دانیشیق- 15 / آزربایجان دموکراسی اوجاغی نین تالاس آوشار ایله اوزه ل دانیشیغی
آزربایجان، گونئی آزربایجان میللی حرکتینین خئیرینه بیر گئچیش سوره جی ایچریسینده دیر . بو سورج آزربایجاندا یاپیسال بیر دئییشیمی برابرینده گتیرجکدیر
آزربایجان دموکراسی اوجاغی: میللی حرکت نه زامانا قدر ایراندا اولوب- بیتن‌لر حاقیندا سوکوت ائده‌جک؟ میللی فعاللارین سوکوتو اونلاری توپلومون مرجع طیفی دوروموندان آییرماغا زمین یاراتمازمی؟ ایراندا اولان باشقا حرکتلر ایله اینتیقادی بیر دیالوگون قورولماسی بیزیم میللی چیخارلاریمیز اوغروندا اولا بیلر یوخسا او حرکتلرین ایچینده اریمک تهلوکه‌سی وار؟ و …. بونا بنزر باشقا سورولاریمیزین جاوابینی سیاسی آراشدیریجی سایین تالاس آوشار دان سوروشموشوق، سایغی دیر دوشونورلریمیزین امکداش‌لیغی ایله بو مباحیثه‌لرین گئنیشلنمه‌سی و بو مباحیثه‌لرین ایچین‌دن میللی منافعیمیز اوغروندا دوغرو بیر یول خریطه‌سی‌نین ایپ اوجلاری‌نین چیخماسینی آرزو ائدیریک.
ایندی نه ائتمه لیییک؟
شوبهه سیز کی ایران سیاسی سینیرلاری ایچریسینده باش وئرن اولایلار، بیزی ده بو جوغرافیانین ایچینده اولدوغوموز ایچین ایلگیلندیرمکده دیر. ایران حاکیمیتی‌نین اؤزللیکله سون ایکی ایلده درین بیر بحران لا بوغوشدوغونا شاهیدیک. ایراندا اولایلارین هارایا گئده جه یینی میللی حرکت کسدیرمه‌لی و اونا گؤره تاویرینی آلما‌لی‌دیر.
دارتیشما‌لار سونوجو دوشونجه لری اورتایا قویوپ اورتاق بیر قرارا گلمک، دوغرو حرکت چیزگی‌سینی تاپیب و اورتاق چؤزومه اولاشمایی قولایلاشدیرماق، آزربایجان میللی منفعتلری یولوندا موشترک حرکت ائتمه ایمکانینی دوغورا بیلر. بو آچیدان آزربایجان دموکراسی اوجاغی‌نین دارتیشما‌لارا زمین یاراتماسی تقدیره لاییق‌دیر.
سورونوزا گلینجه، آزربایجان میللی حرکتی اؤز ایلکلرینه دایاناراق استراتژی‌سینی بلیرلمه لیدیر. حرکت هر شئیدن اؤنجه آزربایجانین میللی منفعتلرینی گؤز اؤنونده بولوندورما‌لی و آددیم‌لارینی بو هدف دوغرولتوسوندا آتما‌لی‌دیر. باشقا اؤنملی بیر مسئله ده بو کی میللی حرکت اؤز گوجونو دوغرو تثبیت ائتمه لی، گوجو و ایمکانلاری داخیلینده یول آلمایی پیلانلاما‌لی‌دیر. خورداد اولایلاری بیزی یانیلتماما‌لی، او بیر استثنا‌دیر و اولوشماسیندا میللی دویغولارین یانیندا باشقا بیر چوخ فاکتورون دا اؤنملی رول اوینادیغینی اونوتمامالیییق. خورداد اولایلاریندان سونرا میللی حرکت ده اؤزونو گؤسترمک ایچین تشبوثده بولونموش اما ایسته نن یانیتی آلامادیغینی سؤیلمه میز مومکوندور. بو چابا‌لارین ان اؤنملیسی اورمو گؤلونون قورماسی ایله ایلگیلی اعتراض چاغیری‌لاری اولموشدور. اما اومولان سونوج آلینمامیشدیر. آزربایجان میللی حرکتینین گوجونو آبارتماماق لازیم، بو بیزی یانلیش موحاسیبلره سوروکلییه بیلر. آزربایجاندا گئنیش چاپدا بیر اعتراض حرکتینی باشلاتماق، بو حرکته رهبرلیک ائتمک، اونو سوردورمک، باشقا گوجلره قارشی قوروماق و آخیشی‌نین دئییشمه مه سینی ساغلاماق میللی حرکتین بوگونکو شرطلرینده مومکون گؤزوکمه مه کده‌دیر. بیزیم حتما تهراندا باش وئرن بو اعتراضی حرکتلره قاتیلمامیز گرکیر دییه بیر شئی یوخدور.
آزربایجان چوخ حساس تاریخی بیر دؤنمدن گئچیر و مرکزله باغلاری گه وشه مه کده‌دیر. مرکزچی سیاسی گوجلرین یانیندا اولماق و یا آلینا‌جاق تاویرلا بو گروپ‌لارین گوجله نمه سینه زمین یاراتماق میللی چیخارلاریمیزا ترس دوشمه کده‌دیر. آزربایجان میللی حرکتینین آماجی بو حوکومتی ییخماق دئییل اونون داها اؤته سینده ایرانداکی عیرقچی ذهنیتی دییشدیرمک‌دیر، چونکو ایراندا عیرقچی ذهنیت دییشمه دیکجه آزربایجانین سورونو چؤزولمیه جکدیر. توتالیم ایسلام جومهوریتی دوشدو، ایراندا بو گون وار اولان و اقتدارا طالب اولان هانسی بیر تشکیلات بو چاغدیشی دوشونجه دن اؤزونو تصفیه ائتمیش کی بیزه یاراری اولسون. بوگون بوتون وارلیقلاری ایله آزربایجانا احتیاجی اولان تئشکیلات‌لار سؤزده اولسون بئله آزربایجانلیلارین حقوق‌لارینا داییر اولوملو بیر مساژ وئرمه میشلردیر. اگر بونلاردان قورتولوب یارین اونلارلا موجادله ائدجه ییکسه، هزینه وئرمه میزین نه فایداسی و آنلامی واردیر. بو رئژیمله موجادیله ائتمک بوتون آجیما‌سیزلیغینا رغما داها آوانتاژلی‌دیر. آزربایجان میللتی و حرکتی اؤزو اؤز باشی‌نین چاره سینه باخما‌لی‌دیر. بیزیم دوشونجه مرکزیمیز و ائیله م لریمیزی یؤنه تن تهران دئییل، تبریز و آزربایجان اولمالیدیر. بیز گونئی آزربایجاندا میللی ایراده نی حاکم قیلیب، اؤز وارلیغیمیزی و گوجوموزو مرکزه تحمیل ائتمه لیییک. کوردلرین تورکیه ده و عراقدا یاپدیغی کیمی. بیز کورد حرکتینی بو قونودا اؤرنک آلمالیییق. هر شئییمیزین قایناغی آزربایجان اولمالیدیر، دوشونجه لریمیزی بسله ین یئر آزربایجان اولمالیدیر. یاپمامیز گرکن ایش بو.
ایرانداکی ایچ چکیشمه هارا گئدیر؟
ایرانداکی ایچ چکیشمه لرین هارایا گئتدیگینی کسدیرمک گوج. اما بوتون اولان‌لارا و اولایلارا باخمایاراق هله‌لیک هر شئیین رئژیمین کونتورولو آلتیندا اولدوغونو سؤیلمه میز مومکوندور و گؤزله نیلمز بیر حادیثه باش وئرمزسه رئژیمین وارلیغینی قورویا بیله جه یی مؤحتمل‌دیر. ایکی ایله یاخین بیر سوره ده گؤروندو کی یاشیل حرکت بو توتومو ایله باشاری قازانامایا‌جاق‌دیر و یاشیل حرکتین گوددویو بو یول باشارییا اولاشمایا‌جاق‌دیر. یاشیل حرکتین یؤنتیم کادروسو بو رئژیمین بسلدیگی و ائییتدییی بیر کادرودور. اونلار ایسلام جومهوریتی‌نین چؤکوشونو ایستمیرلر و بو چئلیشکی‌لی تاویرلاری بیر یئرده گوون‌لیک سوپاپی رولو اوینویا‌راق توپلومون انرژیسینین، نیفرت دویغوسونون بوشالماسینا و دولای‌لی بیر شکیلده رئژیمین بقاسینا یاردیم ائتمه کده‌دیر. آیریجا یاشیل حرکتین، چوخ فرقلی و ضید دهنیت و یاپی‌دان اولوشدوغو ایچین بوتؤو‌لویونو و دینامیک‌لییینی قوروماسی زور گؤرونور. اؤنوموزده کی جومهور باشقان‌لیغی سئچیملری چوخ اؤنم‌لی‌دیر. اگر داها ایلیملی بیر موحافیظه کار گروپ ایش اوستونه گلیرسه، کی گلمه سی موحتمل‌دیر ایصلاحاتچی‌لاری یئنیدن سیستئمه سوخمازلارسا بئله بیر اوزلاشما یاپیلاجاغی و حاکیمیت ایچ چئکیشملری‌نین بیر نبضه ده اولسون سنگیه جه یینه شاهید اولابیلیریک، آیریجا ایچریده خاتمی دؤنمینده اولدوغو کیمی نیسبی بیر آزالدیغین وئریلمه سی ده کیتله نین بیر چوخ کسیمینی ممنون ائده بیلیر. موحافیظه کارلار دا اؤز ایچینده پارچالانمیش وضعیتده دیرلر. احمدی نژاد حوکومتی‌نین توتوم و داورانیشلاریندان راضی اولمایان گروپ‌لار موجوددور. احمدی نژاد حاکیمیتی‌نین هم ایچریده هم ده دیشاریدا سوروم‌سوزجا داورانیشی موحافیظه کارلارین دا بیر چوخونو چیله دن چیخارمیش‌دیر. بو سببدن دولایی احمدی نژاد ذهنیتی و تاکیمی‌نین یئنیدن ایش باشینا گلمه سی زور گؤرونور کی بو اولمازسا حاکمیتین ایشی اؤزللیکله دیش باسقی‌لار سببی ایله داها آغیرلاشا‌جاق و ایچریده یئنی پاتلاییش‌لارا زمین حاضرلایا‌جاق‌دیر.
جومهوری ایسیلامی بحران لار حاکیمیتی‌دیر و ذاتا بو بحران لاردان بسلنیر و یولونا دوام ائدیر. بو حاکمیت 30 ایلی آشقین بیر سوره ایچه ریسینده بیر آی بئله کیریزسیز یاشامامیشدیر، اونون ایچین کیریزلر ایله باش ائتمه یی یاخشی بیلیرلر.
بیز نه زامان قدر سوکوت ائده جه ییک؟
بیزیم سوکوت ائتدیگیمیزی سؤیلمک منجه یانلیش اولار. آزربایجان میللی حرکتی اؤز موجادله سینه دوام ائدیر. حرکت اؤز آخیشیندا و اؤز یولونو سوردورمکده دیر. موجادله ساده جه میدان‌لاردا یاپیلماز، میدان حرکتلری موجادله نین ساده جه بیر مئتودودور. آزربایجان میللی حرکتی و میللیلشمه ذهنیتی توپلوم ایچینده نهادینه اولور/قورومساللاشیر. آزربایجان میللی حرکتی بو بیچیمی ایله قیسا بیر تاریخین اورونودور. بیزیم میللی مسئله ایله ایلگیلی تجروبه میز آزدیر، میللی تشکیلات‌لاریمیز یئنی شکیللنمیه باشلامیش. آزربایجان میللی حرکتی ایله پارالل بیر شکیلده و بو حرکتین ائتکیسینده، آزربایجان میللتی ده مرکزله آیریشما ایچریسینه گیرمیش‌دیر. بو بیر سورج مئسله سیدیر و بو سورج نورمال و دوغال بیر شکیلده گلیشمکده‌دیر. بو حرکت گنج، دینامیک و چوخ بویوک پوتانسیله صاحب اولان بیر حرکتدیر. مئسله ساده جه زامان مسئله سی و بو پوتانسیل گوجون فعله چئوریلمسی سؤز قونوسودور. یاشیل حرکتله ایلگیلی سوکوت‌دان سؤز گئدیرسه، مرکزی قوولر آزربایجان میللتینین حاقلارینی فارس میللتی ایله ائشیت بیر شکیلده قبول ائتمدیکلری زامانا قدر بایکوت ائدیلمه لیدیرلر. مرکز یان‌لی تشکیلاتلار اؤزللیکله یاشیل حرکت آرتیق دئورین دییشدیغی گئرچیینی قبول ائتمه‌لی و اؤزلرینی یئنی شرتطرله اویغونلاشدیرما‌لی‌دیرلار. آرتیق آزربایجان ایرانین باشی دیییه مسئله نی گئچیشدیرمک مومکون دئییل. مرکزی تشکیلاتلار میللیتلر مسئله سینی و بورا‌داکی میللی آکتورلاری بیر وزنه کیمی قبول ائتمه‌لی و حساب‌لارینی بونا گؤره یاپما‌لی‌دیرلار.
آزربایجاندا یارانان بو اورتام تاریخیمیزده اندر راست‌لانان بیر حادیثه‌دیر و هر باخیمدان آزربایجانین خئیرینه‌دیر. آزربایجان، گونئی آزربایجان میللی حرکتینین له ینه بیر گئچیش سوره جی ایچریسینده دیر. بو سورج آزربایجاندا یاپیسال بیر دییشیمی برابرینده گتیرجکدیر. میللی حرکت بوتون گوجونو میللتیمیزین بو سوره جدن ساغ‌لیق‌لی و اکسیک‌سیز گئچمه سی ایچین سفربر ائتمه لیدیر. تاریخ بیر ایکی گوندن عبارت دئییل، بعضا بیزیم فورصت گؤردوگوموز بیر دوروم داها بؤیوک تهدیدلری برابرینده گتیره بیلر. بیزیم میللت اولاراق آجی تجروبه لریمیز وار، اتابک پاریکندا، خیابانی اولایلاریندا، 21 آزرده، خالق ی موسلمان حرکتی و خورداد اولایلاریندا تهرانین تاویرینی تجروبه ائتمیش بیر میللتیک. بیر دلیکدن ایکی کره سانجیلماق خطادیر. بیز دفعه لرجه سانجیلدیق، بیر داها و بیله رک سانجیلمانین عاغیل دیشی بیر داورانیش اولدوغو آیدین‌دیر. هر حالدا آزربایجان میللتینین تاریخی حافیظه سینده بو اولایلار مؤوجوددور و اونون داورانیش‌لارینی شکیللندیریر.
بیزیم عمله گیرمه میز اوچون هانسی شرطلرین اولماسی گرکیر؟
بیزیم عمله، حرکته گئچمه میز آزربایجان میللتینین ایراده سینه باغلیدیر و آزربایجان میللی حرکتی بو ایراده یه تابع اولمالیدیر. یاپیلماسی گرکن بیر شئی اولورسا دا تامامیله یاشیل حرکتدن باغیمسیز اولمالیدیر. من شخصا بو آشامادا میدان حرکتیندن یانا دئییلم، چونکو آزربایجاندا صفلر هله نئتلشمه میش، منجه گؤزله مه پولیتیکاسی نی ایزلمک چوخ ساغ‌لیق‌لی و دوغرو بیر یؤنتم‌دیر.
گونازپورت کوچوردو
Danışıq-15 / Azərbaycan Demokrasi Ocağının Talas Avşar ilə danışığı
Azərbaycan Demokrası Ocağı : milli hərəkət nə zamana qədər iranda olub-bitənlər haqqında sukut edəcək ? milli fəalların sukutu onları toplumun mərcə teyfi durumundan ayırmağa zəmin yaratmazmı ? İranda olan başqa hərəkətlər ilə intiqadi bir diyalogun qurulması bizim milli çıxarlarımız ugrunda ola bilər yoxsa o hərəkətlərin içində ərimək təhlukəsi var ? və …. buna bənzər başqa sorularımızın cavabını Siyasi araşdırıcı sayın Talas Avşar ilə danışmışıq , sayğı deyer düşünürlərimizin əməkdaşlığı ilə bu mubahisələrin genişlənməsi və bu mubahisələrin içindən milli mənafeimiz uğrunda doğru bir yol xəritəsinin ip uclarının çıxmasını arzu edirik
İndi ne etmeliyik?
Şubhesiz ki İran siyas sınırları içerisinde baş veren olaylar, bizi de bu cografiyanın
içinde olduğumuz için ilgilendirmekdedir. İran hakimiyetinin özellikle son iki ilde derin bir kirizle boğuşduğuna şahidik. İranda olayların haraya gedeceğini Milli Hereket kestirmeli ve ona göre tavırını almalıdır.
Dartışmalar sonucu düşünceleri ortaya qoyup ortaq bir qerara gelmek, dogru hereket çizgisini bulup ve ortaq çözüme ulaşmayı qolaylaştırmaq, Azerbaycan milli menfeetleri yolunda müşterek hereket etme imkanını doğura biler.
Bu açıdan Azerbaycan demokrasi Ocağının dartışmalara zemin yaratması teqdire layiqdir.
Sorunuza gelince, Azerbaycan Milli Hereketi öz ilkelerine dayanaraq stratejisini belirlemelidir. Herket her şeyden önce Azerbaycanın milli menfetlerini göz önünde bulundurmalı ve addımlarını bu hedef doğrultusunda atmalıdır. Başqa önemli bir mesele de bu ki Milli Hereket öz gücünü doğru tesbit etmeli, gücü ve imkanları daxilinde yol almayı pılanlamalıdır. Bezileri Mill Hereketin gücünü çox qabardaraq istediğini yapma gücüne sahib olduğunu beyan edirler ve genelde 2006 olaylarını buna örnek olaraq gösteyirler. Xordad olayları bizi yanıltmamalı, o bir istisnadır ve oluşmasında milli duyguların yanında başqa bir çox faktorun da önemli rol oynadığını unutmamalıyıq. Xordad olaylarından sonra Milli Hereket de özünü göstermek için teşebbusde bulunmuş amma istenen yanıtı almadığını söylememiz mümkündür. Bu çabaların en önemlisi Urmu Gölünün qurması ile ilgili etiraz çağırıları olmuşdur. Amma umulan sonuc alınmamıştır.
Azerbaycan Milli Hereketinin gücünü abartmamaz lazım, bu bizi yanlış muhasibelere sürükleyebiler. Azerbaycanda geniş çapta bir etiraz hereketini başlatmaq, bu herekete rehberlik etmek, onu sürdürmek, başqa güclere qarşi qorumaq ve axışının deyişmemesini sağlamaq Milli Hereketin bugünkü şertlerinde mümkün gözükmemekdedir. Bizim illa ki Tehranda baş veren bu etirazi hereketlere
qatılmamız gerekir deye bir şey yoxdur.
Azerbaycan çox hessas tarixi bir dönemden geçir ve merkezle bağları gevşemektedir. Merkezçi siyasi güclerin yanında olmaq veya alınacaq tavırla bu grupların güclenmesine zemin yaratmaq milli çıxarlarımıza ters düşmektedir.
Azerbaycan Milli Hereketinin amacı sadece bu hukumeti yıxmaq degil onun daha ötesinde İrandakı ırqçı zehniyeti deyiştirmekdir, çünkü İranda ırqçı zehniyet deyişmedikce Azerbaycanın sorunu çözülmiyecekdir. Tutalım İslam cumhuriyeti düşdü, İranda bu gün var olan ve iqtidara talib olan hansı bir teşkilat bu çagdışı düşünceden özünü tesfiye etmiş ki bize yararı olsun. Bugün bütün varlıqları ile Azerbaycana ehtiyacı olan teşkilatlar sözde olsun bele Azerbaycanlıların huquqlarına dayir olumlu bir mesaj vermemişlerdir. Eyer bunlardan qurtulub yarın onlarla mücadele edeceyikse, hezine vermemizin ne faydası ve anlamı vardır. Bu rejimle mücadile etmek bütün acımasızlığına reğmen daha avantajlıdır. Azerbaycan milleti ve hereketi özü öz başının çaresine baxmalıdır.
Bizim düşünce merkezimiz ve eylemlerimizi yöneten Tehran deyil, Tebriz ve Azerbaycan olmalıdır. Biz Güney Azerbaycanda milli iradeni hakim qılıb, öz varlığımızı ve gücümüzü merkeze tehmil etmeliyik. Kürdlerin Türkiyede ve Iraqda yapdığı kimi. Biz Kürd hereketini bu qonuda örnek almalıyıq. Her şeyimizin qaynağı Azerbaycan olmalıdır, düşüncelerimizi besleyen yer Azerbaycan olmalıdır. Yapmamız gereken iş bu.
İrandaki iç çekişme hara gedir?
İrandakı iç çekişmelerin haraya getdiyini kesdirmek zor. Amma bütün olanlara ve olaylara baxmayaraq helelik her şeyin rejimin kontorolu altında olduğunu söylememiz mümkündür ve gözlenilmez bir hadise baş vermezse rejimin varlığını qoruya bileceyi möhtemeldir. İki ile yaxın bir sürede göründü ki Yaşıl Hereket bu tutumu ile başarı qazanamayacaqdır ve Yaşıl Hereketin güddüyü bu yol başarıya ulaşmayacaqdır. Yaşıl Hereketin yönetim kadrosu bu rejimin beslediyi ve eyitdiyi bir kadrodur. Onlar İslam Cumhuriyetinin çöküşünü istemirler ve bu çelişkili tavırları bir yerde güvenlik supapı rolu oynuyaraq toplumun enerjisinin, nifret duygusunun boşalmasına ve dolaylı bir şekilde rejimin beqasına yardım etmekdedir. Ayrıca Yaşıl Hereketin, çox ferqli ve zit zehniyet ve yapıdan oluştuğu için bütövlüyünü ve dinamikliyini qoruması zor görünür. Önümüzdeki cumhur başqanlığı seçimleri çox önemlidir. Eger daha ılımlı bir muhafizekar grup iş üstüne gelirse, ki gelmesi muhtemldir islahatçıları yeniden sisteme soxmazlarsa bele bir uzlaşma yapılacağı ve hakimiyet iç çekişmelerinin bir nebze de olsun sengiyeceğine şahid olabilirik, ayrıca içeride Xatemi döneminde olduğu kimi nisbi bir azaldığın verilmesi de kitlenin bir çox kesimini memnun ede bilir. Muhafizekarlar da öz içinde parçalanmış veziyetdedirler. Ehmedinejad hukumetinin tutum ve davranışlarından razı olmayan gruplar mevcuddur. Ehmedinejad hakimiyetinin hem içeride hem de dışarıda sorumsuzca davranışı muhafizekarların da bir çoxunu çileden çıxarmışdır. Bu sebebden dolayı Ehmedinejad zehniyeti ve takımının yeniden iş başına gelmesi zor görünür ki bu olmazsa hakmiyetin işi özellikle dış basqılar sebebi ile daha agırlaşacaq ve içeride yeni patlayışlara zemin hazırlayacaqdır. Cumhuriye İsalami krizler hakimiyetidir ve zaten bu krizlerden beslenir ve yolunu devam edir. Bu hakmiyet 30 ili aşqın bir süre içerisinde bir ay bele kirizsiz yaşamamıştır, onun için kirzler ile baş etmeyi iyi bilirler.
Biz ne zaman qeder sukut edeceyik?
Bizim sukut etdiyimizi söylemek mence yanlış olar. Azerbaycan Milli Hereketi öz mücadelesine devam edir. Herket öz axışında ve öz yolunu sürdürmekdedir. Mücadele sadece meydanlarda yapılmaz, meydan hereketleri mücadelenin sadece bir metodudur. Azerbaycan Milli
Hereketi ve millileşme zehniyeti toplum içinde nehadine olur ve hereket qurumsallaşdıqca milli hereketi besleyecektir. Ve hereketin önüne yeni imkanlar ve fursetler yaradacaqdır. Azerbaycan Milli Hereketi bu biçimi ile qısa bir tarixin ürünüdür. Bizim milli mesele ile ilgili tecrübemiz azdır, milli teşkilatlarımız yeni şekillenmeye başlamış. Azerbaycan Milli Hereketi ile paralel bir şekilde ve bu Hereketin etkisinde, Azerbaycan milleti de merkezle ayrışma içerisine girmişdir. Bu bir sürec meselesidir ve bu sürec normal ve doğal bir şekilde gelişmektedir. Mill hereketin gelişimi ise çox yönlü ve murekeb bir sürecdir, şertlere uygun duraqlar ve ya hız qazanar. Bu Hereket genc, dinamik ve çox büyük potansiyele sahib olan bir hereketdir. Mesele sadece zaman meselesi ve bu potansiyel gücün fele çevrilmesi söz qonusudur. Yaşıl Hereketle ilgili sukutdan söz gedilirse, merkezi quvveler Azerbaycan milletinin haqlarını Fars milleti ile eşit bir şekilde qebul etmedikleri zamana qeder baykot edilmelidirler. Merkez yanlı teşkilatlar özellikle Yaşıl Hereket artıq devrin değiştiği gerçeğini qebul etmeli ve özlerini yeni şertlerle uygunlaşdırmalıdırlar. Artıq Azerbaycan İranın başı diye meseleni geçişdirmek mümkün değil. Merkezi teşkilatlar milliyetler meselesini ve buradakı milli aktorları bir vezne kimi qebul etmeli ve hesablarını buna göre yapmalıdırlar.
Azerbaycanda yaranan bu ortam tariximizde ender rastlanan bir hadisedir ve her baxımdan Azerbaycanın xeyrinedir. Azerbaycan Güney Azerbaycan Milli Hereketinin lehine bir geçiş süreci içerisindedir. Bu sürec Azerbaycanda yapısal bir değişimi beraberinde getirecektir. Milli hereket bütün gücünü milletimizin bu sürecden sağlıqlı ve eksiksiz geçmesi için seferber etmeldir. Tarix bir iki günden ibaret deyil, bezen bizim furset gördüyümüz bir durum daha böyük tehditleri beraberinde getire biler. Bizim millet olaraq acı tecrübelerimiz var, Etabek Parıknda, Xiyabani olaylarında, 21 Azerde , Xalq i Muselman Herketi ve Xordad olaylarında Tehranın tavırını tecrübe etmiş bir milletik. Bir delikten iki kere sancılmaq xetadır. Biz defelerle sancıldıq, bir daha ve bilerek sancılmanın ağıl dışı bir davranış olduğu aydındır. Her halda Azerbaycan milletinin tarixi hafizesinde bu olaylar mövcuddur ve onun davranışlarını şekillendirir.
Bizim emele girmemiz üçün hansi şertlerin olması gerekir?
Bizim emele, herekete geçmemiz Azerbaycan milletinin iradesine bağlıdır ve Azerbaycan Milli Herekiti bu iradeye tabi olmanin yanısıra milli çıxarlar dogrultusunda milletin iradesine yön vermeli, Yapılması gereken bir şey olursa da tamamiyle merkezi quvelerden bağımsız olmalıdır. Bu aşamada meydan hereketinin olumlu sonuc dogurub doğurmıyacağı ve olanaqları haqda derin düşünmek gerekir, çünkü Azerbaycanda sefler hele netleşmemiş, mence bu aşamada gözlemleme ve gözleme politikası çox sağlıqlı ve dogru bir yöntemdir.
Danışıq-14 / Azərbaycan Demokrasi Ocağının Güntay Gəncalpla söyləşisi
Azərbaycan Demokrası Ocağı : milli hərəkət nə zamana qədər iranda olub-bitənlər haqqında sukut edəcək ? milli fəalların sukutu onları toplumun mərcə teyfi durumundan ayırmağa zəmin yaratmazmı ? İranda olan başqa hərəkətlər ilə intiqadi bir diyalogun qurulması bizim milli çıxarlarımız ugrunda ola bilər yoxsa o hərəkətlərin içində ərimək təhlukəsi var ? və …. buna bənzər başqa sorularımızın cavabını Siyasi araşdırıcı sayın Güntay Gəncalp dan soruşmuşuq , sayğı deyer düşünürlərimizin əməkdaşlığı ilə bu mubahisələrin genişlənməsi və bu mubahisələrin içindən milli mənafeimiz uğrunda doğru bir yol xəritəsinin ip uclarının çıxmasını arzu edirik
İndiki durumda nə etməliyik?
Bəzən ictimai olayların sürətli gəlişməsi insanların bilinc düzeyini üstələyir. Yaradılışı etibarı ilə insanın duyqusallığa qapılması özünü düşüncələrə buraxmasından daha asandır. Bu üzdən də tarix duyquların ürünü, bilim isə, daha çox düşüncənin ürünüdür. Bilim və duyqusallıq arasında tarazlıq yaratmaq gərəkir, yəni ağıl və duyqu arasında. Müşəxxəs olaraq “nə etməmiz gərəkir?” sorusuna mən bu şəkilədə cavab verə bilərəm: Biz çalışmalarımızı duyqu planından düşüncə planına sövq etməliyik. Çünkü biz tarix boyu fikrən məğlub olmuşuq. İnqilab yaradacaq gücümüz hər zaman olmuş, indi də var. Lakin milli düşüncə zəminində biz uzun zamandan bəri yenilə-yenilə gəlmişik. Əsas amacımız bu yenilgəni tarixdən qaldırmaq olmalıdır. Bunun üçün siyasi-ictimai inqilaba imkan yoxdursa, mədəniyətdə inqilab etməliyik. Bizim bu qonu üzərində dərincə çalışmamız gərəkir. Farsların pozisionu ilə bizimki eyni deyil. Biz asimilasiona məhkum edilmişik. Mədəni inqilab yoluyla birikdirəcəyimiz gücü başqa tür əldə edə bilmərik. Yəni bir nitəlik yolunda çabalarımızı sürdürməliyik. Tələsməyə gərək yoxdur, tarixin sonu da deyildir. Milli duyqu və düşüncələrimizi toplumun dərin qatlarına daşımalıyıq. Bu da örnəyin İranda hansısa hərəkətə və göstərilərə qatılmaqla gerçəkləşə bilməz. Farslar demokrasi yolunda mübarizə aparırlarsa, biz milli-demokrasi yolunda mübarizə aparırırıq. Hər türlü İranda demokrasi savaşlarına moral dəstək vermək borcumuzdur, ancaq bu öz kimliyimizi unudaraq o hərəkətin bir parçası olmaq anlamında olmamalıdır. Olayları müqayisə yolu ilə daha yaxşı anlaya bilərik. Çində demokrasi yolunda mübarizə gedir. Ancaq Doğu Türkistanın dərdi başqa. Buna rəğmən Batıdakı Doğu türkistan liderləri Çindəki demokratikləşmə hərəkətinə qatılmasalar da ona teoridə dəstək verməkdədirlər. Sanıram bizdə də buna bənzər pozision var. Yaşıl Hərəkəti Dünya dəstəkləməkdə ikən, bizim ona “bunlar da keçmişdə iqtidarda olmuşlar” kimi bayağı sözlərlə qarşı çıxmamız etik deyil, dünyadakı özgürlük dalğalarının əsintisi ilə uyumlu açıqlama deyil. Ancaq bütün olanların ötəsində bizim təməl sorunlarımız var, ona cavab verməmiz lazəımdır. Düşünən bir türk toplumu oluşdurmamız lazım. Bunun üçün milli aydınlama evrələri gərəkir. Bu, olmadan biz gerçək tarixi pozisionumuzu əldə edə bilmərik. Məncə, bir çox suallar düşüncə zəminində hələ cavablanıb toplumun qatmanlarına yayımlanmamışdır. Düşüncə düzəni dəyişməlidir, yoxsa heç bir dəyişim olmaz. Bizim açımızdan da gerçək inqilab budur. Uzun sürsə də biz çabalarımızı bu yöndə yürütməliyik. Bir az da biz səbirli olalım, başqaları inqilab etsinlər. Tələsməyə gərək yoxdur və gənclərimizi bu canavar rejimə yem etməməliyik. Dünya və Orta Doğudakı olaylar bu rejimlə hesablaşacaq. Uzun sürməz. Biz ana amacımızın peşində olmalıyıq. Milli kadrlaşma, milli iradə, milli hüquq, milli ordu, milli kimlik. Bizim ana sorunlarımız budur. Bunların siyasi, mədəni, hüquqi və tarixi ədəbiyatını hələ oluşdurmamışıq. Biz hələ əkinlə məşğul olmalıyıq. Bizim biçinimiz bir az zaman alacaq. Zaman hər şeyin çözücüsüdür. Yetər ki, bu zamanın içini türkçə düşüncələrlə doldura biləlim. Biz milli hərəkətin düşüncəsini, etiyini və estetiyini oluşdurmaqla görəvliyik.
İrandaki iç çəkişmə hara gedir?
Bir çox filosofların ortaya qoyduğu dialektik evrim sürəci İran şərtləri üçün də uyqulanmaqdadır. Hər hakim tez öz içindən antitezini yetişdirər. Belə olmazsa, evrim olmaz. İran inqilabı da öz antitezini yetişdirmişdir. Heç bir müxalifət İranda Yaşıllar kimi bu möhtəşəm hərəkəti yarada bilməzdi. Çünkü onların heç birinin xalq içində nüfuzu yoxdur. Yaşıl Hərəkət ilk başlanqıcında yasal bir hərəkət idi. Bax, antitezlər bu şəkildə yasal olaraq ortaya çıxar, sonra yasalara sığmaz, yeni anayasa istər. Yasal olduğu üçün dəyişimdən yana olan, dini istibdaddan bezmiş olan toplum çox güclü şəkildə qatıldı. Çünkü ilk günlərdə öldürmə yox idi. Təbliğat idi. Seçimə hiylə qarışdıqdan sonra da toplumun qatılımı çox möhtəşəm idi. Çünkü yasal hərəkət idi. Ya da toplum yasal olduğunu sanırdı. Öldürmələr, saldırılar toplumu qorxutdu. Qatılımlar az olsa da davam etdi. Ancaq hər basqı özünə uyqun təpki oluşdurar. Yaşıl Hərəkət yasa dışılığına itələndi. Liderləri tutuqlandıqdan sonra tamamən bu savaş yasalara qarşı dönüşdü. İndi artıq anayasanın uyqulanması yolunda deyil, anayasanın dəyişməsi yolunda savaş gedir. Uzun illər boyunca ölkənin sərmayəsini ələ keçirmiş bu rejim ölər, anayasanın dəyişiminə getməz. Dünya kamuoyu rejimə qarşı dönüşmüş bu savaşa dəstək verir. Bu üzdən də artıq böyük uçurumlar müxalifət və rejim arasında ortaya çıxmış. Böyük ayətullahlar da liderlərin tutuqlanmasına təpki göstərirlər. Bu gəlişmələr rejimə qarşı savaşı daha da təşviq etməkdədir. Ancaq dəyişimin çox qanlı və sancılı, həm də uzun vədəli olması söz qonusu ola bilər. Önəmli olan toplumda rejimin 32 illik qorxu düzəninə qarşı etiraz cəsarətinin yaranmasıdır.
Biz nə zamana qədər sükut edəcəyik?
Sükut etməmişik. Güclü düşüncə işləri ilə uğraşan insanlarımız var. Həm daxildə, həm də xaricdə. Yanlış ortamlarda çətinliklə birikdirdiyimiz milli enerjimizi sükutu pozmaq adı ilə hədər vermək doğru olmaz. Zahirən səssizlik olaraq görənən bu sükutumuzun pozulmasını zaman özü bəlli edəcək. Biz İranda demokrasi yolunda gedən savaşlara açıqca açıqlamalarımızda dəstək verməliyik məncə. Bunun yanı sıra bəlli zaman üçün hazırlanmalıyıq. Yaxın gələcəkdə də böyük dəyişimlər ola bilər. Xaməneyi ölə bilər. Başqa olaylar da ola bilər. Belə olur genəldə. Elə bir an gəlir ki, diktator rejimlər artıq xiyabanlardakı göstərilərə güllə ata bilmir. Müzakirəyə başlayır. Hər zaman belə olmuş, İranda da belə olacağı bəklənir. Bax, bu zaman bizim sükutumuzun içindən böyük səslər çıxacaq. Biz bu günə hazır olmalıyıq. Güney Azərbaycanda və İranın genəlində möhtəşəm türklük hərəkəti başlamalı və İranın dəyişik hərbi yerlərində görəvli olan türkləri milli hərəkətin yanında və önündə aparıcı güc kimi görməliyik. Belə olmazsa, Batı Azərbaycanda millətimizin üzərinə soyqırım uyqulana bilər. Millətimizi qorumaqla mükəlləfik. Ancaq o zaman hansı siyasi öncəliklərlə çıxış edəcəyimiz qonusunda bir söz deyə bilmərəm. Bunu o zamankı pozisionlar bəlli edər.
Bizim əməl etməmiz üçün hansı şərtlərin olması gərəkir?
Birinci, toplumumuzda geniş türklük bilinci oluşmalıdır. Bu olmazsa, olmaz. İkinci, toplumumuzda türk kimliyi və türk dili mərkəzli çağdaşlaşma sürəci başlamalıdır. Üçüncü, bizim başqaları ilə tarixi istəklərimizin sınırları bəlirlənməlidir. Niyət bizim hərəkətin ontolojisini oluşdurar. Toplumlar tarixlərinə, təbiətlərinə görə millətləşməzlər, niyətlərinə görə millətləşərlər. Ata sözümüz deyir: “Niyət hara mənzil ora.” Niyətimizin yazısı, sənəti, etiyi və estetiyi açıqca göz önündə olmalıdır. Böylə olduğunda əməl üçün, yalnızca hələ sinfi kimliyi bəlli olmayan gənclər aktiv olmazlar, bütün siniflər, özəlliklə orta sinif də bu hərəkətə qatılar. 2006-ci ildə gənclərimiz şəhid oldu. Bu mübarizəyə bazar dəstək vermədi. Etisablar olmalı idi. Nədən belə olmadı? Çünkü onu da zaman yetişdirəcək. Bizim mübarizəyə bütün təbəqələr qatılmaldır. Bunlar zamanla oluşacaq və bizim əməl meydanımız o zaman daha da genişləyəcək.
Bəzi aydınlarımız İranda olan başqa hərəkətlər ilə tənqidi diyaloğun qurulmasından yanadırlar. Bunun bizim milli çıxarlarımız uğrunda ola biləcəyini duşunürlər. Sizcə böylədir, yoxsa o hərəkətlərin içində ərimək təhlukəsimi var?
Bu hərəkətlərin içində ərimə təhlükəsi deyə bir şey yoxdur. Əgər bu hərəkət hansısa bir hərəkətin içində əriyəcək dərəcədə zəifdirsə, o zaman ona güvənmək də olmaz. Niyə ərisin ki? Əriyəcək olan bir hərəkətin gələcəyinə güvənmək olmaz ki. İranda bəzi dəyişimlər olacaq ki, biz onlarla işbirliyi etmək zorunda olacağıq. Biz bu ölkədə yaşayırıq, bu ölkənin gerçəklərinin dışına çıxa bilmərik. Yaşıl Hərəkətlə işbirliyi edəlim deyənlər də haqlıdırlar. Burada haqsız olan yoxdur. Önəmli olan olaya hansı baxış açısından baxmaqdır. Yəni yaşıl hərəkətə qatılımdan niyət nədir, o, göz önündə bulunmalıdır. Yaşıl Hərəkət İranda yaşayan bütün millətlərin yararınadır. Başda da bizim yararımızadır. Çünkü Musəvi türkdür. Biz soy olaraq türk olan hər kəsin türklüyə yararlı ola biləcəyinə inanmalıyıq. Yoxsa 30 milyon türk haqqından danışa bilmərik. 30 milyon türk dediyimiz varlığın 10 milyonu bəlkə Musəvi kimidir. Biz fərdlərlə ilgilənməməliyik sistemlə ilgilənməməliyik. Yəni örnəyin Musəvini də türklüyündən uzaqlaşdırmış olan bir düzən var. Bu düzən bizim düşmənimizdir, Musəvi kimi şəxsiyətlər deyil. Ayrıca, bu gün Musəvi dünyada demokrasidən yana olan bir lider kimi tanınmış və onun türk olması da bu açıdan türklər üçün bir məziyətdir. Bir şəkildə biz Yaşıl Hərəkətin dışında deyilik. Liderliyindəyik. Türk insanı olaraq bu hərəkətin başındayıq. Ancaq modern türk istəkləri olaraq hərəkətin dışındayıq. Bunu da ələ keçirmənin yöntəmləri üzərində düşünməkdə yarar var. Musəvi özbəöz türkdür. Onun dünyagörüşü dartışıla bilər, ancaq milliyəti türkdür. Milliyəti insan verən doğadır. Onu dəyişdirmək olmaz. Dəyişimi, asimilasion yolu ilə olur.
Birləşdirci amillər nədir?
Bizim əsas birləşdirici amilimiz ortada yoxdur nə yazıq ki. Çünkü birləşdirici amil, düşüncələr deyil, ortaq bir inancdır. Düşüncə professional bir işdir. Biri az bilər, biri çox. Ancaq toplumu bir mərkəzdə bütünləşdirən ortaq bir inancdır. Bu günə qədər də bizim farsların qarşısında yenilişimizin səbəbi budur. Məsələn Doğu Türkistanda birləşdirici bir inanc amilir var. Toplumun asimilasionunu önləyir. Məncə Doğu Türkistanda asimilasion yoxdur, kolonizasion var. Ancaq İranda türklərin asimilasionu söz qonusudur. Çünkü Uyqurların inanc fərqliliyi onların qoruyucusu və bizim farslarla inac özdeşliyimiz bizim əridicimizdir. Bunun üzərində böyük din mütəfəkkirləri düşünməlidir. Bu, bizim tarixi sorunumuzdur, əsas sorunumuzdur. Türk—İslam inancı oluşmalıdır. Bunun əskilərdən örnəkləri vardır. Ancaq Pəhləvilər, özəlliklə islam rejimi çox güclü biçimdə türklərin özgürlükçü İslam alqılayışlarını məhv etdilər. Bunu canlandırmanın bir yolu olmalı. Bir mədəniyətin orta dirəyini təşkil edən inancdır. Bir toplum inancını itirdiyində, başqa millətlərin içində əriməsi asanlaşar. Bizim inancımızı farslar çalmışlar. Bunu onarmamız lazımdır. Türk kimliyi Anadoluda olduğu kimi İranda da türklərin inanc düzeyinə yüksəlməlidir. Atatürkün ən böyük başarısı türk kimliyini toplumun tarixi inancı ilə özdeşləşdirməsi olmuşdur. Biz bu kimi böyük işlərlə uğraşmalıyıq. Bu da sükut anlamında deyil, tarixin dərinliyini etkiləyəcək işlər görmək anlamındadır.
دانیشیق- 14 / آزربایجان دموکراسی اوجاغی نین گونتای گنجالپ لا اوزه ل سؤیله شی سی
آذربایجان دموکراسی اوجاغی : میللی حرکت نه زامانا قدر ایراندا اولوب-بیتن‌لر حاقیندا سوکوت ائده‌جک ؟ میللی فعاللارین سوکوتو اونلاری توپلومون مرجع طیفی دوروموندان آییرماغا زمین یاراتمازمی ؟ ایراندا اولان باشقا حرکتلر ایله اینتیقادی بیر دیالوگون قورولماسی بیزیم میللی چیخارلاریمیز اوغروندا اولا بیلر یوخسا او حرکتلرین ایچینده اریمک تهلوکه‌سی وار ؟ و …. بونا بنزر باشقا سورولاریمیزین جاوابینی سیاسی آراشدیریجی سایین گونتای گنجالپ دان سوروشموشوق، سایغی دیر دوشونورلریمیزین امکداش‌لیغی ایله بو مباحیثه‌لرین گئنیشلنمه‌سی و بو مباحیثه‌لرین ایچین‌دن میللی منافعیمیز اوغروندا دوغرو بیر یول خریطه‌سی‌نین ایپ اوجلاری‌نین چیخماسینی آرزو ائدیریک.
