤلکه سینده قارانلیق، یوخلوق، اؤلوم، چیرکین لیک، خسته لیک و … یارانیر. ایکینجی گاهین اوولینده نوردان یارانان ایلک اینسان تماما گؤزه للیک تمثیلجی سی دیر. اهریمن بو گؤزه للیکین 3000 ایل ائتکیسینده قالیر و بئله لیک له اهورانین یارادیجیلیغینا بؤیوک بیر فورصه ت یارانیر.

–         اوچونجو گاه: ایلک اؤنجه دئوله ر اهریمنی، اهورانین ائتکسینده ن چیخارتماغا چالیشیرلار. اهریمن اونلارا اینانمیر. نهایت «جهی» آدیندا بیر قادین دئوین سؤزونو قبول ائدیر و گیج لیق دان چیخیر! اهریمن بیتگی عالمینه هوجوم ائدیر و 7 اینجی مین ایلده بیتکیلرین هامیسینی قورودور. باغلاری خزانا چئویریر. باغلاردا خزه ل آغلار بایاتیسی بو دؤورانین فلاکتینی گؤسته ریر. 8 اینجی مین ایلده بوتون حئیوانلار محو ائدیر و 9 اونجو مین ایلده ایلک اینسان و موقدس اینه کی یاندیریپ یاخیر. اوچونجو گاه باشا چاتیر.

–         دؤردونجو گاه: خئییرلی بیتکی لر و حئیوان لار تکرار یارانیر. اهریمن ایله یئنی بیر ساواش باشلاییر. دؤردونجو گاهین ایلک اینسانی مئیدانا گئلیر. بو اینسان قورتاریجی دیر. نهایی فاتح دیر. مبارزه بوردا سونا چاتیر. اوچونجو گاه پاییز و سون باهار سیمگه سیدیر. اهریمنین سولطه سی پاییزلا باشلاییر. باغلار خزانا اوتورموش. گئجه و گؤندوزون اوزونلوقو عینی دیر.

فصیللر ده بئله یارانیر. باهار گول و چیچه ک لرین یارانیشی دیر. روحانی بیر یارانیش دیر. یای چیچکلرین مئیوه یه دونوشو و ماددی بیر یارانیش دیر. پاییز باغلارین خزل اولماسی و اهریمنین سولطه سی دیر. قیش اهریمن و اونون عامیللرینین ضعیف له مه سی دیر. قیشدا اهریمن ایله یئنی بیر موبارزه باشلاییر. نهایی فتح اله گئلیر. موغاماتدا دا بونون عینی سی گؤرونور . یک گاه، دوگاه، سه گاه و چاهارگاه.

چیلله گئجه سی:

اهریمنین ضعیف له مه سی دیر. گئجه نین عؤمرو قیسالاشیر. گون لر اوزانیر. ایلک اینسانا گون لرین اوزانماسی گونشین دوغماسی آلغیلانیر. داها اود-آتش تاپیلماییبدیر. گونشین دوغماسی ان اؤنملی حادیثه لرده ن بیریدیر. مهم و اؤنه ملی حادیثه لرین قیرخی-چیلله سی ساخلانیلار اؤرنه گی : یئنی وفات ائده نین قیرخی ساخلانیلار و یا یئنی دوغان کؤرپه نین قیرخی جیخاندان سونرا مجلیس لر قورولار.

گونش دوغولور. گونشین دوغولماسی حؤرمه تله قارشیلانیر. هم بؤیوک چیلله هم بالا چیلله کئچیریلیر. سفره لر آچیلیر. یای دان قالما قورو میوه لرده ن و قارپوز کیمی یاش سفره یه قویولور.

بو آئینی مراسیم دونیا اوزه رینه یاییلان » میترائیسم» مذهبی نین قایناق و اساسی اولموشدور. بو مراسیم بیر چوخ خالق آراسیندا ایندی ده ایجرا اولونور.

اومید کی گونلرینیز گونشین دوغماسیلا ایشیق دولو و گونش کیمی سارسیلماز و آیدین اولسون.

فاشيزمين مئتودولوگيياسي: دورتو [انگیزه] و دوشونجه / ایواز طاها

گیریش

آپرئل آییندا "فاشیزم مئتودولوگییاسی" باشلیقلی کیتابین ایکینجی بؤلومو بو دوشرگه‌ده وئریلیر. بو اثر ایواز طاهانین 2000ـجی ایلده نشر ائتدیردییی "تئوری توطئه" کیتابی‌نین تورکجه واریانتی‌دیر.

فاشيزم «قان» و «تورپاق» وورغونلوغوندان عيبارت‌دير. باشقا سؤزله، فاشيست بللي جوغرافيا سينيرلاري ايچهریسینده يئرلشن اؤز سوْيـونو [نژاديني] بوتون سوي‌لارا اوستون ساییر. هیتلئر 1938-ده دئییر: «ناسیونال سوسیالیزیمین باشلیجا پلانی لیبئرال فردچیلیک و مارکسیست اینسانچیلیق قاورام‌لارینا سون قویاراق اونلاری «کوتله‌وی توپلوم»لا دیییشدیرمک‌دیر. بئله بیر توپلومون کؤکو تورپاقدا، بیرلییی ایسه قاندادیر.» لاکين بونلار يالنيز فاشيزمين مضمونودور. بونلاردان اؤنمسيز اولمايان مسئله ايسه فاشيزمين مئتودولوگيياسي‌[1]دير: دورتو[2] و دوشونجه‌نين قاريشديريلماسي. بو قاريشديرما باشقا تانینمیش بير نظريه‌يه سؤيکنمه‌دن مومکون اولمور: قورغو قورامی [توطئه نظريه‌سي][3].

منطيقي باخيمدان دورتو و دوشونجه قارشيليقلي ايلگيده دئييل‌لر، لاکين فاشيزم اونلاري قاريشديرما مئتودو ايله اؤزونه مشروعيت قازانير. بو مئتود چاغداش دونيادا ايکي يؤندن اؤنم داشييير. بيرينجيسي، بوگونکو دونيادا تام آنلاميندا فاشيست رژيم اولماسا دا، فاشسيزمين بير چوخ دوکتورينالاري دؤولت‌لر، گروپ‌لار و فردلرين دوشونجه و داورانيش‌لاريندا حياتيني سوردورور. باشقا سؤزله فاشيزم نه اوزاقدادیر،  نه ده موسوليني، هيتلر و فرانکو′نون دا آتادان قالما مولکودور، داورانيش تورودور. ايکينجي‌سي، همين مئتود يالنيز فاشيزمه عايد دئييل، اونون قوللانيلماسي بير باشا سياسي دؤومسوزلوک‌له ايلگي‌لي‌دير. بو دؤزومسوزلويون درجه‌سي آرتديقجا آدي چکيلن مئتوددان يارارلانمالار قاچيلماز اولور.

هر بير «دوشونجه، سؤز، دويغو، و حرکت»، هانسی‌سا «نيت و دورتو (انگيزه)» ایله قارشيليقلي ايلگيده‌دير. دورتو و دوشونجه‌نين قارشيليق‌لي ايلگي‌لريني بير داها وورغولاماق فرانسيزلار دئميشکن آيدينليغي آيدينلاتماق‌دير. پسيخولوگيیانين پارلاق اوغورلاري سونوجوندا بو قارشيليقلي ايلگي‌لرين بير بؤلومو ايشيغا چيخاراق کسکينجه تصديقلنميشدير. آلپورت′ا گوره، بيزي داورانيش‌لار و دوشونجه‌لر گئديشينه قالديران دورتونون اورگانيزمي داخيلي دوروم‌دور.[1] کئلي‌′نين نظرينجه، دورتو يالنيز دوشونجه‌ني تؤره‌تمير، دوشونجه پروسئسي و داورانيش‌ سيستئمي، شخصين اؤنجه‌کي تجروبه‌لرينه سؤيکه‌نه‌رک همين تجروبه‌لرين يوزوموندان قايناقلانير[4].[2]   

آمما قورغو [نوطئه] نظريه‌سينه اينانان‌لار يوخاريداکي دوزگون جومله‌‌لردن‌ يانليش سونوج‌لار چيخاريرلار. بئله‌ کي، اونلار اينسانين فيکيرلريني اؤيرنمک اوچون او فيکيرلرين اؤزونو آناليز ائتمير، اينسانين ایچ عالميني آختارماغا باشلاييرلار. باشقا سؤزله دئسک، سؤزون يئرينه اينسانين اؤزونو یوْلایر، دوشونجه‌سی یئرینهدورتولريني اؤيرنمه‌يه جان آتيرلار. سونوجدا دورتولرين چيرکين اولدوغونو گومان ائديرلرسه، همين دورتورلردن دوغان دوشونجه‌نين يانليشلیغینی نتيجه چيخاريرلار. بو سؤیلم [گفتمان]، فاشيست دونيا گؤروشونون آيريلماز حيصصه‌سي‌دير. بئله بير ياناشما طرزي‌نين گوجونه هر بير فرد، سياسي قورولوش و يا ايجتيماعي قوروم به‌يه‌نمه‌دييي دوشونجه‌ني پيس بير نيته باغلاييب پيسله‌يه بيلر.