اينديکي دورومدا نه ائتمه لي یيک؟
بعضن ايجتيماعي اولايلارين سورعتلي گليشمه سي اينسانلارين بيلينج دوزئييني اوسته له يير. ياراديليشي اعتيباري ايله اينسانين دويقوسالليغا قاپيلماسي اؤزونو دوشونجه لره بوراخماسيندان داها آساندیر. بو اوزدن ده تاريخ، دويقولارين اورونو، بيليم ايسه، داها چوخ دوشونجه نين اورونودور. بيليم و دويقوسالليق آراسيندا تارازليق ياراتماق گره کير، یعنی عاغیل و دویقو آراسیندا. مشخص اولاراق «نه ائتمه ميز گره کير؟» سوروسونا من بو شکيلده جاواب وئره بيلرم: بيز چاليشمالاريميزي دويقو پلانيندان دوشونجه پلانينا سؤوق ائتمه لي یيک. چونکو بيز تاريخ بويو فيکرن مغلوب اولموشوق. اينقيلاب ياراداجاق گوجوموز هر زامان اولموش، ايندي ده وار. لاکين ميللي دوشونجه زمينينده بيز اوزون زاماندان بري يئنيله- يئنيله گلميشيک. اساس آماجيميز بو يئنيلگه ني تاريخدن قالديرماق اولماليدير. بونون اوچون سياسي-ايجتيماعي اينقيلابا ايمکان يوخدورسا، مدنييتده اينقيلاب ائتمه لي یيک. بيزيم بو قونو اوزرينده درينجه چاليشماميز گره کير. فارسلارين پوزيسيونو ايله بيزيمکي عئيني دئييل. بيز آسيميلاسيونا محکوم ائديلميشيک. مدني اينقيلاب يولويلا بيريکديره جگيميز گوجو باشقا تور الده ائده بيلمريک. يعني بير نيته ليک يولوندا چابالاريميزي سوردورمه لي یيک. تلسمه يه گرک يوخدور، تاريخين سونو دا دئييلدير. ميللي دويقو و دوشونجه لريميزي توپلومون درين قاتلارينا داشيماليييق. بو دا اؤرنه یين ايراندا هانسيسا حرکته و گؤستريلره قاتيلماقلا گئرچکلشه بيلمز. فارسلار دئموکراسي يولوندا موباريزه آپاريرلارسا، بيز ميللي- دئموکراسي يولوندا موباريزه آپاريريريق. هر تورلو ايراندا دئموکراسي ساواشلارينا مورال دستک وئرمک بورجوموزدور، آنجاق بو اؤز کيمليگيميزی اونوداراق او حرکتين بير پارچاسي اولماق آنلاميندا اولماماليدير. اولايلاري موقاييسه يولو ايله داها ياخشي آنلايا بيلريک. چينده دئموکراسي يولوندا موباريزه گئدير. آنجاق دوغو تورکيستانين دردي باشقا. بونا رغمن باتيداکي دوغو تورکيستان ليدئرلري چينده کي دئموکراتيکلشمه حرکتينه قاتيلماسالار دا اونا تئوريده دستک وئرمکده ديرلر. سانيرام بيزده ده بونا بنزر پوزيسيون وار. ياشيل حرکتي دونيا دستکله مکده ايکن، بيزيم اونا «بونلار دا کئچميشده ايقتيداردا اولموشلار» کيمي باياغي سؤزلرله قارشي چيخماميز ائتيک دئييل، دونياداکي اؤزگورلوک دالغالاري نين اسينتيسي ايله اويوملو آچيقلاما دئييل. آنجاق بوتون اولانلارين اؤته سينده بيزيم تمل سورونلاريميز وار، اونا جاواب وئرمه ميز لازيمدير. دوشونن بير تورک توپلومو اولوشدورماميز لازيم. بونون اوچون ميللي آيدينلاما ائوره لري گره کير. بو، اولمادان بيز گئرچک تاريخي پوزيسيونوموزو الده ائده بيلمريک. منجه، بير چوخ سواللار دوشونجه زمينينده هله جاوابلانيب توپلومون قاتمانلارينا ياييملانماميشدير. دوشونجه دوزه ني دَييشمه ليدير، يوخسا هئچ بير دَييشيم اولماز. بيزيم آچيميزدان دا گئرچک اينقيلاب بودور. اوزون سورسه ده بيز چابالاريميزي بو يؤنده يوروتمه لي یيک. بير آز دا بيز صبيرلي اولاليم، باشقالاري اينقيلاب ائتسينلر. تلسمه يه گرک يوخدور و گنجلريميزي بو جاناوار رئژيمه يئم ائتمه مه لي یيک. دونيا و اورتا دوغوداکي اولايلار بو رئژيمله حسابلاشاجاق. اوزون سورمز. بيز آنا آماجيميزين پئشينده اولماليييق. ميللي کادرلاشما، ميللي ايراده، ميللي هوقوق، ميللي اوردو، ميللي کيمليک. بيزيم آنا سورونلاريميز بودور. بونلارين سياسي، مدني، هوقوقي و تاريخي ادبيياتيني هله اولوشدورماميشيق. بيز هله اکينله مشغول اولماليييق. بيزيم بيچينيميز بير آز زامان آلاجاق. زامان هر شئيين چؤزوجوسودور. يئتر کي، بو زامانين ايچيني تورکچه دوشونجه لرله دولدورا بيله ليم. بيز ميللي حرکتين دوشونجه سيني، ائتيگيني و ائستئتيگيني اولوشدورماقلا گؤرولي یيک.
ايرانداکي ايچ چکيشمه هارا گئدير؟
بير چوخ فيلوسوفلارين اورتايا قويدوغو ديالئکتيک ائوريم سورجي ايران شرطلري اوچون ده اويقولانماقدادير. هر حاکيم تئز اؤز ايچيندن آنتيتئزيني يئتيشديرر. بئله اولمازسا، ائوريم اولماز. ايران اينقيلابي دا اؤز آنتيتئزيني يئتيشديرميشدير. هئچ بير موخاليفت ايراندا ياشيللار کيمي بو مؤحتشم حرکتي يارادا بيلمزدي. چونکو اونلارين هئچ بيري نين خالق ايچينده نوفوذو يوخدور. ياشيل حرکت ايلک باشلانقيجيندا ياسال بير حرکت ايدي. باخ، آنتيتئزلر بو شکيلده ياسال اولاراق اورتايا چيخار، سونرا ياسالارا سيغماز، يئني آناياسا ايستر. ياسال اولدوغو اوچون دَييشيمدن يانا اولان، ديني ايستيبداددان بئزميش اولان توپلوم چوخ گوجلو شکيلده قاتيلدي. چونکو ايلک گونلرده اؤلدورمه يوخ ايدي. تبليغات ايدي. سئچيمه حيله قاريشديقدان سونرا دا توپلومون قاتيليمي چوخ مؤحتشم ايدي. چونکو ياسال حرکت ايدي. یا دا توپلوم یاسال اولدوغونو سانیردی. اؤلدورمه لر، سالديريلار توپلومو قورخوتدو. قاتيليملار آز اولسا دا داوام ائتدي. آنجاق هر باسقي اؤزونه اويقون تپکي اولوشدورار. ياشيل حرکت ياسا ديشيليغينا ايته له ندي. ليدئرلري توتوقلانديقدان سونرا تامامن بو ساواش ياسالارا قارشي دؤنوشدو. ايندي آرتيق آناياسانين اويقولانماسي يولوندا دئييل، آناياسانين دَييشمه سي يولوندا ساواش گئدير. اوزون ايللر بويونجا اؤلکه نين سرمايه سيني اله کئچيرميش بو رئژيم اؤلر، آناياسانين دَييشيمينه گئتمز. دونيا کامواويو رئژيمه قارشي دؤنوشموش بو ساواشا دستک وئرير. بو اوزدن ده آرتيق بؤيوک اوچوروملار موخاليفت و رئژيم آراسيندا اورتايا چيخميش. بؤيوک آيت اللاهلار دا ليدئرلرين توتوقلانماسينا تپکي گؤستريرلر. بو گليشمه لر رئژيمه قارشي ساواشي داها دا تشويق ائتمکده دير. آنجاق دَييشيمين چوخ قانلي و سانجيلي، هم ده اوزون وعده لي اولماسي سؤز قونوسو اولا بيلر. اؤنملي اولان توپلومدا رئژيمين 32 ايلليک قورخو دوزَنينه قارشي اعتيراض جسارتي نين يارانماسيدير.
بيز نه زامانا قدر سوکوت ائده جه یيک؟
سوکوت ائتمه ميشيک. گوجلو دوشونجه ايشلري ايله اوغراشان اينسانلاريميز وار. هم داخيلده، هم ده خاريجده. يانليش اورتاملاردا چتينليکله بيريکديرديگيميز ميللي ائنئرژيميزي سوکوتو پوزماق آدي ايله هدر وئرمک دوغرو اولماز. ظاهيرن سس سيزليک اولاراق گؤرنن بو سوکوتوموزون پوزولماسيني زامان اؤزو بللي ائده جک. بيز ايراندا دئموکراسي يولوندا گئدن ساواشلارا آچيقجا آچيقلامالاريميزدا دستک وئرمه لي یيک منجه. بونون ياني سيرا بللي زامان اوچون حاضيرلانماليييق. ياخين گله جکده ده بؤيوک دَييشيملر اولا بيلر. خامنه ایي اؤله بيلر. باشقا اولايلار دا اولا بيلر. بئله اولور گئنلده. ائله بير آن گلير کي، ديکتاتور رئژيملر آرتيق خيابانلارداکي گؤستريلره گول له آتا بيلمير. موزاکيره يه باشلايير. هر زامان بئله اولموش، ايراندا دا بئله اولاجاغي بکله نير. باخ، بو زامان بيزيم سوکوتوموزون ايچيندن بؤيوک سسلر چيخاجاق. بيز بو گونه حاضير اولماليييق. گونئي آذربايجاندا و ايرانين گئنه لينده مؤحتشم تورکلوک حرکتي باشلامالي و ايرانين دَييشيک حربي يئرلرينده گؤرَولي اولان تورکلري ميللي حرکتين يانيندا و اؤنونده آپاريجي گوج کيمي گؤرمه لي یيک. بئله اولمازسا، باتي آذربايجاندا ميلتيميزين اوزَرينه سويقيريم اويقولانا بيلر. ميلتيميزي قوروماقلا موکللفيک. آنجاق او زامان هانسي سياسي اؤنجه ليکلرله چيخيش ائده جگيميز قونوسوندا بير سؤز دئيه بيلمرم. بونو او زامانکي پوزيسيونلار بللي ائدر.
بيزيم عمل ائتمه ميز اوچون هانسي شرطلرين اولماسي گره کير؟
بيرينجي، توپلوموموزدا گئنيش تورکلوک بيلينجي اولوشماليدير. بو اولمازسا، اولماز. ايکينجي، توپلوموموزدا تورک کيمليگي و تورک ديلي اوداکلی (مرکزلي) چاغداشلاشما سورجي باشلاماليدير. اوچونجو، بيزيم باشقالاري ايله تاريخي ايستکلريميزين سينيرلاري بليرلنمه ليدير. نييت بيزيم حرکتين اونتولوژيسيني اولوشدورار. توپلوملار تاريخلرينه، طبيعتلرينه گؤره ميلتلشمزلر، نييتلرينه گؤره ميلتلشرلر. آتا سؤزوموز دئيير: «نييت هارا منزيل اورا.» نييتيميزين يازيسي، صنعتي، ائتيگي و ائستئتيگي آچيقجا گؤز اؤنونده اولماليدير. بؤيله اولدوغوندا عمل اوچون، يالنيزجا هله صينفي کيمليگي بللي اولمايان گنجلر آکتيو اولمازلار، بوتون صينيفلر، اؤزلليکله اورتا صينيف ده بو حرکته قاتيلار. 2006-جي ايلده گنجلريميز شهيد اولدو. بو موباريزه يه بازار دستک وئرمه دي. اعتيصابلار اولمالي ايدي. ندن بئله اولمادي؟ چونکو اونو دا زامان يئتيشديره جک. بيزيم موباريزه يه بوتون طبقه لر قاتيلمالدير. بونلار زامانلا اولوشاجاق و بيزيم عمل مئيدانيميز او زامان داها دا گئنيشله يه جک.
بعضي آيدينلاريميز ايراندا اولان باشقا حرکتلر ايله تنقيدي دييالوغون قورولماسيندان ياناديرلار. بونون بيزيم ميللي چيخارلاريميز اوغروندا اولا بيله جگيني دوشونورلر. سيزجه بؤيله دير، يوخسا او حرکتلرين ايچينده اريمک تهلوکه سيمي وار؟
بو حرکتلرين ايچينده اريمه تهلوکه سي دئيه بير شئي يوخدور. اگر بو حرکت هانسيسا بير حرکتين ايچينده ارييه جک درجه ده ضعيفديرسه، او زامان اونا گووَنمک ده اولماز. نييه اريسين کي؟ ارييه جک اولان بير حرکتين گله جگينه گووَنمک اولماز کي. ايراندا بعضي دَييشيملر اولاجاق کي، بيز اونلارلا ايشبيرليگي ائتمک زوروندا اولاجاغيق. بيز بو اؤلکه ده ياشاييريق، بو اؤلکه نين گئرچکلري نين ديشينا چيخا بيلمريک. ياشيل حرکتله ايشبيرليگي ائده ليم دئينلر ده هاقليديرلار. بورادا هاقسيز اولان يوخدور. اؤنملي اولان اولايا هانسي باخيش آچيسيندان باخماقدير. يعني ياشيل حرکته قاتيليمدان نييت ندير، او، گؤز اؤنونده بولونماليدير. ياشيل حرکت ايراندا ياشايان بوتون ميلتلرين يارارينادير. باشدا دا بيزيم ياراريميزادير. چونکو موسوي تورکدور. بيز سوي اولاراق تورک اولان هر کسين تورکلويه يارارلي اولا بيله جگينه اينانماليييق. يوخسا 30 ميليون تورک حاققيندان دانيشا بيلمريک. 30 ميليون تورک دئديگيميز وارليغين 10 ميليونو بلکه موسوي کيميدير. بيز فردلرله ايلگيلنمه مه لي یيک سيستئمله ايلگيلنممه لي یيک. يعني اؤرنه یين موسويني ده تورکلوگوندن اوزاقلاشديرميش اولان بير دوزن وار. بو دوزن بيزيم دوشمنيميزدير، موسوي کيمي شخصييتلر دئييل. آيريجا، بو گون موسوي دونيادا دئموکراسيدن يانا اولان بير ليدئر کيمي تانينميش و اونون تورک اولماسي دا بو آچيدان تورکلر اوچون بير مزييتدير. بير شکيلده بيز ياشيل حرکتين ديشيندا دئييليک. ليدئرليگينده یيک. تورک اينساني اولاراق بو حرکتين باشينداييق. آنجاق مودئرن تورک ايستکلري اولاراق حرکتين ديشينداييق. بونو دا اله کئچيرمه نين يؤنته ملري اوزرينده دوشونمکده يارار وار. موسوی اؤزبه اؤز تورکدور. اونون دونیا گؤروشو دارتیشیلا بیرلر. میللییتی تورکدور. میللییتی اینسانا وئرن دوغادیر، اونو دَییشدیرمک اولماز. دَییشیمی، آسیمیلاسیون یولویلا اولور.
بيرلشديرجي عاميللر ندير؟
بيزيم اساس بيرلشديريجي عاميليميز اورتادا يوخدور نه يازيق کي. چونکو بيرلشديريجي عاميل، دوشونجه لر دئييل، اورتاق بير اينانجدير. دوشونجه پروفئسسيونال بير ايشدير. بيري آز بيلر، بيري چوخ. آنجاق توپلومو بير مرکزده بوتونلشديرن اورتاق بير اينانجدير. بو گونه قدر ده بيزيم فارسلارين قارشيسيندا يئنيليشيميزين سببي بودور. مثلن دوغو تورکيستاندا بيرلشديريجي بير اينانج عاميلي وار. توپلومون آسيميلاسيونونو اؤنله يير. منجه دوغو تورکيستاندا آسيميلاسيون يوخدور، کولونيزاسيون وار. آنجاق ايراندا تورکلرين آسيميلاسيونو سؤز قونوسودور. چونکو اويقورلارين اينانج فرقليليگي اونلارين قورويوجوسو و بيزيم فارسلارلا ايناج اؤزدئشليگيميز بيزيم اريديجيميزدير. بونون اوزَرينده بؤيوک دين موتفککيرلري دوشونمه ليدير. بو، بيزيم تاريخي سورونوموزدور، اساس سورونوموزدور. تورک— ايسلام اینانجی اولوشماليدير. بونون اسکيلردن اؤرنکلري واردير. آنجاق پهلويلر، اؤزلليکله ايسلام رئژيمي چوخ گوجلو بيچيمده تورکلرين اؤزگورلوکچو ايسلام آلقيلاييشلاريني محو ائتديلر. بونو جانلانديرمانين بير يولو اولمالي. بير مدنييتين اورتا ديرگيني تشکيل ائدن اينانجدير. بير توپلوم اينانجيني ايتيرديگينده، باشقا ميلتلرين ايچينده اريمه سي آسانلاشار. بيزيم اينانجيميزي فارسلار چالميشلار. بونو اونارماميز لازيمدير. تورک کيمليگي آنادولودا اولدوغو کيمي ايراندا دا تورکلرين اينانج دوزئيينه يوکسلمه ليدير. آتاتورکون ان بؤيوک باشاريسي تورک کيمليگيني توپلومون تاريخي اينانجي ايله اؤزدئشلشديرمه سي اولموشدور. بيز بو کيمي بؤيوک ايشلرله اوغراشماليييق. بو دا سوکوت آنلاميندا دئييل، تاريخين درينليگيني ائتکيله يه جک ايشلر گؤرمک آنلاميندادير.
دانیشیق 13 – ایراندا یئنی گلیشمه‌لر و میللی حرکتین دورومو / عاریف کسکین ایله اؤزل دانیشیق
آذربایجان دموکراسی اوجاغی : میللی حرکت نه زامانا قدر ایراندا اولوب-بیتن‌لر حاقیندا سوکوت ائده‌جک ؟ میللی فعاللارین سوکوتو اونلاری توپلومون مرجع طیفی دوروموندان آییرماغا زمین یاراتمازمی ؟ ایراندا اولان باشقا حرکتلر ایله اینتیقادی بیر دیالوگون قورولماسی بیزیم میللی چیخارلاریمیز اوغروندا اولا بیلر یوخسا او حرکتلرین ایچینده اریمک تهلوکه‌سی وار ؟ و …. بونا بنزر باشقا سورولاریمیزین جاوابینی ایران اوزمانی سایین عاریف کسکین دن سوروشموشوق، سایغی دیر دوشونورلریمیزین امکداش‌لیغی ایله بو مباحیثه‌لرین گئنیشلنمه‌سی و بو مباحیثه‌لرین ایچین‌دن میللی منافعیمیز اوغروندا دوغرو بیر یول خریطه‌سی‌نین ایپ اوجلاری‌نین چیخماسینی آرزو ائدیریک.
ایرانداکی ایچ چکیشمه هارا گئدیر؟
ایران ایسلام جومهوریتی 1979-دان گونوموزه قدر ان بؤیوک بحرانی یاشاییر. خاریجی سیایستینه باخدیغینیزدا یالنیزلاشمیش و دوستو اولمایان دؤولت کیمی گؤرونومونده دیر. ایران اتم کریزیله آمئریکا و آوروپلا‌لی‌لاری قارشیسینا آلمیش و دیر طرفدن ده روسیا و چین‌دن گؤزلدیگی دستیی آلامامیش‌دیر. قونشولارییلا دوست و گوونیلیر موناسیبت قورامایش و سالدیرقان اوسلوبو اونون قونشولاری‌نین گؤزونده تهلوکه‌لی گؤرسنمه‌سینه سبب اولموشدور. سننی عرب دؤولت‌لری، ایرانی ان بؤیوک تهلوکه اولاراق گؤرمکده و او رئژیمین ییخیلماسی اوچون حربی موداخیله آلتئرناتیفینی تشویق ائتتیک‌لری بیلینیر.
داخی‌لی سیاستده ایسه، ایران رئژیمی 1979-دان گونوموزه ایلک کز چوخ یؤنلو بوهرانی تجروبه ائتمکته‌دیر. رئژیمین داخیلینده ایختیلاف رسمن چاتیشما و توققوشمایا چئوریلمیش و رئژیمین داخی‌لی ترازی‌لیغی و هارمونی‌سی پوزولموش‌دور. ایران رئژیمی آرادان ایکی شاققایا آیریلمیش‌دیر. ائله کی رئژیمین 30 ایللیک تاریخینده ایلک کز باش ناظیری، مجلیس باشقانی، ناظیرلری و اوست روتبه‌لی بروکرات‌لاری زین‌دانا سالماق مجبوریتینده قالمیش‌دیر. ایختیلاف رئژیمین بوتون رسمی و قئیری رسمی اورگان‌لارینی بوروموش‌دور. خامنئه یی حلل ائدیجی و ایختیلاف چؤزوجو گوجونو ایتیرمیش و اؤزو ایختیلاف‌لارین قایناغینا بدل اولموشدور. بو مسئله ده رئژیم ایچین ایختیلاف‌لارین حل اولونماسینی چوخ چتینلشدیرمیش‌دیر.
یاشیل حرکاتی 2009-دان گونوموزه قدر اؤز موخالیفت وارلیغینی قورویابیلمیش، رئژیمین سرکوب تشکیلاتلارین قارشیسیندا دایانیق‌لیغینی گؤسترمیش و بیتمه میشدیر. عرب برلگه ده باش وئرمیش سیاسی و سوسیال عصیان‌لاردان گوج آلاراق یعنی‌دن میدانا گلمیی باشارمیش‌دیر. ایران رئژیمی‌نین ان اؤنملی امنیتی مسئله‌سینه چئوریلمیش‌دیر.
بوتون بو فاکتؤرلر/عامیللر ایشیغیندا، ایران رئژیمی‌نین چوخ یؤنلو بحران ایچینده اولدوغونو دیبیلریک. ایران رئژیمی‌نین قارشیلاشدیغی بو بحران مورککب، چوخ یؤنلو و ماهار ائدیلمه‌سی آسان دئییل. حتی ایران رئژیمی بو بحرانی حلل ائتمک اوچون راسیونئل/عقلانی بیر پروژه یه ده صاحب دئییل. رئژیم فقط شیددت/خوشونت بو بحران‌لاری حل ائدجه یینی دوشونور. خوشونت ایسه وار اولان بحرانی داها دا دئرینلشدیریر.
بیز نه زامانا قدر سوکوت ائدجه ییک؟
آذربایجان، ایران رئژیمی‌نین قارشیلاشدیغی بو چوخ یؤنلو و مورککب بحرانین فرقینده‌دیر.چوخ دقتله، تیتیزلیکله(وسواس) و هر طرفلی حادیثه لری ایزله ییر. آذربایجان بو سورچده ان دوغرو عملی آلترناتیفینی معین ائتمک ایستییر. آذربایجان، ایرانداکی پروسه سی سویوققان‌لی، تمکین‌لی، آغیر، تحریکلردن اوزاق ، فارس میللیتچی‌لری‌نین تله سینه دوشمه دن، اؤز میللی ماراق‌لاری‌نین ماکسیموم قورونماسینی نظرده توتاراق و تاریخی بوتون تجروبلرینی دیققته آلاراق ایزلییر. آذربایجان بو بحران‌دان ضررلی چیخماق ایستمیر. کئچمیش‌دکی یاشادیق‌لارینی یئنیدن یاشاماق ایستمیر. آزربایجانین بو گلیشمه‌لردکی دوروشو “ عقلانی احتیاط کارلیق” اولاراق آدلاندیرماق مومکوندور.
یاشیل حرکاتی اؤنملی و جدی اعتراضی حرکت اولاسا دا، آذربایجان‌لی‌لارین دویقوداش‌لیغینی قازانابیلمه میشدیر. آذربایجانلیلار یاشیل حرکاتینی فارس میللیتچی‌لیگی‌نین فرقلی تظاهورو اولاراق گؤرمکتدیلر. اونلارا گؤره یاشیل حرکاتی ایرانداکی حقیقی دئموکراسی‌نین قوروجوسو اولابیلمز. آذربایجانلیلار یاشیل حرکاتینا عملی دستک وئرمسلر ده مرکزدکی گئدن گرگین‌لیگی اؤز خئییرلرینه اولدوغونو دوشونورلر. آذربایجان‌لی‌لارین سیاسی، ایقتیصادی و کولتورل ایستک‌لرینه یاشیل حرکاتی‌نین جاواب وئرمیجیی بل‌لی‌دیر. یاشیل حرکاتی 2009-دان گونوموزه قدر میللتلرین مسئله‌سی موضوسوندا هر هانسی فیکیر و گفتمان ایلری سورمه میشدیر. میللتلر مسئله‌سی گلینجه سوکوت ائدیرلر. بون‌لاری یئرسیز، “بؤلوجولوک” و لوزوم‌سوز طلب اولاراق گؤرورلر. آذربایجانلیلار دا بون‌لاری گؤرور. آذربایجان بوتون بونلارا یاخین تاریخین‌دکی یاشادیغی ناکامی‌لری و عذاب‌لارین چرچیوسین‌دن باخیر.
آذربایجانلا یاشیل حرکاتی‌نین یول‌لاری آیریلمیش‌دیر. آذربایجان ایندی اؤزو، فرقلی بیر دئموکراتیک پروژه‌نین صاحبی‌دیر. آذربایجان ایندی اؤزو اوچونجو جبهه‌دیر. اوچونجو گوچ‌دور. آذربایجانلیلار، ایران رئژیمی‌نین آذربایجان-تورکونه اولان دوشمان‌لیغینی بیلیر. 1979-دان او دوشمانلیغین ایچینده یاشاییر. یاشیل حرکاتی‌نین سؤیلملرینده ده اؤز حاقلی ایستکلئرینی گؤرمور. گلینن نوقطه ده آذربایجان اؤزو چوخ فرقلی و داها قاپسامالی/جامع دئموکراتیک جبهه‌نین لیدری پوزیسیونونا گلمکده‌دیر. آذربایجان بو دوروشونون گرکلیلیکلرینی یئرینه گتیرمسی لازیمدیر.
آذربایجان “ یاشیل حرکاتینا قاتیلالیم-قاتیلمایالیم” ایکیله مینی بوراخما‌لی‌دیر. چونکی یاشیل حرکاتییلا یول‌لاری آیریلمیش. بو ایکیلم‌دن چیخمادیغی سورجه یعنی شرایطه اویقون ایستراتژیلر گلیشدیرمز. منیم فیکریمجه میللی حرکاتیمیز یعنی و فرقلی بیر مرحله‌نین باشلاندیغینی حیسس ائتسه ده هله اؤزونو اونونلا آداپت/سازگاری ائتمیش دئییل. یاشیل حرکاتا “قاتیلالیم-قاتیلمایالیم” دارتیشماسی میللی حرکاتین اؤنونو باغلاییر. گونوموزدکی شرط‌لره اویقون ایستراتژیک معین ائتمخ یی و گونوموز شرط‌لرینه اویوم‌لو حاله گتیرمه‌یه مانع اولور. اونون بوتون انرژی‌سینی امیر. بیز ایچینه دوشدوگوموز بو کؤردوغوم‌دن چیخمالیییق. باشقا بیر سؤزله هله ده میللی حرکاتیمیز اؤزونو اوچونجو جبهه اولدوغونون شورونا چاتمیش دئییل. اؤزونو اوچونجو جبهه اولاراق حیسس ائتمه یی درونلشدیرمه یی باشارسایدی اونون گرکلیلیکلرینی ده یرینه گتیریردی. میللی حرکاتیمیز سیلکینمه‌لی و بایرام‌لاردا نئجه کی، ائولر تمیزلنیر اؤزونون ایستراتژی‌لرینی گؤزدن کئچیرمه‌لی‌دیر. میللی حرکاتیمیز سیلکینیب اؤزونو یئنی دؤنمه اویقونلاشدیرمازسا آذربایجانی ایتیرمه احتیمالی واردیر.
ایندی نه ائتملیگیک؟
اؤنجه‌لیکله بؤلگه‌میزده و ایراندا اولوب-بیتن‌لر حاقیندا اوبژکتیف تحلیلیمیز اولمالی و بیلملیگیک کی ایران سیاسی حیاتیندا یعنی بیر صحیفه آچیلمیش‌دیر. اسکی دفترین نه زامان باغلاناجاغی بیلینمه‌سه ده یئنی بیر مرحله باشلادیغی چوخ آشیکاردیر. بیز بو یعنی مرحله‌نین بوتون اؤزللیکلرینی بیلمه‌لی و اونا گؤره یعنی ایستراتژیلر گلیشدیرملیگیک.
-گونئی آذربایجان میللی حرکاتی یاواش یاواش اؤز وارلیغینی حیسس ائتدیرمه‌لی‌دیر. وارلیغینی حیسس ائتدیرمه‌نین آنلامی فقط کوچه‌یه چیخماق ویا میتینگ دوزنلمک دئییل. آذربایجان تورک میللتی گونئی آذربایجان میللی حرکاتی‌نین وارلیغینی اؤز یانیندا حیسس ائتمه‌لی، اونو گؤرمه‌لی و اونون ایستک‌لریله داها یاخین‌دان تانیشما‌لی‌دیر.
-بیزیم میللی حرکاتیمیز ایچینده- کیچیک ده اولموش اولسا -چوخ قیمت‌لی تشکیلات‌لاریمیز وار. بو زاماندا بو تشکیلاتلار ان وئریم‌لی دؤنم‌لرینه گیرمه‌لی و اونلار گوجلندیریلمه‌لی‌دیر. هر هانسی بیر تشکیلاتلاریمیزا هر هانسی شکیلده یاخین‌لیق حیسس ائدن‌لر وارسا زامان ایتیرمه‌دن اونلارا گیرمه‌لی‌دیرلر. تشکیلات‌لاریمیز آکتیفلشدیریلمه‌لی‌دیر.
-عمومی-میللی تشکیلاتیمیز یوخدور . بیزیم میللی حرکاتیمیزین بؤیوک بؤلومو تشکیلات‌سیزدیر. اینسانلاریمیز بؤیوک تشکیلاتلارین قورولماسینی گؤزله ییر، اونلار قورولماییناجا دا فعالیت ائتمیرلر. سیاسی فعالیت اوچون تشکیلات اؤنملی آنجاق “اولمازسا سیاسی فعالیت اولاماز” دئییل. تشکیلات‌سیز دا فعالیت ائدیلبی‌لر. بیزیم قازاندیغیم بوتون باشاری‌لار شخصی‌دیر. شخصی حیاتیندا اؤزونه یول آچان اینسان سیاسی فعالیت اوچون ده اؤزونه ایمکان یارادابی‌لر. بیز ایندی “هر فرد بیر تشکیلات” شعارینی حیاتا گئچیرملیگیک. اؤز شخصی یئتنک، ایمکان، زامان و گوجوموزدن میللی حرکاتیمیزا آییرمالیییق. امین اولون کی، بولاری نورمال حیاتینیزین آخیشینا ضرر وئرمه‌دن ده ائتمک مومکوندور. “ هر فرد بیر تشکیلات “مدلی بوگون بیزیم اساسی چیخیش نوقطه‌میز. هر کس اؤزون‌دن مسئول. هر کس اؤزونون رئیسی و مرئوسو.
-ایندی کی زاماندا ایختیلاف‌لاردان، بؤلجو و قیشقیر دیجی لاف‌لاردان اوزاق دورمالوییق. اؤنوموزدکی گونلرده ایچیمیزه ایختیلاف آسلامیا باشلایجاق‌لار. بیر چوخوموزون علیهینده یازیلار یازیلما احتیمالی واردیر. بیرگه بونلارین قارشیسیندا دورمالیییق. نزاکت و اخلاقی قورول‌لاری آشان یازی و دانیشیق‌لاردان قاچینما‌لی و بونو ائدن‌لری ده انگللملیگیک. ایختیلاف‌لار هله‌لیک دوندورولما‌لی.
– رهبرلیک ادعا‌لاری “هر شئیی من یاراتدیم” ایفاده و دوشونجه‌لردن واز گئچیلمه‌لی. موساوی و دوستانه موناسبت‌لرین قورولماسی لازیم. تشکیلاتلار اؤز آرا‌لاریندا کوسلوک و یئرسیز رقابتی بوراخما‌لی‌دیرلار. بیر آرایا گلبیلمه‌لی و باشاربیلیرلرسه اؤز آرا‌لاریندا بیر کوردیناسیون (هماهنگی) شوراسی قورمالا‌لاری لازیمدیر.
-وب سیته‌لریمیزی و درگی‌لریمیزی زنگین‌لش‌دیرمک و چکیجی حالا گتیرملیگیک. یازی، خبر، ترجومه وب. ایشلری گؤربیلن‌لر بو ایشلرله و ماددی ایمکانلاری اولاناکلار ایسه بو سیته‌لری و درگی‌لری حمایه ائتمه‌لی‌دیرلر. بو سیته‌لرین چکیم گوجونو آرتیرمالییق.
-بوگون آزربایجانین هر یئری میللی حرکاتیمیزین شعارلاریلا دولما‌لی‌دیر. گونئی آذربایجان میللی حرکاتی‌نین تاریخی سمبول‌لاری میللتین گؤزونون اؤنونه گتیرتیلمه‌لی. تبلیغات چالیشمالاری چوخ یؤنلو اولاراق سورتلندیریلمه‌لی. آذربایجان توپلومو میللی حرکاتین شعارلارینی منیسمه‌یه حاضردیر.
-گونئی آذربایجان میللی حرکاتیمیز اؤز میللی-اومومی بیلدیرگسی/منشورونو حاضرلاما‌لی‌دیر. حاضرلانا‌جاق بو میللی-عمومی منشوردا آذربایجانین بوتون مسئله‌لری دقته آلینما‌لی‌دیر. آذربایجان تورک‌لرینه یاخشی حیات اومودونون وئریلمه‌لی گرکیر. آذربایجان توپلومونون بوتون لایه‌لری‌نین ایستک، آرزو و قورخولاری دقته آلینما‌لی‌دیر. گونئی آذربایجان میللی حرکاتی داخی‌لی و خاریجی مسئله‌لره باخیش آچی‌سینی و سیاسی، سوسیال، مدنی، ایقتیصادی و دینی مسئله‌لر ده اؤز فیکیرلرینی محسوس و ملموس شکیلده بلیرگینلشتیرمه‌لی و آذربایجان تورک میللتینه چاتدیرما‌لی‌دیر.
بعضی آیدین‌لاریمیز ایراندا اولان باشقا حرکتلر ایله اینتیقادی بیر دیالوگون قورولماسینی بیزیم میللی چیخارلاریمیز اوغروندا اولا بیلجیینی دوشونورلر سیزجه بؤیله‌دیر یوخسا او حرکتلرین ایچینده اریمک تهلوکه‌سی وار؟
سیاسئت و دیپلوماسیده گؤروشولمه یجک طرف یوخدور. گرکیرسه هر کسله گؤروشولور و مذاکیره ائدیلیر. آمئریکا دوشمن اولاراق گؤردوگو ایران و طالبانلا گؤروشور. آنجاق دیالوق و مذاکرنین شرطلری و شرایطی‌نین یارانماسی لازیمدیر. بوگون بئله بیر شرایط یوخدور. چونکی یاشیل حرکاتییلا قورولا‌جاق دیالوغون نتیجه سی اولمایجاغینی دوشونوروم. یاشیل حرکاتی میللتلر مسئله سینی دانیشماق ایستمیر. اونو حل ائتمک ایستمیر. بئله بیر پروبلئمین اولمادیغینا اینانیر. میللتلر مسئله سینی کومپلو/توطئه اولاارق گؤرور. گئجه-گوندوز تحقیر ائدیر. بو تور ذهنیت صاحب اولانلارلا گؤروشمک زامان ایتیرمک‌دیر.
آنجاق طرفلر آراسیندا غیری موستقیم مذاکیره گئدیر. آذربایجانین عملی اولاراق اعتیرازلارلا قاتیلماماسی و میللی حرکاتین دانیشیق‌لاری، یازی‌لاری و عمللری بو سمبولیک ایرطیباتین بیر عنصورلاری. مذاکیره لر سمبوللر و حرکتلرله گئدیر. طرفلر بیر-بیرلری‌نین باخیشینی مطبوعاتدان اؤیرنیرلر. طرفلرین نه ایسته دیکلری اورتادادیر.
بوگون مذاکره و اینتیقادی دیالوق شرایطی یوخدور. اونلار بیزدن اریمه میزی ایستییرلر. بوگون ان اؤنملی ایستراتئژیک وظیفه میز اؤزوموزو توپارلاماق، هدف/ایستک/سؤیلملریمیزی بلیزلمک، منشوروموزو(بیلدیرگمیزی) حاضیرلاماق، تشکیلاتلار آراسیندا اورگانیک هماهنگی قورماق و فردی فعالیتی آرتیرماق، اوچونجو جبهه اولاراق اؤزونو گؤستربیلمک و باشقا مسئله لره تمرکوز ائتمه لی ییک.
بوگون آزربايجانين ان اؤنملي استراتژيک مساله سي ايران رئژيمين سرنيگوني مساله سي اولماليدير. ايران ايسلام جومهورييئتي نين سرنيگون اولماسيني ان چوخ تورکلر ايستمه ليديرلر. ايران ايسلام جومهورييتي سرنيگون اولماديغي سوره جه بيز هئچ بير هدفيمیزه يئتيشه بيلمه يه جه ييک. ايسترسه ايستيقلاچي، ايسترسه فئدرالچي، ايسترسه هر هانکي بير ميللي ايسته ييميز اولسون بونلارين گئرچئکله شمه سي نين يولو ايران ايسلام جومهورييتي نين سرنيگوني سيدير. ايرانداکي رژيم گئتمه دیيي سوره جه بيز هئچ بير هدفيميزه يئتيشمه يه جه ييک. بو رژيم قانون اساسي نين 15.مادده سيني بئله ايجرا ائتمه يه جک. اساسي مساله ميز بونلاري دارتيشماق
danışıq 13 – İranda yeni gəlişmələr və milli hərəkətin durumu / Arif Kəskin ilə özəl danışıq
Azərbaycan Demokrası Ocağı : milli hərəkət nə zamana qədər iranda olub-bitənlər haqqında sukut edəcək ? milli fəalların sukutu onları toplumun mərcə teyfi durumundan ayırmağa zəmin yaratmazmı ? İranda olan başqa hərəkətlər ilə intiqadi bir diyalogun qurulması bizim milli çıxarlarımız ugrunda ola bilər yoxsa o hərəkətlərin içində ərimək təhlukəsi var ? və …. buna bənzər başqa sorularımızın cavabını İran uzmanı sayın Arif Keskin den soruşmuşuq , sayğı deyer düşünürlərimizin əməkdaşlığı ilə bu mubahisələrin genişlənməsi və bu mubahisələrin içindən milli mənafeimiz uğrunda doğru bir yol xəritəsinin ip uclarının çıxmasını arzu edirik.
İrandaki iç çəkişmə hara gedir?
Iran İslam cumhuriyəti 1979-dan günümüzə qədər ən böyük böhranı yaşayır. Xarici siaysətinə baxdığınızda yalnızlaşmış və dostu olmayan dövlət kimi görünümündə dir. İran Nüve kriziylə ABŞ və avruplalıları qarşısına almış və diyər tərəfdən də Rusya və Çindən gözlədiyi dəstəyi alamamışdır. Qonşularıyla dost və güvənilir münasibət quramaış və saldırqan uslubu onun qonşularının gözündə təhlükəli görsənməsinə səbəb olmuşdur. Sünni Ərəb dövlətləri, İranı ən böyük təhlükə olaraq görməkdə və o rejimin yıxılması üçün hərbi mudaxilə alternatifini təşviq ettikləri bilinir.
Daxili siyasətdə isə, İran rejimi 1979-dan günümüzə ilk kəz çox yönlü buhranı təcrubə etməktədir. Rejimin daxilində ixtilaf rəsmən çatışma və toqquşmaya çevrilmiş və rejimin daxili tərazılığı və harmonisi pozulmuşdur. İran rejimi aradan iki şaqqaya ayrılmışdır. Elə ki rejimin 30 illik tarixində ilk kəz başnaziri, məclis başqani, nazirleri və üst rütbəli brokratları zindana salmaq məcburiyətində qalmışdır. İxtilaf rejimin bütün rəsmi və qeyri rəsmi organlarını bürümüşdür. Xaməneyi həlledici və ixtilaf çözücü mevkisini itirmiş və özü ixtilafların qaynağına bədəl olmuşdur. Bu məsələ də rejim için ixtilafların həll olunmasını çox çətinləşdirmişdir.
Yaşıl hərəkatı 2009-dan günümüzə qədər öz muxalifət varlığını qoruyabilmiş, rejimin sərkub təşkilatların qarşısında dayanıqlığını göstərmiş və bitmemişdir. Ərəb Regionunda baş vərmiş siyasi və sosyal üsyanlardan güc alaraq yənidən meydana gəlməyi başarmışdır. İran rejiminin ən önəmlı əmniyəti məsələsinə çevrilmişdir.
Bütün bu faktörlər/amillər ışığında, İran rejiminin çox yönlü böhran içində olduğunu diyəbilərik. İran rejiminin qarşılaşdığı bu böhran mürəkkəb, çox yönlü və mahar edilməsi asan dəyil. Hətta iran rejimi bu böhranı həlletmek üçün rasyonel/əqlani bir projeyə də sahib deyil. Rejim fəqət şiddət/xuşunət bu böhranları həl edəcəyini düşünür. Xuşunət isə var olan böhranı daha da derinləşdirir.
Biz nə zamana qədər süküt edəcəyik?
Azərbaycan, İran rejiminin qarşılaşdığı bu çox yönlü və mürəkkəb böhranın fərqindədir.Çox diqqətlə, titizliklə(vəsvas) və her tərəfli hadiseleri izleyir. Azərbaycan bu sürəçdə ən doğru əməli alternatifini müəyyən etmək istəyir. Azərbaycan, İrandaki prosesi soyuqqanlı, temkinli, ağır, tehriklerdən uzaq , Fars milliyetçilərinin telesine düşmedən, öz milli maraqlarının maksimom qorunmasını nəzərdə tutaraq və tarixi bütün tecrübelerini diqqete alaraq izləyir. Azərbaycan bu böhrandan zərərli çıxmaq istəmir. Keçmişdəki yaşadıqlarını yenidən yaşamaq istəmir. Azərbaycanın bu gəlişmələrdəki mövgiyəte “ əqlanı ehtiyatkarlık” olaraq adlandırmaq mümkündür.
Yaşıl hərəkatı önəmli və ciddi etirazı hereket olasa da, Azərbaycanlıların duyqudaşlığını qazanabilmemişdir. Azərbaycanlılar Yaşıl hərəkatını Fars milliyetçiliyinin fərqli tezahürü olaraq görmektediler. Onlara göre Yaşıl Hərəkatı İrandaki heqiqi demokrasinin qurucusu olabilmez. Azərbaycanlılar Yaşıl hərəkatına əməli destek vərmeseler de merkezdeki gedən gerginliyi öz xeyirlerine olduğunu düşünürler. Azərbaycanlılarin siyasi, iktisadi və kültürəl istəklərinə yaşıl hərəkatının cavab verməyəcəyi bəllidir. Yaşıl hərəkatı 2009-dan günümüze qədər millətlərin məsələsi mevzusunda hər hanki fikir və gofteman iləri sürmemişdir. Millətlər məsələsi gəlince sukut edirler. Bunları yersiz, “bölücülük” və luzumsuz tələb olaraq görürler. Azərbaycanlılar da bunları görür. Azərbaycan bütün bunlara yaxın tarixindəki yaşadığı nakamiləri və əzabların çarçıvasından baxır.
Azərbaycanla Yaşıl hərəkatının yolları ayrılmışdır. Azərbaycan indi özü, fərqli bir demokratik projənin sahibidir. Azərbaycan indi özü Üçüncü Cebhədir. üçüncü güçdür. Azerbayacnlılar, İran rejiminin Azərbaycan-Türkünə olan düşmanlığını bilir. 1979-dan o duşmanlığın içində yaşayır. Yaşıl hərəkatının söylemlerinde de öz haqlı istəklerini görmür. Gəlinən noqtada Azərbaycan özü çox fərqli və daha qapsamalı/came demokratik cebhənin lideri pozisyonuna gəlməktədir. Azərbaycan bu mövqeiyetinin gerekliliklerini yerine getirmesi lazımdır.
Azərbaycan “ yaşıl hərəkatına qatılalım-qatılmayalım” ikilemini buraxmalıdır. Çünki Yaşıl Hərəkatıyla yolları ayrılmış. Bu ikilemdən çıxmadığı sürece yəni şeraite uyqun stratejiler gelişdirmez. Mənim fikrimcə milli hərəkatımız yəni və fərqli bir mərhələnin başlandığını hissətsə də hələ özünü onunla adaptə/sazegari etmiş deyil. Yaşıl hərəkata “qatılalım-qatılmayalım” dartışması milli hərəkatın önünü bağlayır. Günümüzdəki şərtlərə uyqun stratəjik müəyyən ətməyi və günümüz şərtlərinə uyumlu halə gətirməyə mani olur. Onun bütün ənərjisini əmir. Biz içinə düşdüyümüz bu kördüğümdən çıxmalıyıq. Başqa bir sözlə hələ də milli hərəkatımız özünü üçüncü cəbhə olduğunun şuruna çatmış deyil. Özünü Üçüncü cəbhə olaraq hiss etməyi dərunləşdirməyi başarsaydı onun gərəkliliklərini də yərinə gətirirdi. Milli hərəkatımız silinkinməli və bayramlarda nəcə ki, evlər təmizlənir özünün stratejilərini gözdən gəçirməlidir. Milli hərəkatımız silikinib özünü yeni dönəmə uyqunlaşdırmazsa Azərbaycanı itirmə ehtimali vardır.