بو آنلاييشين ايزيني آزـ‌چوخ بوتون اينسان‌لارين دوشونجه طرزينده گؤرمک اولار. بئله‌ديرسه، اوندا قايغييا سبب نه‌دير؟ بو نظريه عادي دورومدا دوشونجه گئديشيني اؤز آخاريندان يايينديرماغا قادير دئييل، يالنيز «گوج» فاکتورونا آرخالانديقدا، و يا گئنيش ائتکي مئخانيزمينه ماليک اولان بيلگي آراج‌لاريندان سسلنديکده تهلوکه دوغورور. چونکي گوج قازانماغا جان آتان ایسنان‌لار توپلوسو، ویا بللي دؤولت قورومو بو نظريه‌ني منيمسه‌ييرسه، عيرقي ساواش‌لاردان و يا کوتلوي قيرغين‌لاردان هئچ ده گئريده قالمايان فاجيعه‌يه سوروک‌له‌يه بيلر. چونکي آرزو اولونماز نيت‌لري پيسله‌مک گئديشينده دوشونجه‌نين اؤزو ده (دوغرولوغوندان، يانليشليغيندان آسيلي اولمايا‌راق) سيرا‌دان چيخاريلا بيلر. بئله آندا ايسترـ‌ايسته‌مز زوراکيليغا احتياج دويولور، چونکي، دوشونجه‌نين يانليشليغيني آنجاق آرگومئنت‌لرله ثبوت ائتمک اولار، حالبوکي نيت‌لري پيسله‌مک سوره‌جينده دوشونجه‌ني آنجاق کوبودجاسينا گوج ايشلتمک‌له بوغماق اولار.

دوشونجه و دورتورلرين بيرـ‌بيرينه قاريشديريلماسي‌نین چوخواخت سيستئماتيک ايدئولوژيک دؤزومسوزلویه  قاييتماسيندا شوبهه يوخدور. لاکين ساپقيليغين ايپ‌اوجو آشاغيداکي مقامين اونودولماسينا گئديب چيخير: نيت هميشه گيزلي‌ يا دا آنلاشيلمازدير. نتيجه اعتباريله، اينسان‌لارين تصورلري‌نين‌ قايناغي، و يا عمل‌لري‌نين دورتوسو آدي ايله تقديم ائديلن‌لر، اصلينده، گومان و فرضيه‌دن باشقا بير شئي دئييل‌دير. باشقا سؤزله دئسک، دوشونجه، تنقيدي یؤنتمین منطيقي دارتيشما قونوسونا چئوريلير، دليل‌لرله ثبوت اولور، و يا انکار ائديلمه قابيليتيي قازانير. لاکين دوشونجه‌نين عکسينه اولا‌راق، دورتونون اوبيئکتيو [عيني] بيچيمده تانينماسي، چؤزوملنمه‌سي، اوزه چيخاريلماسي صرف گومان‌دير. بئله بير گومان ايسه ايجتيماعي عملين داياغي کيمي منيمسه‌نيله بيلمز. البته، نيتين گيزلي اولماسي اونون ايضاح اولونمازليغي آنلاميندا دئييل‌دير.

بيليريک، علمي آچيقلاما ايکي نؤوع‌دور:  بيرينجي‌سي، «ثبوت [دليل]» آراجيليغي ايله، ايکينجي‌سي ايسه «ندن [علت]» واسطه‌سييله. دورتو، اؤز ماهيتينه اويغون اولا‌راق ندن تيپلي آچيقلاماني منيمسه‌يير، دوشونجه ايسه دليله سؤيکه‌نن ايضاحي. دئمک، دوشونجه‌نين عکسينه اولا‌راق، دورتو اوچون دليل گتيرمک مومکون دئييل، اونون باره‌سينده گؤروله‌جک تکجه مومکون ايش، اونون ندنيني آختاريب تاپماق‌دير.  بو بؤلگونون سونوجو اولاراق دئيه بيله‌ريک کي، فئنومئن‌لره باخيشيميز ايکي حالدان خاريج دئييل: يا اخلاقي‌دير، يا دا علمي. فيکيرلري، اولاي‌لاري و فردلري ده‌يرلنديرمکده هم اخلاقي بوجاقدان [زاویه‌دن] باخا بيله‌ريک، هم ده علمي. فئنومئن‌لري پيس/ياخشييا بؤلمک اخلاقين ايشي‌دير، آمما اؤنرمه‌لر[5] بيچيمينده ايفاده اولونموش دوشونجه‌لري تصديق/تکذيب ائتمکبیلیمين گؤره‌وي‌دير. اخلاقدا «پيس/ياخشي» ايله اوغراشيريق، بیلیمده ايسه «دوغرو/يالان»‌لا. لاکين بو ايکي باخيش بوجاغيني بيربيرينه بيله‌رکدن قاريشديريريق‌سا فاشيزمين مئتودولوگيياسينا قاپيليريق.

بونو دا وورغولاماليييق کي، قورغو ماهيت‌لي دورتولر باره‌ده (بؤيوک اؤنمينه باخمايا‌راق) اخلاقي موحاکيمه يوروتمک علمي دليل‌ـ‌ثبوتون يئريني توتا بيلمز. اؤرنه‌یین، هانسي‌سا سوالی «شيطاني‌دير» دئيه، آدلانديرماغيميز، بيزي اونون جاوابيندان آزاد ائتمير. بونا گؤره، نيت‌لرين شيطاني و يا ايلاهي اولماسينا باخمايا‌راق، هر اينسانين سؤزونون و يا دوشونجه‌سي‌نين دوغروـ‌يالان‌لیغی منطيقي معيارلارلا اؤلچولور.

مقاله‌ده آشاغيداکي ايکي مسئله‌ني، يعني «دورتونون گيزلي‌لييي» و «دورتو و دوشونجه‌نين قاريشديريلماسي» مسئله‌سيني، آراشديريريق. آراشديرمانين باشيليجا فرضيه‌سي بودور: قورغو قورامی‌نین ايزله‌ييجي‌لري دورتولري دوشونجه‌لردن داها اؤنملي سايير، سونرا دوشونجه‌‌لري دورتولرين ايشيغيندا ده‌يرلنديرمه‌يه باشلاييرلار. ائله محض بونا گؤره دورتو و دوشونجه پروبلئميني آراشديرمازدان اؤنجه قورغو نظريه‌سيني گؤزدن اؤته‌ري کئچيرمه‌ييميز يئرينه دوشردي:

بعضي‌لري‌نين گومانينجا، بشر عالمينده هرنه باش وئريرسه، دوشونجه‌لر، ايستک‌لر‌ و عمل‌لر چارپيشماسي‌‌نين محصولو اولماقدان‌سا، ثروت‌ـ‌‌‌قدرت صاحيب‌لري‌نين یوغوردوقلاری قورغولارين سونوجودور. سانکي دوشمن قوه‌لري‌نين فيتنه‌ـ‌فسادلاري‌ اولماسا نه ايجتيماعي چکيشمه‌لر باش وئره‌ر، نه ده يوخسوللوق کيمي چاتيمازليق‌لار داغ بويدا عدالتسيزليک آنلاييشيني يارادار. بو گومانا دايانا‌راق، ايجتيماعي گئديش‌لري آچيقلاماغا چاليشديغيميز زامان، «قورغو قورامي» [توطئه نظريه‌سي] اورتايا چيخير. بو قورامين باشليجا آماجي اونون ايلکين شرح‌چي‌سي‌ کارل پوپئر′ين ديلينده بئله سسله‌نير: «توپلومدا باش وئرن، بيزيم نيفرت بسله‌دیییمیز ساواش، یوخسوللوق و ايشسيزليک کيمي بوتون «پيس» اولغولار [فاکت‌لار]، به‌يه‌نمه‌ديييمز فيکيرلر حؤکمن بير نؤوع پيس نيتين و يا بدبخت‌ليک گتيرن پلانين محصولو اولما‌لي‌دير. حؤکمن کيمين‌سه بونو تؤره‌تمکده بير «آماجی» واردير، البته کيمسه ده اوندان قازانج گؤتورور. باشقا سؤزله دئسک، آدي چکيلن نظريه‌يه گؤره، ايجتيماعي اولاي‌لارين ايضاحي‌نين اساسيني آيري‌ـ‌‌آيري فردلرين و گروپ‌لارين کشفي اولوشدورور کي، اونلارين باش وئرمه‌سينده ماراق‌لي‌دير، اوندان فايدا‌لانير، و اونون باش توتماسي اوچون پلان‌لار جيزيرلار.»[3]

---

§ اتک يازي‌لاردا مقاله‌نين قايناق‌لاري وئريلمه‌يه‌جک، (بو قایناق‌لارا قارا رنگ‌له یازیلمیش رقم‌لرله ایشاره اولونور)، يالنيز بعضي آچيقلامالار يئر آلاجاق‌دیر. (بو آچیق‌لامالارا قیرمیزی رنگلی رقم‌لرله ایشاره اولونور.) قايناق‌لار «قورغو قورامي» [نظريه توطئه] باشليقلي کيتابين چاپ واريانتيندا وئريله‌جک  .

[1] روش‌شناسي فاشيسم.

dürtü [2]: انگيزه، رانه [اينگيليسجه: drive]

دورتو، ‌اينساني اؤز احتياج‌لاريني اؤدمه اوچون حرکته گتيرمه‌يه مئیيل‌لنديرن عامیل‌دير. هارت‌لي “Drive”[دورتو]، “Need” [احتياج] و “Motive” [دئویندیریجی، حرکت‌وئریجی]  بير سببين اوچ آدي ساییر. دورتو بد‌نين ائله بير حالتي‌دير کي، بورادا جسماني قوه چئوره‌ده‌کي بولمه‌جیک‌لرینه دوغرو سفربر اولونور، سئچيجي بير آراج کيمي اونو يؤنلنديرير. بعضي‌لرينه گؤره، جاذيبه‌لر بد‌نين جوشقو شکلينده دويولان حالت‌لري‌دير. بونا گؤره ده، دورتو اينسانين چاليشمالاري، داورانيش‌لاري و تپکي‌لري اوندان آسيلي اولان داخيلي باسقي حالت‌لرينه دئييلير.

The social theory of conspiracy[3]. «قورغو نظريه‌سي‌» سیاست فلسفه‌سینده تانینمیش بیر تئرمین‌دیر. بیلیرم بو سؤزبيرلشمه‌سينده‌کي «نظريه» سؤزجويو اوخوجولاري سهوه سالا بيلر.  «قورغوسال باخيش» [نگاه توطئه‌آميز] و يا «قورغوسال ياناشما طرزي» [رهيافت توطئه‌آميز] مقصديميزي داها ياخشي چاتديرا بيلردي. لاکين همين باخيشين دونيا سويه‌سينده بئله آد قازانماسي مني ده موجود گله‌نه‌يي ايزمه‌له‌يه سوروک‌له‌دي.

تجرویه اؤنجه‌سی ، a priory [4]

[5] قضيه، proposition. کلاسيک منطيقده يارغي‌نين [حؤکمون] ديله گلمه‌سي؛ دوغرو يا دا يالنيش اولابيلن بير آنلاتيم [بيان]. چاغداش منطيق‌چي‌لر دوغرو يا دا يانليش اولابيلن آنلاتيم يانيندا مجهول قالان بير آنلاتیمین دا بولوندوغونا ديققتي چکميشلر. علم و فلسفه آرگومئنت و يا تجروبه سوزگجيندن کئچميش اؤنرمه‌لر اوزه‌رينده قورولور. آمما قورغو نظريه‌سينده‌کي ايره‌لي سورولموش اؤنرمه‌لر هئچ بير سيناغا بويون قويمورلار.

قایناق

یاشماق / Yaşmaq / Yashmaq

طرح روی جلد کتابهای منتشر شده توسط انتشارات یاشماق

Yashmaq Publication

Yaşmaq yayinlari tərəfindən yayılmış kitablarin cildi

این نمایش پرده‌ای نیاز به جاوااسکریپت دارد.

Lake Urmia in Art / Urmu gölü və incə sənət / دریاچه اورمیه و هنر

همگام با اعتراضات اقشار مختلف ملت آزربایجان و هواداران محیط زیست نسبت به خشک شدن تدریجی دریاچه اورمیه که تبعات جبران ناپذیری چون از بین رفتن ده ها گونه گیاهی و جانوری وتبدیل هوای معتدل منطقه آزربایجان  به هوای گرمسیری با بادهای خشک و نمکی خواهد داشت و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد … جمعی از طراحان گرافیک به همت خود دست به خلق و طراحی پوستر هایی زده اند تا شاید افکار عمومی را به عمق این فاجعه آگاه تر کنند ، این آثار توسط طراحانی چون :مهیارعلیزاده. آیخان، بهنام نیکزاد ، امین اکبرنژاد ، امیر پیشوا ، ائلمان محمد تقی دوست ، ائلیار جباری ، حسین فروتن،، رحیم ثروت ، آیناز صفویان و شاهین پارسا  طراحی شده اند ، برخی قدرتمند و تاثیر گذار تر و برخی ساده تر هستند، اما همه با هدف نمایش روزهای سخت این عروس زیبای آزربایجان طراحی شده اند ، و در انتقال  پیام خود مخاطبانشان موفق هستند وا بسیاری از این پوستر ها طرحی دل نشین و زیبا دارند  ، آثاری که با هدفی والا بدون هیچ اجر مزدی طراحی شده اند ، بی شک با هر ارزش و استانداری جای ستایش و دستمریزاد دارند .

کانون دمکراسی آزربایجان همزمان با اعتراضات مردمی آلبومی از این طرح ها را منتشر می نماید ، امید است با انتشار و دیده شدن مکرر این پوستر ها در سایت ها و  نشریه ها  خالقان این آثار به هدف اصلی خود که کوشش برای آگاه ساختن  افکار عمومی  و تلاش برای نجات این دریاچه است برسند .

این نمایش پرده‌ای نیاز به جاوااسکریپت دارد.

این نمایش پرده‌ای نیاز به جاوااسکریپت دارد.

” آذري ” کلمه سي نين ايبهامي حاقيندا قيسا نوت- عاريف كسكين

فارس ميللييت چي لري ايرانداکي آذربايجان تورک لريني تانيملاماق اوچون آذري کلمه سيني ايستيفاده ائديللر. احمد کسروي نين ” آذري يا زبان باستاني آذربايجان ” اثريني ده آذري کليمه سي نين ايستيفاده سينه تئوريک داياناق اولاراق گؤستريرلر. احمد کسروي نين ” آذري يا زبان باستاني آذربايجان ” اثرينده اؤنه سوردويو تئزيس لري داها سونرا هم اؤز مقاله لري هم ده فرقلي تاريخچي لرين چاليشمالاري چوروتولموشدور.

فارس ميلليت‌چي لري آذري کلمه سيني چوخ گئنيش و احمد کسروي نين تئزيس لريني ده آشاجاق شئکيلده ايستيفاده ائديرلر. اصلينده احمد کسرويني ده اؤز منفعت لري ايستيقامتينده تحريف ائديرلر. باشقا بير سؤزله بو گون آذري کلمه سينه يوکلنن /عطف ائديلن معنا احمد کسروي نين ” آذري يا زبان باستاني آذربايجان ” تئزيس لريندن چوخ فرق لي دير.

احمد کسروي 1921-جي ايلده « آذري يا زبان باستاني آذربايجان» آدلي اثريني نشر ائتميشدي. مؤليف بو اثرينده آذربايجان لي لارين تورک اولماديقلاريني ايره لي سورموشدور. کسروي يه گؤره آذربايجانين اسکي ديلي تورک ديل عاييله سينه منسوب دئگيل دير. آذري ديلي ايران منشالي بير ديل دير. آذري لر سلجوقلولارين ايرانا گلمه سي ايله تورک لشمه يه باشلاميشديلار. کسروي يه گؤره بو ديل آذربايجانين بعضي بؤلگه لرينده ياشاسا دا بوگون آذربايجاندا دانيشيلان ديل تورکجه دير. باشقا بير سؤزله احمد کسروي بو گون کو آذربايجاندا يايقين اولاراق دانيشيلان ديلين آذري اولماديغيني قبول ائدير. آذري ديليني آذربايجانين اسکي/باستاني ديلي کيمين تانيملايير..

احمد کسروي آذري کلمه سي ني ديل آدي کيمين ايستيفاده ائدير. احمد کسروي نين اثرلرينده آذري مفهومو ائتنيسيته و ميلت معناسيندا دئگيل. کسروي يه گؤره آذري ديلي ايران منشالي ديل دير و بو ديلي دانيشانلار ايسه آرييا نئژاد/ايرقينا منسوبدورلار.

فارس ميللييت چي لري احمد کسروي نين قوندارما تئزيس لريني بئله تحريف ائتميشلر و کسروي نين ايستيفاده ائتديگي معنانين اؤته سينده فايدالانيرلار. کسروي آذري ديليني آذربايجانين اسکي ديلي کيمين تعريف ائدير، آنجاق فارس ميللييت چي لري بوگون ده آذربايجان دا دانيشيلان ديلين آذري اولدوغونو ايديعا ائديرلر. حال بو کي، کسروي آذربايجانين بو گون کو ديليني تورکجه اولدوغونو قبول ائدير.احمد کسروي آذري کلمه سيني ديل آدي کيمين ايستيفاده ائدير، فارس ميللييت چي لري ايسه آذري کلمه سيني ائتنيسيته، ميلت و ايرق/نئژاد معناسيندا ايستيفاده ائدير.

گؤرولدويو کيمين آذري کلمه سي ني معنايا گلديگي بللي اولمايان چوخ موبهم بير مفهوما چئوريلميشدير. بو دا فارس ميللييت چي لرنين اساسي چليشکي/تناقوض لريندن بيريدير.

فارس ميللييت چي لري اؤز تئوريسيين لري نين تئزيس لريني تحريف ائدرئک کولتورل/فرهنگي فاشيست اؤزل ليک لريني آچيق شکيلده گؤسترميشدير. احمد کسروي کيمين فارس ميللييت چي تئوريسييني تحريف ائدن سياسي آخيمين حق نييت دن نه قدر محروم اولدوغو اورتادادير. بو تحريف آذري کلمه سي ني تاريخي موضوع اولماقدان چيخارتميش، آسيملاسيون واينکار سيياستي نين اؤنملي وسيله سينه چئويرميشدير.

ايشين غريب طرفي فارس ميللييت چي لرينين بو تحريفي دئگيل. چونکي اونلارين نه اولدوقلاريني بيليريک . ايراندا اؤزلريني ” دئموکرات ” اولاراق آدلانديران نيرولارين/قوووه لرين ده بو کلمه ني ايستيفاده ائتمه لري چوخ جاليبدير.

بو يازي “عاريف كسكين”ين فيس بوك صحيفه سيندن آلينيب و اؤيرنجي سيته سي طرفيندن عرب اليفباسينا كؤچورولوبدور.