İndi nə etməliyik?
Öncəliklə bölgəmizdə və İranda olub-bitənlər haqqında objektif təhlilimiz olmalı və bilməliyik ki İran siyasi həyatında yəni bir səhifə açılmışdır. Əski dəftərin nə zaman bağlanacağı bilinməsə də yəni bir mərhələ başladığı çox aşıkardır. Biz bu yəni mərhələnin bütün özəlliklərini bilməli və ona görə yəni stratejiler gəlişdirməliyik.
-Güney Azərbaycan Milli hərəkatı yavaş yavaş öz varlığını hissəttirməlidir. Varlığını hissəttirmənin anlamı fəqət küçəyə çıxmaq vəya miting düzənləmək deyil. Azərbaycan Türk milləti Güney Azərbaycan milli hərəkatının varlığını öz yanında hiss ətməli, onu görməli və onun istəklərilə daha yaxından tanışmalıdır.
-Bizim milli hərəkatımız içində- kiçik də olmuş olsa -çox qimətli təşkilatlarımız var. Bu zamanda bu təşkilatlar ən vərimli dönəmlərinə girməli və onlar gücləndirilməlidir. Hər hanki bir təşkilatlarımıza hər hanki şəkidə yaxınlıq hiss edənlər varsa zaman itirmədən onlara girməlidirlər. Təşkilatlarımız aktifləşdirilməlidir.
-Umumi-milli təşkilatımız yoxdur . Bizim milli hərəkatımızın böyük bölümü təşkilatsızdır. İnsanlarımız böyük təşkilatların qurulmasını gözleyir, onlar qurulmayınaca da faaliyət etmirlər. Siyasi faaliyət üçün təşkilat önəmli ancaq “olmazsa siyasi faaliyət olamaz” deyil. Təşkilatsız da faaliyət ediləbilər. Bizim qazandığım bütün başarılar şəxsidir. Şəxsi həyatında özünə yol açan insan siyasi faaliyət üçün də özünə imkan yaradabilər. Biz indi “hər fərd bir təşkilat” şuarını hayat gəçirməliyik. Öz şəxsi yetənək, imkan, zaman və gücümüzdən milli hərəkatımıza ayırmalıyıq. Əmin olun ki, buları normal hayatınızın axışına zərər vərmədən də etmek mümkündür. “ hər fərd bir təşkilat “modeli bugün bizim əsası çıxış noqtəmiz. Hər kəs özündən məsul. Hər kəs özünün rəisi və mərusu.
-İndi ki zamanda ixtilaflardan, bölcü və qıştırcı laflardan uzaq durmaluyıq. Önümüzdəki günlərdə içimizə ixtilaf aslamya başlaycaqlar. Bir çoxumuzun əleyhində yazılar yazılma ihtimali vardır. Topyekun bunların qarşısında durmalıyıq. Nəzakət və əxlaqı qurulları aşan yazı və danışıqlardan qaçınmalı və bunu edənləri də ənglləməliyik. İxtilaflar hələlik dondurulmalı.
– Rəhbərlik iddiaları “hər şeyi mən yarattim” ifadə və düşüncələrdən vaz geçilməli. Musavi və dustanə münasəbətlərin qurulması lazım. Təşkilatlar öz aralarında küslük və yərsiz rəqabəti buraxmalıdırlar. Bir araya gələbilməli və başarbilirlərsə öz aralarında bir kordinasyon (həmahəngi) şurası qurmalaları lazımdır.
-Wəb sitələrimizi və dərgilərimizi zənginləşdirmək və çəkici hala gətirməliyik. Yazı , xəbər, tərcümə vb. işləri görəbilənlər bu işlərlə və maddı imkanları olankar isə bu sitələri və dərgiləri himayə etməlidirlər. Bu sitələrin çəkim gücünü artırmalyıq.
-Bugün Azərbaycanın hər yeri milli hərəkatımızın şuarlarıla dolmalıdır. Güney Azərbaycan Milli Hərəkatının tarixi səmbolları millətin gözünün önünə gətirtilməli. Təbliğat çalışmaları çox yönlü olaraq sürətləndirilməli. Azərbaycan toplumu milli hərəkatın şuarlarını mənisəməyə hazırdır.
-Güney Azərbaycan milli hərəkatımız öz milli-umumi bildirgəsi/mənşurunu hazırlamalıdır. Hazırlanacaq bu milli-umumi mənşurda Azərbaycanın bütün məsələləri diqqətə alınmalıdır. Azərbaycan Türklərinə yaxşı həyat umudunun vərilməli gərəkir. Azərbaycan toplumunun bütün layələrinin istək, arzu və qorxuları diqqətə alınmalıdır. Güney Azərbaycan Milli hərəkatı daxili və xarici məsələlərə baxış açısını və siyasi, sosial, mədəni, iktisadi və dini məsələlər də öz fikirlərini məhsus və məlmus şəkildə bəlirginləştirməli və Azərbaycan Türk millətinə çatdırmalıdır.
bezi aydinlarimiz İranda olan başqa hərəkətlər ilə intiqadi bir diyalogun qurulmasını bizim milli çıxarlarımız ugrunda ola biləcəyini duşunürlər sizce böyledir yoxsa o hərəkətlərin içində ərimək təhlukəsi var?
siyaset ve diplomaside görüşülmeyecek teref yoxdur. Gerekirse her kesle görüşülür ve müzakire edilir. ABŞ düşmen olaraq gördüyü İran ve talibanla görüşür. Ancaq diyaloq ve müzakeren şetleri ve şeraitinin yaranması lazımdır. Bugün bele bir şerait yoxdur. Çünki Yaşıl Herekatıyla qurulacaq diyaloğun neticesi olmaycağını düşünürüm. Yaşıl herekatı milletler meselesini danışmaq istemir. Onu hel etmek istemir. Bele bir problemin olmadığına inanır. Milletler meselesini komlo/totie olaarq görür. Gece-gündüz tehqir edir. Bu tür zenihiyet sahib olnalarla görüşmek zaman itirmekdir.
Ancaq terefler arasında qeyri müsteqim müzakere gedir. Azerbaycanın emeli olaraq itirazlarla qatılmaması ve milli herekatın danışıqları, yazıları ve emelleri bu sembolik irtibatın bir unsurları. Müzakereler semboller ve herekatlerle gedir. Terefler bir-birlerinin baxışını metbuattan öyrenirler. Tereflerin ne istedikleri ortadadır.
bugün müzakere ve intiqadi diyaloq şeraiti yoxdur. Onlar bizden erimemizi isteyirler. Bugün en önemli stratejik vezifemiz özümüzü toparlamaq, hedef/istek/söylemlerimizi müeyyenleşdirmek, menşurumuzu(bildirgemizi) hazırlamaq, teşkilatlar arasında organik hemahengi qurmaq ve ferdi faaliyeti artırmaq, üçüncü cebhe olaraq özünü gösterebilmek vb. meselelere temerkuz etmeliyik.
Bugün Azerbaycanın en önemli stratejik meselesi İran rejimin serniguni meselesi olmalıdır. İran islam cumhuriyetinin sernigün olmasını en çx türkler istemelidirler. İran İsalm cumhuriyeti sernigun olmadığı sürece biz heç bir hedefime yetişebilmeyeceyik. isterse istiqlaçı, isterse federalçı, isterse her hanki bir milli isteyimiz olsun bunların gerçekleşmesinin yolu İran islam cumhuriyetinin sernigunisidir. İrandaki rejim getmedeyi sürece biz heç bir hedefimize yetişmeyeceyik. Bu rejim qanun esasının 15.maddesini bele icra etmeyecek. Esası meselemiz bunları dartışmaq
مصاحبه نشریه دانشجوئی بولوت با مهندس علیرضا صرافی
آزدمو : در ادامه باز انتشار مصاحبه های نشریات دانشجویی که هم در راستای شناساندن این نشریات و روزنامه نگاران دانشجوست و هم منعکس کننده فضای فکری دانشجویان ترک ، مصاحبه نشریه دانشجوئی بولوت با مهندس علیرضا صرافی را به عنوان سومین گفتگو از این سری خدمت خوانندگان معروض می داریم ، همچنین کانون آمادگی دارد برای انعکاس فضای فکری نسل اول نشریات دانشجویی ترک گفتگوها یا سرمقاله های آنها را منتشر نماید لذا از دست اندرکاران و مدیران نسل اول و دوران طلایی مطبوعات دانشجویی آزربایجان تقاضا دارد مطالب انتخابی خویش را در فایل word به آدرس کانون ارسال نمایند.
توضیح: مصاحبه زیر توسط نشریه بولوت دانشگاه علوم پزشکی همدان با آقای مهندس علیرضا صرافی از فعالین باسابقه حرکت ملی آزربایجان به مناسبت 19 اردبیهشت روز دانشجویی آزربایجان و در آستانه سالروز قیام یک خرداد انجام گرفته است که به دلیل چاپ نشریه و عدم رسیدن به موقع مصاحبه جهت چاپ در نشریه بولوت بدین وسیله اقدام به نشر این مصاحبه در سایت بیلیم یورد (http://www.bilimyurd.blogsky.com) می نماییم.
مهندس علیرضا صرافی از روشنفکران وتحلیلگران سیاسی خوشنام و باسابقه حرکت ملی آزربایجان است.وی عضو شورای ملی صلح ومدیر مسئول نشریه توقیف شده دیلماج است که در زمینه فعالیت‌های مطبوعاتی مقالات برجسته‌ای را در مورد مسایل مختلف ملی آزربایجان منتشر کرده‌است. ویژگیهای شخصیتی مثبت، مبارزات مستمر در راه حقوق ملی آزربایجان و ارایه نظرات راهگشا و سازنده درمورد مسایل آزربایجان، وی را به چهره‌ای محبوب ومقبول درمیان دانشجویان هویت‌طلب بدل کرده است.
بدون شک یکی از کارهای مهم مهندس صرافی انتشار خاطرات دانشجویی خویش با عنوان «جنبش دانشجویی آزربایجان در دهه 50» بود. این اثر که حاوی نکات آموزنده و خاطره برانگیز بسیاری بود در محافل دانشجویی نسل جدید آزربایجان مورد استقبال زیادی قرار گرفت. این بهانه‌ای شد تا به مناسبت 19 اردبیهشت روز دانشجویی آزربایجان و در آستانه سالروز قیام یک خرداد و به سراغ وی برویم و مصاحبه‌ای با این شخصیت ارزشمند داشته باشیم.
بولوت – جناب مهندس با عرض سلام وتشکر از قبول دعوت ما برای مصاحبه، خواهشمندیم که به عنوان سئوال اول باتوجه به انتشار خاطرات دانشجویی شما تحت عنوان «جنبش دانشجویی آزربایجان در دهه 50» مصاحبه را با توضیحاتی در باب سابقه وچگونگی شکل گیری این جنبش آغاز کنید.
صرافی – جنبش دانشجوئی آزربایجان سابقه‌ای 63 ساله دارد. میدانید که به دنبال حمله نظامی حاکمیت راسیست سابق در آذرماه 1325 کلیه مظاهر جدید تمدنی که توسط دموکراتهای آزربایجان بنیانگذاری شده بود، «از جمله: مجلس ملی آزربایجان، فیلارمونی، موزه‌ی هنرهای تجسمی بهزاد و دانشگاه آزربایجان و….» منحل و رسما تعطیل شد. در این میان تنها دانشگاه بود که به همت حرکت به‌موقع و تیزهوشانه دانشجویان و اولیا آنها بازگشائی شد. دانشجویانی که در دوره دموکراتها وارد دانشگاه شده بودند، علیرغم جو پلیسی شدید، گروه –گروه راه استانداری را در پیش گرفتند و آنقدر به مسئولین فشار آوردندکه نهایتا حکومت مرکزی مجبور به عدول از دستورالعمل خود شد و دانشگاه پس از یکسال تعطیلی مجددا بازگشائی شد. این نخستین حرکت دانشجوئی دانشجویان آزربایجانی است که آنهم در پشت درهای بسته دانشگاه و در شرایط بسیار نظامی و خفقان‌آور صورت پذیرفت و اتفاقا به نتیجه نیز رسید!
این دانشگاه در طول دوره پهلوی همواره از فعالترین کانون مبارزات دانشجوئی در مقیاس کشوری شمرده می‌شد.
شاید نقطه اوج فعالیت‌های دانشجویان ترک تشکیل کنگره آزربایجان در اواخر سال 1357 بود که با شرکت قریب به سه هزار نفر در سالن ورزش دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد و به دنبال آن نشریات «چنلی‌بئل و آزربایجان‌سسی» به همت «گروه بررسی مسائل آزربایجان» که سنگ بنای آن نیز در همان کنگره گذاشته شد، در سال 1358 منتشر گردید.
با انقلاب فرهنگی در سال 1359 همه فعالیت‌های دانشجوئی در سطح کشورفروکش کرد، تا چند سال بعد دوباره در آزربایجان (که نخستین حرکت دانشجوئی کشور پس از دوره رخوت نیز بود) سر از خاکستر خویش بیرون آورد اما اینبار با عزمی راسختر و با صف مستقل خود.
بولوت – همانطور که استحضار دارید انتخاب 19 اردبیهشت برای روز دانشجویی آزربایجان اشاره به تظاهرات سال 74 دارد. می‌خواستیم نظر شما را درباره تفاوت ماهیت فعالیت‌های هویت‌طلبانه دانشجویان آزربایجانی را در دوره های زمانی پیش ازاین تاریخ وپس ازآن جویا شویم؟
صرافی- مسیر کلی جنبش دانشجوئی همواره به موازات سمتگری جنبش ملی بوده، در نیمه اول آن (1358-1326) جنبش دانشجوئی ما در تعامل مثبت با جریانهای چپ بود، چرا که اساسا موضعگیری خود نیروهای ملی آزربایجان نیز در خارج از فضای دانشگاه، چنین بود. پس از انقلاب فرهنگی که موجب تعطیلی دوساله دانشگاهها و تسویه ایدئولوژیک کلیه دانشجویان فعال شد، سکوت سردی محیط دانشگاههای کشور را فرا گرفت. یخهای این دوران، در سالهای پایانی دهه شصت با برخی فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاههای تهران و تبریز شروع به ذوب شدن کرد و نهایتا با تظاهرات دانشجویان دانشگاه تبریز در19 اردیبهشت 1374 رسما دوره جدیدی در جنبش دانشجوئی اعلام شد.
جنبش دانشجوئی آزربایجان با قبول یک دوره رخوت شانزده‌ساله که خود معادل چهار نسل دانشجوئی کامل بود، در حال و هوایی متولد شد که به تازگی، تیرهای سوخته سرحدیآنسوی ارس، خاری در چشم شوونیسم شده بود. پنج جمهوری ترک‌زبان و از جمله جمهوری مستقل آزربایجان متولد شده بود، روسیه پس از قریب دویست سال اردوگاه سفید و سرخ خود را از پشت دروازه‌های ما برچیده بود، دهها ملت جدید یکی پس از دیگری استقلال خود را جشن می‌گرفتند، پرسپکتیو امیدبخشی از آزادی ملل در پشت مرزهای آهنین سابق گشوده شده بود. این کلیمای سیاسی بیش از هر جائی، آب و هوای آزربایجان را که از انسداد هفتادساله دروازه‌هایش رنج می‌برد، تحت تاثیر خود گرفت. دانشجویان ما عاری از رسوبات ذهنی نسلهای پیش طرحی نو در انداختند، که طبعا تفاوت‌های ماهوی نیز با جنبش دانشجوئی سابق داشت.
بولوت – به نظر شما وجه مشترک و وجه تمایز جنبش دانشجوئی آزربایجان در دوره سابق و دوره کنونی چیست؟
صرافی- وجه مشترک این دوره‌ها، ماهیت ضددیکتاتوری و «آزربایجانگرایی» در هر دو دوره است. در هر دو دوره عمده‌ترین مرکزی که مرتبا خطوط قرمز رژیم را در محدودیتهای فرهنگی آزربایجان می‌شکست، دانشگاه بود. در هر دو دوره نیز بزرگترین کانون مخالفت با رژیم حاکم دانشگاه بود.
اما وجه تمایز آنها… در دوره اول (1359-1326) ذهنیت دانشجویان آزربایجانی، معطوف به حل مسئله آزربایجان در چارچوب اتحاد با جریانهای چپ و رسیدن به یک جمهوری فدراتیو (نظیر شوروی) بود. به این ترتیب چشم‌اندازی از رشد فرهنگی و شکوفائی اقتصادی باز می‌شد که جمهوری شوروی سوسیالیستی آزربایجان نمونه بارز آن بود. دانشجوی چپِ فارس زبان نیز که خود را در مرکز این دایره می‌یافت بالطبع با این مدل مشکلی نداشت و از آن استقبال می‌کرد.
به عنوان یک جمله معترضه باید اضافه کنم که استثنائا این ذهنیت برای گروهی از دانشجویان (و از جمله خود من) سالها قبل از فروپاشی شوروی فروریخته بود. در نوروز سال 1355 یک گروه از دانشجویان دانشگاه مابا یک پاسپورت دسته جمعی از راه ترکیه به بلغارستان و رومانی و از آنجا به مسکو و نهایتا به باکو رفتند و برگشتند. چیزهایی که آنها از واقعیت شوروی دیده بودند، بسیار متفاوت با آن مدینه فاضله‌ای بود که همه تصورش را می‌کردند. آنها از فقر مادی و معنوی اهالی، وجود جو امنیتی شدید، روسیزه شدن برخی از جوانان باکو و تنفر موجود نسبت به حکومت شوروی در میان مردم عادی، حتی از بیسوادی سیاسی اعضای حزب کمونیست و… غیره صحبت می‌کردند. البته علاوه بر دیده‌ها و شنیده‌ها، مستنداتی نیز همچون عکس و اسلاید نیز با خود آورده بودند، این گزارش صادقانه از وضعیت شوروی مارا به این نتیجه می‌رسانید که نباید بهای چندانی به نقش شوروی در حل احتمالی مسئله آزربایجان داد. اما تغییر ذهنیت فعالین یک جنبش سی‌ساله، خمیره‌ای بود که آب زیادی می‌طلبید.
تنها پس از فروپاشی شوروی بود که آن تصاویر خیالی از پرده اوهام به کلی زدوده شد.
بدین ترتیب در دوره دوم (1374 به بعد) چنین توهماتی در ذهن هیچ دانشجویی ریشه نداشت.
در هر دو دوره گرایش شدید «آزربایجانگرائی=آزربایجانچیلیق» در میان دانشجویان آزربایجانی دیده می‌شد، اما در دوره اول این گرایش فاقد پشتوانه تئوریک خود یعنی سیستم تفکر «آزربایجان‌محوری» بود، لذا دانشجویانی که با نام و انگیزه آزربایجان وارد صحنه مبارزه می‌شدند، گاه ازجاهای بسیار دوردستی سر در می‌آوردند…
در دوره اول تغذیه هنری و فرهنگی دانشجویان عمدتا از مسیر برخی کتب شعر و ادبیات دوره‌ی فرقه و یا کتب و نشریات چاپ باکو و یا از طریق صفحات موسیقی و رادیو باکو تامین می‌شد. این کتب همه مخفیانه و در لفاف و جلدهای دیگر رد و بدل می‌شد و عملا هیچ مجوزی برای چاپ کتاب و مجله و یا ترتیب دادن شب شعر و موسیقی صادر نمی‌شد.به خاطر این است که ترتیب دادن یک برنامه موسیقی عاشیقی در آن دوره به منزله شکستن سد عظیم سکوت و رخوت در فرهنگ سرزمینمان بود که اشک شوق در چشمهایمان جاری می‌ساخت.
اما در دوره دوم منابع بسیار متنوعی برای تغذیه هنری و فرهنگی دانشجویان وجود دارد، که عبارتند از دهها برنامه شعر و موسیقی در محیط دانشگاه، کتاب و نشریات ادبی که در حوزه عمومی و با مجوز رسمی انتشار می‌یابد، همچنین امکانات مدرنتری چون CD ، ماهواره و اینترنت.
در دوره اول تغذیه فکری دانشجویان ازطریق نشریات مخفی گروههای سیاسی چپ صورت می‌گرفت.
اما در دوره دوم تغذیه فکری آنها از طریق جلسات سخنرانی و میزگردهای علنی یا کتاب و مقاله از سوی افراد و شخصیت‌های مستقل و یا جریانات آزربایجانچی صورت می‌گیرد و امکانات نشر آن نیز علاوه بر دانشگاه در فضای مجازی نیز به طور وسیعی موجود است.
در دوره اول هیچ حزب و جریان سیاسی به نام آزربایجان در فضای جامعه وجود نداشت.
اما در دوره دوم دهها گروه و جریان فکری با گرایشات مختلف به نام آزربایجان و برای آن فعالیت میکنند.
بولوت- آقای مهندس، طی سالیان گذشته استقلال جنبش دانشجویی آزربایجان به یکی از مباحث پردامنه و چالش‌برانگیز در محافل دانشجویی تبدیل شده است و ابهامات فراوانی در این‌باره ایجاد شده است. استنباط شخصی شما از مفهوم استقلال جنبش دانشجویی آزربایجان چیست؟
صرافی- من شخصا طرفدار استقلال فعال در عین تعامل با شرایطی محیطی موجود هستم.
استقلال غیرفعال و در انزوا به منزله زنده‌بگورشدن است، اساسا فعال بودن در ذات ماهوی جنبش‌ها وجود دارد، یعنی اگر فعال نباشیم پس دیگر جنبشی هم در کار نیست که تازه بخواهیم استقلالش را حفظ کنیم.
بنابراین یکی از وظایف رهبران هر جنبشی، ایجاد بستری مناسب برای آن فعالیتی است که می‌گوییم در ذات ماهوی هر جنبشی وجود دارد. فعالیت‌هاست که جنبش را می‌سازد.
ما نمی‌توانیم خواب و خیالهای خود را به حساب فعالیت و حرکت منظور کنیم. لازمست در فضای واقعا موجود دانشگاه و جامعه برای حرکتمان بسترسازی کنیم، کسی نمی‌تواند منکر این باشد که در جامعه نیروهای دیگری نیستند و یا جریانات فکری دیگر، جنبشهای اجتماعی دیگر و … وجود ندارند، ویا از همه بالاتر حاکمیتی که وظیفه‌ای اصلیش حفظ وضع موجود است، وجود ندارد! اگر برق سرنیزه‌ها را نبینیم، مجبوریم با اولین تماس دردناک آن با پوست و گوشتمان چشمهایمان را باز کنیم!
لذا در عین حفظ استقلال جنبش دانشجوئی آزربایجان، برای توسعه (کیفی، کمی و البته جغرافیائی آن) ناگزیر از تعامل با سایر نیروها در دانشگاهها و شهرهای مختلف و با توجه به بافت سیاسی و ملی مناطق مختلف هستیم. چگونگی این تعاملات را نیز فعالین هر حوزه و شهری مشخص میکنند.
بولوت- به نظر جنابعالی نقش و کارکرد جنبش دانشجویی در حرکت ملی آزربایجان به عنوان جنبشی اجتماعی– سیاسی چیست؟
صرافی – نقش و کارکرد این جنبش در حرکت ملی آزربایجان تاکنون بسیار مهم و تعیین کننده بوده، بسیاری از تریبونهای حرکت به همت دانشجویان فراهم شده است، قریب به 120 نشریه دانشجوئی، صدها برنامه سخنرانی، میزگرد، شعر و موسیقی و …چندین راهپیمائی و تحصن که فضای سیاسی آزربایجان را متحول کرده که مهمترین‌شان اعتراضات یکپارچه دانشگاههای آزربایجان (از 23 تا31) اردیبهشت 1385 بود که طلایه‌دار قیام یک خرداد تبریز و قیامهای اردبیل و اورمیه و سولدوز و مشکین شهر و مرند و دهها شهر دیگر شد، همه به نوعی سهم جنبش دانشجوئی در حرکت ملی را نشان میدهد.
بولوت- آقای مهندس در آستانه یک خرداد هستیم، به نظر شما مهمترین دستاورد و تجربه‌ای که ما از قیام خرداد نصیبمان شد چه بود؟
صرافی – به نظر من از مهمترین دستاوردهای آن یکی اعتماد به‌نفس ما بود، ما آموختیم که اگر بخواهیم می‌توانیم.
دیگر اینکه قیام موجب فراگیرشدن جنبش درگستره عمومی جامعه شد. پیش از آن فعالین جنبش عمدتا دانشجویان و هنرمندان، روشنفکران بودند که تعدادی از تهیدستان شهری نیز آنها را همراهی می‌کردند. اما بعد از قیام دانش‌آموزان دبیرستانی، گروههایی از بازاریان و بخش قابل توجهی از طبقه متوسط شهری نیز فعال شدند.
از جمله تجاربی که در روزهای قیام حاصل شد این نتیجه بود که بایستی عزم را جزم کرد و روی یک خواست کاملا مباح و منطقی تا به آخر پای فشرد. لذا در جریان قیامهای شهری خرداد شعار مشترک همه همانی بود که اکنون نیز ادامه آن در همه جا و از جمله در میادین ورزشی یک‌صدا از صدهزار گلو فریاد زده میشود: «تورک دیلینده مدرسه، اولمالیدیر هرکسه».
بولوت- به نظر شما جنبش دانشجویی آزربایجان تاچه اندازه در ایفای نقش و کارکرد خود درقبال حرکت ملی موفق عملکرده است؟
صرافی-به زعم من (در نبود احزاب)، این جنبش عملکرد بسیار موفقی داشته است، یعنی بسیار بیش از سهمی که جنبشهای نظیر در دیگرملل بر عهده دارند، به دوش گرفته است. اما به هر حال باید قبول کرد که نباید آنچه را که از حزب می‌خواهیم از دانشجو طلب کنیم.
بولوت- به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران حلقه روشنفکری به دانشجو و با همین واسطه به توده مردم ختم میشود. نظر شما چیست؟
صرافی-البته دانشجو می‌تواند یکی از حلقه‌های واسط ما بین روشنفکر و توده مردم گردد، (چنانچه مثلا نشریات دانشجویی که عملا نویسندگانی و خوانندگانی خارج از دانشگاه داشتند، چنین واسطه‌ای بودند(.
اما روشنفکران بدون واسطه نیز با مردم در تماسند، شعرا، نویسندگان، هنرمندان اغلب ارتباطات وسیع اجتماعی دارند، کتاب‌هایشان کمابیش چاپ میشود و به میان مردم می‌رود، ویا از طریق مطبوعات و اینترنت با هزاران نفر در ارتباطند. لذا این تلقی که حلقه روشنفکری صرفا از طریق دانشجو به توده مردم مربوط میشود، حکم درستی نیست.
بولوت- ارزیابی جنابعالی به عنوان یکی از روشنفکران حرکت ملی از ارتباط جنبش دانشجویی با حلقه‌های روشنفکری آزربایجان وچگونگی آن چیست؟
صرافی- این ارتباط همواره وجود داشته است، یعنی از بدو تاسیس دانشگاه، دانشجویان در کنار تحصیل در رشته علمی خویش، به دنبال کسب یک هویت سیاسی نیز بوده‌اند. در کشوری که تحزب شکننده و ناقصی داشته، دانشجویان عمده نیازهای معنوی خویش را در ارتباط با حلقه‌های روشنفکری یافته‌اند. مثلا در دوره اول محفل صمدبهرنگی در تبریز مستقیم یا غیرمستقیم الهام بخش اکثر فعالین جنبش دانشجوئی بود. در سالهای بعد از انقلاب کانونهایی چون نشریه وارلیق و افرادی چون دکتر هئیت، محمدعلی فرزانه، علی تبریزی، حسین دوزگون، دکتر ذهتابی و…. محل مراجعه و یادگیری و صلاح و مشورت بسیاری از دانشجویان هویت‌طلب بوده است. در حال حاضر نیز این ارتباط در سطح مدرنتری وجود دارد یعنی صرفا ارتباط حضوری نیست، اینترنت باعث میشود که نتیجه مراجعه یک دانشجو به یک روشنفکر در اختیار دهها هزار دانشجوی دیگر قرار گیرد.
بولوت – اکنون نزدیک به یکسال از ظهور جنبشی تحت عنوان جنبش سبز در ایران می‌گذرد تحلیل شمااز عملکرد حرکت ملی آزربایجان به طوراعم و جنبش دانشجویی آزربایجان به طوراخص درقبال جنبش سبز و همچنین جنبش سبز به صورت متقابل چیست؟
صرافی- حرکت ما در مقابل جنبش سبز سکوت اختیار کرد، سبزها نیزپیشاپیش چندان حسن نظری نسبت به حرکت ما ابراز نکرده بودند. این واقعیت موجود است.
اما به نظر من بایستی از هرگونه اقدامی جهت ایجاد تفاهم و همگرایی با هر جریان اجتماعی و سیاسی به میزانی که استعداد همراهی داشته باشد، استقبال کرد. در حال حاضر جنبش سبز آلترناتیو مطرحی در آینده کشور است، ما هم که با کسی سر جنگ نداریم، باید بتوانیم در جوی مساعد به رشد سیاسی خویش ادامه دهیم، هرقدر دوستان ما زیاد و دشمنان ما کمتر باشند به نفع ماست.
اما کسی به عنوان روشنفکر اجازه ندارد مردم خویش را فریب دهد، اگر کسی از مردم بخواهد که جبهه خود را رها کرده، به صفوف سبز بپیوندند، ما را به گمراهی رهنمون شده است.
بولوت – آیاجنبش سبز توانسته‌است تا مطابق با ادعای تئوریسن‌هایش درآزربایجان پایگاهی داشته باشد؟
صرافی– به زعم من این جنبش در حال حاضر پایگاه مستحکمی در آزربایجان ندارد، تنها سایه‌ای از آن در آزربایجان افتاده، در تبریز برخی جریانات ملی-مذهبی، حزب مشارکت و شعبه دفتر ادوار تحکیم وحدت و….. پشتیبان این جنبش هستند.
همه این جریانات ضمنا از جنبش سبز به خاطر کم‌توجهی به مسائل آزربایجان انتقاداتی دارند و چالشهایی با رهبران و جریانات مرکزنشین حامی جنبش سبز دارند. به تعبیری می‌توان گفت که سایه جنبش سبز در تبریز کمی تا قسمتی قرمز است!
بولوت- به نظر شما آیا حرکت ملی آزربایجان نقشی محوری و تعیین کننده در سکوت ملت آزربایجان در قبال جنبش سبز وعدم فعالیت در راستای معنویات جنبش سبز داشته است؟
صرافی-تصور می کنم بیشتر این خود مردم بودند که همین موضعگیری را اتخاذ کرده بودند. ضمن اینکه حرکت ملی نیز چنین سیاستی را پیشه کرده‌بود.
باید بگویم که حرکت ملی ساکت نبوده در عین حفظ جبهه مستقل خود، به نقد جنبش سبز پرداخته و هم طی چندین بیانیه مواضع خود را در قبال آن عنوان نموده است. در بیانیه‌ای تحت عنوان «بیانیه جمعی از فعالین آزربایجانی در رابطه با شرایط سیاسی روز» از مردم آزربایجان خواسته شده است که تا زمانی که سبزها حقوق ملی و مدنی آزربایجان را به رسمیت نشناخته‌اند، حرکت ملی آزربایجان باید استقلال خود را از جریانات چپ و راست مرکزگرا حفظ کند، چرا که هدف اساسی ما تأکید بر آگاهی ملی است و لذا فعالیت‌های فعالین و گروههای مختلف بنا به ضرورتها و منافع ملی باید بر این اصل متمرکز باشد. ضروری است که فعالین ملی و رسانه‌های جمعی مختلف همچنان به این اصل پایبند بوده و از داخل شدن در منازعات مذکور پرهیز کنند.
بیانیه فوق در آذرماه 1388 منتشر گردید، در این بیانیه از معیارهای اساسی حرکت سخنی به میان نیامده بود (چرا که این معیارها را همه فعالین می‌دانند و بدان معتقدند) و مثلا یک فعال جنبش سبز متوجه نمی‌شد که بالاخره آزربایجان چه می‌خواهد؟ در ادامه آن بیاینه‌ای تحت عنوان «معیارهای ما» منتشر شد که در این بیانیه به طور صریح و شفاف معیارها و پرنسیپ‌های ارزش‌دهی آزربایجانی‌ها به هر جریان سیاسی دیگر (از جمله جنبش سبز) ارائه شده بود. این توپی بود در زمین آنان، طبعا در صورت عنایت یا عدم عنایت آنها به این معیارها ما نیز در مورد آنها قضاوت خواهیم کرد و حداقل نتیجه اینکه ارزش اخلاقی این سکوت نیز به طرف مقابل اثبات شد، سکوت ما سکوت مبهم نبود، بلکه سکوتی توام با بیان شفاف بود، این نشانگر پختگی در حرکت ملی ماست.
بولوت – آقای مهندس، شمابه عنوان یک تحلیلگر از درون مجموعه حرکت ملی آیا قائل به تحلیل مسایل از منظر طبقاتی در نوع عملکرد و شکل‌گیری آن می‌باشید؟
صرافی- من با دگماتیسم و یا هر نوع تحلیل یکجانبه مخالفم.
اساسا تحلیل جنبشهای اجتماعی در علم سوسیولوژی از منظرهای مختلفی صورت می‌گیرد، به قول یکی از اندیشمندان غربی: آنان‌که با محدود کردن تفکر در یک سیستم فکری خاص به حذف سایر بینشها می‌پردازند در واقع علم را تا حد مذهب پایین می‌آورند.نه عمده کردن نقش طبقات و نه حذف نقش آنها در سمت‌گیری جنبش‌ها هیچکدام درست نیستند.
اجازه دهید در اینجا کمی به حاشیه بروم و به طرح یکی دو مبحثی بپردازم که بدون درک ماهیت طبقاتی جامعه نمی‌توان به تحلیل مناسب رسید.
1- همه می‌دانیم که بخش قابل ملاحظه‌ای از نیروهای جنبش ملی ما را تهیدستان شهری (حاشیه‌نشینان) تشکیل می‌دهند، اینان گرایش شدیدی به گسترش عدالت اجتماعی دارند، اگر فعالین حرکت ملی نخواهند به نیازهای طبقاتی آنان توجه کنند، مشارکت این نیرو را در جنبش به حداقل رسانده‌اند که این نقض غرض است.
2- بورژوازی آزربایجان هرچند در قرن حاضر به دنبال امنیت بیشتر برای سرمایه خویش و کسب سود بیشتر حتی مجبور به انتقال سرمایه خود به مرکز شده و در این میان نیز اغلب هویت ملی خود را پیش پای منافع طبقاتی‌اش قربانی کرده، اما در سالهای اخیر به دلایلی چند از جمله: رشد چشمگیر اقتصادی در ترکیه، فروپاشی شوروی و تغییر نظام اقتصادی در کشورهای تازه استقلال‌یافته از کمونیسم به سرمایه‌داری، بازار بزرگی در منطقه به وجود آمده که سرمایه‌داری ما نمی‌تواند از آن چشم‌پوشی کند. اکنون سرمایه‌دار آزربایجانی نیم‌نگاهی نیز به هویت ترکی خویش یافته است. اگر فعالین حرکت ملی نقش محوری و تعیین‌کننده بورژوازی در پروسه ملت‌سازی را نادیده بگیرند، ویا مثلا (به زعم خود؟) این نقش را به حاشیه‌نشینان شهری محول کنند! عملا جنبش ملی را سترون کرده‌اند که این هم نقض غرض است.
و البته می‌توان مثالهای بیشتری نیز ذکر کرد که نشان میدهد ما تنها با درک جامعی نسبت به بافت طبقاتی جامعه، می‌توانیم تحلیل درستی ارائه دهیم، مسلما موارد زیادی نیز هست که تحلیل طبقاتی کاری از پیش نمی‌برد و راه به بن‌بست می‌برد. نتیجه اینکه بایستی خود را به بند دگماتیسم گرفتار نسازیم، تا بتوانیم با ارائه تحلیل‌های سنجیده‌تر، قدمهای سنجیده‌تری نیز برای ملتمان برداریم.
هیچ پهلوانی بازوی چپش را بلااستفاده رها نمی‌کند، با کمک هر دو بازو باحریف کشتی می‌گیرد حتی اگر بازوی راستش قویتر هم باشد.
ما اگر در تحلیل مسائل جامعه با پیشداوری و ذهنیت‌های دگم وارد میدان شویم و چشم خود را به مجموعه دستاوردهای علوم سوسیولوژی و سیاست ببندیم. عینا دچار همان اشتباهی می‌شویم، که بسیاری از فعالان جنبش دانشجوئی در دوره اول دچارش شدند و بهای سنگینی نیز پرداختند. البته اشتباه ما نابخشودنی‌تر است چرا که در دوره اول تنها مسیر تغذیه فکری دانشجویان آزربایجانی جریانات و احزاب چپ بودند، حال آنکه در دوره دوم اصولا در فضای حرکت ملی پلورالیسم و چندصدایی حاکم است و به راحتی می‌توان نظریه های مختلف تحلیل سیاسی و اجتماعی را آموخت و در صورت نیاز از آن بهره برد.
بولوت- … و ظرفیت‌های دموکراتیک گفتمان حرکت ملی را درپاسخگویی به خواسته‌ها و مطالبات اقشار و طبقات مختلف ملت آزربایجان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صرافی- البته باید اذعان نمود که هرچند در حال حاضر گفتمان دموکراتیک در حرکت ملی، غالب است و همه خود را مدافع دموکراسی معرفی میکنند. اما این گفتمان، در حرکت ملی گفتمان متاخری است که هنوز از ظرفیت‌های آن بطور کامل استفاده نشده و در ذهن فعالین ما به خوبی نهادینه نشده‌است.
بحث در این مورد نیاز به فرصت مستقلی دارد که از حوصله این مصاحبه خارج است، بطور خلاصه اینکه راه توسعه و آزادی کلیه ملل جهان از دموکراسی می‌گذرد، گفتمان دموکراسی ظرفیت خوبی در پاسخگوئی به خواسته‌ها و مطالبات اقشار و طبقات مختلف هر ملتی دارد، که گفتمان‌های ناسیونالیستی و سوسیالیستی به تنهایی چنین ظرفیتی را برنمی‌تابند.
بولوت- شما یکی از کسانی هستید که تلاشهای زیادی را درباره تقویت زیربناهای دموکراتیک حرکت ملی انجام داده‌اید که شاید مهمترین آن طرح مسئله زنان آزربایجان باشد می‌خواستیم نظرشما را درباره لزوم تقویت گفتمان دموکراتیک حرک و نقش جنبش دانشجویی درآن جویاشویم؟
صرافی– با تشکیل کنگره زنان آزربایجان سال 1383 نقطه عطفی در اوج‌گیری طرح مسئله زن در فضای مردسالارانه آزربایجان بود. همزمان (و طی سالهای بعدی نیز) سه ویژه نامه زن به سردبیری خانم فرانک فرید و یاری بی‌دریغ چندتن از دختران و زنان آزربایجانی در ماهنامه دیلماج منتشرشد. از آن به بعد هم مرتبا مسئله زن یکی از موضوعات تعطیل‌ناپذیر در مجموعه مباحثات ما را تشکیل میدهد، که البته همه اینها در مقابل عمق فاجعه‌ای که بر زنان جامعه رفته بسیار اندک می‌نماید.
تبعیضات اجتماعی، تحقیر، محدودیتهای عرفی و قانونی و…همه موجب به حاشیه کشیده شدن زن از بطن اجتماع و راندن آنها به پستوی خانه ها شده، این در حالی‌ست که آنان نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند و به تعبیری نیز تربیت تمام جامعه با آنانست. نمی‌توان ادعای دلسوزی نسبت به فرزندان ترک آزربایجان را کرد اما توجهی به قل و زنجیر زنگ‌زده پای مادران و خواهران و دختران خود ننمود.
ما نمی‌توانیم هیچ برنامه‌ای برای نیمی از ملت خود نداشته باشد. توجه جدی به مسئله زن وظیفه ملی هر فعال آزربایجانی (اعم از زن یا مرد) است.
بولوت- …. و در مورد لزوم تقویت مبانی دموکراتیک حرکت و نقش دانشجویان در آن؟
صرافی -حرکت ملی آزربایجان از بدو شروع خود در دوره جدید که تاریخچه‌ای 20 ساله دارد مراحل مختلفی پشت سرگذاشته، مباحثات غالب در اوایل حرکت، شامل استدلال‌هایی بود که مبانی خود را از ادبیات، تاریخ و اساطیر اخذ می‌کردند، آن مباحثات ماهیتا ارزشی بومی و محلی داشتند. چنین گفتمانی هیچگاه نتایج حقوقی نداشته، قابل مراوده و مذاکره در فضای بین‌المللی نبوده و حداکثر مصرف محلی دارند.
اما تحول کیفی در این مباحث از اوایل دهه هشتاد شروع شد و شاید بتوان نقطه آغاز آنرا بیانیه «آزربایجان سخن می‌گوید» دانست که در تیرماه 1382 به امضای قریب به هزار تن از فعالین سیاسی و فرهنگی ما رسیده بود، این گفتمان حقوق مترتب به هویت را در چارچوب حقوق بشر و دموکراسی به پیش می‌کشد، نخستین کنگره‌های زبان مادری در اسفند 1382 و زنان در 1383 و تشکیل ان.جی.او. ها و احزاب و گروههای مدافع دموکراسی در این دوره نشانگر رویکرد غالب گفتمان دموکراسی در مرحله جدید تکامل حرکت ملی‌ست.
طبعا دانشجویان نیز نقش مهمی در آن داشته و دارند چنانچه نخستین سمپوزیوم دموکراسی در بهار 1387 نیز به همت دانشجویان دانشگاه آزاد در تبریز برگزار گردید.
بولوت- مهندس صرافی شما از معدود فعالان ملی آزربایجان هستید که با محافل روشنفکری وسیاسی مرکزگرا نیز ارتباط داشته‌اید با توجه به تجربیات خویش دراین عرصه وامکانی که برای جنبش دانشجویی آزربایجان برای ارتباط باجنبش‌های مرکزگرا وجوددارد، نظرتان درباره اینگونه ارتباطات چیست؟ آیا این گونه ارتباطات رابه نفع حرکت ملی میدانید، درصورت پاسخ مثبت راهبرد پیشنهادی شما برای این مناسبات سیاسی چیست؟
صرافی–اعتقاد دارم که حرکت ملی دارای ماهیت دموکراتیک و آینده‌نگر است.
میدانید که علاوه بر جنبشهای آزادیبخش و دموکراتیک که همواره روی به آینده دارند، برخی جنبشهای اجتماعی واپسگرا و ارتجاعی نیز وجود دارند. (چنانچه جنبش کوکلس‌کلانها در آمریکا یا نازیها در آلمان، از نوع جنبشهای ارتجاعی‌اند که روی به گذشته دارند.)
حرکت ملی آزربایجان جنبشی دموکراتیک و روبه آینده است که هدف غائی آن تامین دموکراسی، آزادی و سعادت برای مردم آزربایجان است، درجازدن در گذشته و نظارت صرف برحوادث سیاسی ما را به جایی نخواهد برد، ما باید خود بازیگر عرصه سیاست باشیم. آزربایجانی نباید سنگر حرکت ملی را به هیچ قیمتی ترک کند، او باید نقش مقدر خویش را شخصا ایفا کند، دیگران به جای او بازی نخواهند کرد.
اما این نقش در روی زمین مادی بازی میشود نه در عالم رویا. هدف مقدس ما وقتی متحقق خواهد شد که بتوانیم به تحلیل جامعی از قدرت و آرایش نیروها و عوامل ذینفع و تاثیرگذار (مثبت یا منفی) در مسئله آزربایجان برسیم. باید متحدین طبیعی و نزدیک و متحدین مشروط و مخالفین احتمالی و قطعی خویش را بشناسیم.
ما در مسیر دشوار و پرپیچ و خمی حرکت می‌کنیم، اگر چشمانمان هم بسته باشد، مسلما سرمان به سنگ خواهد خورد. اما اگر مسیر پیشاپیش آماده شود و سنگهای ریز و درشت را از پیش پایمان برداریم، آنگاه با چشمان باز حرکت کنیم در آن صورت با سرعت بیشتر و با تنش و فشار عصبی کمتری راه خواهیم پیمود، اگر ارتباط خود را با هر آنچه خارج از جغرافیای آزربایجان و هر آنچه خارج از حرکت ملی‌ست، قطع کنیم مسلما توان ایفای نقش تاریخی خود را نخواهیم داشت.
یک حرکت پوینده و زنده همواره به فکر جای پای خود در قدمهای بعدی ست، ما همواره در زمان و مکانی مشخص و به سمت و سوی معینی حرکت می‌کنیم، لذا بایستی اطلاعات خود را از زمان و مکان و نیروهای موجود مرتبا به‌روز کنیم. ارتباط، مذاکره و مشاوره با جریانات سراسری یکی از همین تلاشها شمرده میشود.