“اؤلدورمه حاقی” و “محو اولسون اعدام” شوعاری – عاریف کسکین

“محو اولسون اعدام ” شوعاری اؤلدورمه حاقی‌نین مشروعلوغونو  سورقولامادیغی اوچون سیاسی شوعار حدینده قالیر و ذ هنیت دییشیمینه یول آچمیر.

مارت آیی‌نین ایکیسینده مشهد شهری‌نین وکیل آباد زیندانیندا گیزلیجه اون محبوس اعدام ائدیلیر. مشهد زیندانیندا توپلو اعدام خبری گؤستریر کی، ایران رئژیمی آدام اؤلدورمه ماشینینا/ماکیناسینا چئوریلیب. اعدام خبری‌نین اولمادیغی گون یوخ‌دور. صادیق لاریجانی قضائیه قوه‌سی‌نین (یارغی ارکی) باشقانی اولدوغوندا “شیخ صادیق قضائیه قوه‌سینی اصلاح ائدر” ادعا‌ ائدلیردی. شیخ صادیق ایسه قضائیه قوه‌سینی رسما بیر ساللا‌خخانایا چئویردی. ایران رئژیمی 1979-دان گونوموزه قدر آدام اؤلدوره‌رک وارلیغینی سوردوردو. اؤلودورولن آدام‌لار فقط سیاسی‌لر دئییل . چونکی ایران رئژیمی‌نین آدام اؤلدورمه سببی چوخ گئنیش و سایی‌سیزدیر.

“اؤلدورمه حاقی” و “اینسان بدنینه توخونا بیلمه حاقی” موضوعسو سیاست بیلیمی، فلسفه، پسیکولوژی، سوسیولوژی و آنتروپولوژی (اینسانشوناس‌لیق) کیمین علمی/آکادئمیک بؤلوم‌لرده جدی شکیلده آراشدیریلیر. عومومیتله کولتورلر/فرهنگ‌لر، دین‌لر، مزهب‌لر، ایدولوژی‌لر و توپلوم‌لارین تامامینین ساییلابیله‌جک بؤیوک چوخونلوغوندا اؤلدورمه حاقی مشروع قبول ائدیلیر. اؤلدورمه حاقینا قارشی عصیان حرکاتی مودرن چاغین و قرب لیبئرالیزمی‌نین محصول‌دور.

ایراندا آدام اؤلدورمه ایشی فقط دؤولت طرفین‌دن گرچکلشمیر. بعضی سیاسی گروه‌لار دا آدام اؤلدورور. سلاح‌لی موباریزنی قبول ائتمک آدام اؤلدورمه حاقی‌نین مشرولوغونو قبول ائتمک‌دیر. هله ده خالق موجاهیت‌لری، جندالله، کوموله، ایران کوردوستان دموکرات پارتی‌سی و پژاک کیمین تشکیلات‌لار آدام اؤلدورمه مشروعلوغو اساسیندا فعالیت ائدیرلر. بوتون بو گروه‌لارین آدام اؤلدورمه فعالیت‌لری، ایران ایسلام جومهوریتین‌ده کی اؤلدورمه پراتیگی ایله فرق‌لی اولسا دا، اؤلدورمه حاقی‌نین مشروعلوغو مسئله‌سینده مشترک نوقطه‌دیرلر.

ایرانداکی دین‌لر، مزهب‌لر، فیرقه‌لر، ایدئولوژی‌لر و سیاسی آخیم و تشکیلات‌لار -عومومی‌لیکده- اؤلدورمه حاقی‌نین مشروع اولدوغونا ایناینیرلار. 1979-دان گونوموزه قدر ایران رئژیمی‌نین اؤلدورمه عملینه قارشی دین آدام‌لاری‌نین (موللا‌لار) سس‌سیزلیگی، سیاسی ائلیتا‌لارین و گروه‌لارین اؤزون‌دن اولمایان‌لارین اؤلدورلمه‌سینه موخالیفت ائتممه‌سی، نورمال اینسان‌لار طرفین‌دن اعتراضلارین اولماماسی، بعضی زامان‌لاردا “اؤلدورمه مراسیمینه” تاماشچی‌لیق ائتمه‌لری و حتی بعضی اؤلدورمه‌لرین اینسان‌لارین اؤز الی ایله گرچکلشمه‌سی کیمی اؤرنک‌لر بیزه پروبلئمین قایناغی‌نین توپلوم‌لارین سوسیال، دینی، مدنی، ایدئولوژیک و سیاسی یاپی‌لاریندا (ایستروکتورلاریندا) آراشیدیرلماسی گرک‌لی‌لیگینی گؤستریر.

ایرانداکی لیبئرال – دئموکرات و اینسان حاق‌لاری طرفدارلاری فقط “محو اولسون اعدام” شوعاری وئریرلر. بو شوعار دوغرو اولسا دا کافی دئییل و حتی سیاسی سو – ایستیفاده‌یه ده آچیق‌دیر. “محو اولسون اعدام” شوعاری اؤلدورمه حاقی‌نین مشروعلوغونو سورقولامادیغی اوچون سیاسی شوعار حدینده قالیر و ذهنیت دییشیمینه یول آچمیر.

اعداملارين کؤکوندئن دايانديريلماسي نين يولو ” آدام اؤلدورمه حاقي نين مشرولوغونو ” سورقولاماق و بو ايستيقامتده اينسانلارين ذهنييتلريني دييشديرمه يه چاليشماقدان کئچير. آدام اؤلدورمه حاقي نين مشرولوغو دوام ائتتيگي سورجه اعدامين کؤکونو قوروتماق مومکون اولماياجاقدير. اؤلدورمه حاقيني مشرولاشديران بوتون کولتورل، ديني، مذهبي، سياسي، ايدئولوژيک، گروهي و ذهني ياپيلار/ستروکتورلار سورقولانمالي و اينسانلارين زهينلرينده ده ” اؤلدورمه حاقي مشروع دئييل ” ، ” حايات حاقي قوتسالدير ” و ” اينسان بدني توخونولمازدير ” فيکير و سؤيلملرين يرلشديريلمه سي گره کير.

قایناق : اویرنجی

یاشیل حرکتین گلیشیم سوره جی و گونئی آزربایجان – تالاس آوشار

آزربایجان میللی حرکتی قیسا بیر زامان دیلیمی ایچریسینده اینانیلماسی گوج ایشلره ایمضاسینی آتمیشدیر و یاواش یاواش آزربایجاندا تعیین ائدیجی بیر فاکتور حالینه گلمه کده ‌دیر. آنجاق اؤلچوسوز بیر داورانیش میللی حرکتین گلیشیم آهنگینی پوزابیلر

تاریخسل اولاراق چوخ کریتیک بیر دؤنم ایچینده ییک. بؤلگه ده حیزلی گلیشمه لر بیر بیرینی ائتکیله یرک دوام ائتمکدهدیر، عرب دونیاسیندا دیکتاتور رئژیملر آرد آردا دئوریلیر و بو دا توتالیتار حاکیمیتلرین پئنجه سینده یاشایان باشقا میللتلره انرژی، هیجان و اومود وئرمکده دیر. بو اولای‌لار، یاخلاشیق 20 آی اؤنجه اعتراض حرکتلرینه تانیق اولان ایراندا دا اؤز اولوم‌لو ائتکی‌سینی بوراخماقدا‌دیر. اولای‌لارین گئدیشاتی ایرانین دا ائر یا دا گئج داها بؤیوک اولای‌لارا گئبه اولاجاغی‌نین خبرچی‌سی‌دیر.

ایراندا دا یاشیل حرکت آدی آلتیندا اورتایا چیخان حرکت توتالیتار رئژیمه قارشی اولسا دا کئچن سوره ده گؤستردی کی عرب دونیاسیندا باش وئرن اولای‌لاردان فرق‌لی‌لیک عرض ائتمکده‌دیر و ایرانا اؤزگو بیر تابلو ایله قارشیمیزا چیخماقدادیر. 1977 دئوریمیدن همن سونرا ایران ایسلام حاکیمیتینین ایچینده اولوشان ایکی تیره‌لیک 10 اونجو جومهور باشقانی سئچیملریله ان اوست سویه یه اولاشدی. بو سئچکیلر ایسلام رئژیمینده اوناریلماسی گوج بیر چاتلاغین اولوشماسینا ندن اولموشدور. آنایاسا قورویوجولار کونسئیی‌نین انگلینی آشابیلن رئفورمجو قانادین آدای‌لاری اسکی باشباخان موسوی و اسکی مجلیس باشقانی کروبی، موحافیظه کارلارین آدایی دؤنمین جومهور باشقانی احمدی نژاد و اسکی دئوریرم موحافیظلری باشچی سی رضایی ایله سئچیم یاریشینا گیردیلر. بو سورجده بو اولکه ده بیر ایلک یاشاندی و آدای‌لار جان‌لی تلویزیون پروگرام‌لاریندا قوزلارینی پایلاشدی. دارتیشما‌لار گئنلده چوخ سرت کئچدی. آما ایکی اساس آدای یعنی موسوی ایله احمدی نژاد آراسیندا کئچن دارتیشما‌لار ایپلری قوپاردی.