و البته به هیچوجه هم کافی نیست بایستی با جریانات غیر سراسری (متعلق به سایر اقوام ایرانی) و همچنین مجامع و نهادهای بین‌المللی نیز در ارتباط و تعامل بود.
بولوت – …. و نقش دانشجو در این ارتباطات (با گروههای مرکزگرا و منطقه‌ای) چیست؟
صرافی- دانشجویان ترک دانشگاههای تهران، سنندج و اهواز و سایر شهرهای خارج از آزربایجان به عنوان سفرای مردم خویش بایستی اهداف دموکراتیک حرکت ملی آزربایجان را به دانشجویان و روشنفکران و فعالین آن شهرها برسانند، آنها در عین حال می‌توانند روشنفکران جریانات سراسری را در ایجاد میزگردها و جلسات پرسش و پاسخ و یا مصاحبه‌های خود به چالش بکشند، تجربه شخصی من این بوده که در صورت مراجعه به آنان مواضع آنها به نحو بارزی تغییر میکند و مسلما اصلاح میشود، آنان موضعی نرمتر و نزدیکتری به جنبش آزربایجان اتخاذ خواهند کرد که این طبعا به نفع ما تمام میشود.
بولوت- به عنوان حسن ختام و ضمن تشکر دوباره از حضور جنابعالی در مصاحبه، خواهشمندیم تا به عنوان یک روشنفکر و تحلیلگر برجسته مسایل آزربایجان تا آسیبها وآفتهایی را که متوجه جنبش دانشجویی آزربایجان است تیتروار بیان کنید؟
صرافی– شاید عمده خطری که ما را تهدید میکند، خطر در غلطیدن به ناسیونالیسم کور و به دنبال آن منزوی شدن است.
دیگر اینکه برخی از دانشجویان گاه چنان تند می‌روند که خسته شده و پس از فارغ‌التحصیلی دیگر هرگز فعالیتی نمی‌کنند. همواره باید سعی کنید متناسب با توان واقعی و فردی خودتان و با راهنما کردن مشعل وجدان خودتان قدم بردارید، همیشه در دانشگاه آن وظایفی را بر عهده بگیرید که پس از فارغ‌التحصیلی هم بتوانید آنرا بر دوش کشیده و به نتیجه برسانید. در این صورت نه شما خسته می‌شوید، نه راه بدون رهرو می‌ماند.
بولوت – آقای مهندس صرافی از اینکه وقت خود را در اختیار من قرار داده به سوالاتم پاسخ گفتید از شما متشکرم.
صرافی- من هم به نوبه خودم از شما که با تیزهوشی تمام روی مسائل مهمی دست گذاشتید و سوالاتی عنوان کردید تشکر میکنم.
دانیشیق – 9 / ایشیق سونمز ایله اوزه ل سویله شی ، میللی حرکت و ندنلری- دموکراسی ، ایش بیرلیگی و گون قونولاری
میللی حرکتده اولان مختلف دوشونجه طرزلرینی آیدینلاتماق اوچون باشلاتدیغیمیز دانیشیقلارین 9-اونجوسونو سیزلره تقدیم ائدیریک ، بو دانیشیقدا سایین دکتر ایشیق سونمز سوال لاریمیزا جاواب وئرمیش و میللی- دموکراتیک حرکتیمیزی اوز باخیشی ایله توصیف ائده رک گوندمده اولان موضوع لاری دا دیرلندیرمیشدیر ایندیسه بو دانیشیغین بیرینجی بولومونو بیرگه اوخویاق:
س– بیلدیگینیز کیمی بو گون آزربایجانین چوخلو بؤلگه لرینده میللی حرکت یا میللی – دمکراتیک حرکت عنوان ایله آدلانان گئنیش بیر اجتماعی – سیاسی حرکت واردیر، سیز بو حرکتین کؤکلرینی هاردا گورورسوز؟ و اساسا بو حرکت هانسی سیاسی و تاریخی ضرورت لره دایانیر ؟
ج: آزربایجان میللی حرکتی دونیا چاپیندا حیاتا کئچمیش، کئچمکده اولان و باشاری ایله سونوجلانمیش (نتیجه یه چاتمیش) و سونوجلاناجاق میللی حرکتلرین بیری ساییلار. 1789 اونجو ایل فرانسه ده باش وئرمیش بؤیوک بورژوازی انقلابی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق سیاسی سرحدلر میللی دؤلتلرین قورولماسی اساسیندا چیزیلماغا باشلامیش. فرانسه انقلابچیلاری میللت مقوله سی آچیسیندان ایستعمار یؤنلو (شبه ایستعمارچی) اولدوقلاری، فرانسه حاکیمیتی آلتیندا یاشایان کورسیکا، باسک و ائلزاس و باشقا بؤلگه لرده کی ائتنیکلری فرانسیز میللتچیلیگی باسقیسینا معروض قویدوقلاری اوچون میللی دؤلتچیلیک آچیسیندان فرانسه آنایاساسی (1791) و اوندان اتکیلنمیش بئلژیک (1831) آنایاسی نی اؤزلرینه اولگو ائتمه گه چالیشان توپلوملار دا آغیرلیقلی اولاراق ایچه دؤنوک ایستعمار یؤنلو دوشونجه و مفکوره یه یؤنلمیشلر. آزربایجان مشروطه حرکتی نین سونوچ و نتیجه سی اولان ایران ممالیکی مشروطه سی نین آنایاساسی آغیرلیقلی اولاراق بئلژیک آنایاساسی نی اؤزونه تمل و اساس گؤتورمکله تهرانداکی میللی دؤلتچیلیک مقوله سینه شیعه لیک مقوله سینی آرتیرماقلا میللی بیلینج باخیمیندان آزربایجان تورکلری بؤیوک یئنیلگه یه (شکسته) اوغرامیشلار، مشروطه آنایاساسی نین آرتیریم و متمم سندینده اوخویوروق:
«مذهب رسمی ممالکی محروسه ایران اسلام و طریقۀ حقّۀ جعفریۀ اثنی عشریه است. باید پادشاه ممالکی محروسه ایران دارا و مروّج این مذهب باشد».
شیعه لیک اساسیندا قورولموش میللی دؤلتچیلیک مقوله سی او گونه دک اؤز دیلینده ساوادسیز یاشامیش اوزدن ایراق آزربایجان تورک آیدینی داها آرتیق اؤز کیملیگی و منلیگی اوزره دوشونمک فورصتینی تاپمایاراق قافقاز واسیطه سی ایله روسیه سوسیال دئموکراسیسیندان و عثمانلی واسیطه سی ایله غرب دئموکراسی سیندان بیر شئیلر اؤیرندیگینی تشکیلات و حزب یاراتماق آچیسیندان فارس دیلی اساسیندا (گئرچک آنلامدا فارسلار اوچون) بیچیملندیرمگه و فورمالاشدیرماغا باشلامیش. فارس میللیتچیلری بو تشکیلاتلارا قانع اولمایاراق کئچمیش یازیلاردا ایشاره اولوندوغو کیمی، علی دشتی «ایران نو» و علی اکبر سیاسی «ایران جوان» و محمد تقی بهار دا «حزب دمکرات» فارس تشکیلاتلارینی یاراتماغا باشلامیشلار. بئله لیکله کئچمیشدن او گونه دک دیوان دیلی دئیه تانینان فارسچا تشکیلاتچیلیق باخیمیندان ایستر حاکیمیت داییره لرینده و ایسترسه ده ایران ممالیکی محروسه سی نین مخالفت تشکیلاتلاریندا رسمیلشمگه باشلایاراق آزربایجان تورکلری شیعه مذهب اولدوقلاری اوچون مشروطه آنایاساسی آرتیریمینا (متمم) شیعه لیک مقوله سی نین اکلنمه سی (آرتیریلماسی) میللی بیلینج آچیسیندان آزربایجان تورکلرینی بؤیوک تحمیقه اوغراداراق الی یاراقلی و سیلاحلی آزربایجان مجاهیدلرینی داها دا زور دوروما دوشورموش. بئله لیکله بیر چوخ اوزدن ایراق آزربایجان سیاستچیلری، او جومله دن آزربایجان مشروطه تاریخینی یازمیش احمد کسروی، آنایاسا آرتیریمینی (متمم قانون اساسی نی) یازماقدا اشتراک ائدن سیدحسن تقی زاده، «ایران جوان» محفلی نین خاریجده کی تمثیلجیسی حسین کاظمزاده تبریزی و بیر چوخلاری میللی مسئله آچیسیندان فارس نئهیلیستیگینه قاپیلاراق فارس میللتچیلری سیراسیندا یئر آلماقلا و آزربایجان تورکلوگونو فارس ایستعمارچیلیق قارشیسیندا تک و باشی آچیق قویموشلار. بئله لیکله 1268 (1889) اینجی ایلدن میرزا حسن رشدیه تبریزلی باشچیلیغی ایله ایران ممالیکی محروسه سینه گتیریلامیش یئنی تحصیل سیستیمی آزربایجان تورکلری نین میللی چیخارلاری دئییل، فارسلیق مفکوره سینه یارامیش مقامدا یئر آلمیش. 1925 اینجی ایل خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله رضاخانین ایش اوستونه گلمه سی و محمود افشار یزدیلر واسیطه سی ایله تئوریزه اولونموش اویوق ایستعمار (شبح ایستعمار) تئوری سینین آزربایجان تورکلری علیهینه اویقولانماسی آزربایجان توپلومونو داها دا پیس دوروم و وضعیته دوشورموش. آزربایجاندا رضاخان علیهینه ناراضیلیغین آرتماسینا باخمایاراق اوخوموش کسیم میللی بیلینجدن یوخسول و فارسلیق خیدمتینده اولدوغو و تورک خالقی میللی تئرورا اوغرادیغی اوچون اؤز میللی کیملیگی اطرفیندا سفربر اولابیلمه میش. ایران (فارس) دئموکرات پارتیسیندن شیخ محمد خیابانی باشچیلیغی ایله آیریلمیش آزربایجان دئموکرات تشکیلاتی بیله تبریز و اطرافیندان باشقا، آزربایجانین آیری بؤلگه لرینده اؤزونه یئر آچا بیلمه میش و چوخ زامان کئچمه دن شئیخ محمد خیابانی حرکتی فارس دئمکورات پارتیسی نین باشچیسی مخبرالسلطنه شیادلیغی ایله قاندا بوغولموش.
ایکینجی دونیا ساواشی دؤنمینده آزربایجاندا یارانمیش قودرت بوشلوغو و فارس ایستعمار گوجلری نین آزربایجاندا اتکی و تأثیرلری نین آزالماسی سونوج و نتیجه سینده سیدجعفر پیشه وری باشدا اولماقلا آزربایجان دمکرات پارتیسی باشلیغی ایله آزربایجانلیلار اؤز کیملیکلرینه دؤنمه شانسینی یاخالامیش. آزربایجان میللی حؤکومتی نین یاشام عؤمورو قیسا اولدوغو و میللی بیلینج آچیسیندان آرتیق معاریفلندیرمه ایشی آپارماق فورصتی اولمادیغی اوچون موسکو و تهران آراسیندا اولان آنلاشمانین سونوچ و نتیجه سی اولاراق آزربایجان تورکلوگو بیر داها فارسلیق فلاکتینه اوغرایاراق میللی باسقینا، آیری سئچگیلیگه و ایستعمارا تابع توتولموش.
قیسا سؤزله دئسک، بیر چوخلاری آزربایجان میللی حرکتی نین کؤکلرینی آزربایجان مشروطه حرکاتی نین «ایالت و ولایت انجمنی» ایداره چیلیک سیستیمینه باغلاما دوشونجه لری تاریخی گئرچکلیکلری اؤزونده دوغروتماز بیر مقوله ساییلار. آزربایجان مشروطه لیگی دؤنمینده آزربایجان سیاستچیلری اؤز ائتنیک میللی کیملیک و منلیکلرینی درک ائتمیش و بو دوغرولتودا سیاست آپارمیشسایدیلار، بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک توپلومو فارس اویوق ایستعمارچیلیغی آلتیندا محکوم دئییل، اؤزو، اؤز ایداره چیلیک سیستیمینه حاکیم ساییلارمیش. بوگونکو آزربایجان میللی حرکتی حکومت قورماق، اؤز گلجه گینه حاکیم اولماق دوشونجه سی آچیسیندان 1945- 1946 اینجی ایلده کی آزربایجان میللی حؤکومتیندن بیر آز اتکی و تأثیر آلماسینا باخمایاراق داها آرتیق اؤز اتکی وتأثیرینی دونیادا گئدن میللی سورج و پروسسلردن، ائله جه ده روسیه سؤیئت ایمپریاسی نین داغیلماسی سونوج و نتیجه سینده تورک جمهوریتلری نین اورتایا چیخماسی و قوزئی آزربایجان جمهوریتی نین مستقیل بیر دؤلت کیمی دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی سیراسیندا اؤزونه لاییقلی یئری آلماسی ایله ایضاح ائدیلمه لیدیر دئسک، تاریخده میللی مسئله آدینا وئریلمیش میللی و خالق قهرمانلارینا قوربانلارینا سایقی و احترام ایله یاناشمیش اولاریق.
س-بعضی لری میللی حرکتی ، آسیمیلاسیونا قارشی بیر اعتراض و تپکی کیمی گورورلر ؟ سیزجه بو باخیش دوغرو دور ؟
ج: آزربایجان میللت مقوله سی نی باشقا میللت مقوله لریندن آیری دگرلندیرمک یانلیش بیر گؤروش اولار دئیه دوشونورم. بو دا ایکی آچی و زاویه دن دگرلندیرملیدیر:
1-اؤز یاشاییشینا، اؤز دیل، مدنیتینه، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا حاکیم کسیلمک.
2-فارس ایستعمارچیلیغینا توتساق اولماق.
گونئی آزربایجان تورکو اؤز یاشاییشینا، دیل، مدنیتیه، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا حاکیم کسیلمیشسه ایدی، ذاتاً بیر چوخ آزاد میللتلر کیمی میللی حرکت دئیه اؤلوم یوخسا قالیم مسئله سی ایله اوز اوزه دئییلدی.
بوگون گونئی آزربایجان تورکلری فارس ایستعمارچیلیغینا توتساق اولدوقلاری و بو توتساقلیقدان قورتارماق ایستدیکلری اوچون چیخیش یولو دئیه آزربایجان میللی حرکتی آدی باشلیغی آلتیندا آزربایجان اجتمعاعیتی و انسانلاری آراسیندا بیر حرکت باشلامیشدیر دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، مسئله عمل و عکس العمل دئییل، مسئله بیر دیری وارلیق اولاراق گلجگه دوغرو باخاراق یاشاماق و یاراداراق قالیجی اولماقدیر.
س– بو حرکت نه آختاریر و اونون سیاسی – اجتماعی آماجلاری ندن عبارتدیر ؟
ج: آزربایجان میللی حرکتی، هر میللی حرکتده اولدوغو کیمی، اؤزونو درک ائده رک، اؤز دیل و مدنیتینی اساس گؤتوره رک بیر میللی توپلوم اولاراق اؤزونه میللی، مدنی و سیاسی تشکیلاتلارین یانی سیرا آزربایجان مفکوره سی اساسیندا ایداره چیلیک سیستیمی، یئنی دوزن، نظم و اینتظام یاراتمانی اؤزونه میللی آماج و بورج حئساب ائدر.
بو اساسدا آزربایجان میللی حرکتی نین هدفی وارلیغیمیزا ، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاری حاکیم کسیلمک و اونو سیاسی و اجتماعی باخیمدان مودئرن لشمیش دونیایا اویقونلاشدیراراق گله جک نسیللره قورونوب ساخلانماسی دیر.
س– حرکتی حمایت ائدن بللی بیر کسیم ( قشر ) یا اقتصادی طبقه وارمی ؟ آزربایجان میللی – دموکراتیک حرکتی دئییلنده ، » میللی » کلمه سی نه آنلام داشیییر ؟ حرکتین ناسیونالیسم اوزه رینه قورولماسینی گوستریر یوخسا میللت بویوتوندا و گئنیش چاپدا یاییقین اولماسینی ؟
ج: آزربایجان میللی حرکتینی حمایت ائدن کسیملر:
– آزربایجان میللی حرکتی ایلک باشلانقیجدا فارس ایستعمارچیلیق سیاستیندن آز باسقی، ضرر و زیان گؤرموش کیچیک شهرلر و کندلردن اولان انسانلار دا اؤزونه بؤیوک ماراق و ایلگی قازانمیش. بو انسانلار گونجل یاشام و حیاتلاریندا اؤز دیل و مدنیتلری ایله یاشادیقلاری اوچون، اونلارین اؤز دیل و مدنیتلرینی درک ائتمکلری داها دا راحات گئرچکلشمیش.
– ایکینجی کسیم آزربایجانین کیچیک شهر و کندلریندن آزربایجانین بؤیوک شهرلرینه گلیب یئرلشمیش کسیم ساییلار. بونلار کئچمیشده فارس مدنیتیندن اوزاق اؤز دیل و مدنیتلری ایله بسلندیکلری اوچون کیچیک شهر و کندلر ایله بؤیوک شهرلرده کی انسانلار آراسیندا کؤرپو یاراداراق اونلارا میللی مسئله نی داشیمادا بیر باغلاچ اولموشلار.
– اوچونجو کسیم آزربایجانین بؤیوک شهرلرینده گئنیش آنلامدا فارس ایستعمارینا معروض قالمانین یانی سیرا فارس مدنیت ایستعمارینا داها دا آرتیق تابع توتولموشلار ساییلار. اونلارین بیر چوخونون اؤزلرینی درک ائتمکلری چتین، بعضاً ده اصلاً درک ائتمک ایستمدیکلرینه تانیق اولوروق. بوگون اؤزلرینی «وطن پرستان آذری» آدلاندیران، آنادیللرینی «زبان پارسی» قلمه آلان، فارس ایستعمار و پان ایرانست محفلینه باغلی اولان پیمان پاکمهر، سالار سیف الدینی، نورالدین غروی مرعشی، علی حصوری و ساییره ذاتلار آدی چکیلن قوماشلاردان ساییلاراق اؤزلری فارس ایستعمارینا قوربان اولدوقلارینا باخمایاراق آزربایجان خالقینی دا بو قوربانگاها سوروکلمگه چالیشارلار. بونلارا باخمایاراق آزربایجان میللی حرکتی بوگون آزربایجانین بؤیوک شهرلریندن اولان انسانلار آراسیندا دا اؤزونه یئر آچماغا باشلایاراق بوتون کسیملردن اولان انسانلارین ذهنیتلرینی اؤزونه مشغول ائتمکده دیر.. بونلارین یانی سیرا آزربایجانین اؤیرنجی کسیمی، بوگون آزربایجان میللی حرکتی اوچون بیر موتور رولونو اوستلنمیش مقامدادیر.
اوسته کی گؤرونوم و منظره نی نظره آلدیقدا آزربایجان میللی حرکتی خالق کیتله سی نین آشاغی کسیمینده اؤزونه یئر آچاراق اورتا کسیمی اله کئچیرمک و آزربایجانداکی فارس قوروم و تشکیلاتلاری نی پوزقون و پریشان دوروما سالماق اوچون ایلریلمگه باشلاماسینا باخمایاراق فارس حاکیمیتچیلیک اورقانلاریندا اولان آزربایجانلیلار آراسیندا هله لیک اؤزونه یئر آچمیش دئییل، ویا چوخ آز یئر آچمیش.
میللی حرکت آدیندان دا بللی اولدوغو کیمی هر هانکی سورون و مسئله نین حلل اولماسی اوچون میللت اوولادلاری نین حرکته کئچمه سی ایله اورتایا چیخان بیر حرکت ساییلار. دئمک، میللی حرکت هر هانکی خاص شخص و قوروپا عایید دئییل، بیر میللتین بوتون کسیملرینی ایچرن بیر حرکتدیر. بیر میللتین بوتون کسیملری هر هانکی بیر مسئله نین حللینه یؤنلمیشسه، او مسئله راحات اؤز حللینی تاپمیش اولار. آزربایجان میللی مسئله سینی یالنیز میللیتچی قوروپ و تشکیلاتلارا نسبت وئرمک و آزربایجان خالقینی اؤز میللی مسئله سینه لاقید ساخلاماق مقصدی گودر. بو دا فارس ایستعمارچیلیق سیاستی نین آزربایجان خالقینا باغیشلادیغی سوغات ساییلار. میللی مسئله یه قوروپ گؤزو ایله یاناشماغی 1945- 1946 اینجی ایللرده فارس ایستعمارچیلاری بیر چوخ آزربایجانلیلارا آشیلامیش و تحمیل اتمیش. بو گؤروشه اساساً آزربایجان میللتی اؤز دیل، مدنیتی نی و اؤز کیملیگینی سئور دئییل، فارسدان داها دا فارسچی ساییلمیش، یالنیز آزربایجان دئموکرات فرقه سی بو مسئله نی آزربایجان خالقینا تحمیل ائتمک ایستدیگی اوچون ذولفقارلی آتلیلاری و باشقالار، فارس ایستعمارچی قوه لر ایله بیرلیکده آزربایجان فداییلرینه دیوان توتماقدا فارس دیل و مدنیتی اوچون اورتاق حرکته کئچمه لی ایمیشلر!!!.
اوسته کی گؤرونوم آزربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان ولایتلری اوچون کئچرلیدیر. آزربایجانین همدان، قزوین، کرج، تهران، مرکزی و قم ولایتلرینده آزربایجان میللی حرکتی اؤزونه یئر آچماسی اوچون آزربایجان میللی فعاللاری نین اوزون اوزادی یولو وار. بو یولدا آزربایجان میللی فعاللاری چوخ تمکین و احتیاطلا آزربایجان میللی حرکتینی اؤنه آپارمالیدیرلار.
آزربایجان میللی حرکتی نین ائتنیک آزربایجان تورپاقلاریندان قیراقدا اؤرنک اولاراق خوراساندا، فارس ولاتینده (فیروزآباد، ممه سنی و باشقا یئرلرده)، کیرماندا، اصفهان اطرافلاریندا و باشقا بؤلگه لرده خالقی حرکته کئچیرمک نفوذونون اولوب اولمادیغی ایچریده کی انسانلاریمیزین میللی مسئله نی بو بؤلگه لرده کی انسانلارا گؤتوروب اونلاری اؤز میللی منلیک و کیملری ایله تانیش ائتدیکلریندن آسیلی اولان بیر مسئله دیر. بو ایشلر بوگون حیاتا کئچمه لیدیر، حاکیمیت دگیشدیکدن سونرا بو بؤلگه لرده ایش قویماغا باشلاماق داها گئج ساییلار.
س-حرکت ، ایرانین باشقا یئرلرینده یاشایان تورک لر ایله انتگره اولماق و یاخینلاشماق اوچون هانسی استراتژی نی ایزلنمه لی دیر ؟
ج: تورکمنلری نظره آلمازساق، ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورکلر، اوغوز تورکچه سی نین آزربایجان دیلینده دانیشارلار. دئمک، هر هانکی بیر میللت اوولادلاری بیر بیرلرینه یامان گونده کؤمک ائتدیکلری کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی آزربایجان تورکلری ده بیر بیرلرینه میللی مسئله آچیسیندان کؤمک ائتمه لیدیرلر. تورکلرین ایران ممالیکی محروسه سی نین بوتون تورپاقلارینا حاکیم کسیلمکلری ایمکانسیز ساییلدیغی اوچون بوگون آزربایجان اوستانلاری ساییلان بؤلگه لر و اونلارا یاپیشیق بوتون تورک یاشاییش یئرلری، شهر و کندلر آرا کسیلمه دن ائتنیک آزربایجان دئیه بیر بؤلوک، قاشقایلار بیر بؤلوک و خوراسان تورکلری ده بیر بؤلوک دئیه تشکیلاتلاناراق بیر بیرلرینه کؤمک اللرینی گرک اسیرگمه سینلر. بونون یانی سیرا باشقا ائتنیکلر بؤلگه سینده داغینیق بیچیمده اولان تورکلره ده بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین بشر حاقلاری آچیقلاماسیندا ائتنیک آزلیقلاری تانینمیش حاقلاری آلماق اوچون بو اوچ بؤلوک اونلارین میللی آزلیق حاقلاریندان ساوینمالی و دیفاع ائتمه لیدیرلر.
س– حرکتین باشلانماسیندا داها دوغروسو یئنی فازین باشلانیشیندا شاعر و ادبیاتچی لارین بویوک پایی اولوب و بیزه اویقولانان ان آچیق ظلمین دیل یاساغی اولدوغونا گوره ، دیل و سوز اوستالارینین بو رول لاری منطق لیدیر . آما بو باشلانیش حرکتی باشقا ساحه لرده گئنیشله مه سینه مانع اولوب اورنه یی قادینلار حقوقو و …..بونا نئجه سون قویماق اولار ؟
ج: میللی حرکتده آدیندان دا بللی اولدوغو کیمی ایلک اولاراق میللی دویغو و احساسلاری قیدیقلاماق، میللی مسئله نی انسانلارین بویونا اوخشاماق اولدوقجا گرکلی و واجیب مسئله لردن بیر ساییلار. دئمک، بیر چوخلاری قادین حاقلاری، یوخسا سیاسی تشکیلاتلارین یارانماسی نین بیر مانعچیسی کیمی دیل و سؤز اوستادلارینی گؤسترمک ایستدیکلرینه باخمایاراق میللی دویغولار اویانمادان، میللی حیس و غرور دیرچلمدن، میللی کیملیک و منلیگی درک ائتمک اولماز. بو باخیمدان اؤزونوز ده ایشاره ائتدیگینیز دک هر میللتین دیلچیسی و سؤز اوستادلاری اؤز میللتلرینی دیللری نین گوجلوگو و زنگینلیگینه باشا سالمالی، اونلارین یاتمیش دویقولارینی قیدیقلایاراق اونلاری اؤز کیملیکلرینه قایتارمالیدیرلار. یوخلایان و یاتان کسیمدن هئچ نه اومماق اولماز. دئمک، بیر چوخ ساحه لرده آزربایجان توپلومونو فارس توپلومو ایله قارشیلاشدیردیقدا آزربایجان دیلچیلری و سؤز اوستادلاری گوناهلی دئییل، کئچمیشده فارس ایستعمارچیلیغی تاریخ دئیه یالانچی گؤز بویامالار ایله آزربایجان میللتی نین میللی روحونو اؤز ایشغالینا کئچیردیگی اوچون بوگون ده بیر چوخ فارس سیاسی، اجتماعی و مدنی تشکیلاتلاریندا تورک اولاراق آیاغچیلیق و پادوچولوق ائدن شخصلر اؤز میللی منلیگی و کیملیگینه اؤزگلمیش و میللی تئرورا معروض قالمیش ساییلارلار. بوگون شیرین عبادیلرین فارس محفل و تشکیلاتلارینا بیر آیاغچی و نؤکر کیمی خیدمت ائتدیکلری و اؤزلرینی «یکی نوادگان کوروش کبیر» آدلاندیرمالاری آزربایجان دیلچیسی، یوخسا سؤز اوستادی نین اونا آزربایجان قادینلار تشکیلاتی یاراتمادا مانعچیلیک تؤرتمه سی و یاراتماسی اساسیندا دئییل، بو گؤرونوم فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سی بو ذاتلارین میللی بیلینج و شوعورلارینا حاکیم کسیلمه سی ایضاح ائدیلمه لیدیر.
س– کئچمیشه باخاندا ، ایراندا فارس ناسیونالیسمی بیزی ییخماغا ،» تاریخ » ی قوللانمیشدیر ، آزربایجان حرکتی ایسه اونون جوابیندا تاریخه سیغیندی و اوزونو اثبات ائتمک ایچین مدرن دونیا و حقوق نورملارین یئرینه کئچمیشه دایاندی و بیر جور تاریخچی لیک حرکته حاکم اولوب ، بو تاریخ حکمرانلیغی بعضا حرکتی یاراماز نقطه لره گوتوروب و حتی اونو بوگونون سورونلارینا دوشونمکدن اوزاق ساخلاییب ، سیزجه بو » تاریخ » سویلمی ( گفتمان ) نه قدر یارارلی دیر یوخسا اونو بیر طرفه بوراخماق زامانی گلیب می ؟
ج: اوزاق کئچمیشده کی تاریخ مقوله سی گئنل و عموم اولاراق داستانلار و روایتلر اساسیندادیر. دئمک، داستانلار اساسیندا یازیلمیش تاریخلرین یالان دوغرو اولدوغونو باشا دوشمک و اؤیرنمک اوچون داستانلارین یالان دوغرو اولماسینی اؤیرنمک لازیم. بیلیندیگی کیمی فارس خیالی تاریخ یازارلاری، ایرانلیلارین (اوخو: فارسلارین) «ایرانویج» آدلی یئردن، – اونلارین دئدیکلرینه اساساً سیبریدن- ایلک آزربایجانا و سونرا ایران فلاتینا آخین ائتمیشلر. بوگونکو عئلمی آراشدیرمالارا اساساً فارس باستانگرایلاری نین بو «ایرانویچ» مقوله لری اصلینده «ائران وئژ» اولمالیدیر. «ائران وئژ» ده سیبری ده دئییل، تاریخی واقعیتلره و فارس دیل و مدنیتی نین تاریخی آخارینا اساساً هندوستانلا قونشو اولموش «پامیر» ولایتی اولمالیدیر. موضوعدان اوزاق دوشمک یاخشی اولماز دئیه بو مسئله نین ایضاحینی سونرایا بوراخیرام.
بیلیندیگی و سیز ده ایشاره ائتدیگینیز دک اؤزونو اثبات ائتمک مقوله سی ساده خالق کیتله سی اوچون باشقا توپلوما قارشین قاچینماز بیر مقوله ساییلار. ایران ممالیکی محروسه سینه تورکلر مین ایله یاخین حؤکومت ائتدیکلرینه باخمایاراق فارس تمامیتچیلری تورکلرین ایران ممالیکی محروسه سینده کی حؤکوم سورمکلرینی شاهلیق و سلطانلیق لیاقتلری اساسیندا دئییل، قولاملیق و کنیزلیک ( «غلامان و کنیزکان، غارتگران وحشی و ساییره«) آدلاندیرماغا چالیشمیشلار. ذبیح الله صفانین «تاریخ ادبیات ایران» آدلی کتابلارینی گؤزدن کئچیردیکده بو مسئله نین هانکی آشاما و مرحله ده اولدوغونو داها دا راحات باشادوشمک اولار. بئله لیکله کئچمیشده بیر چوخ انسانلار «منیم کئچمیشلریم قول، کنیز و غارتگر دئییل دئیه» تورک اولدوقلارینی دانماغا، آیاقلاری تهرانا چاتار چاتماز «من تورک نیستم، بابام آذری (اوخو: فارس لهجه سی) بوده» دئمگه چالیشمیشلار. بو میللی تئرور ائتمکلره قارشین آزربایجانلیلارین دا تاریخ اورتایا قویماق چابالاری هئچ ده یئرسیز دئییل. آنجاق بو مسئله عادی خالق کیتله سی نین اؤزونه گونمک و اؤزونو فارس ایستعمارچیلیغی و شیاد گوجلری قارشیسیندا اودوزماماق مقوله سینه خیدمت ائتمه لیدیر.
دئمک، تاریخ قونو و موضوعلاری تشکیلاتلانماق، دئموکراتیک بیر توپلوم یاراتماق و فارس ایستعمارچیلیغینا قارشی قویماق اوچون دئییل، فارس ایستعمارچیلیغی طرفیندن اورتایا قویولموش یالان داستانلاری ساده خالق کیتله سی بئینیندن سیلمک ماهیتی داشیمالیدیر. بئله لیکله ده تاریخی قونو و موضوعلاری سیاست آلانینا داشیماق گرکلی ساییلماز.
س–هر اجتماعی و سیاسی حرکتین ضعف و قوت نقطه لری وار ، قطعا آزربایجان میللی حرکتیده بو قاعده دن اوزاق دئییل ، باشقا طرفدن ایسه حرکتین مخالف لری ده اونو بعضی اتهاملارا معروض قویورلار ، سیزجه بو گون حرکتین ان اونملی ضعف لری نه دیر ؟
آزربایجان میللی حرکتینده ال اوستونه باساجاغیمیز و ضعیف نقطه آزربایجان آیدینی نین فارس تشکیلاتلارینا «ایران» آدی آلتیندا آیاغچیلیق (پادولوق) ائتمه لری، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینی درک ائتمدیکلریدن ایلری گلن بیر مسئله دیر. بوگون آزربایجان میللی مسئله سی علیهینه باش قالدیرانلارین بیر چوخ ذاتلار دا سؤزده اؤزلرینی تورک و آزربایجانلی آدلاندیران، عملده ایسه فارس مفکوره لی شخصلر اولاراق آزربایجان میللی منلیگی و کیملیگی علیهینه بالتا وورمادا آزربایجان دوشمنلرینی سوللاماغا (سبقت آلماغا) چالیشان شخصلردیرلر. دئمک، هر میللت ده اولدوغو کیمی آزربایجان میللی حرکتی ده موختلیف دونیا گؤروشلری و دوشونجه لرینی اؤزونده باریندیراراق بیر میللت کیمی تمثیل اولما گوجونو یاخالایابیلسه، او زامان ضعیف نقطه دن دئییل، میللی حرکت آدینا گوج و قووت نقطه لریمیزی سیرالایابیله ریک. آتالار دئمیشکن: «هاردا بیرلیک وارسا، اورادا دیریلیک وار«.
بئله بیر دورومدا ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک ائتنوسونون دشمنلری ده راحات اوتورموش دئییللر. اونلار آزربایجان میللی حرکتینی گؤزدن سالماق اوچون قارینجادان فیل یؤنتاماغا، او جومله دن آزربایجان میللی فعاللاری نی «پان ترک» آدلاندیرماغا چالیشارلار. پان تورک (تورک آغالیغی) اولماق، فارس ایستعماری آلتیندا اینیلدَمک دئییل، هر هانکی تورک اولمایان توپلوملارا تورک آغالیغینی یوکلمک اوچون جان آتماغا چالیشماق آنلامینا گلمه لیدیر. آزربایجان میللی حرکتینده کی آخینلاری نظره آلدیقدا آزربایجان میللی آخینلاری سیراسیندا چین منچورای بؤلگه سیندن بالکانلارا اوزاناجاق اراضی اوزره هر هانکی آزربایجان تورکونون آغالیق ائتمگه قالخماق ایددعاسی بیله یوخدور. دئمک، آزربایجان میللی حرکتینه هر هانکی پیس آدیل و صفتی وئرنلر شیاد و بئلنچی یالان تبلیغاتا اینانماق ایسته گنلر عوام و ناداندیرلار. باشقا بیر مسئله آزربایجان میللی فعاللاری نین بیر سیراسی آراسیندا «قورد» علامتی نی توپلوما یانسیتماق مسئله سیدیر. هر بیر طبیعته باغلی اولان توپلوملاردا اولدوغو کیمی اؤرنک اولاراق کئچمیشده فارسلار آراسیندا «ایت«و ائله جه ده کئچمیش تورکلر و موغوللار آراسیندا «قورد» مقوله سینی بوگونکو بیلیم گؤزو ایله ایضاح ائتمک ایسترسک، «توتام (گوج حئیوانی Totem)» نه دئمکدیر مقوله سینی آچیقلیغا قاویشدیرمالی ییق.
توتام (Totem)
طبیعته باغلی اولان توپلوملار اجدادلاری نی هر هانکی بیر حئیوانا دویونلمکله او حئیواندان تؤرندیکلرینی ایددعا ائتمگه چالیشمیشلار. بو حئیوان زامان گئدیشی ایله بیر اینانج و دین سمبولونا دؤنه رک «توتام» دئیه، گوج اوستونلوگو (خارق العاده) نسبتی نی قازانمیش. آمریکانین قیزیل دریلرینه گؤره «توتام حئیوان«ا احترام ایله یاناشدیقدا او حئیوانین گوجو انسانا داشیناراق اونو هر هانکی بیر خطردن قورویار. «توتام حئیوانی (گوج حئیوانینی) بیر سیرا صفتلری تمثیل ائدرک اونا اینانلار ایله یاشام بویو بیر دوشونجه اولاراق یولداشلیق ائدر. بوگون فارس کولتورونده «ایت»ین وفالی اولماسی، حددن آرتیق ای بیلدیگینی، ائله جه ده انسانی خاریجی خطرلر قارشیسیندا باشا سالماسینی و اونا خبر وئره بیلمه سینی بیر دوشونجه اولاراق اورتایا قویساق، کئچمیش فارسلاردا ایتین بیر «توتام حئیوان» اولدوغونو اؤیرنمیش اولاریق. بو یاناشما زامان گئدیشی ایله شیعه مذهبی نین فارس ادبیاتین نین قاتلاریندا بیله کؤک سالماغا و یاییلماغا باشلامیش، اؤرنک اولاراق «سگ دربار حسین«، «سگ دربار علی و کلبِ علی» دئدیکده شخص کئچمیشده کی عزیزلدیگی توتام (بورادا ایت) ایله بیرلیکده بوگون سایقین حئساب ائدن شخصلره اؤزونو کیچیتمک ایله اونلارا وفالی و خالیص اولدوغونو ایضاح ائتمگه چالیشمیش گؤرونر. دئمک، کئچمیشده توتام دئیه تاپیندیغی موجوددان کرامت اوموردوسا، بوگون اماملاردان کرامت اومماق ایزلنیمی نی یانسیتماغا چالیشار. شیعه لیکدن داها اؤنجه فارسلار و قونشو خالقلار آراسیندا ایت اتی نین مقدس اولدوغو اوچون یئییلمز اولدوغو دوشونجه سی نی نظره آلارساق، «توتام حئیوان«ینداکی روح، اونا اینانلاری خاریجی گوجلردن قورویار دئیه دوشوندوکلری اوچون بو موجودون اؤلوب یوخ اولماسینی انگللمگه چالیشاراق اونون اتی نی یئمکدن خالقی چکیندیرمکله اونون روحانی گوجونو قازانماق نیتلری اورتایا چیخمیش اولار. بیلیندیگی کیمی بوگون چین، ویتنام و کوره مملکتلرینده ایت اتی سئویلن و یئییلن اتلردن ساییلار.
فارس ائتنوسونون «ایت» اوزره مثبت دوشوندوکلری بیر یانا دورسون بیر چوخ توپلوملاردا ایت قاپاغان (وحشی)، سالدیرقان، پیس حئیوان کیمی قلمه آلینار. بونلارا باخمایاراق بوگون آزربایجان دیلینده ده ایت اتی نین یئییلمه سی نین تابولاشماسینا (اوزرینده دانیشیلمادیغینا) تانیق و شاهید اولوروق، اوسته لیک آزربایجانلیلار آراسیندا ایت اتی نین آجی اولماسی قلمه آلینار: «فلانکسین اتی، ایت اتیندن داها دا آجیدیر!!» مثلی فارسلارین تورکلره آشیلاماغا چالیشدیقلاری بیر مفکوره ساییلار. کئچمیشده وئبلاقلاری دولاشارکن مهدی بامدادان آدلی بیر بسیجی نین «شیرین عبادی» نین اتی ایت اتیندن داها دا آجیدیر دئیه ایشلتدیگی عیبارت دیققتیمی چکمیش (شیرینی که از گوشت سگ هم تلخ تر است!! مهدی بامدادان). موضوعدان اوزاق دوشمک یاخشی اولماز دئیه بیر داها تورک و موغول خالقلاری آراسیندا «قورد«ون مقدس دئیه قبول اولدوغو مقوله نی اله آلاق. کئچمیشده تورک خالقلاری طبیعته باغلی اولدوقلاری اوچون فارسلاردا ایت مقدس اولدوغو کیمی تورکلرده ده «قورد» «توتام حئیوان» دئیه مقدس ساییلمیش، اؤنم و اهمیت داشییارمیش. بو مقوله اوزره خواجه رشید الدین فضل الله جامع التواریخ کتابیندا گئنیش بیلگی وئرمیش. هر حالدا بو مقوله لر تاریخده کی طبیعته باغلی اولان خالقلارین اینانج حئکایه لریدیر.
اوسته کی تاریخی فاکتلارا باخمایاراق دین اینانجی باخیمیندان «ایت» یوخسا «قورد» مقوله لری بوگون ایستر فارسلار و ایسترسه ده آزربایجان تورکلری اوچون دین اینانجی باخیمیندان هئچ بیر اؤنم و اهیمت داشیماز. اوسته لیک بو ایکی توپلومون هر بیریسی نین تاریخی سمبولونون سرگیلنمه سی ده او بیریسیندن بیر میللی وارلیق اولاراق هئچ نه اسکیک ائتمز. دئمک، انسانلاریمیزین میللی بیلینج و شوعورو قاوراماقلاری و منیمسه مکلری دوشمنین یالانچی و چیرکین تبلیغاتینی تأثیرسیز حالا گتیرر دئیه دوشونورم. بو دا انسانلاریمیزین اؤز میللی کیملیک و منلیگیمیز اوزره معاریفلشمه سی ایله حیاتا کئچه جکدیر.
س – بو ضعف لر حرکتین ذاتیندا حرکتدن آیریلماز قونولاردی می ؟ یوخسا بو ضعفلری آرادان آپارماق اولار ، نئجه ؟
ج: میللی بیلینجین گلیشمه سی و دیرچلیشی قونو و موضوعسوندا ذاتی دئیه بیر آنلاییش یوخدور. ایران ممالیکی محروسه سینده میللی مسئله لرین گئنیشلنمه سی ایله فارس تشکیلاتلارینداکی فارس اولمایان میللیتلره منسوب اولان شخصلرین بیر چوخو بوگونه دک اولدوغو کیمی زامان آخاریندا گئنه ده فارس تشکیلاتلارینی ترک ائده رک اؤز میللتلری نین سیرالارینا قوشولمالی اولاجاقلار. بیر سیراسی ایسه مرکز حاکیمیت ایله میللیتلر آراسی قارشی دورماسیندا فارس تشکیلاتلاریندا اؤزلرینی سانسور ائده بیلمدیکلری دورومدا فارس تشکیلاتلاریندان قاویلاجاقلار. آشیری فارس نئهیلیستلیگینه اوغرامیش بیر سیرا قوربانلار ایسه هر هانکی چتین بیر دوروم و شراییطده فارس تشکیلاتلاریندا قالمانی و اوزو توپورجکلیگی قبول ائده جکلری دوروم و شراییطده اؤز خالقلاری و قوهوم قارداشلاری نین گؤزلریندن دوشملی اولاراق سونوج و نتیجه اعتیباری ایله فارس ایستعماری نین آیریلماز و بیتیشیک بیر بؤلومو دک بئش گونلوک دونیانی آنلی آچیق یاشاماغا اوستون توتاجاق گؤرونرلر. بو دا اونلارین گؤروش و نظرینده قاچیلماز بیر مقوله ساییلاجاقدیر.
س- آزربایجان مخالفلری، آزربایجان حرکتی نی فاشییسم و آنتی دمکراتیک داورانیش لارا متهم ائدیرلر، بو اتهام لار دشمن لیکدن اولسادا دئمک آشیری ناسیونالیسم ادبیاتی بعضا حرکتی چوخ قورخونج تصویر ائدیر و چوخ زامانلاردا حرکتی بو ناسیونالیسم ادبیاتی تمثیل ائدیر ، لطفا بونو ایضاح ائدین.
ج: آزربایجان میللی حرکتینه فاشیسم تهمتی وورماق ایکی گؤروشدن ایلری گله بیلر:
1- فارس ایستعمار گوجلری
2- آزربایجانلی و تورک، آنجاق دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین ادبیاتیندان آزیغالانان (تغذیه اولان) شخصلر.
3- موختلیف دوشونجه لی میللی فعاللارین بیربیرلرینه قارشین اتهاملی داورانیشلاری.
1- فارس ایستعمار گوجلری: آزربایجان میللی مقوله سینه یاناشمادا فارس ایستعمار حاکیمیتی و اونا مخالیف اولان فارس تشکیلاتلاری نین گؤروشلری میللی مسئله آچیسیندان اوست اوسته دوشر. بو یاناشما یالنیز فارس توپلومو اوچون دئییل، آغالیقلارینی قوروماغا دوشونن بوتون سیاسی و اجتماعی توپلوملار اؤز اوستونلوکلرینی قوروماق اوچون باسقی آلتیندا توتدوقلاری توپلوملاری اؤز کیملیکلریندن و حاقلاریندان آزدیرماغا چالیشارلار. اوسته لیک محمود افشار یزدی تئوریزه ائتدیگی تئزلره اساساً تورک دیل و مدنیتی فارس ایمپریاسی نین تورپاق بوتونلوگو اوچون بیر تهلوکه حئساب ائدیلر. ائله اوندان یانا دا آزربایجانلی دونیا گؤروشوندن آسیلی اولمایاراق اؤرنک اولاراق تقی ارانی، فارس دیل و مدنیتینه تسلیم اولارکن (باخ: ایراج افشار یزدی سیستانی: زبان فارس در آزربایجان، نهران 1368) » عالیم و زبان شناس، مردان غیور» اؤز کیملیگینی و تورک اولدوغونو مطرح ائدرکن خاریجی عامیل قلمه آلینار (بیلیندیگی کیمی ایراج افشار، محمود افشار یزدی نین اوغلو آزربایجان علیهینه یازیلمیش بوتون کتابلاری «بنیاد موقوفات محمود افشار یزدی» یایین مرکزی نین هزینه سی ایله مجانی چاپ ائده رک فارس ایستعماری نین خیدمتینده قویان بیریسیدیر. تقی ارانی ایسه سولچو اولاراق فارس شاهلیغی نین زیندانیندا یالنیز شخصی عقیده سی اوچون تیفوس خسته لیگینه توتولاراق اؤلموش. دونیا گؤروشو باخیمیندان ایرج افشار تقی ارانی ایله راضیلاشمادیغینا باخمیاراق آزربایجان تورکلوگو علیهینه ایسه هر ایکی سی بیر جبهه ده یئر آلیرمیش ساییلارلار).
2- آزربایجانلی تورک، آنجاق دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین ادبیاتیندان آزیغالانان (تغذیه اولان) شخصلر: بو شخصلر منسوب اولدوقلاری فارس تشکیلاتلاری نین گؤزو ایله آزربایجان میللی مسئله سینه یاناشدیقلاری اوچون او تشکیلاتلارا بیر یانچی اولاراق اؤزلرینی آزربایجان توپلوموندا او تشکیلاتین تمثیلچیس قلمه آلاراق تشکیلات مسئوللاری ایشلتدیکلری ایفاده لری آزربایجان میللی حرکتی علیهینه یایماغا چالیشارلار. میللی مسئله آچیسیندان فارس ایستعمارچیلیغی و تمامیتچیلیگی نین فرقینه واران انسانلار بیر مدت باغلی اولدوقلاری تشکیلاتدا مسئله لی و اؤگئی بیر شخص کیمی گلایه ائده رک مسئوللاری ایضاحا چکمگه چالیشارلار. سورقو و سوآللارینا جاواب آلمادیقدان سونرا گئریله یه رک منسوب اولدوقلاری تشکیلاتی ترک ائتمک مجبوریتینده قالارلار. آنجاق گئنه ده کئچمیشده کی گؤروش و تشکیلات منسوبلوغو بو ذاتلارا ویجدان آغریسی و عذابی وئره رک بو مسئله ده «کؤر میللیتچی» دئیه آزربایجان میللی حرکتینه منسوب اولانلاری «فاشیست» اتهامی ایله گوناهکار سایماغا چالیشارلار. بئله لیکله ده فاشیسمین بیر سیستیم اولدوغونو و سیستیم وسیله سی ایله هر هانکی گؤروشون توپلوم و شخصلره تحمیل اولما مقوله سینی بیله اونوتموش مقامدا یئر آلارلار. دئمک، هر هانکی بیر شخص و تشکیلات فاشیست مئییللی اولابیلر. آنجاق فاشیستلیک مفکوره سی نین حیاتا کئچه سی اوچون هر هانکی فاشیست حاکیمیت سیستیمی نی یاراتماق لازیمدیر.
3- موختلیف دوشونجه لی میللی فعاللارین بیربیرلرینه قارشین داورانیشلاری: اسکی و قدیمدن دئمیشلر: «قورقانین یانانی چیرتلار». میللی مسئله آچیسیندان میللی حرکته قاتیلمیش میللی روحلو بعضی انسانلار واقعیتی نسبی دئییل، اؤزلرینی تمام واقعیت و واقعیتین یانیندا گؤرمک ایسترلر. بونا قارشین اولاراق هر هانکی بیر سول دوشونجه لی، یوخسا ساغ فارس مئییللی آزربایجانلی آزربایجان میللت مقوله سینی ایران ممالیکی محروسه سینده ایکینجی درجه لی بیر مسئله دئیه قلمه آلارکن میللی دوشونجه لی شخص طرفیندن آغیر تبکی آلارکن، او شخصی فاشیست اولماقدا اتهام ائدر. بئله لیکله تبریز کیمی بیر شهرده آزربایجانچیلیق و فارسلیق مفکوره سی آراسیندا قارشی دورما یاراناراق میللی روحلو شخص طرفیندن «سولچودان میللتچی اولماز» ایددعاسی اورتایا آتیلارکن سول مفکوره لی شخص ناوداندا دونموش بوز کیمی قورویوب یئرینده قالمالی اولار. دئمک، دوننه دک اؤزونو سید جعفر پیشه وری یولونون داوامچیسی حئساب ائدن سولچو بوگون آزربایجان میللی مفکوره لی بیریسی ایله اوزلشه رک سید جعفر پیشه وری نین ده میللتچیلیک دئییم و ادبیاتی ایله یوروملاماسینا تانیق اولارکن هر شئیین دادینی قاچمیش حئساب ائدر. بئلنچی بیر دوروم و اورتامدا داها دایاناجاق اومود یئری قالمادیغی اوچون هر شئی ناسیونالیست اساسیندا اولماز دئیه شخص اؤزونو بوجاغا سیخیشدیریلمیش گؤرر. دئمک، آزربایجان میللت مفکوره سی ساغ و سول چکیشمه سی دئییل، بیر میللتین گلجه گه دوغرو یاشاما حاققی نین گوونجه آلتینا آلینماسی مسئله سیدیر دئیه دوشونمه لی ییک. آزربایجان میللی مسئله سی ایکی مختلیف دوشونجه لی آزربایجانلی نین بیر بیرلرینه توپ تکر ائتدیکلری اساسیندا دئییل، مدنی بیر بیچیمده دوشونجه و فیکیر آلیش وئریشی اساسیندا حیاتا کئچمه لیدیر. فارس ایستعمار حاکیمیتی آزربایجانا یایین و باسین اولاناق و ایمکانی وئرمدیگی و دوشونجه آلیش وئریشی یایین و باسین اورقانلاری واسیطه سی ایله دولاییلی اولاراق انسانلارا چاتدیریلمادیغی اوچون هر هانکی بیر گؤزلنیلمز توپلانتیدا دوشونجه توققوشماسی پارتلاق وئره رک ایکی آزربایجانلینی بیر بیرلرینه دوشورموش اولار دئیه دوشونمه لی ییک.
دئمک، آزربایجان میللی مسئله سینی کئچمیشده کی فارس سول مئاب تشکیلاتلاری نین آرشینلاری ایله دئییل، آزربایجان میللی منلیگی و کیملیگی آرشینی ایله اؤلچمک لازیم. میللی مسئله میللی دگرلری (دیل، مدنیت، گلنک و گؤرنکلری) ایچردیگی اوچون بو مسئله یالنیز بیر شخص و تشکیلاتا باغلی دئییل، بوتون آزربایجان میللتی اوولادلاری نین میللی منلیک و کیملیک مسئله سی اولمالیدیر. دئمک، آزربایجانلی سولوچو بیریسی فارس سول مئاب تشکیلاتلاری نین آرزو و تمناسی ایله آزربایجان میللی مسئله سینه یاناشار و یئری گلدیکده خلیل ملکی لر کیمی آزربایجان میللت مسئله سینی فارسلیغا باغیشلارسا، بو یاناشما آزربایجان میللی ماراقلاری خیدمتینده دئییل، اوزون مودتلی اولاراق فارس تمامیتچیلیگی خیدمتینده اولاجاق گؤرونر. آزربایجان سولو اؤزونو سیلکله یه رک فارس سول مئابلیق و ایستعمارچیلیق توزونو اؤز بوی و بوخوموندان آریندیرمالی و آزربایجان میللی مسئله سینی اؤزونون بیرینجی شرف مسئله سی حئساب ائتمه لیدیر. 21 اینجی عصیرده ایستعمار و سؤمورگه آلتیندا یاشاماق هئچ بیر انسانا باشی اوجالیق گتیرمز دئیه دوشونمه لی ییک. 8 اینجی سورقونون جاوابیندا ایشاره اولوندوغو کیمی فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین دئموکراسی آنلاییشلاری آزربایجان میللی منلیگی و کیملیگینی اساس گؤتورموش دئموکراسی آنلاییشی ایله هئچ بیر ایلگی، ایلیشگی و اورتاقلیغی یوخدور. ائله اوندان یانا دا بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللیتلر باشلاریندا آزربایجانلیلار اولاراق هر هانکی بیر فارس آخینینا اویونجاق و وسیله اولماغا یوخ دئیه رک شرطی شوخومدا کسمک ایسترلر. دئمک آزربایجان میللی کیملیگی و منلیگی آدینا یارانمیش مختلیف آخین و تشکیلاتلارین بیربیرلرینه یاخینلاشماسی اونلارا بیربیرلرینی باشا دوشمکلری اوچون کؤمک ائده جک بیرینجی آدیم ساییلار.
س– حرکتین کئچن ایللرده سئیرینه باخاندا بوگونکو دونیادا دگر ساییلان دمکراسی و انسان حاقلارینا تاکیدی چوخ آزدیر و اولاندا دا اصیل دئییل و دمکراسی آلمانی هله آزربایجان میللی – دمکراتیک حرکتینین ادبیاتیندا یئرینی آلمامیشدیر ندن بو اورتام حرکته حاکیم اولوب ؟
ج: دئموکراسی مسئله سی نین ائورَنسل و جهانشمول بیر مقوله اولماسینا باخمایاراق ایستعمار آلتینا آلینمیش، دیل، مدنیتینه قاداغا قویولموش، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاری ایستعمار حاکیمیتی الینه کئچمیش، یارادیجیلیق ذهنی و فیزیکی گوجو ایستعمارچیلیق خیدمتینه آلینمیش میللی توپلوملارا هر هانکی دئموکرات مئاب فارس تشکیلاتی نین دئموکراسی آنلاییشی ایله جاواب وئرمگه چالیشماق، فارس اولمایان خالقلاری او آخین ایله سفربر ائتمگه قاپیلماق و خرمن وعده سی ایله ایستعمار آلتیندا یاشایان میللی توپلوملاری حاکیمیت دگیشمک اوچون مئیدانا چکمک، بو توپلوملاری داها دا ایستعمارچی گوجلرین ایستحمار مقوله سینه تابع ائتدیره رک بو توپلوملاردا کئچمیش 80 ایلده اولدوغو کیمی خالقدا اؤزونه گوونج و اطمینانی نی سارسیتماغا یول آچار. آزربایجان میللی حرکتی و میللی فعاللاری ایلک اؤنجه ایران ممالیکی محروسه سینده کی سیاسی ایستعمارچیلیق دوزن و زمینه سینی دگیشمک و اورادکی خالقلاری، باشدا تورک توپلومو اولاراق فارس ایستعمارچیلیغیندان خلاص ائتمک اوچون دوشونجه و فیکیر یئریتمه لیدیرلر. دئمک، فارس ایستعمار تشکیلاتلاری ایله بیرلشه رک تهرانداکی حاکیمیتی «ایران سراسری» دئیه باشقا فارس تشکیلاتلارینا تحویل وئردیرمگه چالیشماق و قودرت بوشلوغو شراییطینده میللی مسئله لریمیزی مطرح ائتمک اوچون آزاد شراییط یاراناجاق دئیه دوشونجه یئریتمک بیر خیال ساییلار. بو مسئله نی بهمن انقلابیندان سونرا کوردلر، عربلر، تورکمنلر و بلوچلار سیناقدان کئچیرمیش و آزربایجانلیلار دا خالق مسلمان حرکتی زامانی دولاییلی اولاراق تجربه ائتمیشلر (فارسلار دئمیش: آزموده را آزمودن خطاست). اوسته یئدینجی سورقویا جاواب وئریلدیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سی اوزره دئموکراسی آنلاییشی ایران سراسری آدلانان فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین داغیلماسی و ائتنیک دابانلار اساسیندا موختلیف دوشونجه لی ائتنیک تشکیلاتلار جبهه سی نین یارانماسی، سونرا اورتاق دئموکراسی دگرلری اساسیندا ائتنیک دابانلارا اساساً فئدرال دؤلت، یوخسا خالقلارین قورتولوشو اوچون حرکته کئچیلمه لیدیر.
اوسته کی وئردیگیم ایضاحا اساساً فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین دئموکراسی آنلاییشی ایله میللی ایستعمارا تابع توتولموش میللیتلرین شخص و تشکیلاتلاری نین دئموکراسی آنلاییشلاری اوست اوسته دوشمز بیر آنلاییش ساییلار. ائله اوندان یانا دا هر دئموکراسی شعاری وئرن شخص و تشکیلاتلاری دئموکرات آدلاندیرماق دوزگون ساییلماز. بیلیندیگی کیمی اؤزلرینی ایران سراسری آدلاندیران تشکیلاتلارین هامی سی نین یایین و باسین اورقانلاری فارسجادیر. سیز ده اوسته وورقولادیغینیز دئموکراسی و بشر حاقلاری دگرلرینی توپلوم و جامعه لرده یایماق اوچون هر توپلومون دیلینی اساس گؤتوره جک مستقیل یایین و باسین اورقانلاری اولمالیدیر. بو اولاناق و ایمکانلاری دا هر هانکی میللی حرکت اؤزو، اؤز توپلومو اوچون یاراتمادان آزربایجانین شهر و کندلرینده فارس رادیو تئلویزیونلاری، یایین و باسین اورقانلاری ایله آزربایجانلی نین دیل و مدنیتینه قاداغا قویماقلا دموکراسی و بشر حاقلاری مقوله سینی دوزگون ایفاده ائتمک دئییل، او توپلومو فارس دئموکرات مئابلیق و ایستعمارچیلیق باتلاغیندا یوخاچیخارماق اوچون داها اویقون دوزن و زمینه نین یارانماسینا قاتقیدا بولونماق اولار. بو وارساییم و نظریه لر ده هر هانکی بیر بشر حاقلاری مقوله سی ایله باغلاشاجاق دئییللر.
س-دمکراسی سویلمی ندن آزربایجان میللی حرکتینده چوخ قاباریق دئییل ؟
ج: بیلیندیگی کیمی آزربایجان آیدینی دئموکراسی اوغروندا دؤیوشرکن فارسین اوخوموش کسیمی نین بیر بؤلومو تورک درباریندا مداحلیق ائدر و بیر بؤلومو ایسه ده فارس میللیتچیلیک مقوله سی ایله اوغراشارمیش. دئمک، آزربایجان تورکلری کئچمیش یوز ایلده ایران ممالیکی محروسه سینده دئموکراسی آغاجیندان فایدالانمیش دئییل، دئموکراسی آدینا فارس تشکیلاتلارینا یئم و قول اولموش ساییلارلار. بوگون ایسه آزربایجان آیدینی قول اولماغا دور دئمگه باشلامیش. بیر داها دئموکراسی آدینا فارس ساللاخاناسیندا آزربایجان تورکونون باش کسیلمه سینه یول آچماق هئچ بیر آزربایجانلی و تورک اوچون باشی اوجالیق گتیرمز دئیه دوشونورم.
آزربایجانلیلارین فارس ایستعماری آلتیندا اولدوقلارینی نظره آلاراساق، بو توپلوم فارس حاکیمیتی طرفیندن سؤمورولمگه محکوم اولموش. اؤز دیلینده یازیب اوخوما حاققینا مالیک اولمایان، میللی، مدنی و اجتماعی قوروم و تشکیلاتلاری نین یارانماسینا ایجازه وئریلمگن توپلومدان هانکی دئموکراسی آنلاییشی بکلمک اولار؟ باشقا دئییشله، بوگون آزربایجانلیلار آراسیندا قارشی دورمانین حددن آرتیق اولماسی آزربایجانلیلار آراسیندا دئموکراسی آنلاییشی نین آز اولدوغوندان، دئموکراسی مقوله سی نین بویاقسیز و اؤنمسیز اولدوغوندان دئییل، آزربایجان مفکوره سی و فارس مرکزیتچیلیک مفکوره لری نین بیر بیرلری ایله چاتیشماسیندان ایلری گلن بیر گؤرونوم ساییلار. فارس مرکزیتچیلیک و آزربایجان مرکزیتچیلیک مفکوره لرینی نظره آلمادان آزربایجان توپلومونداکی دئموکراسی و تشکیلاتچیلیق اوزره قارشی دورمالاری دوغرو و دوزگون باشا دوشمک اولدوقجا چتین بیر مسئله ساییلار.
س- سراسري حادثه لرین آنلامی ندیر ؟ و هانسی حادثه لری سراسری آدلاندیریرسیز ؟
ج: هر هانکی بیر مملکتده باشدان باشا و «سراسری» بیر حرکت سؤز قونوسو اولارسا، بو حرکت آدی چکیلن بؤلگه لرین بیر چوخ شهر و کندلرینده باش وئرمه لی و بوتون بؤلگه لرده بو حرکتین باشاری ایله حیاتا کئچمه سی چابا گؤستریلمه لیدیر. بو باخیمدان کئچمیش 80 ایلده فارس شاهلیغی علیهینه باش توتموش 1357 اینجی ایل بهمن انقلابی باشدان باشا «سراسری» حرکت آدلانار. نتیجه اعتیباری ایله ایسه گئنه ده فارسلیغین خیدمتینده ساییلار.
س- سراسری آدلانان تشکیلاتلار حاقدا نه دوشونورسوز ؟ سیزجه هانسی شرط لر اساسیندا اونلار ایله ایش بیرلیگی ممکن اولا بیلر ؟
ج: ایران ممالیکی محروسه سینده کی مختلیف دیل و مدنیتلری تمثیل ائده جک سراسری دئیه هر هانکی بیر سیاسی و اجتماعی تشکیلات بوگونه دک قورولمامیش. اؤزلرینی سراسری آدلاندیران تشکیلاتلار دا فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتوردوکلری اوچون فارس تشکیلاتلاری ساییلار. بو تشکیلاتلاری فارس ایستعمارچیلیغی نین فارس اولمایان بؤلگه لرده کی ایستعمار عامیلی نین اوزانتیسی کیمی تانیملاماق و تعریفلمک داها دا دوزگون اولار. بیلدیگینیز کیمی تبریزده کی خالق مسلمان حرکاتینی باسدیرماقدا یالنیز فارس حاکیمیتی دئییل، آزربایجاندا تمثیلجیسی اولان بوتون فارس تشکیلاتلاری نین قاتقیسی اولموش (حزب توده، فداییان خلق اکثریت، مجاهدین خلق، نهضت آزادی، جبهه ملی، جنبش مسلمانان مبارز، حزب جمهوری ایسلامی و باشقالاری نین). اوندان یانا دا آزربایجان میللی حرکتی هر هانکی ایران آدی باشلیغی آلتیندا حتی دئموکرات مئابلیق پوزو ایله اورتایا چیخمیش فارس تشکیلاتی ایله سیاسی ایش بیرلیگینه قاتیلماسی، میللی حرکت ایچریسینده بئشینجی دیرک (ستون پنجم) یاراتماق و بئله لیکله ده یئری گلرکن آزربایجان میللی حرکتینی ضربه آلتینا آلماق مقصدی گودر دئیه دوشونمه لی ییک. آنجاق و آنجاق فارس تشکیلاتلاری اؤز ائتنیک جغرافی بؤلگه لرینه گئری اوتوردوقدان سونرا اورتاق دوشمن دئیه بو ممالیکی محروسه یه حاکیمیت ائتمکده ده اولان تمامیتچی حاکیمیت علیهینه فارس تشکیلاتلاری ایله اورتاق گیریشمده بولونماق اولار.
س- فارس تشکیلاتلاری ایله نئجه ایش بیرلیگی ائتمک اولار ؟
ج: اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی ایلک اولاراق ایران آدی آلتیندا قورولموش بوتون فارس تشکیلاتلاری داغیلمالی و ائتنیک دابانلار اساسیندا میللیتلره عایید مختلیف سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلار یاراندیقدان و فارس تشکیلاتلاری باشقا ائتنیکلرین یاشادیقلاری بؤلگه لری نین اونلارا عایید اولدوغونو رسمیته تانیدیقدان سونرا بو بؤلگه ده دئموکراتیک بیر اورتام یاراتماق اوچون هر هانکی بیر تشکیلات ایله ایش بیرلیگی ائتمک اولار. بوگون ایسه هر هانکی فارس تشکیلاتیندا بئلنچی یاخینلاشیمین اولاجاغی ایمکانسیز گؤرونر. بئله لیکله ده ایستعمار تشکیلاتلاری ایله ایستعمار علیهینه گیریشیمده بولونماق یانلیش ساییلار.
س– ایراندا باشقا سیاسی و اجتماعی حرکت لرده وار قادینلار حرکتی ، یاشیل حرکتی ، باشقا میللتلرین حرکتی آزربایجان حرکتی نین اونلارا مناسبتی ندیر ؟
ج: اوسته کی سورقویا جاواب وئرمه دن «ایران» ین نئجه بیر سیاسی جوغرافی مکان اولدوغونو آچیقلیغا قاویشدیرمالی ییق. تاریخی قایناقلارا اساساً بو مکان «ایران ممالیکی محروسه سی» آدلانمیش. قاجارلار بو ممالیکی محروسه یه حاکیم اولدوقلاری دؤنمده «عثمانلی ممالیکی محروسه سی» آدینی بیر اولگو کیمی اؤرنک گؤتوره رک «ایران ممالیکی محروسه سی» نی «قاجار ممالیکی محروسه سی» آدلاندیرمیشلار. بو گون ایسه فارس ایستعمارچیلیغی نین برکتیندن بو ممالیکی محروسه «ایران» آدی باشلیغی آلتیندا فارس ایمپریاسی ساییلار. دئمک، مسئله نین حللینه یاناشارکن باسدیریلمیش مسئله لرین اوستونه اؤرتوک توتماق دئییل، مسئله نی اولدوغو کیمی اورتایا قویماق و آچیقلیغا قاویشدیرماق لازیم، او دا مملکتلر و میللیتلر مسئله سیدیر.
مسئله اولدوغو کیمی اورتایا قویولدوقدا گؤروندوگو کیمی «ایران» آدی باشلیغی آلتیندا هر بیر حرکت ماهیتجه فارس حرکتی اولاراق باشقا ائتنوسلارین میللی وارلیقلاری اوزرینه کؤلگه دوشورموش مقامدا یئر آلار. دئمک، ایلک اولاراق اؤزوموزدن و اؤز ائویمیزدن باشلامالی ییق. او دا آغزیمیزداکی دانیشدیغیمیز دیلی، گلنگ (عنعنه) و گؤرنکلریمیزی (عادتلریمزی) و مدنیتیمیزی فارس ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا باشقا خالقلار ایله دایانیشمادا اولاراق قوروماغا چالیشمالی ییق. گوجوموز آرتدیقجا یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاریمیزی قورومالی و میللی حاکیمیتیمیزی قورمالی ییق. هر خالق اؤز میللی منلیگی و کیملیگی اساسیندا اؤز انسانلاری نین خوشبختلیگینی آرزو ائدرسه، سیز ایشاره ائتدیگینیز مسئله لر اؤز حللینی تاپار دئیه دوشونورم. بئله لیکله ده عرب میللی حرکتینی باسدیرماق اوچون تبریزدن، تورکمن میللی حرکتینی باسدیرماق اوچون کوردوستاندان و آزربایجانی میللی حرکتینی باسدیرماق اوچون لوریستاندان کؤمک یئریدیلمه سینه ایمکان وئریلمز.
آزربایجان میللی حرکتی و فارس اولمایان میللیتلرین قوروم و تشکیلاتلاری، فارس ایستعمارچیلیغی ایله اوزلشدیکلری و اورتاق دوشمنه مالیک اولدوقلاری اوچون اونو ییخماق اوچون ایش بیرلیگینه گئتمه لیدیرلر.
س– بیز بوگون بیر سیاسی محدوده ده یاشاییریق ایران آدیندا ، کئچن 80 ایلده ایران سوزجویو فارس دیلی ، فارس میللتی و فارس میللتی منافعینی قوورویان دوولتین مستعار آدی کیمی قوللانیلمیشدیر، بو دوروم آزربایجان چالیشقانلاریندا » ایران «کلمه سینی بیر تابو یا تبدبل ائتمیشدیر کی آردیندا بللی سیاسی نتیجه لرده اورتایا چیخیر، چیخیش یولو ندیر ؟
ج: اوسته ایشاره ائدیلدیگی کیمی چیخیش یولو اولدوقجا ساده دیر. فارس اولمایان ائتنیک و توپلوملار اؤز کیملیکلرینی درک ائتدیکدن سونرا بو مسئله اؤز حللینی تاپاجاقدیر. او دا ایران آدی باشلیغی آلتیندا فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتورموش، فارسلیق اساسیندا قورولموش تشکیلاتلاری فارس تشکیلاتی آدلاندیراراق تورک، عرب، کورد، بلوچ، لور، گیلک و باشقا توپلوملاردان اولان بیر انسان اولاراق فارس تشکیلاتلارینا عضو اولماقدان قاچیناراق پاسیو (گاندی نین دئدیگی منفی مبارزه) داورانیشلا بو تشکیلاتلاری فارس بؤلگه لرینه گئری اوتورتماق بیرینجی سیاسی آدیم ساییلمالیدیر. بو مسئله نین هئچ بیر مادی و سیاسی خرج و هزینه سی بیله یوخدور. بیلیندگی کیمی، بوگون فارس میللتی دئییلدیکده، فارس ایستعمار یانچیلاریندان ائشیدیریک: – هاردا فارس میللتی؟
دئمک، فارس انسانی و میللتی یوخدورسا، فارس دیل و مدنیتی هانکی دایاقلار اوزرینده قورولاراق بیر قاتیل دیل رولونو اوستلنه رک «ایرانی» آدی باشلیغی آلتیندا باشقا دیل و مدنیتلره فارس دیل و مدنیتی اساسیندا دیوان توتولور؟ بو مسئله لره جاواب تاپماغا دوشونرکن مسئله اؤز حللینی تاپمیش اولار.
س– میللی حرکته منسوب بعضی لری ایرانین چوخ اولایلارینی » بیزه دخلی یوخدور و فارس لارین ایچ سورونودور» دئیه بیلمک بئله ایسته میرلر؟ بو باخیش تورکلرین منافعینی قورویا بیلر می ؟ سیزجه سراسری اولایلاردا نئجه مناسبت گوسترمک لازیمدی ؟
ج: ایران ممالیکی محروسه سینده کی توپلوملار اؤزلرینی، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینی درک ائتمدیکلری دورومدا «ایران» باشلیغی آلتیندا باش توتموش هر بیر حرکت بو ممالیکی محروسه ده یاشایانلارین هر بیرینی ایلگیلندیرن بیر مسئله اولاجاقدیر. اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی مسئله نین حللینه قالخارکن داشی بؤیوک گؤتورمک دئییل، کیچیک ایشدن باشلاماق لازیم. او دا ائتنیک و میللی دابانلار اساسیندا فعالیته کئچمک دئمکدیر. هر بیر میللی توپلوم اؤز میللی منلیگی و کیملیگی اساسیندا مسئولیت حیسس ائدرسه، او زامان ایران ممالیکی محروسه سینده هر هانکی باش وئره جک اولای و حادیثه بو خالقلارین حرکته کئچمه سی ایله باش وئره بیله جکدیر دئیه دوشونمه لی ییک.
س- هانسی ضرورت لر اوزه رینه بیز فارس دموکراسی سی و فارسلاری تمثیل ائدن ایران دوولتینده دموکراتیک لشمه سوره جینی دستکلمه لی ییک؟
ج: بو ضرورت آزربایجان میللی حرکتیندن دئییل، فارس ایستعمار تشکیلاتلاریندن آسیلیدیر. اونلار فارس ایستعمارچیلیغینی بیر هدف کیمی بوراخمازسالار، اونلار ایله هر هانکی بیر ساحه ده ایش بیرلیگی ائتمک تورک خالقی نی داها دا اریمک و یوخ اولماق سیاستینه خیدمت ائده جک بیر یاخینلاشیم اولاجاقدیر دئیه دوشونورم. دئمک، ایلک اولاراق فارس ایستعمار تشکیلاتلاری ایستعمارچیلیق نیتلریندن و باشقا ائتنیکلرین جغرافی بؤلگه لریندن اؤز ائتنیک جغرافی بؤلگه لرینه گئری اوتورمالیدیر. اوسته لیک ایران آدینی یئدک چکمک دئییل، فارس آدی اطرافیندا یئنیدن فورمالاشاراق ایران ممالیکی محروسه سینده دئموکراسی مقوله سی نین یارانماسی اوچون اویقون بیر اورتامین یارانماسینا کؤمک ائتمه لیدیر. سونرا دئموکراسی آدینا قونشو خالقلاردان قونشولوقدا دینج و قارداشجاسینا یاشاماق اوچون گؤزلنتیسی و بکلنتیسی اولمالیدیر. سؤمورگه چیلیک نیتی ایله دئموکراسی یاراتماق اولماز.
س- تورکلرین ایران دا گئنل سورون و مساله لره قاریشماسی اوچون ،هانسی شرط لرین موجود اولماسینی لازم گورورسوز ؟ سیزجه بو گون او شرط لر وارمی ؟
ج: آزربایجان تورکلری نین ایران آدلانان ممالیکی محروسه سینده باش وئره جک اولایلارا قاتیلاجاغی اونلار اؤزلرینی موستقیل صف و تشکیلاتلاردا حاضیرلاماق و اؤز ایستکلری اساسیندا حرکت ائتمکلری ایله فایدالی اولاجاق بیر گلیشمه ساییلار. بونا قارشین، فارسلار دا محمدرضاشاهدان ناراضی اولدوقلاری اوچون «بیز بو شاهی ایسته میریک والسلام» شعاری ایله هر هانکی بیر میللی و مدنی حاقلارا یئتیشمک اولماز. فارس شاهی نین یئرینه فارس شئیخی، یوخسا بیر فارس کیراواتلی فاشیست اوتورار و هردن بیر دئموکراسی دئیه گئییرمگه باشلار، مسئله داها دا چتینلشر. دئمک، ایران باشچیلیغی آدی آلتیندا قورولموش و فورمالاشمیش فارس تشکیلاتلاری داغیلمادان و ائتنیک دابانلار اساسیندا هر میللته اویقون مختلیف سیاسی و اجتامعی تشکیلاتلار یارانمادان ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان ائتنیکلر اوچون هر هانکی بیر انسانی توپلوم یاراتماق اولاناقسیز گؤرونر.
س– دین و مذهب تورک خالقی آراسیندا اونملی قونودور و بوگون آزربایجانلی لارین بویوک بولومو دینی ایناملارا اوستونلوک وئریر ، حکومت ایسه میللی حرکتی دینه قارشی دورماغا اتهام ائدیر ، جاوابینیز ندیر و حرکت دین قونوسوندا نئجه دوشونور ؟
ج: فارس ایستعمار حاکیمیتی آزربایجان میللی حرکتی نی ایسلامیت قارشیسیندا قویماغا دوشونرکن اؤز یئنیلمیش و ایفلاسا اوغرامیش فارس ایستعمارچیلیق منطیقیندن گئری اوتورمالیدیر. ایسلامیتده فارسلیق و تورکلوک دئییل، اینانج اساس گؤتوروله رک هر هانکی بیر مسلمانی، ایستر تورک، عرب، لور، بلوچ، کورد و ایسترسه ده تورکمن اولدوقلاری اوچون فارسلاتماغا و فارس ایستعمار سیاستینه تابع توتماغا چالیشمازلار. بئله لیکله ده فارس حاکیمیتی نین یئریتدیگی ایستعمارچیلیق سیاستی ایسلامیته ضدیت اولوشدوران بیر مقوله ساییلار. اؤزونوز ده ایشاره ائتدیگینیز دک آزربایجان تورکلری مسلماندیر و ایسلامیت آدینا فارس ایستعمارچیلیق سیاستی نین هانکی آشامالاردا آخین ائتدیگینی یاخشی باشا دوشموشلر. بوگون فارس ایستعمار یانچیلاری سیراسیندا «جمهوری ایرانی» دئیه وئریلمکده اولان شعار دا فارس ایستعمارچیلیغینی بو «ایسلامیت» آدینا توتولدوغو مهلکه دن قورتارماغی اؤزونه مقصد ائتمیش ساییلار.
س- ایراندا یاشایان تورک میللتی نین » اوز مقدراتینی تعیین ائتمه » سی اوچون هانسی ضرورت لردن دانیشماق اولار ؟
ج: اؤز گلجگینی هانکی بیچیم و فورمادا بلیرمک و مشخص ائتمک باشقا توپلوملار کیمی گونئی آزربایجان تورکلری نین ده بیر میللت اولاراق حاقلاریدیر. بو مسئله ایستر قونشو خالقلاردان آیری و مستقیل، ایسترسه ده اونلارلا بیرلیکده فئدرال، یوخسا کون فئدرال بیچیمده اولسون. ضرورت مسئله سی ایسه بیر میللت اوولادلاری نین اؤز کیملیک و منلیکلرینی درک ائتدیکلریندن آسیلی اولان بیر مسئله دیر. بوگون آزربایجان میللی حرکتی دئیه میللی تشکیلاتلانما ایشلری و سورجی سوردوگو اوچون بو مسئله نین یولونا قویولماسی نین دا واجیب اولدوغو درک ائدیلمیش ساییلار.
س- تاریخی بیر تورک – فارس رقابتی حاقدا نه دوشونورسوز ؟
ج: تاریخ آچیسیندان فارس و تورک دئیه بیر یاریشما اولدوغونو قبول ائتمک، بوگونکو دورومدا اولدوغوموزو نظره آلارساق، یانلیش ساییلار. بو یاریشما مسئله سی اَن آزی آزربایجان تورکلری اوچون کئچرلی ساییلماز. تورک قاجار شاهلیغی ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم اولارکن آزربایجان مشروطیت حرکاتی تبریزدن باشلامیش و یئنیلمه سی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق تورک حاکیمیلیگینه ایران ممالیکی محروسه سینده سون قویولموش. بوگون ده بئلنچی یاریشما دئییل، تورکلرین میللی و مدنی حاقلارینی الده ائتمک چاباسینی اؤنلمک فارس ایستعمارچیلاری و میللیتچیلری طرفیندن حیاتا کئچمکده دیر. فارس تمامیتچیلری و ایستعمارچیلاری ایران ممالیکی محروسه سینده تورکلره هر هانکی آچیدان هئچ بیر میللی و مدنی حاق تانیماق ایستمزلر. محمد رضا شاه آمریکالیلارین کاپیتولاسیون تکلیفینی فارس میللتچیلری باشلاریندا «جبهه ملی فارس تشکیلاتی» ایران ممالیکی محروسه سینده تورکلره میللی و مدنی حاقلار تانیماق ایستمدیکلری اوچون قبول ائتمک زوروندا قالمیش. بو دوغرولتو گئنیش مقاله یازیلمیش (ایشیق سؤنمز: آزربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http://www.azadtribun.net/-74.htm). بونلارا باخمایاراق فارس تمامیتچیلری و ایستعمارچیلاری نین فارس اولمایان ائتنیکلر علیه لرینه بئلنچی یاناشمالاری آزربایجانلیلاری داها دا اؤز میللی مسئله لرینه ترغیب و تشویق ائتمیش بیر مسئله ساییلار.
س- یاشیل حرکتی نه دیر و آزربایجان میللی – دموکراتیک حرکتی نین اونا نئجه موناسیبت بیلدیرمه لیدیر ؟
ج: اؤزلرینی»جنبش سبز» آدلاندیران آخینی رسمی اولاراق میرحسین موسوی باشچیلیق ائدر. میر حسین ده دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس تمامیتچی ایصطلاحاتچیلارینا اویونجاق اولموش بیر شخص ساییلار. دئمک، بو آخیندا «آزربایجان میللی حرکتی» و آزربایجان آدلی بیر مقوله یه یئر اولمادیغی اوچون اونلارین دالینا دوشمک 1357 اینجی بهمن انقلابینی بیر داها تیکرار ائتمکدن باشقا هئچ نه فارس اولمایان ائتنیکلره گتیره بیلمز. هاشیمی رفسنجانی دا ایلک اولاراق بو آخین ایله بیرلیکده حرکت ائتمگه دوشونورموش. او بو آخینی باشاریقسیز تشخیص وئردیکدن سونرا آرا آچماغا چالیشاراق بیر داها ولی فقیه عباسی نین آلتینا گئریلگمه باشلادمیش. بو آخینین آدینی باهانا ائده رک فارس اوپوزیسیونو دا مختلیف بویاقلاردا حاکیمیتی اله کئچیرمک اوچون دیشلرینی ایتیتمیش گؤرونر. اونلار دا هر شئیی فارسلیق بیچیمینده اله آلماغا چالیشارلار. فارس اولمایان ائتنیکلرین بیر داها فارسلیق توزاغینا دوشمگه مئییللی اولمادیقلاری فارس ایستعمار گوجلری نی اولدوقجا راحاتسیز ائتمیش. اونلار مختلیف بیچیم و فورمالاردا آزربایجانلیلاری بو مسئله یه مئییل گؤسترمه لری اوچون اونلارین بویونو اوخشاماغا چالیشمیشلار. بعضاً ده آزربایجان توپلومو گئری قالمیش دئیه اؤزونو فارسلیغا مئییل گؤسترمه سی اوچون تحریک ائتمگه چالیشمیشلار. آزربایجانلیلار آراسیندا بعضی کیچیک محفیللر بو مسئله یه راغیب اولدوقلارینا باخمایاراق آزربایجان میللی حرکتینی بو مسئله یه مئییللی گؤرمدیکلری اوچون اونلار دا بو مسئله ده آسیلی قالمیشلار. اونلار یاشیل دئیه بو فارسلیق آخینینی آتا دا بیلمیرلر، آزربایجان آدینا توتا دا بیلمیرلر. بئله اولدوقدا اؤلچو و معیار دئیه سون گونلرده بو آخینا «معیارهای مادر رابطه با روند دموکراسی‌خواهی و جنبش سبز» باشلیغی آلتیندا آزربایجان محفللری بیر آچیق مکتوب آدرئسله یه رک اورادا هر هانکی بیر اومود یولونون اولوب اولمادیغینی اؤیرنمگه چالیشمیشلار. فارس ایستعمارچیلیغینی عبا و عمامه چیلردن آلاراق کیراواتلی کسیمین الینه وئرمگه دوشونن آخین ایسه بو آچیق مکتوبو دا گؤرمک ایستمه میش. بئله لیکله فارس ایستعمارچی آخینلار ایله فارس اولمایان توپلوملار آراسیندا اعتیمادسیزلیق دیواری داها اوجالماغا و کئچمیشده کی اورتاق ایپلر و باغلار دا قیریلماغا باشلامیش.
بو آردا آزربایجان میللی حرکتی یاشیللارا اویون اولماماقلا هئچ بیر خرج و تلفات وئرمدن بیر اوخ ایله ایکی هدف وورموش ساییلار:
1-آزربایجان میللی حرکتی، اؤزونو فارس تشکیلاتلاریندا آیاقچیلیک ائدن شخصلر آراسیندا داها دا مطرح ائتمک اونلاری اؤز میللی منلیک و کیملیکلری اوزره دوشونمگه زورلایاراق آزربایجان میللی مسئله سینی فارس تشکیلاتلاری ایچریسینه آپارماق، بئله لیکله فارس تشکیلاتلاری ایچریسینده کئچمیشده کی میللی مسئله نی تحریم ائتمکلرینی آرادان قالدیراراق میللیتلر مسئله سی اوزره دوشونجه و فیکیر اولوشماسینا یول آچماق اولموش. منیم گلدیگیم قناعته اساساً بو مسئله دوغرو و دوزگون درینلشرسه، فارس تشکیلاتلاری نی ائتنیک باخیمدان ایفلاسا اوغراداراق بو تشکیلاتلاردان فارس اولمایان ائتنیکلره منسوب اولان شخصلرین بیر چوخو بو تشکیلاتلاری ترک ائتمک مجبوریتینده قالاجاقدیر.
2-آزربایجان میللی حرکتی ائتنیک مسئله نی بیر آلتئرناتیو اولاراق حاکیمیت دگیشیکلیگی اوچون دونیا اجتماعیتینه تحمیل ائتمیش ساییلار. اوسته لیک ایچریده هر ایکی حاکیمیت قانادلاریندا و مخالتفده انسانلارین بئیینلرینه میللیتلر مسئله سینی آشیلاماق (تزریق ائتمک) و بو قانادلاردان تؤکوله جک گوجلری اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه تانیش ائتمکدیر.
اوسته کی گؤرونومو نظره آلدیقدا ایران ممالیکی محروسه سی تاریخینده آزربایجان میللی حرکتی آغیر آغیر میللی مسئله سینی فارس اریتمه سیاستینه قوربان اولموش تورک توپلومونون آراسینا آپارماقلا اؤز کیملیک و منلیگینه حاکیم اولماق مسئله سینی بیر هدف کیمی گؤز اؤنونه آلمیش ساییلار.
س – سون زامانلار آمستردامدا کئچن کنفرانسی نئجه گوردونوز ، سیزجه اونون مثبت یونلری و ائتگی لری نه اولاجاق؟
ج: بیلدیگینیز کیمی «بیرلیک اولدوغو یئرده دیریلیک ده وار«. آمیستئردام قورولتایی دا بیرلیک سرگیلدیگی، دوشونجه و فیکیر بیرلیگینه واردیغی اوچون بیر چوخ آزربایجانلیلاری سئویندیردیگی کیمی منی ده سئویندیرمیش. آنجاق بو قورولتایا مسئول سئچیلمیش انسانلار اولدوقجا دویارلی اولمالی و قوروپلار آراسیندا دوشونجه و فیکیر آیریلیغینی هر بیریسی اؤزلری اوچون محفوظ توتاراق «گونئی آزربایجانلیلارین خاریجده کی بیرلیک تشکیلاتی»نا یوکلمه مه لیدیرلر، ترس دورومدا بو بیرلیگه کؤلگه دوشورموش اولارلار. بو آرادا «کنگره ملتهای ایران فدرال» تشکیلاتینا آزربایجان آدینا قاتیلمیش آخینلارین مسئله سی اولدوقجا دوشوندوروجودور. میللت مقوله سیندن ده آنلاشیلدیغینا گؤره هر هانکی بیر تشکیلات و قوروملار بیر میللت آدینا باشقا میللتلرین یئتکیلیسی و نماینده سی ایله ایش بیرلیگینه گئتمه سی و عئین حالدا منسون اولدوغو میللتین باشقا تشکیلاتلاری ایله بیرلیک سرگیلمگه چالیشماسی ایکی دره بیر سره سیاستی یئریتمه سیندن و میللی مسئله یه ایکی باشلی یاناشماسیندان حئکایت ائدر و مسئله آچیسیندان بئلنچی یاناشمالار دوغرو گؤرونمز. یئنیلیکده گوناز تئلویزیونوندان دا ائشیدیلدیگی کیمی آدی چکیلن «کنگره ملتهای ایران فدرال» تشکیلاتینداکی آزربایجان تشکیلاتلاری، آزربایجان میللی منافعینی یئته رینجه، دوغرو و دوزگون نماینده لیک ائده بیلمدیکلری و آمیستردامداکی بیرلیک قورولتایی نین عضولرینی ناراضی ائتدیکلری اوچون آمیستئردامدا اساسی قویولموش تشکیلاتین گلجه گینه کؤلگه دوشوره جک گؤرونرلر. هر حالدا آمیستئردامدا دوشونجه و فیکیر بیرلیگینه واریلماسینی مثبت دگرلندیریرم.
منیم دوشونجه مه گؤره ایلک اولاراق اؤزلرینی «کنگره ملتهای ایران فدرال» تشکیلاتی آدلاندیران تشکیلاتلار و قوروملار اؤز میللتلری آراسیندا، اؤرنک اولاراق آزربایجان تشکیلاتلاری باشقا آزربایجان تشکیلاتلاری ایله اورتاق جبهه یاراتمالی، سونرا مختلیف ملتلر جبهه سی نین کنگره سی نین یارادیلماسی داها دوزگون اولار. کئچمیشده آزربایجان آدینا بو کنگره یه قاتیلمیش تشکیلاتلار او کنگره عضولری ایله آزربایجان مسئله سینده آنلاشابیلمدیکلری اوچون او قورومو ترک ائتمیشدیلر. ندنسه بیر داها او تشکیلاتا، آزربایجان تشکیلاتی اولاراق عضوو اولدوقلاری دوشوندوروجودور دئمک ایستردیم.