اؤزللیکله احمدی نژادین، سون اوتوز ایل ایچریسینده ایران رئژیمی‌نین ان گوج‌لو آکتورلاریندان‌ اولان هاشیمی رفسنجانینی هدف آلماسی اورتامی یاخشیجا گئردی، بئله کی رفسنجانی دینی لیدئر خامینه ای یه بیر مکتوب یازا‌راق فیرتینا قوپاجاغیندان خبر وئردی. بو گرگین اورتامدا گرچکلشن سئچیمین سونوجو صبرلری داشیردی. گوزلنتیلرین ترسینه بؤیوک بیر اوی فرقیله صاندیق‌دان احمدی نژاد چیخدی، بو دا موسوی و کروبی‌نین کسکین اعتراضلارینا ندن اولدو. موسوی‌نین سئچیملر اثناسیندا سیموول اولا‌راق سئچدیغی یاشیل رنگ آرتیق بیر اعتراضی حرکتین آدینا چئوریله جکدی و ایسلام جومهوریتین 30 ایل تبلیغ ائتدییی رنک کابوسونا و قورخولو رویاسینا دونوشجکدی.

ایصلاحاتچی‌لار باشدا موسوی و کروبی اولا‌راق ساختاکارلیق قاریشدیغی گرکجه سی ایله سئچیم سونوجلارینی تانیمییا‌جاق‌لارینی آچیقلادی‌ و سئچمنلرینی اویلارانا صاحب چیخماق ایچین میدان‌لارا چاغیردی‌. تهراندا و بیر نئچه فارس شهرینده یاپیلان میتینگلر رژیمین سرت تاوریلا قارشیلاندی و حکومتین تپکی سی بیر چوخ انسانین اؤلومونه و یارالانماسینا یول آچدی. مینلرجه انسان اؤزللیکله اونده گلن ایصلاحاتچی‌لار یاخالانیب حبسه آتیلا‌راق ایشکنجلره معروض قالدی. اولای‌لارین دوروق نوقطه سی 2009 عاشوراسیندا باش وئردی و موخالیفلرین تاویر و سلوگان‌لاری سرتلشرک حاکیمیتی هدف آلدی، صبری توکنن رئژیم آجیما‌سیزجا اولای‌لارا موداخیله ائتدی و تهران کوچه لری شیدت‌لی چاتیشما‌لارا صحنه اولدو. رئژیم یان‌لی‌لاری سینیرسیز شیدت قوللاناراق اعتراضچی‌لاری قورخوتمایا و سیندیرمه یه چالیشدی. قان‌لی بیتن عاشورا اولایلاریندان‌ سونرا یاشیل حرکت میدان گؤستریلرینه سون وئرمک زوروندا قالدی و اولای‌لار موقتی اولاراق یاتیشدی.

بو آرادا حرکت لیدرلری بیر نئچه گؤستری چاغیری‌سینی دولتین ایزنی اولمادیغینی سبب گؤستررک ایبطال ائتدی. رئژیم بو حرکتی ائتکیسیزلشدیرمک ایچین بؤیوک حمله لر یاپدی و الینده کی بوتون اولاناقلاری قوللاناراق اعتراضلاری کنترل آلتینا آلدیغینی آشیلامایا چالیشدی. اما دولت مصلحتلرینی گؤز اؤنونده بولوندوراراق (اؤز سوزلری ایله) فیتنه باشی آدلاندیردیقلاری موسوی و کروبیه توخونمادی. رژیم، گئنیش تبلیغات آپاراراق یاشیل حرکتین بیتدییینی و آرتیق بیر تهدید اولمادیغینی توپلوما ائمپوزه ائتمیه چالیشسا دا موسوی و کروبی حرکتی جان‌لی توتماق ایچین هر بهانه ایله توپلوما مئساژ گؤندئرمه یی سوردوردو و بو حرکتین بیتمه دییینی، ترسینه بؤیودویونو ایدعا ائتدی. عرب دونیاسین‌داکی چالخانتیلار یاشیل حرکتین اوزونو یئنیدن گؤسترمه سینه و بیتمدییینی دویورماسی ایچین زمین اولوشدوردو.

لیدئرلر حرکته یئنی بیر نفس آلدیرماق و حاکمیته گؤز داغی وئرمک آماجی ایله اورتادوغو و افریقانین قوزئیینده باش وئرن اولای‌لاری بهانه ائدرک  بهمن آیینین 25 اینجی گونونو عرب دونیاسین‌داکی آیاقلانما‌لارا دستک گونو اولا‌راق اعلان ائتدیلر. موسوی و کروبی دئولته موراجیعت ائدرک بیر میتینگ کئچیریلمه سینی طلب ائتدیلر، رد جوابی چوخ گئجیکمه سه ده گؤستری یاپیلاجاغینی دویوردولار. یاشیل سئمپاتیزان‌لاری اوزون بیر سوردن سونرا تهران کوچه لرینده یئنی‌دن سرت سلوگانلارلا بوی گؤستردیلر و یاشیل حرکت گئرچیینی بیر داها هر کسه خاتیرلاتمیش اولدولار. رئژیمین، اولان بیتنلری کوچومسه سه ده گرگینلیک و گوونسیزلیک پسیکولوژی‌سی‌ ایچینده اولدوغو اینکار ائدیلمزدیر.  بو اولای‌لارا تئپکی، موسوی و کروبینی ائشلری ایله بیرلیکده حبش ائتمک اولدو و بئله لیکله اولای‌لار کیریتیک بیر آشامایا گئچمیش اولدو.

اولای‌لارین گئدیشاتینا باخیلدیغیندا بو گون اصلاحات یان‌لی‌لاری اولاراق صحنه دن سیلینمک ایسته نن کسیم رئژیمین اومورقاسینی اولوشدوران قانادی‌دیر. دئوریمین تپه سینده اولان‌لاردان و خمینی‌نین گووندیکلریندن بوگون یالنیز خامینه ای قارشی جیبهه ده ‌دیر. رفسنجانی، موسوی، خاتمی، کروبی و خمینی‌نین تورونلاری اؤزللیکله حسن خمینی اصلاحات جیبهه سیندن یانا‌دیرلار.

بو دا رئژیمین گؤودسینده ایصلاحاتچی‌لارین نه دنلی گوج‌لو اولدوق‌لاری‌نین بیر ایشارتی‌دیر. آیریجا ساییلاری میلیون‌لارا واران ناراضی کیتله بو حرکتین تابانینی اولوشدورور. بو اوزدن حرکتین بیتمه سینی گوزلمک یالنیش بیر آنلاییشدیر، آنجاق بو حرکت اؤز ایچینده چوخ چئلیشکیلری باریندیرماقدا‌، بو دا حرکتین سونوج آلماسینی انگلله مکده دیر. حرکتین لیدئر کادروسو ایسلام جومهوریتینه صادق‌دیر و سیستیمین دییشمه سیندن یانا تاویر قویمور. موسوی‌نین گؤستریلرده آتیلان ترس سلوگان‌لارا قارشی «جومهوری ایسلامی، نه بیر کلمه آز، نه بیر کلمه چوخ» وورغوسو دا بونو گؤسترمکده دیر. دولاییسیلا یاشیل حرکت لیدئر کادروسونون اولای‌لارین کنترل‌دان چیخماسین‌دان یانا اولمادیق‌لاری بیر گئرچکدیر. ایسلامی حاکیمیت اونلارین قیرمیزی چیزگی‌سی‌دیر و قولای‌لیقلا بون‌دان تعویض وئرمیجکلری آشیکاردیر. سادجه موحافیظه کارلارین آشیری باسقی‌سی و باریشماز توتومو اولای‌لارین یاتیشماسینا ایزین وئرمیر. حاکیمیتین یاشیل ایشیق یاخماسی ایله بو طیفین بؤیوک چوغون‌لوغو آنلاشمایا و سورون‌لارین ماسادا چؤزولمسینه سیجاق باخیرلار و بونو بیر سیرا چوخ دا آغیر اولمایان قوشول‌لار آلتیندا یاپمایا حاضیردی‌لار.

یاشیل حرکت لیدئر کادروسونون ترسینه گؤوده سی‌نین سورونو رئژیمین بوتونویله دیر و بونو دا چوخ  آچیق بیر شکیلده گؤستریلرده اورتایا قویموش‌لاردیر.

گؤستریلر » اویوم هانی»  سلوگانی ایله باشلاسا دا، «اؤلوم اولسون دیکتاتورا» و «جومهوری ایرانی» سلوگانلاریلا یئر دییشدیرمیشدیر. بو اولای‌لارین دیگر بیر بویوتو دا فارس میللیتچیلیی ایله ایلگی‌لی‌دیر.  پهلوی لرجه تملی آتیلان و فارس میللتی آراسیندا کؤک سالان فارس میللیتچیلییی و آریانیزم ذهنیتی، ایسلام جومهوریتی نی عربلرین ایرانداکی حاکیمئتی‌نین دوامی اولا‌راق گؤرمکده‌دیر. باخمییا‌راق کی ایسلام رئژیمی پهلوی لرین میراثینی مذهبی دؤن گیدیررک دئوام ائتدیرمکده دیر و فارس میللتی‌نین لهینه ایراندا یاشییان دیگر میللتلری بوتون ایلکین حاقلاریندان‌ محروم بوراخمیشدیر، آما بو بئله فارس میللیتچیلییینی ایقنا و خوشنود ائتمه مکده دیر. باش وئرن گؤستریلرده دموکراتیک و اینسان حاقلاری ایله ایلگیلی‌ طلبلردن چوخ ایران‌لی‌لیق دولاییسییلا فارسچی‌لیق اؤن پیلانا چیخمیشدیر. بئله کی بعضی کسیملر بو حادیثه نی فارس میللیتچیلییی‌نین دیریلیشی (رستاخیزی) اولاراق نیتلندیرمکده دیرلر.

فارس میللیتچیلییی نین یوکسلیشی ایله، حاکیمیت بو پتانسیلی اؤز لهینه چئویرسین دییه سون زامان‌لاردا «مکتب ایران» سؤیله مینی اؤن پیلانا چئکمه یی و بو یوللا اؤزونه مشروعیت قازانمایی هدفلمیشدیر.

یاشیل حرکتین دیگر بیر چیخمازی ایران سیاسی سینیرلاری ایچریسینده یاشییان ائتنیکلرین اؤزللیکله آزربایجان تورکلری‌نین توتومو ایله ایلیشکی‌لی‌دیر. یاشیل حرکت، ایران نوفوسونون چوخون‌لوغونو اولوشدوران فارس اولمایان میللتلره یؤنه‌لیک بلیرسیز بیر توتوم سرگیلمیشدیر و میللتلرین حاق‌لاری قونوسوندا ایقنا ائدیجی بیر آچیقلاما یاپمامیش‌دیر.

جومهور باشقان‌لیغی سئچکیلری آزربایجاندا اؤزللیکله آزربایجان میللی حرکتینده ده حرکتلنملری برابرینده گئتیرمیش‌دی.  آدای‌لارین صلاحیتی اونایلانما‌دان اؤنجه اسکی میللت وکیلی اکبر اعلمی آدای اولدوغونو آچیقلایا‌راق، میللی حرکت ایچریسینده بیر دارتیشمانی تئتیکلمیش‌دی. اعلمی سون ایللرده اؤزللیکه خورداد آیاقلانماسین‌دان سونرا میللی حرکت ایچریسینده مقبولیت قازانیمش بیر فیگورا دؤنوشموشدور. خورداد اولای‌لاری ایله ایلگی‌لی مجلیسده چیخیشی و شهریارین او معروف شعرینی اوخوماسی چوخ‌لارینی هیجانلاندیرمیش و اعلمینی جدی شکیلده حیمایت ائتمه یه و اونون اطرافیندا توپلانمایا سوق ائتمیشدی. آنجاق اعلمی‌نین صلاحیتی رد اولدوق‌دان سونرا ایصلاحاتچی‌لارین آزربایجان‌لی اولان آدایی موسوی سئچه نه یی اوزرینده دورولموش‌، اونون آزربایجان‌لی اولماسی آزربایجاندا سئچیملری ایصلاحاتچی‌لارین لهینه چئویرجه یی گؤروشو آغیرلیق قازانمیش‌دی. اما موسوی‌نین سئچیم پروپاگانداسی سورسینده آکتیو رول آلان اسکی جومهور باشقانی خاتمی‌نین ده حاضر بولوندوغو، آزربایجان‌لی‌لاری آشاغیلایان ویدیو گؤرونتوسو و موسوی‌نین میللییتچی بیر کسیمین «آزربایجانین ایستکلری» آدی آلتیندا طلبلرینه یانیت وئرممه سی میللی حرکتین ایچریسینده موسویه قارشی اولوم‌سوز تئپکیلره ندن اولماسینا باخمییا‌راق یئنه ده موسوی آزربایجان‌لی‌لارین بیرینجی ترجیحی اولا‌راق گؤزوکوردو. اؤزللیکله موسوی‌نین آزربایجان‌داکی میتینگلرینده تورکجه دانیشماسی و بعضی وعدلر وئرمه سی سئچمنلرین دقتینی جلب ائده بیلمیشدی.

آزربایجان سون 100 ایلده ایران سیاسی تاریخینده اؤز آغیرلیغی و بلیرلییجی رولو ایله اون قازانمیشدیر. بو اوزدن سئچیم سونراسی  تهراندا باش وئرن اولای‌لار گؤزلری آزربایجانا و اؤزللیکله تبریزه چئویردی و آزربایجانین توتومونون نه اولاجاغی هر کسین ماراقینی چکمکده ایدی.  اما بو کز آزربایجان‌لی‌لاردان اومود ائدیلن و بیر چوخ‌لاری‌نین گوزله دییی تپکی گلمدی. آزربایجان میللیتی بو اولای‌لار قارشی‌سیندا تمکینلی داورانمایی و بو توققوشمانین طرفی اولمایاجاغی یولونو سئچمیش‌دیر. بو تاویر چوخ چئشیت‌لی سؤیلم و دوشونجه نی برابرینده گئتیردی و بو ایشده حاکمیتین الی‌نین اولدوغو، آزربایجانین مرکزدن اوزاقلاشدیغی و ایصلاحاتچی‌لارین اسکی داورانیش‌لاری اؤزللیکله آزربایجان‌لی‌لارین خورداد آیاقلانماسیندا حاکیمیت صفینده یئر آلدیق‌لاری‌نین سونوجو کیمی یوروملاندی. گونئی آزربایجان میللی حرکتینده ایسه یاشیل حرکتله ایلگی‌لی و آزربایجانین نئجه بیر تاویر سرگیلمه سی حاقدا بیر نئچه گؤروش اؤن پیلانا چیخمیشدیر.

تهران‌داکی اعتراضلارین همن آردین‌دان آزربایجان فئدرال دموکرات تشکیلاتی چاتی‌سی آلتیندا توپ‌لاشان و چوخون‌لوغو اسکی سول ذهنیتینی داشییان کسیم، آزربایجانین در حال بو اعتراض حرکتلرینه قاتیلماسی و یاشیل حرکته دستک اولولماسینا وورغو یاپیردی. بو گروپ گونئی آزربایجانین تک تلویزیون کانا‌لی واسطه سییله آزربایجان‌لی‌لاری قیشقیرتمایا و کوچه لره تؤکمه یه چالیشسا دا باشاری‌لی اولامادی.

بو گروپا گؤره موجادیله نین اساس هدفی ایران ایسلام رئژیمی‌دیر و ایراندا یاشییان بوتون میللتلر اؤزللیکله آزربایجان‌لی‌لار گئچمیشده اولدوغو کیمی بو حرکتین اؤن آیاغی اولما‌لی‌دیر. میللی مسئله آرخا پیلانا آتیلما‌لی و تهرانلا عینی چیزگی ایچریسینده و عینی سلوگان‌لارلا حرکت ائدیلمه‌لی‌دیر.  اونلارا گؤره اؤنجه ‌لیک‌لی هدف ایسلام جومهوریتینی آرا‌دان قالدیرماق‌دیر، چونکو بوتون بدبختلیکلرین و میللی سیتمین بانی‌سی جومهوری ایسلامی‌دیر. بو انگلی آشدیقدان سونرا میللی حاق‌لار قونوسوندا تئهرانلا آنلاشما یاپیلما‌لی و آزربایجان مسئله سینی تهراندا چؤزمک لازیم‌دیر.

ایکینجی گؤروش یاشیل حرکته معنوی دستک وئریلمه سی، آنجاق آزربایجان‌لی‌لارین اوچونجو بیر جیبهه آچا‌راق اؤز سلوگان‌لاری ایله حرکته گئچمه سینی ساوونور.

اوچونجو گؤروش ایسه آزربایجانین گله جه یی مجهول بیر حرکتین آرخاسیجا گئتمه نین دوغرو اولمادیغینا وورغو یاپماقدادیر.  بو گوروشه گوره بیز بو دعاوانین طرفی دئییلیک اونون ایچین بیزی ایلگیلندیرمز و بو اولای‌لاردان کسینلیکله اوزاق دورمالیییق، بیزیم دردیمیز یالنیز مولا رئژیمی دئییل فارس حاکم ذهنیتی و سیستئمی‌دیر و بو حرکت تامامیله آزربایجان میللی چیخارلارینا ترس بیر  حرکت‌دیر. بو گروپ یاشیل حرکتین مولا حاکیمیتیندن داها تهلیکه‌لی‌ اولدوغونو و دونیادا مشروعیتینی ایتیرمیش و چئشیت‌لی کیریزلرله بوغوشان بیر حاکیمیتی، باتی دونیاسی‌نین دسته یینی آلمیش و فارس میللیتچیلیییندن ده تعویض وئرمه ین بیر حاکمیتله دییشمه نین استراتژیک بیر ختا اولاجاغینی ساوونور.

یاشیل حرکتین ائیلملری‌نین سونا ارمه سی، آزربایجانین یاشیلا آیاق اویدورماماسی، بو حرکتده گئت گئده ایرانچی‌لیق گؤروشونون آغیر باسماسی و اؤزللیکله حرکتین میللتلر ایله ایلگی‌لی سسسیزلییینی قوروماسی اوچونجو گؤروش یان‌لی‌لارینی ممنون ائتمیشدیر بئله کی بو گؤروشو ساوونان‌لار بو حرکتین بیتدییینی و تهلیکه نین آتلاتیلدیغینی اؤنه سورموشلردی.

آما بهمن اولای‌لاری و یاشیل حرکتین آتاغی هر کسین یوخوسونو پوزدو و یاشیل حرکت، میللی حرکتین یئنی‌دن گوندمینه اوتوردو و موباحیثلر قالدیغی یئردن باشلادی.

ییرمی آی ایچریسینده باش وئرن بو اولای‌لار یاشیل حرکتین ایران سیاسی آرئناسیدا اؤنملی بیر فاکتور حالینه گلدییینی و هرکسین بو حرکتی حسابا قاتا‌راق سیاست یاپماسی گرکدیینی اورتایا قویموشدور. بو اوزدن آزربایجان میللی حرکتی ده یاشیل حرکت قارشی‌سیندا اؤز دوروشونو و بو اولای‌لارین هاراسیندا اولدوغونو نئتلشدیرمه‌لی‌دیر.