آزربايجان محورلي انسانلار و آزربايجان قايغيلي انسانلارين ميللي حركت ده يئري
اومود ايلقارلي
گونئي آزربايجان ميللي حركتينين يارانماسيندا و گليشمه‌سينده باشقا ميللي حركت لر كيمي بير سيرا سئچكين انسانلارين(نخبه‌لرين) رولو اولموش و اولاجاقدير دا.سئچكين‌لر اؤز اؤزل قونوملارينا گؤره كوتله نين اويونو فورمالاشديرماقدا ائتكين اولورلار. اونلار بير دوشونجه‌ني ساوونماقلا و يا اونا قارشي گلمكله اجتماعي دييشيم و دؤنوشوملره يئر ساغلاييرلار.بير مفكوره نين ميدانا گلمه سينده ، گليشمه سينده و كوتله آراسيندا ياييليب داورانيش دييشيمينه دك بوتون آشامالاردا نخبه لرين رولو اولور . نخبه لري ساپميش اولان بير ميللتين، گله‌جه‌يينه و قورتولوشونا اومودلو اولماق اولماز.
گونئي آزربايجان ميللي حركتينين دوشونجه و حركت(دئوينيم) اولاراق يارانيب ايره لي‌له‌مه‌سينده بوگونه قدر نخبه لرين اؤزل يئري اولموشدورو دوروم حساسلاشديقجا نخبه لرين‌ده رولو داها حساس اولور. بو حساسيتي آرتيران باشقا بير سورون گونئي آزربايجان دا ميللي قورتولوشوموزو دوشونن نخبه لردن باشقا ، آيري دوشونجه لري ده منيمسه ين نخبه لر اولموش واينديده وارديلار. كئچميش قوشاغين (نسلين) ساغ سول دوشونجه لري و يئني نسليميزده ده ميللتچي‌ليك دن باشقا ، مركز ده گئدن دوشونجه لره اييليملي (متمايل) اولان انسانلاريميزين اولماسي هميشه ميللي حركتچي لري دوشوندورموشدور. كئچميش نسيل دن قالما سول دوشونجه لي لره قارشي حركت ده هميشه اؤزل تپكي لر اولموشدور. سول دوشونجه‌لي آزربايجانلي‌لار اؤزلري ده ساغ دوشونجه لي لردن داها چوخ ، ميللي حركتله ايلگيلنميشلر. بو قارشيليقلي ايلگيلنمه نين ندنلري چوخلارينا آيديندير. بورادا دا وورقولانماغي يئرسيز اولمازدير:
– كئچميش ده سولچولارين باشقا قوروملاردان داها چوخ آنا ديل و آزربايجان موسيقي سي و گئنلده آزربايجانلا ماراقلي اولمالاري.
– 1324 –جو ايل فرقه حركاتي و اونون نتيجه سينده ميللي حوكومتده سول دوشونجه آخينينين رولو
– سولچولارا ايران اسلام اقتداريندا يئر وئريلمه مه سي و سولچولارين اوپوزيسيون اولاراق كوتله يه دونوشلري
– سولچولارين ميللي حركته اؤزلرين تجربه لي آغ ساققال و يول گؤسترن كيمي تقديم ائتمه لري
– بير سيرا سولچولارين، زامانيندا شريعتمداري حركتينه قارشي حركت ائتمه لري و يا كورد حركتلري ايله ايش بيرليك ائتمه لري
بوتون بونلار سولچولارين ميللي حركته و ميللي گنج لييين سولچولارا باخيشلاريندا تأثيرلي اولموشدور.بعضا سولچولاري ميللي حركته قارشي خيانت سويه سينده سوچلايانلاردا اولور. آنجاق چوخ آز ساي دا ميللت چي لر ساغ قوروملاري خيانت ائتمه ده سوچلاييرلار. بير حالدا كي سوچ ياپيلميشسا ساغچي لاردا سولچولار قدر سوروملودولار. كئچميش ساغچي لاردا سولچولار كيمي ايران محور و ايران مركز دوشونجه ده اولوبلار. بونلار هر بيري اؤز دوشونجه سي اساسيندا عمل ائديبلر و هر ايكيسي نين گئديشي مركزه دوغرو اولوب.
سول و ساغ دوشونجه لي انسانلارا باخيشلاريميزدان آسيلي اولماياراق ، بوگون بو جريانلارين نخبه لرينين يئنه ده ميللتيميزين تاريخي حركتينده ائتكيسي اولاجاق.ميلي حركت اولاراق بو ائتكي ني اولوملو يونه يونلتمه ييميز سؤز قونوسودور.سول و يا ساغ دوشونجه لي انسانلارين و گئنل اولاراق سيرادان آزربايجانلي نين ميللي حركت ده هانسي يئري اولماليدير؟ حركتيميز سونوج آلماق اوچون بو آخين لارين نخبه لري و يانلي لاري ايله نئجه داورانمالي دير؟ ميللي حركت دئديييميزده بو انسانلاردا، گؤزه آلينمالي دير مي يوخسا يوخ؟
بوگون ميللي حركتيميز ده «آزربايجان محور انسانلار» و «آزربايجان مركزلي دوشونجه سيستمي» كيمي گؤزل تانيتيم لار و اولچولر واريميز.» آزربايجان مركزلي دوشونجه سيستمي» دئييلديكده ميللي ايدولو‍ژيميزين آنا چيزگي سي چاغريشير(تداعي اولور). بو دوشونجه سيستمي نين مركزي ، اؤزه يي ، چرده يي و اساس قايغي سي آزربايجان دير.بو دوشونجه يه اينانان و بو سيستمين هدفلرينه اولاشماق اوچون چاليشان انسانلارا ايسه آزربايجان محورلي و يا آزربايجان مركزلي انسانلار دئييريك.
بو انسانلارين اساس قايغي لاري آزربايجان دير. سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي و … قرارلاريندا آزربايجان ميللي قازانجلاري سون سوزو دانيشير. ميللتچي دئدييييميز انسانلارين اؤزل قازانجلاري ميللي قازانجلار قارشيسيندا فدا اولور. بو انسانلار بوگون آزربايجانين سعادته چاتماغي اوچون ان گركلي وارليقلاريديلار. بو انسانلار بوگون ميللتيميزين اونجول لري اولمالي دير. ميللتيميزين قايناق قورومو (گروه مرجع) اولماليديرلار.بو انسانلار آزربايجانين ان عاجيل احتياجلارين دويوبلار. بو احتياجا كولگه سالان گتيرمه (واررداتي) و ايكينجي درجه لي احتياجلارين اؤدنمه سين يالنيز عاجيل احتياج اؤدنديكدن سونرا دوشونورلر. بو اساسدا ميللتيميزي تاريخي و ضروري حركتيندن جايديران ايكينجي درجه لي احتياجلاردان يولا چيخان حركتلره يول وئرميرلر. آزربايجان ميللتينين اؤندر قورومو بو گونكو گونده يالنيز ميللتچي لر اولمالي دير. آنجاق ميللتچي دئديييميز ، آزربايجان محورلي دئديييميز انسانلارين سايي قورتولوشا آپاراجاق قدر يئترلي دئييل. يالنيز آزربايجان محور انسانلارا دايانيب بو ميللتي قورتارماق اولماز، ميللي حقوقوموزو تام اولاراق آلماق اولماز . بيز ميللي حقوقوموزو آلماق اوچون ميللتيميزين چوخونلوغون موبايليزه ائتمه لي ييك. دوغال دير كي كوتله نين هاميسي آزربايجان محور انسانلار اولماياجاق. بو اساسدا ميللي حركت ، گئت گئده ماهيت اعتيباري ايله ميللي اولماقدان باشقا ، ميللتين بوتون قاتمانلاريني دا قاپسامالي دير. ميللي حركت نتيجه آلماق اوچون گئنل لشمه لي دير (عمومي لشمه لي دير). عمومي لشمه ده ايسه اجتماعي قاتمانلارين هامي سيندان ، هر بير سياسي دوشونجه دن قاتيلانلار اولاجاقدير. قاتيلان انسانلاري اورتاق بير قايغي بير آرايا گتيره جك. بو قايغي آزربايجان – وطن و «بيز» قايغي سيدير.اؤزونو آزربايجانلي بيلن هركس بو قايغيني داشياجاق. يالنيز مسئوليت سيز ، دويغوسوز ، كوبودلاشميش و جيليزلاشميش انسانلاردا بو قايغي اولماز. يوخسا هر بير انسان ياشاديغي ائوي قوروماق ايستر. هربير سوروملو شخص منسوب اولدوغو قورومو باشقا قوروملارا ترجيح ائدر و ….
بوگون مركزده كي ياشيل حركت ده اورتاق بير قايغي وار : ايران قايغي سي. ساغ چي سي دا ، سولچوسودا ، شاهچي سي و جمهوريت چي سي و… هامي سي ايراني دوشونور.آنجاق هامي نين اينامي بير سويه ده دئييل. هامي تهلوكه ني اولدوغو كيمي گورمور …
بيز ائله بير زيروه يه چاتماق اوچون ، ائله بير ميللي – عمومي حركت يولا سالماق اوچون آزربايجان قايغيلي انسانلاري بير آرايا گتيرمه لي ييك. بو اينسانلارين سايي آزربايجان محور اينسانلاردان قات قات آرتيقدير. اريمه‌ميش، ساتيلماميش و ساغ‌دويولو هر بير يوردداشيميزدا آزربايجان قايغيسي اولابيلر. ساغچي سي ، سولچوسو و سيراوي انسانلاريميز بئله ، بو قايغيني داشييابيلر. اونا گؤره ده بوگون آزربايجان محورلي انسانلار اؤن سيرا دا اولسالاردا ، ميللي حركتين سيستم اولاراق چرده يي ديلرسه ، آزربايجان قايغيلي انسانلار بو سيستمين ايچ چئوره سين (محيط داخلي) اولوشتورماليديلار. بيز بونا چاليشماليييق و كيمسه‌نين حركتدن كوسمه‌سينه ندن اولماماليييق. آزربايجان مركزلي سولچو و ساغچي‌لارين ايسه ،سول و ساغ دوشونجه‌لريني گليشتيره‌رك گلجكده اؤلكه‌ميزين ايداره اولونماسينا ائرته‌له‌مه‌لري يارارلي اولار. بو اينسانلاريميزي داشيديقلاري سياسي دوشونجه‌لرينه گؤره سوچلاماميز و ديشلاماميزلا ، بو دوشونجه‌لرين دانيلماسيني و ايكي اوزلولويو بئجرمه‌مه‌ليييك. آزربايجان محورلي سولچولارلا ايران محورلي سولچولاري بير سايماق اينصافسيزليقدير و ميللي قازانجيميزا دئييل.
آزربايجاني سئون و اونون قايغيسينا قالان هر كس ميللي حركتين ايچينده دير. بيرينجي سئوگي لري آزربايجان و ان اؤنملي قايغيلاري آزربايجان اولانلار ايسه، سياسي و اقتصادي باخيشلاريندان آسيلي اولماياراق، ميللي حركتين اؤنجول لري و يؤنتيجي لري اولمالي ديرلار.
رنگلی انقلابلارین جاذبه سی و یوموشاق انحراف
کئچمیش موصاجیبه لریمیزین آردیندا سایین اومود بی ایلقارلی بعضی سورغولاریمیزی ، مقاله فرمتنیده جاوابلاییب دیر ، چوخ اونملی و آکادمیک بیچیمده حاضیرلانمیش بو مقاله ده ایراندا باش وئرن اولایلاری و میللی حرکتیمیزین موقعینی ، آچیقلاییب و نه بوگون سیاست مئیدانیندا باشلانماسی گره کن اونملی باشلیقلار سیرالانمیشدیر ، سایغی دیر دوشونوروموز حورمتلی اومود ایلقارلی یا شوکرانلاریمیزی سونوب و عزیز اوخوجولاریمیزی مقاله نین اوخوماسینا دعوت ائدیریک.
مقاله نین اوزون اولدوغو اوچون ، یازینی ایکی بولومده وبلاگ دا یئرله شدیرمیشیک ایکینجی بولومون لینکی صفحه نین سونوندا موجوددور.
گیریش:
گونئی آزربایجان میللی حرکتی تاریخی بیر آشاما یاشاماقدادیر. ایللر اؤنجه دن باشلانان میللی حرکتیمیز آرتیق ائله بیر یئره چاتمیش کی ، بیر سیاسی اویونجو اولاراق تاریخی قرارلار وئرمه یه مجبوردور. بو قرارلار میللتیمیزین گله جه یینی بلیرله یه جک. آزاجیق یالنیشلیقلا، بو میللتین گله جه یی بیر قومار اویونونا باغلانا بیلر. آزاجیق ساپما ایله، آزاجیق جایما ایله اؤز تاریخی و گئرچک آخاریندان آیریلابیلر.
بو میللتین طالعی بیر دؤنه بؤیوک اویونجولارین بازارلیغیندا دییشدی. موتلو، گلیشمیش و دموکراتیک بیر اؤلکه یه چئوریله بیله جک یوردوموز، یئنی دن قارانلیق بیر دؤنم یاشاماغا محکوم اولدو. فارس شوونیزمینین جایناغینا یئنیدن دوشدو، سوی قیریما اوغرادی…
63 ایل اؤنجه آزربایجانین تاریخی گلیشمه سینده بؤیوک بیر چاتلاق یاراندی. میللت اولاراق ان عاجیل احتیاجیمیز باسدیریلدی. 63 ایل اؤنجه اؤدنمه لی اولان بیر احتیاج هله ده اؤدنمه ییب، او اوزدن ده بوگونکو حرکتیمیزده بؤیوک تضادلارلا(چلیشکیلرله) باش باشاییق.
بؤلگه ده و دونیادا گئدن حادیثه لره باخدیقدا، میللی دؤولتیمیزی قورماقدا نه قدر گئجیکمیش اولدوغوموزو دویوروق. آنجاق مرکزه باغلیلیغین معنوی زنجیرلریندن قورتارابیلمه یه نلرجه هله تئزدیر!
اؤلکه ایچینده تاریخی حادثه لر باش وئریر ، بؤلگه ده آردی آردینا دوزولن دییشمه لره شاهید(تانیق) اولوروق. آنجاق اوزریمیزه چؤکن قارالتینین اوزوندن، نه ائده جه ییمیز حاقدا چاش باش قالمیشیق. دوغرودور، بیز بیر میللت اولاراق 80 ایلدن چوخدور کی تحقیر اولونوروق. اؤزگوونجلییمیزی ازیبلر، یئنیلیک یاراتماغا جسارتیمیزی قیریبلار. گله جه ییمیزده اؤزوموزدن چوخ باشقالارینین نئجه یاناشماسین ائتگیلی گؤروروک. بونو بیز یاشام بویو اؤیرنمیشیک. اؤیره دیبلر بیزه. 80 ایل تحقیر سیستمی ایچینده شخصییتیمیزی میللت اولاراق فورمالاشدیریبلار. او اوزدنده، بوگون بیر بالاجا میدانین دییشمه سی ایله شاشیریب قالیریق.
سانیرام گؤرونن کنده بلدچی لازیم دئییل. آیلاردیر ایران دئییلن اؤلکه ده یاشیل دالغا دئییلن بیر حرکت باشلاییب. حاکمییتی شاققالاییب آددیم آددیم ایره لی گئدن بو حرکت حاقدا، هله لیک میللی حرکت اولاراق قراریمیز بللی دئییل. اگر بیر سوره میللی حرکت اولاراق سکوتوموز آنلاملی دیسا ، آیلار سونرا بو سکوت آرتیق آنلامینی ایتیریر. بو سوسقونلوقدان، معنادان داها چوخ قرارسیزلیق تؤکولور. قرارسیزلیغین یانیندا باشقا اولایلار گؤستریر کی ، احتیاط (ساقینجا) بورولغانیندا فیرلانماقداییق. ایجتماعی – سیاسی حرکتلرده داواملیلیق اؤنملی فاکتوردور. خورداد اعتراضلاریندان سونرا هر ایل یاپدیغیمیز تؤرنلرین و اعتراضلارین بو ایل هئچ بیری گؤرونمور. آزاجیق دالدا بوجاقدا اولان حرکتله میللتی و دونیا قامو اویونو(افکار عمومی) دئییشمک اولماز.
البته درد تکجه یاشیل حرکت اولسایدی دؤزمک اولاردی. منی دوشوندورن گله جک اولایلاردیر. بو یاشیل حرکت بلکه بیر چیرتماییدیر،(تلنگر) بیزی اؤزوموزه گتیرمه یه. بو چیرتما (تلنگر) ایله بیز باشا دوشدوک کی، ایش چوخ جیددی دیر. بیر آن دوز حرکت ائتمه سک بو میللتین طالعی یئنه ده قومار اویونونا تاپشیریلاجاق. یئنه ده اؤزلم دولو شعیر یازماغا باشلایاجاییق. بلکه ده او زامان، داها دؤنوب آرخامیزا باخماغا جسارت ائتمه یه جه ییک. او زامان یالنیز یئره باخماق و گله جک نسلین (قوشاغین) قاباغیندا باشی آشاغا اولماق بیزه دوشه جک.
مساله نی ساده لشدیریب ایکی یولون بیرینی (سوسماغا داوام ائتمک یا یاشیل حرکته قوشولماق-موازی حرکت کیمی) سئچمکله یالنیز اؤزوموزو آلداتمیش اولاریق. یاشیل حرکتین دایانماسینی و یا احمدی نژاد حاکمییتینین گئتمه سینی اوتوروب گؤزلمک ایسه تاریخی بیر یالنیشلیقدیر. یولادوشموش میللی حرکتی، تدبیرسیزلیک و قورخاقلیق اوجوندان ، یئنیدن دایاندیرماق باغیشلانیلماز. بئله داورانیش، سویون آخارینا دوشوب، اؤزوموزو گله جک پوزوجو بورولغانلارا تاپشیرماق (دور باطل) دئمک دیر. مستملکه اؤلکه لرینین دوشدویو پوزوجو بورولغانا دوشمه مک اوچون، ایندی دن بیر ایش گؤرمک لازیمدیر. آلین یازیسینا اینانیب، منفعل لییه ال آتماق ایسه بیزه دوشن بیر سئچه نک دئییل . بیز اؤزوموزو و بیزی سوروکله ین دالغالاری دوغرو دوزگون تانیییب ، اؤز یولوموزو جیزمالی ییق. او زامان دالغالارین قوربانی اولماییب ، اونلاردان یارارلانماغی باجاراجاییق.
بو یازیدا حرکتیمیزین ماهییتینی نظرده آلاراق ، اؤزریمیزه گلن و بیزی گؤتورن دالغالارلا نئجه داوراناجاغیمیز حاقدا دوشونجه لریمی ایلتمه یه چالیشاجام.
ایجتیماعی دییشیملر و ایجتماعی حرکتلرین ماهییتی
سوسیولوژیست لرین ماراقلاندیغی و اؤزرینده آراشدیرما آپاردیغی اؤنملی قونولاردان بیری، ایجتیماعی دئییشیم و دؤنوشوم لردیر. آنجاق ایجتماعی دئییشیم و دؤنوشوم لرین ندنلری و نئجه باش وئرمه سی ایله باغلی ، سوسیولوژیده گئنل بیر تئوری (قورام) و قاپساییجی بیر مدل یوخدور. ایجتیماعی دییشیملرده چئشیتلی عامیللرین رولونون اولماسی و بو عامیللرین بیر بیرینی ائتکیله مه سی چاغداش سوسیولوژینین قبول ائتدییی بیر ایلکه(اصل) دیر.
ایقتیصادی آلت یاپی ، تکنولوژی ، جمعیت عامیلی، ایدئولوژی، دیرلر و تضادلار، … کیمی عامیللر توپلوم اوزمانلارینین آراشدیردیقلاری عامیللردندیرلر. بو ائتکنلر (عامیللر) دییشیم و دؤنوشونه یاتاق ساغلاسالاردا، سونوندا اینسانلارین فردی (بیریسل) و جمعی (توپلوسال) حرکتلری سونوجوندا دییشیم گئرچکلشیر و ایجتماعی تاریخ یارانیر.
انسانلارین فردی و جمعی اولاراق دییشیم یاراتماغا جان آتمالاری اونلارین احتیاجلاریندان (گرکسینیملریندن)، ایستک و هدفلریندن دوغور. ایندیکی ایجتماعی-سیاسی قورولوش ، ده یرلر و اؤرگوتلر بیر توپلومون ایسته ییجه دئییلسه، او توپلومون عاجیل احتیاجلارینی قالدیرمیرسا دورومو دییشمک سؤز قونوسو اولور. توپلو اولاراق حرکته کئچیب، دورومو دییشتیرمک ، ایجتماعی حرکتین (توپلومسال حرکتین) تملینی اولوشتورور. (البته توپلومسال حرکتلر بعضی حاللاردا بیر دییشیمه قارشی، اؤزل وارلیقلاری قورویوب ساخلاماق هدفی ایله ده یارانابیلرلر).
توپلومسال حرکتلر چاغداش دونیامیزدا دییشیم و دؤنوشوم یارادان اساس عامیللردن دیر(ائتکنلردندیر). توپلومسال حرکتلره گؤره چوخ سایلی آراشدیرمالار و یازیلار اولسادا، واحید و ثابیت بیر تعریف (تانیتیم) بو حاقدا یوخدور. هر بیر آراشدیماجی قوللاندیغی پارادایم و گؤروش آچیسی اعتیباری ایله توپلومسال حرکتین بیر بؤلومونو آچیقلاییر. آنجاق گنل اولاراق دئمک اولار کی توپلومسال حرکت بیر توپلومون اؤزل هدفلره چاتماق اوچون جمعی اولاراق چالیشماسی و ائیلملریدیر.
فرانسالی آدلیم سوسیولوژیست «آلن تورن»ین دئدیی کیمی ، توپلومسال حرکتلرین وارلیق ندنی اوچ اساس ایلکه یه (اصل)باغلیدیر.
– هویت(کیملیک) ایلکه سی: ایجتماعی حرکت هانسی قورومو و توپلومو تمثیل ائدیر؟ هانسی توپلومون قازانجلارینی قورویور و او توپلومون آدیندان دانیشیر؟
– موخالیفت یا قارشیتلیق ایلکه سی: توپلومسال حرکت هدفینه چاتماق اوچون هانسی اساس مانع ایله قارشی قارشییادیر؟ قارشیسیندا دوران حریف و دوشمن کیمدیر؟ هانسی اؤرگوت، گوج، دوشونجه و دیرلر، توپلومسال حرکتین هدفلرینه قارشی دوشمنجه عمل ائدیر؟
– ایده آللار، دیرلر، اولکولر و بیر سؤزله عمومیت ایلکه سی: بیر ایجتماعی حرکتین ایدئولوژیاسی نه دیر؟ اولکولری نه دیر؟ دونیاجا قبول اولونان هانسی اصل اساسیندا حرکتین باشلاییب؟ او توپلومون ایناندیغی و قبول ائتدییی هانسی عمومی ده یره دایاناراق موباریزه یه باشلاییب؟ هانسی قبول اولموش حاققا دایاناراق موباریزه ائتمکده اؤزونو حاقلی بیلیر؟
بئله جه ایجتماعی حرکتین ماهییتی بللی اولور و قوللاندیغی آراجلاردان ، موباریزه طرزیندن، ایسته دییی دییشیمین سوییه سی و نئجه اویقولانماسیندان آسیلی اولاراق کولتورل ، سیاسی، میللی، طبقاتی، جینسییتی، اینقلابی، رادیکال، ایصلاحاتچی، قورتولوشچو، کلاسیک و یئنی ایجتیماعی حرکتلر آدی ایله اورتایا چیخیر.
بو حرکتلرین هربیرینین ایسته دییی دییشیمی یاراتماق اوچون ، قارشیداکی دوشمندن-مانع دن، داها آرتیق گوج موبایلیزه ائتمه سی گرکلی دیر. بو اساسدا ایجتماعی حرکتلر ماهییتلریندن آسیلی اولاراق بیرسیرا اؤیه لرله ماددی و معنوی گوج توپارلاماغا باشلاییر. ایدئولوژی، تشکیلات(اؤرگوت)، لیدئر(اؤندر) و لیدئرلیک، سمبوللار (سیمگه لر)، نیمادلار- بایراق، … کیمی اؤیه لر ایجتیماعی حرکتلرین گوجلنمه سینی ساغلایان و ماهییتینی گؤسترن عنصرلاردیر.
اجتماعی حرکتلرین ماهیتی دییشیرسه، بو عنصرلاردا دییشه بیلر. ترسینه بو عونصورلارین دییشمه سی اجتماعی حرکتلرین ماهیتجه دییشمه سینی گؤستره بیلر. ماهیتی دییشن بیر اجتماعی حرکتین یاراداجاغی دییشیملرده فرقلی اولار. گئده جه یی نوقطه ده دییشر.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی اجتماعی بیر حرکت دیر. بو حرکتین ماهییتی بللی دیر. آلن تورنین اورتایا قویدوغو اوچ اساس ایلکه نی ، نظرده آلارساق، اونون ماهییتینین نه اولدوغو آچیق گؤرونور. بو حرکت توپلو اولاراق بیر میللتی تمثیل ائدیر. بیر میللتین میللی قازانجلارینی قوروماغا چالیشیر. بیر میللتین آدیندان دانیشیر. بیر میللتین ان عاجیل ایستکلرینی اؤده مه یه چالیشیر. بو اوزدن بو اجتماعی حرکت میللی بیر حرکت دیر. تمثیل ائتدییی میللت ایسه ایران میللتی دئییل، گونئی آزربایجان تورک میللتی دیر. بوتون دونیاجا قبول اولونموش «اؤز گله جه یین بلیرلمه» حاققینا دایاناراق، دئموکراسی و اینسان حاقلارینا دایاناراق، برابرلیییه و آزادلیغا دایناراق، یولا چیخان بیر حرکت دیر. بو دیرلر اساسیندا گونئی آزربایجانی موستملکه چیلیکدن قورتارماق ایسته ییر. آزاد ، دئموکراتیک، مرفه اینسانلارین جینسیندن، رنگیندن، سویوندان، مذهبیندن آسیلی اولمایاراق برابر حقوقا مالیک و گلیشمیش بیر اؤلکه قورماق ایسته ییر. قارشیسیندا ایسه گئری قالمیش ده یرلر، شوونیزیم و اونو تمثیل ائدن بیر توتالیتر حاکمیت وار.
بئله بیر حرکتین اؤزونه اؤزگو(مخصوص) بیر ایدئولوژی سی ، اؤرگوت و یا اؤرگوتلری، لیدری و یا لیدرلییی، سیمبوللاری و بایراغی، … اولمالیدیر. حرکتین ماهییتی و چئوره نین شراییطینه گؤره استراتژیسی و پلانلاری اولمالیدیر. بئله اولمادیغی حالدا حرکتین ماهییتینین هر آن دییشمه سی گؤز اؤنونده دیر. ماهییتی دییشن حرکت ایسه میللتین ان عاجیل ایسته ییندن دوغان هدفلری دئییل، باشقا هدفلره یؤنه له جک.
میللتیمیزین تاریخی و ضرورری اولاراق ایسته دییی دییشیم دئییل باشقا نوقطه لره گتیریب چیخاراجاق. حرکتیمیزین ماهییتینی دوغرو دوزگون باشا دوشمک ، اونا گوجلنمه سینه و دوز یولدا حرکت ائتمه سینه گرکن عنصرلری ساغلاماق و ساخلاماق، بئله بیر حساس زاماندا ساپمامیز و جایمامیزی اؤنله یه جک.
ایستعمارا قارشی حرکت لر و میللی حرکتیمیز
اؤزگه بیر میللت چئشیتلی ندنلره گؤره بیر میللته حاکیم اولورسا و اونون وارلیقلارین اؤز قازانجینا قوللانیرسا، استعمار (سؤمورگه چیلیک) آدلانیر. استعمارچی اؤز حاکمییتینی و اوستون قونومونو(جایگاهینی) موستملکه میللته بیر دیزی قانیتلامارلار و توجیه لر قبول ائتدیریر. بو قانیتلامارلار و توجیه لرین هامیسی بیر یئرده بیر سیستم اولوشتورور، بو سیستئمه بوتونلوکده استعمار ایدئولوژی سی دئییلیر.
کلاسیک استعمار آرتیق بوگونکو دونیادا گؤرونمه سه ده، استعمارچی لار یئنی متدلارلا، موستملکه میللتلره اؤز حاکمیتلرین سورورلر و اؤز قازانجلارین یئنی یوللارلا آپاریرلار. یئنی استعمارلارین یئنی ایستیعمار ایدئولوژیسی وار. یئنی ایستیعمار ایدئولوژیلری کلاسیک ایدئواوژیلردن داها یوموشاق و داها اینجه اولور، بئله کی سؤمورولن میللت اؤز ایسته یی ایله ایستیعمارین چئشیتلی آلانلاردا حاکمییتینی قبول ائدیر و بو حاکمییتی اؤزونه قازانج کیمی دیرلندیریر. یئنی ایستیعمار ایدئولوژیسینین گلیشمه سینده، سؤمورولن میللتین اؤزونونده رولو اولور. اونا گؤره ده یئنی ایستیعمارا قارشی موباریزه، کلاسیک ایستیعمارا قارشی موباریزه دن چتیندیر.
ایندیکی دونیادا ایستیعمارچی ، جاذبه لی یاتاقلار حاضیرلاییر. هئچ بیر سرت گوج قوللانمادان میللتلر او یاتاقلارا دوشورلر. سونوجدا بو یاتاقلارلا ایره لی گئدن میللت، ایستیعمارین قوجاغینا دوشمکده باشقالاری ایله رقابته بئله کئچیر.
ایستیعمار آلتیندا یاشایان میللتلرده اینسانلار و بوتونلوکده توپلومون چوخونلوغو اؤز دوغما شخصیتیندن اوزاقلاشیر، کیملییین ایتیریر و او توپلومون تاریخی گلیشمه سینده چاتلاق یارانیر. بئله بیر توپلوم اؤزگه میللته ایقتیصادی، سیاسی ایجتماعی و پیسکولوژیک باخیمدان باغلاندیغی اوچون ، باغیمسیز بیر آکسیونا (ائیلمه) مالیک اولابیلمیر. اؤزگه میللتین دالینجا گئدیر. اونون حرکتلری اؤز حرکتلری و عاجیل احتیاجلاری اساسیندا یوخ ، باشقا میللتین عاجیل گرکسینیملری اساسیندا یارانیر. ماراقلی دیر کی ، سؤمورولن میللتین اعتراضی حرکتلری بئله، حاکیم میللتین عاجیل احتیاجلاری اساسیندا اولور. باشقا میللتدن گلن و دوغما اولمایان بیر احتیاج او میللتین اصیل احتیاجلاری یئرینه یئرله شیر. البته بورادا صحبت اؤنجه لیکلی (اولویت لی) احتیاج لاردان گئدیر. (ترجیح مساله سی اورتادادیر). موستملکه میللت لرده اینسانلاردا اؤزگوونجلیک (اعتماد به نفس) چوخ آشاغی اولور. انسانلار ایللر بویو تحقیر اولونموشلار، اونلاردا یئنیلیک و یارادیجیلیق چوخ آز گؤرونور. ایستیعمار او میللتی آلچالدیب، اؤزونون اوستون اولدوغونو ایللر بویو آشیلاییر، اؤزونون گلیشمه یه ، آزادلیغا و حاکیم اولماغا لیاقتلی اولدوغونو بیرتورلو اونلارین بئینینه یئرلشدیریر.
میللت لرده میللی شعور (بیلینج) اویانیرسا، او میللت باغلی لیقدان قورتارماغا و اؤز حاکمییتینی قورماغا حرکته گلیر. اؤزگه میللته-حاکیم میللته باغلیلیغی قیرماق اوچون یاپیلان ائیلملرین توپلولوغونا «ایستیعمارا قارشی حرکت» دئییلیر.
«ایستیعمارا قارشی حرکتلر» ایلک دؤنه 18-جی یوزایلده اینگیلتره نین آمئریکا موستملکه لرینده باشلاییر و اونلار اؤز ایستیقلال لارینا قوووشورلار. سونرا ایسه 19-جو یوز ایلده اسپانیانین آمئریکا موستملکه لری بیر بیر موستقیل اولورلار. داها سونرا 20-جی یوزایللیکده آسیا و آفریقا اؤلکه لرینه سیرا چاتیر.
یازیقلار اولسون بو میللتلرین ایستیعماردان قورتولدوغو ایللرده ، آزربایجان تورک میللتی اولاراق بیز تزه جه ایستیعمار آلتینا کئچیردیک. 19-جو یوزایللییین ایلک یاریسیندان باشلایاراق یوردوموزون بیر حیسسه سی روس و بیر بؤلومو ایسه انگلیس ، آمئریکا و علی تبریلی دئمیشکن «آیاق یالین ایستیعمار» ساییلان فارس میللتینین ایستیعماری آلتینا دوشدو. بیز بو آجی حادثه نی یاشاماقداییق. اؤنجه کلاسیک ایستیعمار، داها سونرا ایسه یئنی ایستیعماری یاشادی بو میللت. میللتیمیزین نخبه لری (سئچکین لری) ایستیعمار ایدئولوژیسین اولوشدورماقدا فارسلاردان دا قاباغا دوشدولر. میللتیمیزی اؤز کیملیییندن اوزاقلاشدیرماق اؤن پیلانا کئچدی. تاریخیمیز، دیلیمیز، کولتوروموز، … تحقیر اولوندو یا ساخلاشدیریلدی.
ایستیعمارین سونوجو اولاراق، نخبه لریمیز میللتیمیزین اساس و عاجیل احتیاجینی دئییل، حاکیم میللتین و دونیادا گئدن جریانلارین (آخینلارین) یاراتدیغی احتیاجلار اساسیندا موباریزه ائتدیلر. گونئی آزربایجان دا ساغچی و سولچو حرکتلر یاراندی. اصلینده ایسه بو آخین لارین باشیندا تورکلر اولسالاردا ، هامیسی بیزی باشقا فورمادا حاکیم میللته باغلی ائتمه یه دوغرو آپاریردی.
اؤزوموزه گوونمه دیییمیز اوچون، دالغالاردان و آخینلاردان باش قورتاریب، اؤزوموزه گلنمه دیییمیز اوچون ، ایرلی گئتمک یئرینه فیرلانمیشیق و یئنیدن ایستیعمارین قوجاغینا دوشموشوک. سؤمورولن میللتین ایقتصادی – سیاسی باخیمدان حاکیم میللته باغلی اولدوغو بیر یانا، پئسیکولوژیک باغلیلیغی داها آجی اولور. سانکی حاکیم میللتین طالعی ایله بیزیم طالعیمیز اؤزده شیب(عینی له شیب). بئله جه ایللر سونرا آردی آردینا حرکتلریمیزین هئچ بیری بیزی قورتارانمادی. بلکه ده اصلینده قورتارماقدان قورخموشوق!!
سون 20 ایلین ایچینده نهایت گونئی آزربایجاندا یئنی و دوغما بیر حرکت یارانماغا باشلادی. ساغ و سولا یوخ دئییب، اسیر میللتیمیزی اؤنده توتان بیر میللی حرکت اورتایا چیخدی. بو حرکت باشقا ایستیعمارا قارشی حرکتلر کیمی ماهییت اعتباری ایله میللی و سیاسی حرکت ساییلیر. بو حرکتلر(بیزیم میللی حرکت کیمی) بیر میللتین قازانجلارینی و میللی قورتولوشونو آماجلادیقلاری اوچون ، بیر میللتی تمثیل ائتدیکلری اوچون، و بیر میللت آدیندان دانیشدیقلاری اوچون میللی حرکت ساییلیرلار. هابئله هدفلرینین سیاسی اولدوغو اوچون، حاکیم میللتین حاکمیتیندن قورتارماق و اؤز حاکمییتینی قورماق ایسته دیکلری اوچون سیاسی حرکت دیرلر. البته یئنی ایستیعمارلاردا حاکیم میللت اؤز حاکمییتینی چوخ اینجه لیکله یوروتدویو اوچون، محکوم و سؤمورولن میللت ایلک باشدا بونو قاورایابیلمیر(درک ائتمیر). دئمکده اصیل دردینی گؤره بیلمیر. حاکیم میللتین تحقیر سیاستینه ، اسیمیلاسیون سیاستینه قارشی اؤزونه دؤنوش و اؤز ده یرلرینی قوروماق میللی حرکتین کؤرپه لییینین اؤزللیکلری دیر. بو آشامادا (مرحله ده) باشقا ایستیعمارا قارشی حرکتلر کیمی ، بیر سیرا دوغال اؤزللیک لر وار. ایستیعمارا قارشی حرکتلرین کؤرپه لیک اؤزللیکلریدیر بونلار. دیلیمیزی قورویوب ساخلاماق، تاریخیمیزین قورورلو اولدوغونو ثبوت ائتمک، دیلیمیزین فارس دیلیندن اوستون اولدوغونو ساوونماق، شخصیت لریمیزی منیمسه مک، … اوچون چابالار یاپمیشیق. بیر سیرا یولداشلاریمیز حرکتیمیزین بئله بیر اؤزللییینی شاعیرلریمیزین و ادبیاتچیلاریمیزین حرکتین باشلانیشیدا سایجا چوخ اولماقلارینا باغلاییرلار. اصلینده ایسه بو اؤزللیک بوتون ایستیعمارا قارشی حرکتلرین اؤزللییی دیر. بیر میللتین سئچکینلری بوگونکو فلاکتلرینین ندنلرینی اؤزگه میللتین حاکیم اولدوغونا باغلاییرلارسا ، ایستیعمار آلتینا دوشمه میشدن او میللتین موتلو میللت اولدوغونا اینانیرلار. ایناندیغی ده یرلرین حاکیم میللت طرفیندن ازیلدییینی دئییرسه ، او دیرلرین وارایغینی محکوم اولمادیغی آنلاردا گؤرور. وارلیقلارینین حاکیم میللت طرفیندن داغیلدیغینی دئییرسه، او وارلیقلارین محکوم اولمادیغی زاماندا ساغلام اولدوغونا اینانیر. محکوم اولمادیغی زامان ایسه کئچمیش ده دیر. اونا گؤره کئچمیشین اؤزلمین یاشاماق دوغال بیر اؤزللیک دیر. حرکتیمیزده دئموکراسینی بیر ده یر کیمی ایرلی سوروروک. اونا گؤره ده میللتچیلریمیزین بیر چوخو یازیلاریندا کئچمیشده تورک میللتینین دئموکرات اولماسی حاقدا سندلر وئریرلر. حرکتیمیز قادین کیشی برابرلییینه اینانیر، اونا گؤره ده فارس میللتینین اسارتینه دوشمه دیییمیز کئچمیشده ، تورک میللتینده قادینلارین حقوقو حاقدا یازیلار اورتایا قویولور. بو پدیده (الگو ) چوخ طبیعی دیر. ایتمیش جننتی کئچمیش ده آختارماق ایستیعمارا قارشی حرکتین اؤزللییی دیر.
باشقا میللتلرین ده یاشادیغی بو مرحله نی آشماساق ، گله جه یه پیلان تؤکمک و گله جکدن آیدین تصویرلر یاراتماق یئرینه ، کئچمیشه دؤنوش و تاریخچیلیکده ایلیشیب قالاجاییق. گله جه یی بللی اولمایان بیر آخینین، کوتله اوچون جاذیبه سی اولماز. هر کسین سوردوغو بیر سورویو حرکتیمیز جوابلامالیدیر: گله جک آزربایجان نئجه بیر اؤلکه اولمالیدیر؟ سئویندیریجی حالدیر کی حرکتیمیزده بو آشامادان قورتارماغین بلیرتیلری گؤرونور. «آزربایجان دئموکراسی اوجاغی» نین آپاردیغی سؤیله شی لرده(مصاحیبه لرده) بونون ایزلرین گؤرمک اولار.
باشقا ایستیعمارا قارشی حرکتلرده گؤروندویو کیمی ، بیزیم میللی حرکتیمیزین اؤزللیکلریندن بیری ده «گئرجکدن قاچیش» اؤزللییی دیر. پئسیکولوژیک باخیمدان اینسانلارین چتین آنلاردا ، ناکام قالماق (دویماز قالماق) آنلاریندا و ایستکلرینین باسدیریلدیغی (سرکوب اولدوغو) آندا تپکی لریندن(عکس العمل لریندن) بیری گئرچکدن قاچماق دیر. ساوونما مئکانیزملریندندیر بو تپکی. بو اؤزللیک ایستیعمار آلتیندا اینیلده ین میللتین و سونرالار اونون آزادلیق حرکتینین ده اؤزللیییدیر. حرکتیمیزده و میللتیمیز ایچینده بونو آچیق گؤروروک. حرکته قوشولماق ایسته مه ینلرین آراسیندا، اسیر دئییلیک دئیه گؤستریلن دلیللری گؤزدن کئچیرسک، بو اؤزللییین نه اولدوغونو یاخشی باشا دوشه ریک. اؤنجه فارس میللتینه بیر نئچه سؤیوش یاغدیردیقدان سونرا ، «ایران تورکلرین الینده دیر، تهرانین بازاری تورکلرین الینده دیر، خامنه ای تورک دور، …» دئیینلرین سایی آز دئییل. نه یازیق کی «گرچکدن قاچیش» اؤزللییی بعضن میللتچیلرین ده داورانیشلاریندا و باخیشلاریندا گؤرونور. بیز حرکتیمیزین اساس احتیاجلاریندان اولان بیر سیرا گئرچکلردن قاچماقداییق. ایستیعمارا قارشی حرکتلرین ان اؤنملی عنصرلاریندان بیری «ایستیعمارا قارشی ایدئولوژی» دیر. گونئی آزربایجان تورک میللتی اولاراق ، همیشه ایدئولوژیلرین قوربانی اولدوغوموز اوچون، ایدئولوژی نین میللی حرکتده رولون گؤرمه دن ، آدیندان بئله قاچیریق. اوسته لیک دؤنه دؤنه وورغولاییریق کی، بیزیم حرکتیمیز ایدئولوژیک حرکت دئییل. ایدئولوژی دئییلدیکده یالنیز سیاسی ایسلام و کمونیزم ایدئولوژی لری بئینیمیزه گلیر. بو ایدئولوژیلرین ایسه زیانلاری و میللتیمیزه ووردوقلاری تاریخی ضربه لر، اونون دالینجا بئینیمیزه گلیر. ایدئولوژیدن و ایدئولوژی سؤزوندن بئله قاچماقداییق. بیرحالدا کی میللی قورتولوش حرکتیمیزین اؤزونه اؤزگو(مخصوص) ایدئولوژیسی اولور. ناسیونالیزم اؤزو ایدئولوژی دیر و ایستیعمار آلتیندان چیخماق ایسته ین میللت لرین ناسیونالیزمی قورتاریجی (رهایی بخش) ، انقلابی، رادیکال، و سیاسی ناسیونالیزمدیر. اصلینده ایسه ناسیونالیزم، کمونیزم و ایسلامچیلیقدان فرقلی اولاراق، اینسانلاری دار بیر یولاقدا یورومه یه حؤکم ائدن ایدئولوژی دئییل. ناسیونالیزم سییال و آخیجی بیر ایدئولوژیدیر. ناسیونالیزم ایدئولوژیسی میللتلرین دوروملاریندان آسیلی اولاراق، ماهییتی دییشن بیر ایدئولوژی دیر. حاکیم میللتین ناسیونالیزمی ایله محکوم میللتین و آزاد میللتین ناسیونالیزمی فرقلیدیر. ایدئولوژی ایده آلار، ده یرلر و آچیق قضاوت لر سیستئمیدیر. بو ایده آ سیستمی بیر قورومو-توپلومو آماجلایاراق ، او توپلومون کیم اولدوغون آچیقلاییر، هوییتین بللی ائدیر، باشقالاری ایله فرقلرینی اورتایا قویور، ایناندیغی ده یرلردن ایلهام آلاراق او توپلومون تاریخی آکسیونونا (ائیلم ، کنش) جهت وئریر. ایدئولوژی آماجلادیغی توپلوما دئییر کی سیز کیمسیز، کیملرین واسیطه سیله ایستیعمار اولورسوز، نییه گئری قالیبسیز، نییه بوگونکو دوروم دییشمه لی و یا ساخلانیلمالی دیر. ایدئولوژی آماجلادیغی قوروپون منفعتلرینی تعریفله ییر. او منفعتلره چاتماق اوچون، هانسی ایشلرین گؤرولمه سی حاقدا یوللار گؤستریر. ایدئولوژی «بیز» دئییلن بیر اولقونو (پدیده نی) یارادیر. «بیز» ایدئولوژیدن آسیلی اولاراق بیر ایجتماعی طبقه (کسیم، قاتمان)، جینس، بیر میللت و یا بوتون بشرییت اولابیلر. بیر میللتی آماجلایان ایدئولوژی میللی ایدئولوژیدیر. حاکیم میللتین میللی ایدئولوژیسی اونون اوستونلویونو توجیه ائدیر. اونلارین حاکیم اولماسینا حاق قازاندیریر. بو ایدئولوژی، مارکس دئدییی کیمی محکوم طبقه لره افیون کیمی دیر. محکوم طبقه نی اویودور. محکوم میللتی اویوشتورور. محکوم طبقه نین و یا میللتین اویانماسی و یا بیلینجلنمه سی ایسه یئنه ده ایدئولوژی نین آراجیلیغی ایله اولور. میللی و یا طبقاتی اویانیش اؤز اؤزونه یارانمیر. میللی اویانیش دا، یئنی بیر ایدئولوژینی یایان نخبه لرین واسیطه سیله یارانیر. یئنی ایدئولوژی محکوم میللت اوچون «ایستیعمارا قارشی میللی ایدئولوژی» دیر. بو ایدئولوژی اسیر، آسیمیله اولماغا دوغرو گئدن میللتده هوییت یارادیر. بو ایدئولوژی اسیر میللتین دورومونو آچیقلاییر، دوشمنلرینی تانیدیر، ایناندیغی ده یرلر اساسیندا گله جه یین نئجه اولماسی حاقدا تصوور یارادیر، او میللتین آرزولارینی دیله گتیریر، سورونلارینین و دردلرینین قایناغینی بللی ائدیر. او میللتی حرکت ائتمه یه تحریک ائدیر. میللی قورتولوش ایدئولوژیسی اسیر میللتین چیخیش یولونو گؤستریر، قورتولوشون، آزادلیغین ده یرینی اوزه گتیریر، آزادلیق اوغروندا اؤلمه یی اسیر یاشاماقدان اوستون گؤستریر و …
میللی ایدئولوژی میللی منفعته دایانان بیر ایدئولوژیدیر. اونا گؤره ده سیاسی قرارلاردا تصمیم توتانلارین ال آیاغین باغلایان ایدئولوژی دئییل. اؤرنک اوچون ، بیزیم میللی ایدئولوژی میزه اساسن ، بوگونکو دوشمنلریمیزدن بیری ائرمنستان دؤلتیدیر. آنجاق میللی ایدئولوژی بیزه دئمیر کی ، سیز آزربایجان پرئزیدنتی اولاراق ارمنیستان پرزیدنتی ایله گؤروشمه مه لیسینیز. میللی ایدئولوژی بو گؤروشده میللی منفعتلریمیزی قوروماغا چاغیریر بیزی. میللی ایدئولوژیمیز اساسیندا بیز توکچویوک و تورک میللتین سئویریک. آنجاق بو او دئمک دئییل کی ، غیری تورکلری سئومک اولماز. بیز بشرییته خیدمت ائدن هر کسی سئویریک. ائرمنی یا فارس اولسا بئله.