کئچئن بو 20 آی ایچریسینده یاشیل حرکت ایراندا یاشایان میللتلره قارشی اولان توتوموندا هئچ بیر دییشیک‌لیک یاپمامیشدیر و گون گئچدیکجه داها چوخ ایرانچی‌لیق ماهیتی قازانماقدا‌دیر. اؤزللیکله موسوی و کروبی‌نین یاخالانماسین‌دان سونرا یاشیل حرکتین ایچریسینده بو ذهنیت داها دا آغیر باسا‌جاق‌دیر. بو حرکتین دیش قولونو تامامیله فارس میللیتچیلری اولوشدورماقدا‌دیر. بو کسیمین، دئموکراسی و اینسان حاق‌لاری کیمی سؤیلملری یالنیزجا آراجسال اولا‌راق قوللاندیقلاری بیر تاکتیک‌دیر.  بو حرکتین هم ایچریده هم ده دیشاریدا کی یؤنتیجیلری بو قاورام‌لاردان اولدوقجا اوزاقدیرلار و قالیبلاشمیش ایرانچی‌لیق ذهنیتلری‌نین دییشمه سی اولاناق‌سیز گؤزوکمکده‌دیر. سون گونلرده یاییم‌لانان و موسوی‌نین ده ایمضاسینی داشییان «منشور جنبش سبز» سندینده میللیتلرین حاق‌لاری ایله ایلگی‌لی سؤزده بئله اولسا قایدا دییر هئچ بیر شئی یوخ‌دور و یاشیل حرکت بو باخیم‌دان ایران ایسلام جومهوریتیندن داها گئریجی اولدوغونو اثبات ائتمیش‌دیر.

یاشیل حرکت موجادیله ده اوستونلوک قازانماق ایچین شوبهه‌سیز بو اعتراضی حرکتی ایران گنلینه یایماق زوروندا اولدوغونون هر حالدا فرقینده‌دیر و بو زامان دیلیمی ایچریسینده ائتنیک بؤلگلردن سوموت بیر دستک آلمادیغینی دا هرکسدن یاخشی بیلیر. اما بونا رغما توتوموندا هئچ بیر دییشیک‌لیک یاپما نیتینده اولمادیغی آشکاردیر. بونون سیرری یاشیل حرکتین لیدئر کادروسوندا ساخلی اولسا دا بیر نئچه تمل ندنی اؤنه سورمک مومکون‌دور.

بیرینجی‌سی بو توققوشما بیر چوخ یئرده سسلندییی کیمی عایله ایچی بیر سورون‌دور و ایسلامی حاکمیتین ایکی قانادی آراسیندا باش وئرمکده‌دیر.

یاشیل حرکتین لیدئر کادروسو ایران چاپیندا بیر آیاقلانما‌دان یانا دئییل‌دیر. اونلار دا ایران چاپیندا بیر آیاقلانمانین اؤزلرینین ده سونونو گتیر جه یی‌نین و جومهوری ایسلامی حاکمیتینه سون وئره جه یی‌نین فرقینده دیرلر. بو اوزدن حاکم قانادی باسقی آلتینا آلماق ایچین و حاکیمیتی یئنی‌دن پای‌لاشماق ایچین سینیرلی، کنترل لو آما کسکین اعتراضلاردان یانا‌دیرلار. ائتنیک بؤلگلرین بو اولای‌لارا قاریشماسی اولای‌لارین کنترل‌دان چیخماسینا ندن اولابیلر، اونون ایچین ائتنیک بؤلگلرین ساکیت قالماسی اونلارین دا یارارینا‌دیر.

موسوی‌نین آزربایجان‌لی اولماسی اصلینده یاشیل حرکتین بیر آوانتاژی‌دیر آما نه موسوی و نه یانداش‌لاری بو کارت‌دان یارارلانمادی‌لار. موسوی‌نین آزربایجان‌لی‌لارا یؤنه‌لیک بیر مئساژی بلکه دنگلری دییشتیره بیلیردی.

دیگر یاندان یاشیل حرکتین اؤزللیکله موسوی‌نین میللیتلر مسئله سی اوزرینده دورماسی ائتنیک میللیتچیلییین گوجلنمه سینه و بورا‌داکی حرکتلره مشروعیت قازان‌دیرماسی آنلامینا گلمکده‌دیر کی یاشیل حرکت بونون گله جکده نه لره مال اولاجاغینی کسدیرمیشدیر.

یاشیل حرکتین اورتایا قویدوغو بو تاویری، آزربایجان میللی حرکتینده کی یاشیل حرکتله بوتونلشمه تئزینی چوروتموشدور و بو گؤروش آزربایجانین چیخارلارینا ترس اولدوغو ایچین میللی حرکت ایچینده مقبولیت قازانمامیشدیر و بون‌لارین چابا‌لاری گئچن سوره ده آزربایجاندا کوچوک چاپ‌لی بیر ائیلمی بئله گرچکلشتیرمه یه یئتمه میشدیر.

اوچونجو بیر جیبهه نین یارادیلماسی یاخلاشیمینا گلدیکده بو، میللی حرکتین چوخ بؤیوک بیر ریسکین آلتینا گیرمه سی دئمک‌دیر.  بورادا هر شئیدن اؤنجه آزربایجان میللی حرکتی‌نین پتانسیل گوجونو یاخشی بیلمه میز گرکیر.

یاشیل حرکتله آزربایجان میللی حرکتینی قارشیلاشدیرمایا باشلادیغیمیز زامان اورتایا چیخان تابلو هاردا اولدوغوموزو گؤسترمه یه کفایت‌ ائدیر . یاشیل حرکتین هم ایچریده و هم دیشاریدا چوخ دنه ییم‌لی، گوجلو بیر کادروسو واردیر. سیستماتیک، آکتیف، دینامیک، بیر تشکیلاتی یاپییا، چوخ حیاتی اؤنم داشییان دیش دسته گه و اؤزللیکله لیدئر نیته لییی داشییان دنه ییم‌لی شخصلره صاحب‌دیر.

آزربایجان میللی حرکتی ایسه تاریخی شرطلردن دولایی بون‌لارین هامیسیندان بؤیوک اؤلچوده یوخسون‌دور. بو دا میللی حرکتین مانئورا ایمکان‌لارینی بؤیوک اؤلچوده دارالدیب قیسیتلاماقدا‌دیر. بون‌لاری سؤیله مک گونئی آزربایجان میللی حرکتینی کوچومسمک آنلامینا گلمز، آزربایجان میللی حرکتی قیسا بیر تاریخی دیلیم ایچریسینده اینانیلماسی گوج ایشلره ایمضاسینی آتمیشدیر و یاواش یاواش آزربایجاندا تعیین ائدیجی بیر فاکتور حالینه گئلمکده ‌دیر. اؤلچوسوز بیر داورانیش میللی حرکتین گلیشیم آهنگینی پوزابیلر. بئله بیر حرکته قالخیشما‌دان اونجه بعضی سورولارا یانیت بولمامیز لازیم‌دیر:

آزربایجان میللی حرکتی بو آشامادا توپلومو میللی هدفلر دوغرولتوسوندا سفربر ائدجک ملزمه یه صاحیب می‌دیر؟

میللی حرکتین توپلومسال بیر حرکتی شکیللندیرمه، میللی پتانسیلی حرکته کئچیرمه و اعتراضلاری سوردوره بیلمه قابیلیتی و گوجو وارمی؟

بو سورولارین یانیتینی آلماق و حرکتین گوجونو و توپلوم ایچینده کی ائتکی‌سینی اؤلچمک ایچین، میللی حرکت، الینده اولان بوتون واسیطه لری (تلویزیون، اینترنت، شبنامه یایما و.س)  قوللاناراق میللی سیتئمه قارشی اینسان‌لاری بیر گئجه (اؤرنه یین 12 فروردین ایران آنایاساسینین قبول اولدوغو گون) ساعت 22:00 دا اعتراض علامتی اولا‌راق بیر نئچه دقیقه لیینه ائولری‌نین ایشیق‌لارینی سؤندورمه یه و یا یاشاسین آزربایجان سلوگانی آتمایا دعوت ائده بیلر و بئله لیکله گوجو نو ده تست ائتمیش اولور.

گونئی آزربایجاندا میللیتچی‌لیک و میللی سؤیلم‌لرین، یایغین بیر حال آلمیشسا دا توپلوم ایچریسینده قورومساللاشمادیغی بیر گرچک‌دیر.  حرکتین قورومساللاشمادیغی ایچین قایما اولاسیلیغی چوخ یوکسکدیر. ایشین ان قورخولو یانی حرکتین اؤزللیکله تبریزده اعتراضی حرکتلری تئتیکله مه سی (مثلا تراکتور تاکیمی‌ یاریش‌لاری‌نین بیتیمینده و طرفدارلارین ائوه دؤنوش سیراسیندا) و هر شئیین کنترل‌دان چیخماسی‌دیر.  آزربایجانین مرکزله باغلاری یئترینجه قوپمادیغی ایچین یاشیل حرکتله بیر یئرده بیر آرایا گلمه و حرکتین یؤنونون دییشمه احتیمالی موجودور. آزربایجان‌لی‌لارین بیر قیسمی‌نین اؤزللیکله گوج مرکزیمیز اولان تبریزده آیاقلاری یاشیل حرکتله اولماسا دا بو حرکته سمپاتی دویمالاری دانیلمازدیر. نه اولورسا اولسون یاشیل حرکت، آزربایجانلی‌لاری دا بیخدیرمیش آجیما‌سیز بیر دیکتوتورلوغا قارشی‌دیر. بو دا آزربایجانلی‌لاری قیشقیرتدیغیمیز حالدا مورکب بیر اورتامین یارانماسینا ندن اولابیله جک و آزربایجان‌لی‌لارین قارشی قارشییا گلمه سینه  یول آچابیله جکدیر.