ماراقلیدیر کی «بیزیم حرکتیمیز ایدئولوژیک دئییل» دئینلر اؤزلری ایدئولوژیک داورانیرلار. یازارلاریمیزین ایچینده بو شعاری وئرنلرین یازیلارینی اوخوساق ، بونو آچیق آیدین گؤرمک اولار. بیز میللی اویانیش آماجی ایله میللتیمیزه دیلیمیزین آرادان گئتمه سینی اویاریریق. میللت دیلین ده یرینی بیلمه سه ، اونون آرادان گئتمه سینین ندن قایغیسین چکمه لیدیر؟ بیز اؤنجه آنا دیلین ده یرلی اولدوغونو، کولتوروموزون ده یرینی، تاریخیمیزین شانلی تاریخ اولدوغونو ثابیت ائتمه یه چالیشیریق. سونرا اونون قورونماسی اوچون میللتی حرکته کئچمه یه چاغیریریق. تورپاغین قوتساللیغین بیر میللت بیلمه سه ، بیر قارینج تورپاق اوچون ندن یوز مینلر شهید گئتمه لیدیر؟ دوزدور کی بو ده یرلرین هامیسینین آرخاسیندا منطیق ده وار، آنجاق منطق اؤزلویونده بیر میللتی حرکته کئچیرنمز. آرخاسیندا منطق اولان بیر ایدیا اؤنجه ده یر سوییه سینه قالخمالی و سونرا انگیزه یه (دورتویه) چئوریلمه لیدیر. یوخسا یالین و یاوان بیر منطیق حرکتیمیزه یالنیز پاسیولیک آشیلایاجاق.
گئرچکدن قاچیش پسیکولوژیسی ایستیعمارین یاراتدیغی اؤزللیکدیر. بو پسیکولوژی اوجوندان میللی مفکوره میزی گلیشتیرمه یه ایمکان قالمیر. گرکمز گؤرونن بیر یاراتیغین کامیللشمه سی نه یه لازیمدیر؟!! اونا گؤره ده بو گونکو ایران حاکمییتی بو بوشلوقدان یارارلاناراق ، ایدئولوژیمیزی جیللیزلاشدیرماغا (لوث ائتمه یه) چالیشیر. قاپیسی –پنجره سی اولمایان بیر یئره یوموشاق حرکتلرله ، ایسته دییین دولدوروب، ایسته دییین گؤتورمه یه چالیشیر. ایسته دیییی ده یری آبارتیب، ایستمه دییین باسدیرماغا چالیشان حاکمییتین ، بیز ایسه بیلمه دن آراجلاری اولوروق.
گئرچکدن قاچیش تکجه ایدئولوژییه محدود اولمور (سینیرلانمیر). میللی حرکتیمیزین گوج توپارلاماسینا (بسیج قوا) گرکن، قالان عنصرلردن ده قاچانلاریمیز وار. حرکتیمیزده تشکیلاتدان قاچیش ، تشکیلاتین ضرورتینی دانماق بیر زامانلار چوخ گوندمده ایدی. تشکیلاتلاریمیزا قارشی دانیشماق پرئستیژه چئوریلمیشدی، دئموکراسی شعارینی هامیدان آرتیق وئرن یولداشلاریمیز «بیز موستقیلیک، هئچ تشکیلاتا باغلی دئییلیک، … » سؤزلری ایله گوونیردیلر.
دئموکراسنین اساس گرکلریندن اولان تشکیلاتین ضرورتینی دانان کیمسه نین بو منطیقینی، یالنیز «ایستیعمار پسیکولوژیسی ایله» یوزماق اولار.
توپلوسال (جمعی) بیر هدفه اولاشماغا گرکن سازمانین گرکلی لییینی دانمانی، یالنیز «گئرچکدن قاچیش» اؤزللییی ایله آچیقلاماق مومکوندور. یوخسا ایجتماعی-سیاسی علملر اوزره ان ایلکین ساوادی اولان کیمسه ، میللی قورتولوش حرکتینده ایدئولوژینین ، لیدرین و تشکیلاتین اؤنمین کسین بیلمه لی دیر.
ایستیعمارا قارشی حرکتلرده لیدئرلرین رولو دانیلمازدیر. آمئریکانین ایستیعمارا قارشی حرکتینده «واشنگتن» ون شخصییتی افسانوی قهرمان کیمی ده یرله نیر. باشقا میللی قورتولوش حرکتلرینده ده لیدئرلرین تاریخی و تعیین ائدیجی رولون گؤرمک اولار. کولمبیا دا «بولیوار» ، هیندوستان دا «گاندی» تونس ده «بورقییه» ، ایندونئزیادا «سوکارنو» ، کوبادا «چه گووارا» ، و «فیدل کاسترو» ، تورکییه ده «آتاتورک» و قوزئی آزربایجان دا «ائلچی بی» کیمی لیدئرلرین تاریخی و تعیین ائدیجی روللاری کیمسه یه گیزلی دئییل.
گئرچکدن قاچیش اؤزللییی بورادا اؤزونو گؤستریر. اؤلکه میزده و دونیادا انقلابدان دوغان دیکتاتور رئژیملر گؤزوموزو قورخودوب. ایچینده یاشادیغیمیز ولایت فقیه رئژیمی، رهبره-لیدئره دایاناراق مین لر اینسانین قانین تؤکوب، اؤلکه ده آزادلیق لاری بوغوب، … بو اولایلار بیزده رهبر و لیدئر سؤزونه حساسیت یارادیب. حاکمییتین تخریباتلاری بیر یانا ، اؤزوموزدن اولانلارین دا میللی لیدئر دوقتور چؤهرقانلی بی ه قارشی تخریباتلارینین اوجو بوجاغی یوخدور. چوخ آجی بیر اولای دیر کی ، ایران حاکمییتی ایله بو قونودا بیر جبهه ده دایانان یولداشلاریمیز وار. میللتچی لییینده شوبهه ائتمه دیییم بیر سیرا یولداشلارین، بئله داورانیشینی نئجه یوزماق اولار؟! دییه سن گؤرونن کنده بلدچی لازیم اولور هردن. بو یولداشلاریمیز دیلده «ایندی لیدئر زامانی دئییل» دئسه لرده ،حسساس آنلاردا حاکمییت دن آیریلان و میللتچی اولماماقلارینا کیمسه نین شوبهه سی اولمایان شخص لرین اطرافینا ییغیشیرلار. ایران حاکمییتیندن تام قوپمایان پوپولیست شخص لرین یانلیسی (سمپاتی) اولاراق باشقا میللتچیلرله قارشی قارشییا چیخیرلار.
شخصییتلر دوشونجه لرین و آخینلارین (جریان لارین) سیمگه سینه چئوریلیرلر. بو گئرچه یی دانماقلا ، حرکتین بو اساسدا احتیاجی اورتادان قالخمیر. یارانان بو بوشلوق حاکمییت اوچون بیر فورصت یارادیر. ایراندا اورتا طبقه نین باشینا کئچن، حاکمییتدن قوپان شخص لر، بیزیم اوچون بؤیوک درس اولمالیدیرلار. بونو هم خاتمی زامانیندا گؤردوک ، همده ایندیکی یاشیل حرکتده. ایران اوپوزیسیونو و اؤزللیکله اورتا طبقه نین نخبه لری ده ولایت فقیه سیستئمینه قارشی موباریزه آپاریر.آنجاق ولایت فقیه ایله موباریزه آپارماقلارس، لیدئرلیک اصلینی دانماق آنلامیندا دئییل. اونلارین «یا حسین میر حسین «شعاری بونون آچیق گؤسترگه سیدیر(حاکمیتدن آیریلانلارین یئنی اورتا طبقه نین باشینا کئچمه سی). بیز قیراقدان دوروب نه قدر دئسک ده کی، موسوی و کروبی بو حرکتین رهبرلری دئییل لر، بو گئرچک آرادان گئتمه یه جک. ساده جه گئرچه یه گؤزوموزو یوموروق. بو گئرچکدن قاچماقلا ، گله جک ده ایرانداکی اورتا طبقه نین حرکتی کیمی حاکمیت دن آیریلان و یا آیریلمایان لار حرکتیمیزین رهبرلیک قونومونا کئچه جکلر.
بایراق قونوسو ایسه لیدئر قونوسو کیمیدیر. بیر زامان میللی لیدئر طرفیندن گونئی آذرباجانا بایراق سونولاندا، «بیزه بایراق لازیم دئییل» دئینلر چوخودور. میللی بایراغیمیزا » رنگلی پارچا-تکه پارچۀ رنگی» دئیه نلرین بو گئرچه یی دانماسی، بایراق ضرورتین آرادان قالدیرمادی. سونرالار چئشیتلی بایراقلار حرکته تقدیم اولدو. داها سونرالار ایسه بایراقدان قاچانلار گئرچکدن رنگلی پارچایا اوز گتیردیلر. تیراختور تیمی نین رنگینی و بایراغینی حرکتین بایراغی کیمی و حرکتین رنگی کیمی تقدیم ائتدیلر! «اکبر اعلمی» نی رهبر کیمی، جسارت سیمگه سی کیمی تقدیم ائتمک و تیراختور بایراغینی حرکتین بایراغی آدلاندیرماق، گئرچکدن قاچیش پسیخولوژیسینین گتیردییی نتیجه دیر.
ایستیعمار آلتیندا یاشایان میللتلرین و اونون میللی حرکتچیلرینین باشقا دوغال اؤزللیک لریندن بیری ده تپکیسل لیکدیر. آردیجیل تحقیر اولونان میللتده حیقارت عقده سی (آشاغی لیق دویونجه سی)، اؤزگوونجین (اعتماد به نفس) اولماماسی، یارادیجیلیغین اولماماسی و باشقاسی نین مقللیدی اولماق دوغال بیر اؤزللیکدیر. بو اؤزللیکلر میللی حرکتده فعال و یارادیجی حرکت لردن داها چوخ ، تپکیسل (واکنشی) حرکتلرین اورتایا چیخماسینا ندن اولور. هابئله بؤیوک دالغالارین ، آغیر شوکلارین و ضربه لرین قاباغیندا مستأصل اولماق (درمانده اولماق-کیریک قالماق) بو حرکتلرده گؤرونن و بیلینن اؤزللیکلردیر. میللی حرکتیمیز حاکمییت قارشیسیندا ایندییه دک چوخلو یارادیجیلیق و یئنیلیکلری اولسادا، تپکیسللیکدن ده قاچانمامیشدیر. اولاسی بؤیوک شوکلارین و چئوره میزده کی گوجلو دالغالارین قارشیسیندا، دوغرو دوزگون یولوموزدا دایانمادان یورومک اوچون حرکتیمیزین ماهییتی و اونون اؤزللیکلرینی بیلمه ییمیز گرکلیدیر. گوجلو، یارادیجی و گرچکچی بیر حرکت اولوشتورماساق ، استیصال و تپکیسللیک بورولقانیندا یا چئوره میزه دولاناجاییق، یا دا گوجلو دالغالارلا ایستمه دیییمیزساحیللره (قییی لارا) توللاناجاییق.
یئنی ایجتماعی حرکتلر و میللی حرکتیمیز
ایجتماعی قوروملارین ایستک و احتیاجلارینین اؤدنمه سی و مودافیعه اولونماسیندا رسمی اورقانلارین یئترسیز اولدوغو زامانلار، یئنی ایجتماعی حرکتلر اورتایا چیخیر. رسمی اورقانلار اؤز گؤرولرینی دوزگون یئرینه یئتیرمه دییی زامان اورتایا چیخان بو حرکتلر بیر سیرا اؤزللیکلرینه گؤره کلاسیک حرکت لردن فرقلنیرلر. 1960-جی ایللردن قوزئی آمئریکا و باتی آوروپادان باش قالدیران بو ایجتماعی حرکتلر چوخ سایلی ، متنوع و گئنیش حرکت لردیلر. اؤیرنجی حرکتلری، بشر حاقلارینی قوروماق اوزره یارانان حرکتلر، قادین حقوقونو قورویان حرکتلر(فمینیزم)، یاشام چئوره سین قورویان حرکتلر(محیط زیست)، باریش حرکتی، ایرقچیلیغا قارشی حرکتلر، اوشاقلارین حقوقونو قورویان حرکت، نوکلیئر سیلاحلارینین اوره تیلیب قوللانیلماسینا قارشی حرکت و … کیمی چوخ سایلی یئنی ایجتماعی حرکتلری چاغداش دونیامیزدا گؤرمک اولار.
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیکلری ایله تانیش اولماق و میللی حرکتیمیزی بو آچیدان دیرلندیرمک یارارلی اولاجاق. اونا گؤره کی سون زامانلار میللی حرکتیمیزین ماهییتی ایله باغلی بیر سیرا چلیشکیلی (متضاد) دوشونجه لره تانیق (شاهید) اولوروق. میللتیمیزین یاشادیغی ایستیعمار دوروموندان قایناقلانان بو متضاد فیکیرلرین اورتایا گلمه سی دوغال گؤرونو. «ایستیعمار پسیکولوژیسی » نین گتیردییی نوقطه لردن بیری ده بورادا اؤزونو گؤستریر. یوخاریدا وورقولادیغیم کیمی ، ایستیعمار آلتیندا یاشایان میللت و اونون میللی حرکتینین ، بؤیوک دالغالارین تأثیری آلتینا دوشمه سی و بؤیوک دالغالارلا یئریندن اویناماسی چوخ گؤرونن اولایدیر. هابئله حاکیم میللتین و یا باشقا آزاد میللتلرین دوروملارینین دوغوردوغو احتیاجلار، اسیر میللتین عاجیل احتیاجی یئرینه یئرله شیرلر. بئله وارداتی (گتیرمه) احتیاجلارین، حرکتین عاجیل ایسته یی کیمی ده یرلنمه سی، او حرکتی اؤز تاریخی و ضروری احتیاجینی اؤده مه دن گئری قویاجاق. تاریخی گلیشمه سینده قوپوقلوق یارانان اسیر میللتین ، زنگین و آزاد میللتلرین دالینجا سوروکلنمه سی، اونون اصیل و دوغما حرکتی اولابیلمز. اؤزگه یه حیرانلیق دان دوغان ، باغلی لیقدان دوغان بو داورانیش ،بیر حرکتی اصیل و دوغرو دوزگون یولوندان جایدیرا بیلر. بو جایدیرما ، زنگین و آزاد میللتلرین حرکتلرینین جاذیبه سیندن دوغدوغونا گؤره ، چوخ یوموشاق و گؤزه گؤرونمز قدر اینجه اینحیراف اولور. آنجاق بو اینجه اینحیرافلار، یاراتدیغی زاویه ایله اصیل یولدان گئت گئده اوزاقلاشدیریر او حرکتی. اونا گؤره ده حرکتین ماهییتی حاقدا ایرلی سورولن یئنی دوشونجه لر، چوخ تیتیزلیکله (حساسیت له) اینجه لنمه لیدیر. حرکتیمیزی تام اولاراق یئنی ایجتماعی حرکت کیمی دیرلندیریریکسه ، دئمه لی اونا گرکن عنصرلر (اؤیه لر) ده فرقلی اولاجاق. بورادا یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیکلری و اونلارا گرکن عونصورلاری اؤزتله مک (خلاصه ائتمک) یئرسیز دئییلدیر. بو عنصرلاری و اؤزللیک لری گؤزدن کئچیره رک، میللتیمیزین دورومو و میللی حرکتیمیزین ماهییتی حاقدا دوشونمه ییمیز گرکلیدیر.
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیک لری
-
کلاسک ایجتماعی حرکتلر، صنعتی (industrial) اؤلکه لرده باش وئریرسه ، یئنی ایجتماعی حرکتلر پساصنعتی (post industrial) اؤلکه لرین پدیده سی دیر. (اولقوسودور).
میللی قورتولوش حرکتی ایسه اسیر و گئری قالمیش بیر میللتین حرکتی دیر.
-
کلاسیک ایجتماعی حرکتلردن فرقلی اولاراق، یئنی ایجتماعی حرکتلرین هدف لری سیاسی گوج الده ائتمک و یا سیاسی گوجده پای قازانماق دئییلدی. اونلارین بیر سیرا حرکت لری سیاستله ایلگیلی اولسادا، دؤولت لرین سیاستینه اعتراض اولسادا، ماهییت لری سیاسی دئییل.
میللی قورتولوش حرکتینین هدفلرینین باشیندا، سیاسی باخیمدان حاکیم میللتدن قورتارماقدیر. سیاسی گوجو میللت اولاراق الده ائتمک دیر. دئمکده میللی حرکتین ماهییتینین بیر بویوتو سیاسی اولماسی دیر
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین هدفلریندن بیری کولتور و مدنی توپلومو دؤولت لرین سیاستلری قاباغیندا قوروماقدیر.
بو اؤزللیک آچیسیندان میللی حرکتده یئنی ایجتماعی حرکتلرله اوخشارلیق گؤرونور. میللی حرکتیمیزین هدفلریندن بیری میللی وارلیغیمیزین عنصرلارینی قورویوب ساخلاماقدیر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین موباریزه آلانی توپلوم (جامعه) و اونا حاکیم اولان کلاسیک و سننتی (گله نک سل) ایلیشکیلردیر(رابیطه لردیر). بو موباریزه ده تکجه دؤولتین سیاست لرین دییشمک هدف دئییل. بوتون ایجتماعی ایلیشکیلر، قوروملار و اؤزل یاشام ایلیشکیلری بئله، بو حرکتلرین هدفینده دیر.
میللی حرکتیمییزده تکجه دؤولتین سیاست لری دئییل، توپلوم دا دا بیر سیرا ده یرلری دییشمک سؤز قونوسودور. هم اؤز میللتیمیز و هم حاکیم میللتین باخیشلاریندا دییشیم یاراتماق، حرکتین هدفلریندندیر. آسیمیله اولموش بیر میللت ده ایستیعمارین یوکله دییی ده یر لر حاکیم دیر. بو ده یرلرله میللتیمیزین دوغما ده یرلرینی دییشمک حرکتیمیزین هدفلریندندیر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین موباریزه لری نیمادلار، سیمگه لر، معنالار (آنلاملار) و یاشام طرزی (بیچیمی) اوزره دیر.
حرکتیمیزده ده حاکیم کسیلن نیمادلاری، سیمگه لری دییشتیرمک ایستکلری وار. سیمبولیک گونلریمیز، سیمبولیک شخصییت لریمیز، توتئملریمیز، بایراغیمیز و … فارس حاکمییتی طرفیندن تعیین ائدیلن لردن فرقلنمه کده دیر.
-
بو حرکتلرده، اورتاق هدفلر و معنالارلا جمعی (توپلوسال) هوییت یارانیر. طبیعی کی هدفلره اولاشدیقدان سونرا و یئنی هدفلر اورتایا چیخدیغی زامان یئنی هوییتلرده یارانیر بو حرکتلرده. سییال هوییت یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللی ییدیر.
میللی حرکتیمیزده ایسه ثابیت و دییشمز بیر میللی هوییت وار. باشقا ویئنی هوییتلرین یارانماسی میللی کیملیییمیزی آرادان آپارابیلمز.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلر کلاسیک حرکتلردن فرقلی اولاراق، ایدئولوژیک دئییللر. یاشامین بوتون ساحه لرینه و سورونلارینا نوسخه یازمیرلار. اونلارین محدود هدفلری، پیلانلاری و ایستکلری وار.
میللی حرکتیمیز ایسه میللی مفکوره یه مالیک و میللی ایدئولوژی دن یارانان بیر حرکت دیر. البتته میللی ایدئولوژی مارکسیسم و یا دینی ایدئولوژی کیمی یاشامین بوتون سورونلارینا جاواب وئرمک قونوموندا دئییل. آنجاق بو او دئمک دئییل کی میللی حرکتیمیز ایدئولوژی سیز بیر حرکتدیر. بو حاقدا یوخاریدا آچیقلاما وئریدیییم اوچون تکرار یازماغا گرک یوخدور.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین هدفی باخیشلارین ، اؤنری لرین و اینتقادلارین (ائلشتیری لرین) سرگی لمکدیر. آنجاق کلاسیک حرکتلر ساده جه فیکیرلرینی نوماییش ائتمکله کیفایت لنمیر، اؤز آکسیونوندان قازانج گؤتورمک ده ایسته ییر.
میللی حرکتیمیز یالنیز ایستکلرین نوماییش ائتدیرمکله اؤز ایده آللارینا چاتمانماز. ایستکلریمیزی سر گیله ییریکسه ، اونون میللی قورتولوشوموزدا ائده جه یی تأثیر سؤز قونوسودور. بیزه انرژی وئره جک، حرکتیمیزه آنلام وئرجک، چوخ عاجیل احتیاجلاریمیز وار.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین چالیشمالاری هدفمندلیک دن (هدف یؤنلولوکدن) داها چوخ سیمبولیک دیر.
میللی حرکتیمیزده ایسه سیمبولیک فعالیت لر میللی هدفلریمیز اوغروندا یاپیلماقدادیر. بئله ده اولمالیدیر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین سازمانی (اؤرگوتسل) فورمالاری یالنیز هدفلرینه چاتماق اوچون دئییل. بو حرکت لر و اونلارین قورولوش فورمالاری اؤزلویونده هدف ساییلیرلار.
بو اؤزللیک سرمایه دار قادینلاری ایله کاسیب قادینلارین دردلرینین فرقلی اولدوغون آندیریر نه ایسه. آزربایجانین یوخسول کندلرینده گئجه گوندوز ایشلمکدن بئل بوخونو بوکولن یازیق قادینلاریمیزین دردلری ایله، تهرانین یوخاری بؤلگه لرینده ایشسیزلیکدن داریخان و یاشاملارینا معنا آختاران قادینلارین فرقی گؤز اؤنونه گلیر. البته بو او دئمک دئییل کی اونلارین دردلریده درد دئییل، آنجاق کاش بیزیم میللتیمیزینده اونلارا تای دردی اولایدی. بیزده اؤزوموزدن باش آییرد ائدیب، بشرییتین دردینه دوشونیدیک. بیزده یاشام چئوره سینی قوروماغا دوشونیدیک، بیزده کوپئنهاگدا گئدن کونفرانسین قایغیسینا قالایدیق، یئر کوره سینین گئت گئده ایستیلنمه سی بیزی ده دوشوندوریدی. نه یازیق کی باشیمیزی قالدیرماغا ، عاجیل احتیاجلار آمان وئرمیر. کیم نه بیلیر، بلکه بیر گون بیزیم ده میللتین بئله قایغیلاری اولاجاق.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرده معنا پیامدیر، ساودیر. حرکتین فورماسیدا، تاکتیکلری ده مئساژ مئرمکده دیر.
بیزیم میللی حرکتیمیزین معناسی یالنیز ساو (پیام) اولابیلمز. آنجاق حرکتیمیزین فورماسی ، تاکتیکلریمیز و … هامیسیندا بیر مئساژین اولماسی تأثیرلیدیر. بو ساو هم میللتیمیزه ، هم قونشو و حاکیم میللته وه ده دونیا میللتلرینه و دؤولتلرینه اولمالیدیر. بیزافکار عمومینی( قامواویونو) الده ائتمه لیییک. بونون ایسه سیمبولیک ائیلملر، مئساژ وئرن و ساو داشییان حرکتلر یاپماق ان قیسا یولدور.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلر اؤزل بیر اولکونون (آرمانین ) و اوتوپییانین (آرمانشهر)دالینجا دئییللر.
میللی حرکتیمیز ایسه بوگونکو شوونیست ایستیعمار سیستئمین داغیتماق و یئنی بیر سیستم قورماق ایسته ییر. یئنی سیستمین نئجه اولماسی هر کسی دوشوندورن بیر سورودور. بوگونلرده 21 آذر دؤرلتچیلیک گونوموز ایله باغلی آمئستردامدا کئچیریلن دیالوق کنفرانسی نین بیلدیریسی (بیانیه سی) و کستیرمه سی (قطعنامه سی) بونون آچیق ثبوتودور. آیری آیری تشکیلاتلاریمیزین گله جک آزربایجانا پیلانلاری اولماغی بیر یانا، نئچه تشکیلاتین بیر آرایا گلدییینده ده گله جک آزربایجانین نئجه اولاجاغی حاقدا اؤنرمه لر وئرمه لری گؤستریر کی ، بیز اوتوپییا دالینجا اولماساقدا ان آزی بی سیرا اولکولریمیز وار. گله جکده او اولکولرین اویقولانماسینی ایسته ییریک.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤرگوتلری (سازمانلاری) کیچیک، داغینیق و غیری متمرکزدیر. بوتونلوکده ایسه بو حرکتلرین یاپیسی (ساختاری) شبکه و تور بیچیمینده دیر. بو اؤزللیکلر یئنی ایجتماعی حرکتلرین ماهییتی و هدفلری ایله تام اویغوندور. شبکه اونلارین کلی (بوتون سل) یاپیسی دیر. بو استراکتور (ساختار) بیلگیلرین تئز یاییلماسیندا و اویوم ساغلاماقدا (هماهنگی) ، چوخ اؤنملی رول اویناییر. یئنی تئکنولوژینین یاراتدیغی ایمکانلار، باشدا اینترنت، و تلویزیا اولماقلا بو شبکه لرین یارانماسیندا اؤنملی رول اویناییر. البته داغینلیق و غیری متمرکزلیک (اوداقلانماماق) نتیجه سینده بو حرکتلرین گئنل و کلی استراتژیلری و پیلانلاری اولمور. بو ندنله ده اونلار باشقا قروپلارین و اؤزللیکله بؤیوک گوجلرین استراتژیلری آرخاسینجا گئتمه یه یئتنکلیدیرلر. بؤیوک گوجلرین ایسته یی و ماراقلاری اساسیندا یارانان رنگلی اینقلابلاردا، یئنی ایجتماعی حرکتلرین محمل رول داشیماسی بونون بیر ثبوتودور. (گؤسترگه سیدیر).
میللی حرکتیمیزین اساسی گرکن احتیاجلاریندان بیری تشکیلات دیر. بو عنصر هم ایندی، هم ده گله جک دئموکراتیک اؤلکه میز اوچون دانیلماز فاکتوردور. یئنی ایجتماعی حرکتلرین وارلیغی ، رسمی تشکیلات و پارتییالارین گرک اولمادیغینی گؤسترمیر. رسمی پارتیالارین یاپامادیغی گؤرولری، بو حرکتلر اوستله نیرلر. آمئریکادا و باتی آوروپادا داها چوخ گؤرونن یئنی ایجتماعی حرکتلر، او اؤلکه لرده پارتیالارین و متمرکز تشکیلاتلارین وارلیغینی آرادان آپارماییب. متمرکز تشکیلات ایسه یالنیز هرمی(هیرارچیک) تشکیلاتلار آنلامیندا دئییل. بوگون ایقتیصادی و سیاسی اؤرگوتلرین هدف، دوروم ، چئوره، …دن آسیلی اولاراق چئشیتلی فورمالاردا متمرکز اولما (اوداقلانما) ساختاری وار. بوگون میللی هدفلریمیز یؤنونده ایچریده و دیشاریدا چئشیتلی یوللارلا اؤرگوتلنه بیله ریک. ایجتماعی شبکه لر و مجازی شبکه لر بیزیم اؤرگوتلنمه و موبایلیزاسیون آراجلاریمیزین یالنیز بیری اولابیلر. بیز بو شبکه لردن یئترینجه ایستیفاده ائتمه لیییک. آنجاق شبکه لرده ایلیشیب قالماقلا ، مرکزلشمه مکله بیر سیرا هدفلریمیزه چاتساقدا ، اساس و آنا هدفیمیزه چاتماغیمیزی یئنه قومار اویونونا باغلایاجاییق. گئنل و کلان استراتژیسی اولمایان داغینیق شبکه لرله حرکت ائدن یئنی ایجتماعی حرکتلر کیمی، باشقالارینین استراتژیسینه آراج اولماغا حاققیمیز یوخدور. بیزیم گوجلو اؤرگوتلریمیز اولمالیدیر و گوجلو جبهه اولوشتورمالیییق. یوخسا بیزی ایسته مه دییمیز جبهه لرده ایسته مه دیییمیز قووه لرله بیرلشدیره جکلر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیک لریندن بیری ده ، بو حرکت لرده لیدر و اؤنده رین اولماماسی دیر. بو حرکتلرین ماهییتی، هدفلری و چالیشدیقلاری شراییط، بئله بیر عنصرون یارانماسینا نه شراییط یارادیر، نه ایمکان ساغلاییر و نه ده گرک دویورور.
میللی حرکتیمیزده ایسه ، هدفلریمیز و یاشادیغیمیز فضا (اورتام) بو عنصرون اولماسینین حیاتی (یاشامسال) اولدوغونو گؤستریر. بیز بؤلگه میزده کی یئنی ایجتماعی حرکتلر و سیویل توپلوملار کیمی، سئچکیلر زامانی هانسی سا آدایی مووقتی لیدر گؤروب، باشقاسینین هدفی دوغرولتوسوندا اونون دالینا دوشنمه ریک. سئچکی زامانی بیر لیدئر و یؤنتمن وارلیغی گرکیرسه ، او آدای باشقالارینین بیزه یوکله دییی لیدئر یوخ، اؤز آداییمیز اولمالیدیر. البتته یئنه ده گرچکدن قاچیش پسیکولوژی سینین اسیری اولاراق بو گرچه یی دانماقدا ایصرارلی اولساق ، او اولار باشقا مسئله!!
رنگلی اینقلابلار و گونئی آزربایجان میللی حرکتی
«مخملی اینقلاب-velvet revolution» دئییمی بیرینجی دؤنه اولاراق چکوسلواکیانین آنتی کمونیزم حرکتی نین لیدئری «واسلاو هاوئل» طرفیندن 1989-جو ایلده چکوسلوواکیا خالقی نین حرکتینه ایشله نیب. چکسلواکییا خاقینین گئنیش حرکتی ایله قان تؤکولمه دن دیکتاتورلوغا سون قویولدوغو اوچون او حرکته مخمل (Kadife) اینقلابی دئییلدی.
دوغو آلمانیا دا برلین دووارینین اوچورولماسی و لهستانین کمونیزم حاکمییتیندن آزاد اولماسیندان سونرا، سیرا چکوسلوواکییا یا چاتمیشدیر. اؤنجه اؤیرنجیلره قارشی هجوما اعتراض و زیندانی لرین آزادلیغینی ایسته ین چکوسلوواکییا خالقی، 10 گون ایچینده حاکیم کمونیست پارتیاسین تسلیم اولماغا مجبور ائتدی. واسلاو هاوئل کئچیریلن سئچکی لرده پرئزیدنتلییه سئچیلدی. 1993-جو ایلده ایسه ایچری ایختلافلارا گؤره، آنلاشاراق چکوسلوواکیا ایکی اؤلکه یه بؤلوندو. چک و اسلواکی جمهورییتلری یاراندی.
داها سونرالار ایسه شرقی آوروپادا و کئچمیش شوروی دن آیریلان اؤلکه لرین بیر سیراسیندا شیددت قوللانمادان، قان تؤکولمه دن دؤولت دئییشیکلییی باش وئردی. گئنل اولاراق رنگلی اینقلابلار دئییلن بو دییشیکلیکلر، کوتله نین دینج اعتراضلاری و مدنی اطاعت سیزلییی واسیطه سی ایله گرچکله شیر.
بو رنگلی اینقلابلار ایندی یه دک ، صربیستاندا (2000-جی ایلده)، گورجوستان دا (2003-جو ایلده) اوکراینادا (2004-جو ایلده) و قیقیزستاندا (2005-جی ایلده) اوغورلا دؤولتلرین دییشمه سینه ندن اولوب. اؤزبکیستان و آغ روسیادا ایسه رنگلی اینقلابلار اوغورسوز اولدولار.
اؤلکه لرین هر بیرینده رنگلی اینقلابلار اؤزل آد آلیبلار: دینج انقلاب، لاله اینقلابی، روز گولو (rose) اینقلابی، نارینجی اینقلاب، ماهنی اینقلابی، سیدیر اینقلابی، … .
گول و رنگ آدلارینی بو اولایلارا ایشلتمه نین ندنی ، بو حرکتلرده اؤزل بیر رنگ، گول، شارکی و … دان حاکمییته موخالیفتین سیمگه سی کیمی ایسیفاده اولونماسیدیر. (قوللانیلماسیدیر).
بو اینقلاب دئییلن اولایلارین بؤلگه میزده آردی آردینا دوزولمه سی (باشقا اؤلکه لر ایچینده لبنان، قیبریس، استونی و قوزئی آزربایجاندا دا رنگلی اینقلابلارین یانسیمالاری گؤروندو) هامینی ائتکی له دییی کیمی، میللی حرکتیمیزی ده ائتکی له میشدیر. اوکراینیانین سویوق قیشیندا مئیدانلاردان چکیلمه ین خالقی چوخلاری آلقیشلادی. چوخلاری هر آن سونوجو بکله ییب، بو اؤلکه دن سونرا سیرا کیمه چاتاجاغی حاقدا اؤنگؤرولر(پیش بینی) یاپدی. سیرا ایرانا چاتمامیش اؤزبکیستاندا رنگلی حرکت باسدیریلدی… و خیال قیریقلیغی …
رنگلی اینقلابلارین ایراندا یاشایان آزادلیق سئور اینسانلارا چکیجی لییی، دوغالدیر. دئموکراسی یا گئدن بیر یول، میللتلرین آچیقجا و دینج قاتیلیمی، حاکمییتین اعتراضلاری باسدیرماغا سیلاحلی قووه لری قوللانماماسی و آز سوره ده نتیجه آلینماسی ایران کیمی توتالیتر و قان تؤکن بیر رئژیمده یاشایان بیریسینه چکیجی دیر. آنجاق میللی حرکت اولاراق تکجه بو گؤزل گؤرونتولره حئیران قالاراق، اونو تقلید ائتمه ییمیز گرچکچی بیر حرکت دئییل. دالغالارا قاپیلاراق میللتیمیزین هانسی ساحیللره توللاندیغینی گؤرن میللتچی لریمیزین، بو دالغانین چکیجی لییینه اویوب اصیل دوغما و گرکلی یولوندان جایماغی تاریخدن درس آلماماغیمیزی گؤسترر. اونا گؤره ده تکجه رنگلی حرکتلرین جاذبه سی دئییل، اونلارین هر طرفلی اؤزللیکلری، ایران کیمی اؤلکه ده اویقولانابیلیرلییی و میللی حرکتیمیزین ماهییتی بو مدل لردن نئجه یارارلاناجاغیمیزی گؤستره جک .
حرکتیمیزین ماهییتینی نظرده آلمادان، بئله بیر انقلابی مدل لری تام اولاراق یانسیلاماق، یوموشاقجا انحرافیمیزا گتیریب چیخاراجاق. میللی قازانجلاریمیزی و حرکتیمیزه گرکن اساس عنصرلاری گؤزده آلمادان ، اؤلکه میزده یاراناجاق رنگلی حرکتلرین دالینجا دوشمک بیزی یئنیدن باغلیلیق بورولغانینا سالاجاق. فیرلانیب، یئنه ده فارس شوونیزمینین قوجاغینا دوشه جه ییک.
رنگلی انقلابلارین اؤزللیکلری و یاشانان اؤلکه لرین شراییطی
یوروجو اولماسین دییه ، بو اؤلکه لرین شراییطین و موخالیفتین قوللاندیغی مئتودلاری یالنیز سیرالاماقلا یئتینیریک.
ü رنگلی اینقلاب دئییلن اولقو (پدیده) یوخاری دایره لرده نخبه لرین یئر دییشیمی دیر. بو دییشیمده لیبرال دئموکراسی یالنیسی(طرفداری) اولان ایلیملی (میانه رو) اوپوزیسیون حاکیم قورومو قودرت دن دیشلاییر. حاکمییت دییشیمی سوییه سینده اولان بو اولایدا باتی یالنیسی اولان اوپوزسیون، دیکتاتور و فاسید آدلاندیردیغی رهبرلری قودرتدن سالیر.
ü رنگلی اینقلابلارا»یوخاریدان اینقلاب» آدی وئریلسه ده ، اصلینده رئفورملا (اصلاح طلب لیک) اینقلاب آراسیندا بیر اولقودور. اونا گؤره کی حاکمییتی تمثیل ائدن بوتون ده یرلر و قوروملار یئرینده جه قالیر و یالنیز ایچری و دیشاری سیاستده بیر سیرا دییشیکلیک لر گؤرونور.
ü حاکمییت دن ائندیریلن رهبرلر اؤز یاشاملارین سورور و یئنی دن حاکمییته قاتیلماق یولو اونلار اوچون باغلی دئییل.
ü دییشیملردن اؤنجه ، اینقلاب لیدئرلری حاکمییت دایره لرینده یوخاری پوستلارا مالیک اولوبلار. (باخانلیق و …)
ü رنگلی انقلابلارین چوخونلوغو سئچکی لرین نتیجه لرینه اعتیراضلا باشلاییر. موخالیفت چئشیتلی یوللارلا سئچکیلرده ساختاکارلیق اولدوغونو گؤستریب و بونونلادا حاکمییتی مشروعیتدن سالماغا چالیشیر.
ü حاکمییت سئچکیلرین سونوجو اولان اعتراضلاری باستیرماق اوچون نیظامی قووه لردن ایستیفاده ائتمه ییب.
ü بو اؤلکه لرده توتالیتر و موقتدیر بیر حاکمیت ایش اوستونده دیر.
ü خاریجی اؤلکه لرین و اؤزللیکله آمئریکانین بو اؤلکه لرده حضورو وار و بو اؤلکه لرده کی نخبه لرله ایلیشکیلر قورموشلار.
ü بو اؤلکه لرین میللت لری سئچکی قاباغی و سونراکی کامپانیالاردا گئنیش قاتیلیر و گئنل ده موخالیفت بیر آدایین اؤزرینده اوداقلانیر. (متمرکز اولور) بو آدای رنگلی اینقلابین لیدئری کیمی تقدیم اولونور.
ü سئچکیلره اعتراض اولاراق کوتله مئیدانلارا گلیر، دینج و شیددتسیز اعتراضینی حاکمییتین تسلیم اولماسینا قدر سورور.
ü موخالیفت و اعتراضچیلار اؤزل بیر رنگدن بیرلیک و ییغجاملیق یاراتماق اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بو رنگ اونلارین حاکمییته اعتیراض و موخالیفتلرینین سیمگه سی دیر.
ü بو اؤلکه لر گئنللیکده گلیشمه میش اؤلکه لردیر و حاکمییتده روشوت ، ایقتصادی و اداری فساد چوخ یایقیندیر.
ü بو اؤلکه لرده ایجتیماعی ، ائتنیک و مذهبی تضادلار وار.
ü حاکمییتین توتالیتر اولماسینا باخمایاراق گؤرونورده اؤلکه باشچیلاری سئچکی یولو ایله سئچیلیرلر. بو ایسه گرکن ساختاری (یاپیسال) چلیشکینی اولوشتورور.
ü یئنی ایجتماعی حرکتلر بیر محمل کیمی قوللانیلیر. سیویل توپلوم قوروملاری، ان.جی.او لار، بشرحاقلاری یانلیلاری، و… باشقا قوروملارین وارلیغی و اونلارلا خاریجی اؤلکه لرین ایلیشکیلری کوتله حرکتی یارانماسینین باشلانقیجی نی ساغلاییر.
ü موخالیفت یئنی ارتباطات (ایله تیشیم) ایمکانلاریندان یئترینجه قوللانیر. تلویزیا کاناللاری، اینترنت، SMS و … .
ü خاریجی اؤلکه لرین، باشدا آمئریکا اولماقلا بو حرکتلره مالی یاردیم آییرماقلاری و بیر باشا موداخیله سی ایسه بللی اولان اؤزللیکلرین سیراسیندادیر.
گؤروندویو کیمی رنگلی انقلابلار(بویالی دئوریملر) سویوق ساواشدان سونرا باشلایان یئنی بیر اولقودور. بو اولقو سوسیولوژیده دییشیمله باغلی تانینمیش کلاسیک مدل لرین آلتیندا یئرلشمیر. کلاسیک دئوریملرده گؤرونن اساس اؤزللیکلردن ا ولان، حاکیم رئژیمین و سیستئمین دییشیمی ، ایجتماعی استراکتورلارین و ده یرلرین دییشیمی رنگلی انقلابلاردا گؤرونمور. بو اینقلابلار یالنیز حاکیم قورومو دییشیر، سیستم یئرینده دیر. (البته بو آرادا چکوسلوواکییا دئوریمینی ایستیثنا ائتمک لازیم دیر، او دئوریمده کمونیزم رئژیمی دموکراتیک بیر رئژیمه دییشیلدی و سونوندا ایکی موستقیل اؤلکه یاراندی، بورادا ایسه 2000-جی ایلدن بویانا رنگلی انقلابلار دئییلن اولقولار سؤز قونوسودور).
گونئی آزربایجان آچیسیندان رنگلی انقلابلار
گونئی آزربایجان میللی حرکتی آچیسیندان بئله بیر حرکتلره یاناشمادا ، اونلارین گؤرونن جاذبه لری دئییل، قورتولوش ساواشیمیزا وئره جک قازانجلاری سؤز قونوسو اولمالی دیر. رنگلی انقلابلارلا باغلی حرکتیمیزی دوشوندورن ایکی سئچنک (آلترناتیو) اولابیلر:
1- ایران دئییلن اؤلکه نین گئنلینده و داها دوغروسو مرکزینده باش وئره بیلن رنگلی انقلاب:
رنگلی انقلابلاردا اساس و آپاریجی عامیللردن بیری خاریجی گوجلرین یاردیمی و ایشه قاتیلماسیدیر. یاشانان بو حرکتلرین هامیسیندا آمئریکانین بیر باشا رولو اولوب. پول و سرمایه یاتیرماق، تشکیلاتلاندیرماق، اؤیرتیم، سیاسی و معنوی حیمایت، کامواویونو عمومی رسانه لر (یئتیرگنلر) واسیطه سیله حاضیرلاماق و مئیدانا چکمک، حاکمیتلره باسقی یاپماق و اونلاری کوتله ایله دئموکراتیک داورانماغا قانیتلاماق، رنگلی انقلابلا حاکمییته گلن یئنی قورومو همن تانیماق و … آمئریکانین بو حرکتلرین یارانماسیندا و سونوج آلماسیندا نئجه رول داشیدیغینی گؤستریر. اساس هدف ایسه آمئریکانین تعریف اولونموش میللی قازانجلاری دیر.