بیر عصره  یاخین‌دیر کی آزربایجان، مرکزچی قوولرله ایش بیرلییی ایچینده و بیر چوخ حرکت و دئوریمین اؤن آیاغی اولموشدور. اما سونوجدا آزربایجانا خسران‌دان باشقا هئچ بیر شئی گئتیرمه میشدیر. آزربایجانی یئنی‌دن تهران مسلخینه گؤتورمک، اؤزللیکله هئچ بیر گوونجه اولما‌دان گؤتورمک آغیر بیر مسولیت طلب ائدیر. بیز مین ایللیک بیر فاجیعه نین آلتین‌دان قالخماقداییق . آزربایجان یاواش یاواش مرکزله باغلارینی قیرماقدا‌دیر و بونو ان چوخ ایسته ین و تبلیغ ائدن آزربایجان میللی حرکتی اولموشدور. آزربایجان میللتی‌نین بو تاویری ندن قایناق‌لانیرسا قایناقلانسین آزربایجان میللی حرکتی ایچین بیر شانس سونماقدا‌دیر و اونو آزربایجاندا باشات و بیرینجیل گوج حالینه گئتیرمه کده ‌دیر. آزربایجانین بو ائیلملره سوروکلنمه سی میللی حرکتین ضررینه یول آچابیلیر. حرکتین باش وئرن اولایلارا قاتیلماماسی دیکتاتورلوق‌دان یانا اولماق آنلامینا گئلمز، ساده جه آزربایجان میللی منفعتلرینی گؤز اؤنونه آلا‌راق یاپیلان ترجیح‌دیر. آزربایجان میللی حرکتی زاتا بوگونکو حاکمیتله ایللردیر موجادیله ائتمه کده و بونون بدلینی اوده مکده دیر. بیز کیمسه یه بیر شئی اثبات ائتمک زوروندا دئییلیک.  ایرانین چاغداش تاریخینده دفعه لرجه  تانیق اولدوغوموز کیمی مرکزی دئولتین چؤکوشو ائتنیکلرین آیاقلانماسینا و اؤز میللی سینیرلاری اطرافیندا بیرلشمه سینه ندن اولموشدور. انرژیمیزی یارین‌لارا ساخلامالییق. آزربایجان میللتی‌نین دوروشونا، جمعی شعورونا و ایرادسینه سایغی دویمالیییق.

تهران بیلیم یوردلارینین تورک اؤيرنجيلري نين يئني ايل موناسيبتينه بيلديريسي: «گوج بيرليکده دير…»

Tehran bilimyurdlarının Türk öyrəncilərinin yeni il münasibətinə bildirisi: “Güc Birlikdədir”

تهران بیلیم یوردلارینین تورک اؤيرنجيلري نين يئني ايل موناسيبتينه بيلديريسي: «گوج بيرليکده دير…»

سون زامانلاردا اورتادوغودا باش وئرن حاديثه لر و بو بؤلگه ده دئموکراسي اوغروندا اعتيراضلارين موثبت شکيلده سونوجلانماسي، بؤلگه ده کي دئموکراتيک حرکتلره بير اؤرنک اولاراق گؤرونمکده دير. يقين کي بو حرکتلرين دوزگون سونوجا وارماسيندا، ايجتيماعيي گوجلرين بير يؤنده اولماسی ان ائتکين عاميل ساييلا بيلر. گونئي آذربايجان ميللي حرکتي ده بير دئموکراتيک حرکت اولاراق بو دييشيکليکلردن ائتکيلنمکده دير.

آيريجا ميللي حرکتين زامان سورجينده گليشيمي و يئتيشکينليگي، چئشيتلي حاديثه لره اؤز منفعتلري اساسيندا توتومو و داورانيشي، بير سيرا سياسي آخينلارين خوشونا گلمه ييب و اونلاري ميللي حرکتين گوجونو اؤز منفعتلري يؤنونده قوللانماغا ماراقلانديريب.

بو اولايلار و ياخين گله جکده بونلارا بنزر اوز وئره بيله جک اولايلارين احتيمالي گونئي آزربايجانين دورمونو داها دا حساسلاشديرير. بو حساس دورومدا بؤلگه دييشيکليکلري قارشيسيندا آذربايجانين سون درجه حاضيرليليغي گرَکير. ميللتيميزين چيخارلاريني قوروماق اوچون بو حاضيرليليغين يارانماسيندا، ميللي حرکت و ميللي فعاللار اَن آغير گؤره وي داشيييرلار. بو اؤنملي گؤره وي يئرينه يئتيرمک اوچون ميللي فعاللارين داها آرتيق ايش بيرليک ايچريسينده بولونمالاري لازيمدير. آتا-بابالاريميز دئميشکن: «گوج بيرليکده دير…»

بو گئرچه يه ايناناراق بيز تهران بيليم يوردلاري نين تورک اؤيرنجيلري بو آماجا نايل اولماق يؤنونده 1390 ايليني «ميللي بيرليک ايلي»  آدلانديريلماسيني اؤنريريک. بو بيرليک تکجه، پلوراليزم (چوخونلولوق) و اورتاق ديرلره سؤيکنه رک حاياتا کئچيريله بيلر. طبيعي کي اولوملو و قاپساملي بير بيرليگين يارانماسي هر شئي دن اؤنجه بحث و ديالوق فضاسينین يارانماسيندان کئچير. بئله کي موختليف باخيشلارين سؤيله نيلمه سي نين آرديندان ايسته نيلن بيرليگين محورلري بليرلنه بيلر.

بئله ليکله يئني ايل موناسيبتي ايله بوتون آذربايجان ميللتيني تبريک ائده رک ميللي چاليشقانلار، قروپلار و تشکيلاتلاري بيرليک سورونونا داها آرتيق اؤنم وئرمه لريني و بو مسئله نی ايلک اؤنجه ليکلرينده يئرلشديرمه لريني اوموروق.

تهران، امیرکبیر، علم و صنعت ، شهید بهشتی، صنعتی شریف، خواجه نصیر، تربیت مدرس و آزاد بیلیم یوردلارینین تورک اؤیرنجی لری

 

Tehran bilimyurdlarının Türk öyrəncilərinin yeni il münasibətinə bildirisi: “Güc Birlikdədir”

Son zamanlarda Ortadoğuda baş verən hadisələr və bu bölgədə demokrasi uğrunda etirazların müsbət şəkildə sonuclanması, bölgədəki demokratik hərəkətlərə bir örnək olaraq görünməkdədir. Yəqin ki bu hərkətlərin düzgün sonuca varmasında, ictimaii güclərin bir yöndə olması ən etkin amil sayıla bilər. Güney Azərbaycan milli hərəkəti də bir demokratik hərəkət olaraq bu dəyişikliklərdən etkilənməkdədir.

Ayrıca milli hərəkətin zaman sürəcində gəlişimi və yetişkinliyi, çeşitli hadisələrə öz mənfəətləri əsasında tutumu və davranışı, bir sıra siyasi axınların xoşuna gəlməyib və onları milli hərəkətin gücünü öz mənfəətləri yönündə qullanmağa maraqlandırıb.

Bu olaylar və yaxın gələcəkdə bunlara bənzər üz verə biləcək olayların ehtimalı Güney Aəzrbaycanın durmunu daha da həssaslaşdırır. Bu həssas durumda bölgə dəyişiklikləri qarşısında Azərbaycanın son dərəcə hazırlılığı gərəkir. Millətimizin çıxarlarını qorumaq üçün bu hazırlılığın yaranmasında, milli hərəkət və milli fəallar ən ağır görəvi daşıyırlar. Bu önəmli görəvi yerinə yetirmək üçün milli fəalların daha artıq işbirlik içərisində bulunmaları lazimdir.  Ata-babalarımız demişkən: “Güc Birlikdədir…”

Bu gerçəyə inanaraq biz Tehran bilimyurdlarının Türk öyrənciləri bu amaca nail olmaq yönündə 1390 ilini “Milli Birlik İli” adlandırılmasını önəririk.

Bu birlik təkcə, plüralizm (çoxunluluq) və ortaq dəyərlərə söykənərək hayata keçirilə bilər. Təbii ki Olumlu və qapsamlı bir birliyin yaranması hər şeydən öncə bəhs və dialoq fəzasının yaranmasından keçir. Belə ki müxtəlif baxışların söylənilməsinin ardından istənilən birliyin mehvərləri bəlirlənə bilər.

Beləliklə yeni il münasibəti ilə bütün Azərbaycan millətini təbrik edərək milli çalışqanlar, qruplar və təşkilatları  birlik sorununa daha artıq önəm vermələrini və bu məsələni ilk öncəliklərində yerləşdirmələrini  umuruq.

Tehran, Əmirkəbir, Elmosənət, Şərif, Xacənəsir, Şəhid Beheşti, Tərbiyət Müdərris və Azad bilimyurdlarının Türk öyrənciləri