دئموکراسییانین یاییلماسی، اینسان حاقلارینین قورونماسی،و … هامیسی بو تعریفین ایچینده یئرله شیر. (البته آمئریکانین منافعی ایچینده یئرله شمه سی ، دئموکراسی و اینسان حاقلاری نین ده یریندن آزالتمیر، ترسینه دئموکراسی و اینسان حاقلارینین یاییلماسی بیزیم ده میلی منافعیمیز ایچینده یئرله شیر. یعنی هم اؤزلری دیه ر و ارزش ساییلیرلار بیزه، همده اونلارین یاییلماسی قازانجیمیردیر. آمئریکا میللتی کیمی).
ایرانا گلدیکده آمئریکانین ایکی اساس سئچه نه یی اولوب: حاکمییت ده آمئریکانین منافعینه گؤره داورانیش دییشیمی (تغییر در رفتار) و رئژیم دییشیمی.
ایللر بویو ایران حاکمییتینین داورانیش دییشیمی آمئریکانین گونده مینده اولوب. اصلاحاتچیلار قودرته گلدییی زامان ، دیش گرگینلییی آزالتماق سیاست لری آمئریکانین ایسته یینجه اولموش، گؤرونوردو. آنجاق حاکمییتین ایچینده کی ایکی لیک و افراطی (آشیری) قووه لرین اساس سؤز صاحیبی اولماسی اومودلری بوشا چیخارتدی. او زاماندان اؤزللیکله ایرانین نوکلوئر پیلانی اورتایا چیخدیقدان سونرا ، رئژیم دییشیمی آمئریکانین گونده مینه گلدی. بؤلگه میزده رنگلی انقلابلارین باش وئردییی زامان، ایران حاکمییتینین آشیری – موحافیظه کار قانادی اؤنلم یاپماغی پیلانلادی و «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» حاکمییتی بوسبوتون اله آلماغا باشلادی. بئله لیکله رنگلی انقلابا گرکن اساس ائتکنلردن بیری آرادان گؤتورولدو. رنگلی انقلابلار باش وئرن اؤلکه لرده، حاکمییت اعتراضلاری باسدیرماق اوچون نیظامی قووه لردن ایستفاده ائتمه ییب، آنجاق ایراندا نیظامی قووه لر اؤزلری حاکمییته کئچیبلر!!
احمدی نژاد حاکمییتی هم خاریجده کی پوزولموش ایماژینی (تصویرینی ) ایچریده دولدورماق و ایچریده اینسجام یاراتماق اوچون ، هم ده رنگلی انقلابا گرکن گوتله حرکتینی اؤنلمه ک اوچون، پوپولیستی سیاست لری اؤن پیلانا چکدی. ایقتصادی و سیاسی باخیمدان تام پوپولیسم ایله حرکت ائدن احمدی نژاد دؤولتی ، آشاغا طبقه لری (قاتمانلاری) موبایلیزه ائتمه یه باشلادی (توپارلادی). شیددته و آشیری حرکتلره یئتنکلی اولان آشاغا طبقه نی ،ایلیملی اولان و دینجلییی سئون اورتا طبقه نین قاباغینا قویماغا حاضیرلادیلار. بئله لیکله اؤز یانلاریندا، اورتا طبقه نین کوتلوی حرکتینه قارشی آشاغا طبقه نین کوتله وی دایانماسینی قالخان ائتمک اونلارین هدفییدیر. هم کوتله نین دینج حرکتینی خشونته چکمک ، همده کوتله نین حاکمییته دئییل، باشقا کوتله نین اؤزه رینه یؤنلتمک. ایجتماعی حرکتلرین قاباغینا و کوتلوی اعتراضلارین قارشیسینا اؤز یانلیلارین کوتلوی اولاراق میللت آدینا چیخارتماق، حاکمییتین نئچه ایلدیر ایشلتدییی تاکتیک دیر. 1378-جی ایلده تهرانداکی دانشگاه حرکتی و گونئی آزربایجانین 1385 ده کی خورداد قیامی… کیمی حرکتلره قارشی حاکمییت بو تاکتیکی ایشلتمیشدیر.
احمدی نژاد-خامنه ای حاکمییتی بوتون بند-بره لری باغلاماغا چالیشیردی. رنگلی انقلابلارا گرکن باشقا ائتکن لری ده ضررسیزلشدیرمک استه ییردی.
ü یاریم موخالیفت ساییلان قزدته لری باغلاماق.
ü اؤیرنجی درگی لرینی اؤزللیکله آزربایجان میللی حرکتینه باغلی اولان اؤیرنجی درگیلرینی ییغیشدیرماق
ü تزه جه یارانماقدا اولان NGOلاری قاپاتماق.
ü بشر حاقلاری اوزره چالیشان شخص و قوروملاری سیخیشدیرماق
ü اویدولاری (پیک، ماهوار) ائولردن ییغماق
ü مخابراتی تام اولاراق سپاهین کنترولونا سالماق (SMS له قورولان هماهنگ لییی (اویوم ساغلامانی) یئرینده دایاندیرماق اوچون)
ü اینترنتده گوجلو فیلترینگ یاپماق و وبلاگ ایشله ینلری توتوقلاماق
ü خیاوانلارا و میدانلارا کامئرا قویماقلا قورخو اورتامی یاراتماق
ü اویدو یایینلارینا قارشی گوجلو پارازیت قوللانماق
ü خاریجی اؤلکه لره گئت گل ائدن و یا اونلارلا ایلگیده اولان شخص لری توتوقلاییب و مخملی اینقلاب یولا سالماقدا جزالاندیرماق، توتولانلاری تلویزیا قارشیسیندا اعتراف ائتمه یه مجبور ائتمک و بونونلادا مخملی اینقلابین ایراندا اوغورسوز آلیندیغینی آشیلاماق (هاله اسفندیاری، رامین جهانگیری ، علی افشاری، اکبر عطری، … کیمی شخصلرین دؤولت تلویزیاسیندا بو حاقدا اعتیرافلاری)
و….
بو کیمی ایشلرله رنگلی انقلابلارین یاتاقلارینی و محمللرینی آرادان گؤتورمه یه چالیشیبلار. آنجاق بوتون بونلارا باخمایاراق، » رنگلی انقلاب داها کونترول ائدیلدی و بو اؤلکه ده باش وئرمه یه جک» دئمک اولماز. رنگلی انقلابا گرکن عامیللرین بیر سیراسین آرادان گؤتورسه لرده (تام آرادان گؤتورمه ییبلر)، قالان عامیللر یئرینده دیر. بو عامیللرین هامیسینی کنترل ائتمک ایندیکی حاکمییتین الینده دئییل، اوبامانین آمئریکادا سئچیلمه سی و اونون ایرانا قارشی توتدوغو یوموشاق گوج سیاستی (قدرت نرم) و آوروپا اؤلکه لرینین بو سیاستله راضیلاشماسی، هابئله 10-جو پرئزیدنت سئچکیلرینین اولایلاری گؤستریر کی رنگلی انقلاب و رئژیمی ایچدن چئویرمک هله باتی اؤلکه لرینده ماسا اوستونده دیر.
بو اورتاما اؤزتجه باخساق :
v آمئریکا، قیسسا سوره ده ایران حاکمییتیندن داورانیش دییشیمی ایسته ییر. اوزون سوره ده ایسه رئژیم دییشیمی سؤز قونوسودور. بلکه ائله داورانیش دییشیمی، رئژیم دییشیمی اوچون بیر باشلانیش و یاتاق ساغلاییر. آمئریکا، داها ایصلاحات دؤنمینده کی داورانیش دییشیمی ایله راضیلاشماز. ایش اوسته اولان پرئزیدنتین دئییل، بوتون حاکمییتین داورانیشی سؤز قونوسودور. بو داورانیش دییشیمی اؤنجه خاریجی سیاستده (عاجیل ایستکدیر بو) نوکلیئر قونوسو و ایرانین تروریزمه دستک سیاستینده ، سونرا ایسه رئژیمین ایچری سیاستینده گؤرونمه لیدیر. رئژیمین ایچری سیاستده داورانیش دییشیمی ، رنگلی انقلابا شراییط ساغلایاجاق. بوتون بونلار قیسسا زامانین ایشی دئییل. قیسا زاماندا بو ایش نه باش وئرر نه ده آمئریکانین ایسته یینجه اولار. آمئریکا بوردا دییشیم یاپماق ایسته ییرسه، دییشیم سونراسی اولایلار تام کونترولوندا اولمالیدیر. هله لیک ایسه گرچک دئوریم اورتانین قاریشاجاغینا و ایپ اوجونون الدن چیخاجاغینا گتیریب چیخارار.
v احمدی نژاد و باشدا خامنه ای اولماقلا ایندیکی حاکمییت خاریجی سیاست ده ، ایمتیاز (قوز) وئرمک ایسته سه ده ، ایچری سیاستده اصلا بونو یاپماق ایسته میر. بو ایسه رنگلی انقلاب باش وئره جه یی زامان خشونت سیز اولمایاجاغینین اساس ندنی دیر.
v اوپوزسیون و ایندیکی یاشیل حرکاتین بدنه سی (یئنی اورتا طبقه) ولایت فقیه سیستئمینی شیددتسیز دئویرمک ایسته ییر. (جمهوری ایرانی، جمهوری اسلامی نین یئرینه)
v یاشیل حرکتین لیدئرلری (موسوی باشدا اولماقلا) ایرانی و ایسلام رئژیمین قوروماق ایسته ییرلر. حاکمییتین اوچوروما دوغرو گئتدییینی دوشونورلر. خاتمی دؤنمی کیمی تداروکاتچی بیر پرئزیدنتلییی الده ائتمه یه قانع دئییللر. ایندیکی آنا یاسانی (قانون اساسینی) قبول ائتدیکلرینی دئییرلر آنجاق آرا-سیرا «قانون وحی دئییل، دییشه بیلر» ده دئییرلر. اونلارین آنا یاسادا دییشتیرمک ایسته دیکلری مادده لر ایسه بللی اولدوغو قدر «ولایت فقیه» و «شورای نگهبانا» عایید اولان مادده لردیر. اونلار حاکمییته کئچمک ایسته ییرلر و حاکیم اولاراق داورانیش دییشیمی یاپاجاقلاری بللی دیر، آنجاق ایصلاحات دؤنمینده کی کیمی ایکیلی حاکمییتین اولدوغونا قانع اولاجاق گؤرونمورلر.
بو اورتامدا اوینانان و اوینانیلاجاق اویون و رنگلی انقلاب ، قونشولاریمیزداکی اینقلابلارا بنزر گؤرونمور. رنگلی انقلابین جاذبه لریندن ساییلان شددتسیز (خشونت سیز) ، قان تؤکولمه دن آز زاماندا دئوریم یاپماق بورادا گؤزه دیمیر. اوزاقدان بو اویونون تاماشاسی گؤزل گؤرونسه ده میللی حرکتیمیز اولاراق ایچینه گیرمک اوچون ، هزینه لرینده گؤرمه لی ییک. قان تؤکوله جکسه، شهید وئره جه ییک سه، ندن ایراندا حاکیم اولانلارین یئر دییشیمینه گؤره اولسون؟! اوزون سوره لی بیر ساواش وارسا ندن میللی قورتولوش ساواشیمیز اوغروندا اولماسین؟! ایللر بویو چکیلن امکلر سونوجوندا یارانان یاریمچیق میللی کیملیک ، میللی شعور (بیلینج) و میللی اویانیش، ندن یاریمچیق قالیبدا انرژیمیز فارس حاکمییتینین آزاجیق داورانیش دییشمه سینه یؤنلسین؟ باشچیلارینین و بدنه سینین آنتی تورک اولدوغو بیر حرکتین بیزه قارشی داورانیش دییشیمی نه اولاجاق کی؟ یئنی دون گئییب، یئنی تیاتر اویناماقلاریندان باشقا بیر شئی اولاجاق می؟
بو داورانیش دییشیمی (ایلیملی و تولئرانسلی اولماق، ، فاناتجا حرکتلردن چکینمک ، ایشکنجه لره اعداملارا سون قویماق، …) اؤز اؤزونه گؤیدن دوشسه، البتته کی میللتیمیزین و میللی حرکتیمیزین اوره یینجه اولار، مئیدان آچیلار، سیاسی فعالییتین آزاد اولدوغو بیر اورتامدا چالیشماق داها آسان اولار. مطبوعاتین آزاد اولدوغو بیر اؤلکه ده میللی اویانیش هیزلا ایره لی گئدر. اؤزل تلویزیالارین آزاد اولدوغو بیر اؤلکه ده میللی اویانیشی میللی گوجه چئویرمک اولار. پارتیالارین و سئچکیلرین آزاد اولدوغو اؤلکه ده میللی تشکیلاتلاریمیزی قورا بیله ریک و اونونلا میللی حاقلاریمیزی آلماغا ایره لی گئده ریک. میللتچی آدای لاری مجلیسه گؤندریب ، آنا یاسادا لازیمی دییشیکلیک لری یاراتماغا چالیشاریق و … .
میللی قورتولوش حرکتیمیز ایللردیر میللتیمیزده میللی اویانیش یاراتماق و اونو میللی آزادلیغا دوغرو آپارماق اوغروندا هزینه لر وئرمکده دیر. اسارتده اولان بیر میللت، زینداندان قورتارماغا چالیشمالی دیر. ایشغال آلتیندا اولان بیر میللت اؤز میللی دؤولتینی قورماغا چالیشمالیدیر. حاکیم میللتین داورانیش طرزینی دییشمک اوغروندا شهید اولماق، او میللتده میللی –سیاسی شعورون آشاغی اولدوغونو گؤستریر. شهید اولماق سوییه سینده هزینه وئرمک لازیمدیرسا ، دیکتاتور حاکیمی دییشیب دئموکرات اولان!! اؤزگه حاکیمین حاکمییتی آلتینا کئچمک یئرینه، اؤزوموزون حاکیم اولماغیمیز اوغروندا وئریلمه لیدیر. طبیعی کی اؤزوموزون حاکمییتیمیز میللت حاکمییتی اولمالیدیر، دئموکراتیک حاکمییت و … .
خوش گؤرولوکله باخساق رنگلی انقلابین سونوجو ، بیزیم فعالییتیمیزه شراییط یاراداجاق. بو بیر ریسک دیر. بللی دئییل ایندیکی فاشیست قووه لر ، دئموکراسی شعارینی وئرمکله گله جکده گرچکدن بیزیم آزادلیق حرکتیمیزه دؤزه جکلر یا یوخ؟ بیرده کی او زامان میللی حرکتین بوگونکو قدر جاذبه لی اولاجاغی بللی دئییل. ذاتاً گئجیکمیش بیر حرکت بیرآزدا گئجیکسه ارتجاعی ماهییت داشییاجاق بلکه او زامان!!! میللتچی لری گئری قالمیش کیمی گؤستره جکلر بلکه ده! بلکه ده بیز اؤزوموزو قورویاراق اؤزگه لرله بیرلشمک یئرینه، اؤزگه لرده ارییه جه ییک.!!
بو گون مخملی حرکتین جاذبه سینه اویاراق! اؤز ماهییتیمیزی دییشیریکسه ، گئده جه ییمیز یولون سونو باشقالارینین داورانیشینا باغلی اولاجاق. گله جه کده ایسه ، یئنی دن اؤز ماهییتیمیزه دؤنمک اوچون ، بلکه سینیق کؤرپولرله قارشیلاشاجاییق.
2- گونئی آزربایجان میللی حرکتی نین میللی قورتولوش ساواشیندا مخملی اینقلاب مودلینی قوللانماسی:
بوراقدر گؤرونن رنگلی انقلابلار اؤلکه نین حاکیم دایره سینی دییشمیشلر. مرکزده گئدن بیر حرکت اولموشلار. میللی حرکتیمیزین آماجی ایسه، مرکزده حاکیم اولان شوونیستلرین یئر دییشیمی دئییل. هابئله میللی حرکتین اساس گوجو ایسه مرکزده (تهران دا) دئییل، آزربایجانین باشقا شهرلرینده دیر. تهران و کرج شهرلرینده اؤیرنجی لر آراسیندا میللتچی لرین سایینین چوخ اولماسی و شهرده یاشایانلار ایچینده دیه رلی میللتچی لر اولسادا میللتچی لیک بو شهرلرده کوتلوی لشمه ییب. خورداد اولایلاریندا بونو آچیقجا گؤرمک اولاردی. بو ضعفی تئزلیکله قالدیرماق گرکیر.
حرکتیمیزین ماهییتینی (آماجلادیغی توپلوم، دوشمن و قارشیسیندا دوران حریف، آماجلاری و ایده آللاری و … ) گؤزده آلساق ، بللی اولار کی بیزیم حرکتین جینسی، ایندی یه دک گؤرونن رنگلی حرکتلردن فرقلیدیر. یعنی بیرباشا بو مدلی حرکتیمیزه تجویز ائتمک ، یالنیز بو حرکتلرین جاذبه سینه اویماغی گؤستریر. بیرباشا اونلاری تقلید ائتمک، اؤزگه حیرانلیغینی گؤستریر. بیرباشا بو حرکتلره اؤزوموزو اوخشاتماق ، حرکتین ماهییتیندن واز کئچمه ییمیزی گؤستریر. جمهوری اسلامی یه اولان نفرتیمیز ، حرکتین ساپماسـینا (انحرافینا) ندن اولمامالیدیر. آنجاق میللی قورتولوش آماجی ایله ، رنگلی انقلابلارین بیر سیرا متدلاریندان یارارلانا بیلریک. رنگلی انقلابلارین متدلاریندان استفاده ائتمک ، بیزی میللی قورتولوشا دوغرو آپارمالیدیر. میللی کیملیییمیزی گوجلندیرمکده یارارلی اولمالی و میللی کیملییمیزی گؤسترمه لیدیر. بو اساسدا رنگلی انقلابلارین اساس اؤزللیکلرینی حرکتیمیز آچیسیندان ده یرلندیرمک گرکیر. بونودا بیلمه لیییک کی ، رنگلی انقلابین مرکزده کی چتینلیکلری بیزیم ده قاباغیمیزا چیخاجاق. (نظامی قووه لرله طرف اولماق، کوتله ایله قارشی قارشییا گلمک و …).
رنگلی انقلاب مدلینی و اؤز اساس هدفلریمیزی نظرده آلساق ، بو مدلی آشاغیداکی هدفلره چاتماق اوچون قوللانماق اولار:
v میللی هوییتی گوجلندیرمک. میللی شعورو کوتله آراسیندا گئنیش لندیرمک. آزربایجان ناسیونالیزمینی میللتیمیزده تحریک ائدیب، گوندمه گتیرمک. فارس و ایران هوییتیندن تورک و آزربایجان هوییتین تام آییرماق.
v میللی سیاسی شعورو میللتین آراسیندا گئنیشلندیرمک. سیاسی ایستکلریمیزی بلیرله مک و میللتیمیزی سیاسی حاقلاری ایله تانیش ائتمک. میللی پارلمان و میللی دؤولتیمیزین قورولماسینی ان دوغما حاق کیمی میللتیمیزه تانیتماق.
v میللی غرور حیسسینی میللتیمیزده گوجلندیرمک. حاکیم فارس میللتینه سیاسی-روانی باغلیلیغی دوشونجه لردن قیرماق.
v میللی ایراده میزی و میللی گوجوموزو مرکزلشدیرمک. گونئی آزربایجانی سیاسی بیر گوج و یئنی بیر اویونجو کیمی میدانا گتیرمک. داغینیق گوجوموزو بیرلشدیریب، میللتیمیزین منافعینی قوروماق و اونو تمثیل ائتمک. گونئی آزربایجان میللتینی سیاسی-حقوقی بیر شخصییت کیمی اورتایا قویماق.
v میللی گوجوموز مرکزلشدیکدن سونرا حاکمییتی آددیم آددیم گئری اوتورتماق. دایانمادان ایرلی گئتمک.
v تسلیم اولمایان حاکمییتی ییخماق اوچون ، باشقا گوجلرله آنلاشماق. بو آنلاشما ، یایقین اولان «مطالبه محور» قوروپ کیمی یوخ، گرچک سیاسی گوج کیمی اولمالیدیر. آشاغی قونومدان یوخ، برابر موضعدن اولمالیدیر.
بو هدفلره اولاشماق اوچون، رنگلی انقلاب مدلینین بیرسیرا مؤلفه لرین(اؤیه لرین) قوللانماق اولار. بو اؤیه لری قوللانماق اوچون گرکن شرطلری ده وورقولاماق ایستردیم:
- پروژه یه سئچکی زامانی باشلاماق الوئریشلی دیر. سئچکی زامانی کوتله حاضیر دورومدا اولور. ایراندا اولان سئچکی اویونجاق اولسادا ، میلتیمیزین ان پاسیو و سیاستدن اوزاق اولانلاری دا بیرتورلو اونا قاتیلیرلار. یعنی سئچکی هامینین ماراق دایره سینه یئرله شیر. موخالیف، موافیق، قاتیلان و قاتیلمایان … هرکس سئچکینی ایزله ییر و سئچکیده توپلوم سیاسیله شیر. سیاسی فیکیرلری ده یرلندیریر و … .
- ایران سئچکیلرینی نظرده آلساق، پرئزیدنت سئچکیلری ان اویغون اولانیدیر. آزربایجانین هامیسینی بیر آدای اؤزه رینده بیرلشدیرمک اولار. آنجاق قالان سئچکیلردن ده قوللانماق اولار. سئچکیدن باشقا قالان قونولاردا دا بو پروژه نی حیاتا کئچیرمک اولار. آنجاق گرک کوتله نین ماراقلاندیغی قونو اولسون. یعنی انرژیمیز کوتله ماراغین چکمه یه آیریلماسین.
- بیر شخصییت اوزه رینده اوداقلانماق (متمرکز اولماق) لازیمدیر. بو شخصییت تام میللتچی و میللی حرکتین کنترولوندا اولان بیریسی اولمالیدیر. سون پرئزیدنت سئچکیلرینده «ایستیعمار پسیکولوژیسینین» نتیجه سی گؤز اؤنونده ییدیر. دؤنه دؤنه وورقولانسادا کی ، گرک اؤزوموزدن آداییمیز اولسون. آنجاق «اؤزوموزون ائله بیر شخصییتیمیز یوخدور» دئدیلر!! «گرک موستقیل آدام اولسون» دئدیلر و «اکبر اعلمی نی» موستقیل شخصییت کیمی آزربایجانین ناجیسی سوییه سینه قالدیردیلار!! ایللر بویو «گاموح» اؤرگوتونه وورولان اتهاما دئیه سن گاموحچولار اؤزلریده اینانیب!! اینحصارچی گؤرونمه سینلر دییه، بئله بیر تاریخی حادثه لرده سوسدولار. آنجاق بوندان بئله، میللتین طالعی اورتادا اولان یئرده «گاموح» و هر هانسی بیر تشکیلاتین تخریباتلارا تسلیم اولماسی باغیشلانماز.
- رنگلی اینقلابلارین اؤزللیکلریندن اولان دینج و خشونتسیز کوتلوی اعتراضلار، حرکتیمیزین گونده مینده اولمالیدیر. بؤیوک بیر هدف اوچون میدانلاری سسسیزجه دولدورماق ، کیچیک هدفلر اوچون خشونته ال آتماقدان یاخشیدیر. هابئله ، رادیکال ایستکلریمیز بیزی ائوده دوستاق ائتمه مه لیدیر. دوشونجه ده رادیکال و عملده ایلیملی اولماق ، رنگلی اینقلابلارین اؤزللییی دیر و بیز بونو باجارمالیییق. بو ایشی بیه نمه ینلر، ان آزی باشقالارینا مانع (باداق) اولمامالیدیر.
- رنگلی اینقلابلار کیمی بیزیم ده گوجلو رسانه لریمیز (یئتیرگنلریمیز) اولمالیدیر. آنجاق اونلاردان فرقلی اولاراق، بو رسانه لرین (ان اؤنملیسی تلویزیا) یؤنتیمی خاریجی اؤلکه لرین الینده اولمامالیدیر. یعنی اؤز گوجوموزله تلویزیا آچمالیییق. مالی قایناغی بللی اولمالیدیر. تلویزیا یا حاکیم اولان سؤیلم (گفتمان-discource) میللی حرکتین ضرورتلریندن دوغان سؤیلم اولمالیدیر. بو تلویزیانین یؤنتیمی تام میللی حرکتین کنترولوندا اولمالیدیر. حرکتین مرکزلشمیش ایراده سینین اورقانی اولمالیدیر. سؤزون اؤز آنلامیندا «میللی تلویزیا» اولمالیدیر. بئله بیر موستقیل، گوجلو و گرچکدن میللی تلویزیا ، بو پروژه ده ده یرلی رول اوینایابیلر. بو ایشده گئجیکسک، باشقا اؤلکه لر بیزیم اوچون بو تلویزیانی یاراداجاقلار. آدینی میللی تلوزیا قویوب، اؤز هدفلری یؤنونده یؤنلده جکلر. بیزده آدینا و بزه یینه اویوب، سئوینجله قارشیلایاجاییق اونو. سون زامانلار بیرسیرا میللتچیلر مکتوب ایمضالایاراق BBC تله کانالیندان آزربایجان تورکجه سینده یایین یایماسینی ایسته میشلر.نه یازیق بیزه! یئنی ایستعمارین یاراتدیغی جاذبه لی یاتاقلارا اؤزوموز ایسته یه رک گیریریک.بو یاتاقدا یورومک، یئنی بیر ایستعمارین قوجاغینا آپاراجاق بیزی. میللی حرکتین اورقانی اولان تئلویزیا ، هئچ بیر شخص و اؤلکه یه باغلی اولمامالیدیر. یوخسا اؤلکه لرین و شخصلرین ماراقلاری ایله گونده بیر دونا دوشر. دوشمنلریمیز، هدفلریمیز، ماهییتیمیز و … گونده بیر جور تعریفله نر. و میللتیمیز چاش باش قالار. چاش باش قالان میللتده موباریزه یه انرژی قالماز.
- رنگلی اینقلابلارین اؤزللیکلریندن بیری ، خاریجی قووه لرین بیر باشا ایشه قاریشماسیدیر. بیزیم حرکتیمیزده ده ، خاریجی گوجلرین رولو حاقدا بیرسیرا دوشونجه لر وار. بیرسیرالاری خاریجی گوجلری هئچه سایماقدا و یالنیز میللتین ایسته یینه هر نه یی باغلاماقدادیر. بیرسیرالار ایسه خاریجی گوجلر اولماسا و اونلار مداخیله ائتمسه حرکتیمیز نتیجه آلماز ، دئییرلر. بو ایکی باخیشین هره سی بیرتورلو «ایستیعمار پسیکولوژیسیندن» ایرلی گلن فیکیرلردیر. «گرچکدن قاچیش و «اؤزگوونجلییین ایتیرمه» اؤزللیکلری ایله بو باخیشلار یوزولابیلر. یوخسا دونیادا گئدن میللی قورتولوش ساواشلاری گؤستریر کی ، میللی قورتولوش حرکتی هم ایچریده هم دیشاریدا سیاسی ماهییتلی بیر مساله دیر. اولوسلار آراسی حقوق «گله جه یی بلیرلمه حاققی-حق تعیین سرنوشت» و بشر حاقلاری یالنیز بو مساله یه یاناشمانین اؤرتویودور. بیزه دوشن حرکتیمیزی گوجلندیرمک و گله جه یینی بلیرلمه سی اوچون حقوقی بلگه لر حاضیرلاماقدیر. خاریجی اؤلکه لرین سیاسی ماراقلارین، اونلارین میللی منافعی تعیین ائدیر. بیزیم اونلارا یئرسیز باغلانماغیمیز دردیمیزین درمانی دئییل. بؤیوک گوجلر بیزیم میللته نه ایسه بورجلو دئییللر. اونلار حرکته یاردیم ائدیرلرسه اؤز منفعتلری اورتادادیر. اونا گؤره ده رنگلی حرکتلرین ترسینه خاریجی اؤلکه لرین سرمایه لرینه و بیرباشا ایشه قاریشمالارینا بویون ایمه مه لیییک. بیز ایستیعمارچینین قوجاغیندان قوپوب، باشقاسینین قوجاغینا دوشمک ایسته میریک.
حرکتین مالی قایناقلارینا گلدیکده ایسه، خاریجدن ایچری مالییه یاردیمین گلمه سی حاقدا کیمسه دوشونمه مه لیدیر. بو ایش حاققیندا خوش نییتله دوشونن اینسانلاریمیز بیلمه لیدیرلر کی ، بئله بیر ایشین گتیره جه یی فساد و هزینه اونون قازانجیندان چوخ اولاجاق. بونون گیزلی قالاجاغینی دوشونمک ساده لوحلوق دور. حرکتین خاریجده کی هزینه لری ایسه ، یالنیز آزربایجانلیلار طرفیندن اؤدنیلمه لیدیر. بو مساله یالنیز اخلاقی مساله دئییل. همده اوزون سوره لی میللی قازانجلاریمیزین گوونجه سیدیر (تأمیناتی دیر).
- رنگلی حرکتلرین قوللاندیغی سیمگه و رنگلره گلدیکده ، داها تیتیز اولماق گرکیر. رنگلی اینقلاب مدلینی قولللانماق ، حرکتیمیزین ماهییتینی دییشمه مه لیدیر. رنگلی اینقلابلارداکی سیمگه لر، ساو وئریجی (پیام وئرن) اؤزللیک داشییر. بو سیمبوللار حرکتین ایسته یینی ، حاکمییت له موخالیفتینی و اونلارین ماهییتینی گؤستریر. بیزیم ده سیمبولوموز ، ایسته ییمیزی و ماهییتیمیزی گؤسترمه لیدیر.
رنگلی اینقلابلارین سیمبوللاری ، حاکمییته قارشی اولدوقلاری اوچون حاکمییتین سیمبوللاریندان فرقلی اولمالیدیر. ائله ده اولور. سیمبوللاری ماهییتلرینه اویقوندور. هابئله قوللاندیقلاری سیمبولون میللتلری یانیندا اؤزل آنلامی اولمالیدیر. بو سیمبول اونلارین ایسته دییی حاکمییتین نئجه اولماسینی دا گؤستریر. قوزئی آزربایجاندا موخالیفتین قوللاندیغی نارنجی رنگ ، آزربایجان میللتی اوچون اؤزل تاریخی آنلام داشیمیردی. یالنیز اوکراینا انقلابین یادا سالیردی. بو مساله دن علییئو اقتداری استفاده ائدیب، اونلاری آمئریکا اویونجاغی گؤستردی. آنجاق بوگون ایرانداکی یاشیل حرکت ، اؤز ماهییت و هدفلرینه گؤره اؤلچولموش بیر آددیم آتدیلار. یاشیل رنگ ایندیکی تهراندا گئدن حرکته ان اویغون رنگ دیر. بو حرکت، ماهییتجه رنگلی انقلابلارین ایرانا اویقونلاشمیشیدیر. ایندیکی دیکتاتور، مستبد، نظامی و رادیکال اسلامچی اولان دؤولتی دییشمک و یئرینه داخلی و خاریجی سیاستده ایلیملی حرکت ائدن بیر هیأتی (قورولو) یئرلشدیرمک ایسته میشلر. حرکتین رهبرلرینین هدفی رئژیم دییشیمی دئییل. اؤزللیکله موسوی، رئژیمی قوروماق اوچون مئیدانا گلمیشدیر. اونلار ایچریدن اؤلکه نین داغیلماسینی اؤنلمک و دیشاریدا ایران و ایسلام دان گؤزل بیر تصویر یاراتماق (بتیملمک). موسوی گیل یاشیل رنگی قوللانماقلا ، کوتله نین اینانجلارینین حاکمییت طرفیندن قوللانماسینا اؤنلم آلدیلار. حرکتین باشیندا گئدن بیر سید (خالق آراسیندا پیغمبر ائولادی) و قوللاندیغی بایراق ایسلام بایراغی! بو حرکتی آمئریکایا باغلاماق حاکمییت اوچون چتین اولاجاغیدیر. قوزئی آزربایجاندا حاکمییتین یاپدیغینین ترسینه ، احمدی نژاد حاکمییتی چوخ چتینلیکله بو حرکتین آمریکا اویونجاغی اولدوغونو میللته ایناندیرا بیله جه یدیر.
البته بیر مساله نی ده دئمک لازیم دیر کی ، قوللانیلان سیمبوللاری توتالیتر حاکمییت سیییقلاشدیرابیلر (لوث ائده بیلر). حاکمییت بو سیمبوللاری اعتراض و موبارزه سیمبوللاریندان چیخارابیلرسه ، اونلارین قاباقکی ائتکی لرین آلمیش اولار. ایرانداکی یاشیل حرکته قارشی ، خامنه ای گیلین سیییقلاشدیما حرکتیندن درس آلمالیییق. اونلار اؤز بسیجیلرینه یاشیل بایراق گؤتورمه لرینی امر ائتدیلر. علوی یاشیلینی، اموی یاشیلینین یئرینه ایشلتمکلرین ایسته دیلر!!. بو ایسه ایندیکی یاشیل حرکتینین قوللاندیغی سیلاحین تأثیرینی آزالتماقدیر، اونو لوث ائتمکدیر. حرکتیمیز بو اویونا دوشمه مه لیدیر. بویالی اینقلابلار مودلیندن حرکتیمیزی گوجلندیرمه یه قوللانیریقسا ، ایستیفاده ائده جه ییمیز سیمگه ماهییتیمیزی بللی ائتمه لیدیر. هابئله حاکمییتین اؤنلم لرینه و سیمگه نی سییقلاشدیرماغا میدان وئریلمه مه لیدیر. بو اساسدا دئمک لازیم دیر کی بیز تکجه بوگونکو اقتداردا اولان احمدی نژاد دؤولتی ایله موبارزه ائتمیریک، تکجه احمدی نژادا قارشی اولماق بیزیم ماهییتیمیز دئییل. بیز فارس شوونیزمینه و ایرانچیلیغا قارشیییق. هابئله اؤز دؤولتچیلییمیزی الده ائتمک ایسته ییریک. میللت-دؤولت اولوشتورماق ایسته ین حرکتین سیمبولو ایله ، اؤلکه نین حاکمییتینی دییشدیرمک ایسته ین حرکتین سیمبولو فرقلی اولمالیدیر. اسارتدن و ایستیعماردان قورتولماق ایسته ین میللتلرین سیمبوللاری ، اؤز بایراقلاری اولور. بو بایراق آزادلیق ایسته ین میللته ان گوجلو اعتراض نشانی دیر. باراق ، باشقا یوزدورماقلاری اؤنله ین و سیییقلاشدیرماق یوللارین باغلایان بیر سیمگه دیر. خامنه ای و احمدی نژاد اؤز موزدورلارینا گونئیین شانلی بایراغین گؤتورون، دئمز. بئله بیر یالنیشلیق یاپمازلار. چون بایراغین داشیدیغی آغیرلیغین نه اولدوغون بیلیرلر.
هرهانسی بیر رنگ (قیرمیزی، یاشیل یا گؤی) حرکتیمیزین اصیل ماهییتین دئییل، باشقالارینا قویروق اولدوغوموزو یا دا باشقالارینا یئرسیز تپکی گؤسترمه ییمیزی سیمگه له یه جک. حرکتیمیز چوخ حساس (دویارلی) آنلار یاشاماقدادیر. بئله بیر زاماندا تپکیسللیک (واکنشی عمل ائتمک) ، تقلید و عناد ائتمک، (کؤنزلیک) گرچک بیر میللتچی یه یاراشماز.
بیر اؤنملی مساله ده وار، رنگلی انقلابلاردا توپلومو قوتوبلاشدیرماق(قطبی ائتمک) ایسته میرلر. میللی حرکتیمیزین هدفلریندن بیری ایسه ، میللی کیملیییمیزی اولوشتورماقدیر. هوییت مساله سیدیر. هوییت مساله سی ایسه ذاتاً آیریم یاپماغا ، آرا آچماغا (فاصله یاراتماغا) و قوطوبلاشدیرماغا مئیللیدیر(ائییلیملیدیر). بیزی فارس میللتیندن آییران فاکتورلار حرکتین گونده مینده دیر. سیمگه لریمیزده بو قایدانین ایچینده یئرلشمه لیدیرلر. بو رنگلرین تک تک هر بیریسینین ایراندا آنلامی وار. هر بیریسی اؤزل بیر معنا داشیییر و اؤزل بیر قروپو تمثیل ائدیر. بو قروپلارایسه تورک و فارسلاردان و باشقا میللتلردن اولوشان قوروپلاردیلار. هوییت اولاراق بیزی فارسلارلا بیرلشدیرن عامیل (ائتکن) ، بیزی اونلاردان آییران عامیل اولابیلمز و ترسینه. یاشیل رنگ ایسلام رنگی دیر و موسلمانلیغی تمثیل ائدیر ، فارسلار، تورکلر، عربلر، کوردلر و … هامیسینین اورتاق دینی هوییتینی تمثیل ائدن رنگدیر. گؤی بویا (ماوی) تورکچولوک رنگیدیر. اؤزللیکله اویغور تورکلرینین سون حرکتلری ، گؤی بویانی دونیادا تورکچولوک رنگی کیمی تانیتدیردی. آنجاق ایراندا داها چوخ ایستیقلال تیمینی تمثیل ائدیر(خالق آراسیندا). ایستقلال تیمینین طرفدارلاری آراسیندا تورکلر، فارسلار ، گیلکلر و … وار. یعنی گؤی رنگ ، بیرسیرا تورکلرله بیر سیرا فارسلار آراسیندا اورتاق فوتبال سئورلیک هوییتینی تمثیل ائدیر. (البته تیراختور تیمی گوندمه گلندن ایدمان ساحه سینده گؤی رنگین طرفدارلاری آراسیندا تورکلرین سایی آزالیر). قیمیزی رنگ دونیا سوییه سینده کمونیزمین و سولچولوغون سیمگه سیدیر. (البته 1917 –جی ایل انقلابیندان اؤنجه فیرانسا انقلابیندان الهام آلاراق (اسینلنه رک) انقلابچی لیغین سیمگه سی ایدیر). ایرانا گلدیکده ، ایران سولچولارینین دا قیرمیزی رنگ سیمگه سل رنگلریدیر. یعنی بیر سیرا تورکلرله بیر سیرا فارسلار آراسیندا عقیده هوییتی سیمبولودور. یعنی بیزله فارسلاری آییران سیمبول دئییل، ترسینه بیرسیرالاریمیز اوچون اورتاقلیق عامیلی دیر. هابئله ، ایراندا بو رنگ ده گؤی رنگ کیمی ایدمان ساحه سینده داها چوخ آنلام داشیییر. ایللر بویو پرسپولیس تیمینی تمثیل ائدیب بو رنگ. پیروزی(پرسپولیس) تیمینین یانلیلاری آراسیندا ایسه ایراندا یاشایان میللتلرین هامیسیندان اولوب. و ایندی ده ائله دیر. (البته سون زامانلار آزربایجاندا داها چوخ تراختور تیمینی تمثیل ائدیر). ایندی ایران سوییه سینده تراختورو و پیروزینی تمثیل ائدن قیرمیزی رنگ، بیزی فارسلاردان آییران سیمگه اولابیلمز. اوسته لیک 10-جو پرئزیدنت سئچکیلریندن سونرا، یاشیل رنگین قاباغیندا آزربایجان اوچون قیرمیزی رنگ اؤنرنلر، بونودا نظره آلمالیدیرلار کی یاشیل رنگ سئچکیلرده موسوی نی تمثیل ائدیردی سه، قیرمیزی رنگ احمدی نژادی سیمگه له ییردی. بو ایسه ، بیزیم احمدی نژادین یانیندا دورماغیمیزلا باغلی ، فارسلارین یایدیغی تخریباتا زمین یارادا بیلر.(قیرمیزی رنگ بیزیم میللتین مذهبی باخیشلاریندادا اؤزل آنلام داشیییر، حاکمییتین بو عامیلدن ده قوللانماسی گؤزدن قاچمامالیدیر) رنگلی انقلابلارین قوللاندیغی سیمبوللارین معناسی آیدین اولمالیدیر. بئله بوروشوق و نئچه آنلاملی بیر رنگ بیزیم میللی کیملیییمیزی گؤستره بیلمز.
بو رنگلرین اوچوده بیزیم اولکولریمیزی گؤسترن رنگلردیر و میللی بایراغیمیزدا اوچوده یئر آلیبلار. هئچ بیری تکلیکده بیزیم میللی حرکتیمیزی و میللی مفکوره میزی اولدوغو کیمی گؤسترمیر. اوچونونده بیر یئرده اولدوغو و آی اولدوزو قوجاقلامالاری ایله، بیزیم کیملیییمیزی گؤستره بیلرلر. بو سیستئمین بیر بؤلومونو گؤتوروب، سیستمین هامیسینین یئرینه ایرلی سورمک استراتژیک بیر خطادیر. استراتژیک بیر انحراف و جایماقدیر. اونا گؤره کی ماهییتی و کلان هدفلری دییشن بیر حرکتین، استراتژیلری ده دییشه جک. بو مساله استراتژیک یؤنتیمده ان ایلکین اصوللاردان دیر.
یاشیل حرکت و گونئی آزربایجان میللی حرکتی
ایراندا گئدن 10-جو پرئزیدنت سئچکیلری اؤنجه سی و اوندان سونرا ، «موج سبز-یاشیل دالغا» آدلانان ایجتماعی –سیاسی بیر حرکت باشلاییب. سئچکیدن اؤنجه کی اولایلار، اؤزللیکله تئلویزیادا آدایلارین موناظیره لری، سئچکیلره ماراق و اومیدی آرتیرمیشدی. اؤزللیکله ایصلاحاتدان و سئچکیدن اومودسوزلاشان یئنی اورتا طبقه، یئنیدن میدانا گلمیشدیر. بیر سیرالار سئچکیدن سونراکی اومدوغو دییشیملره گؤره، بیر سیرا قوروملارایسه سئچکیدن اؤنجه کی اورتامی قوللانماق اوچون میدانا گیرمیشدیلر. ایللر بویو سئچکیلری بایکوت ائدن میللی حرکتیمیزده ده ، سئچکی مئیدانینا گیرمک بلیرتیلری گؤرونوردو. پرئزیدنت سئچکیلری حرکتین گوندمینه گلمیشدیر. گئنل اولاراق حرکتین سؤیلمینی و موباحیثه لرینی او زامان سئچکی تارتیشمالاری بوروموشدو.
میللی حرکتیمیزین اوغراشدیغی باشقا آلانلار کؤلگه یه دوشموشدو سانکی. گئچمیش ایللرده آنیلان و حرکتین داها آرتیق گوندمینده اولان»آنادیلی گونو» ، «خوجالی سوی فیریمی گونو» و … کیمی سیمبولیک گونلریمیزده سئچکینین یاراتدیغی اورتامین کولگه سینه دوشدو. میللی حرکتیمیزین گئنلینی (کلییتینی) قاپسایان بو اورتام (فضا) ، سئچکی گونونه قدر سوردو. سئچکی دن سونرا ایسه ، مرکزده و فارس شهرلرینین بیر سیراسیندا (اصفهان، شیراز، مشهد، کرمان، رشت، …) یئنی بیر حرکت ، یئنی بیر دالغا اورتایا چیخدی. یئنی بیر اویون ، یئنی بیر ساواش باشلادی. اصلینده سئچکیدن اؤنجه باشلایان بو حرکته ، سئچکی دن سونراکی حادثه لر معنا وئریب ، حرکتین ماهییتینی آیدینلاتدی. یاشیل دالغا بؤلگه میزده و دونیادا باخیشلاریی اؤزونه چکسه ده، ایران دئییلن اؤلکه ده یاشایان باشقا میللتلر بو حرکته قوشولمادی. ایران تاریخینده یئنی لیک ساییلابیله جک ان اؤنملی اولای ایسه، گونئی آزربایجانین بو اولایلاردا سوسماسی ایدی. گونئی آزربایجان، مرکزده گئدن بو اولایلارا تاماشاچی (گؤزلمجی) کیمی یاناشدی. بو یاناشمانین ندن لری و گله جکده آزربایجانین نئجه حرکت ائتمه سی ایله باغلی، حرکتیمیزده چئشیتلی باخیشلار وار. بو باخیشلاری ده یرلمندیرمک و گله جکده بئله اولایلاردا نئجه داوراناجاغیمیزلا باغلی اؤز دوشونجه لریمی ایرلی سورمک ایستردیم.
گئنل اولاراق دئمک اولار کی، میللی حرکتیمیزین و گئنلده آزربایجانین مرکزده گئدن حرکتله باغلی سوسماسی معنالی (آنلاملی) بیر سوسقونلوغودور. بو آنلامین ایکی یؤنو وار : سوسماغین ندن لری و داشیدیغی ساو (پیام-مئساژ). آزربایجانین بو سوسقونلوغونون هم آزربایجان محورلی میللی حرکتیمیزه، هم ده ایران محورلی حرکتلره ساوی واریدیر. سوسقونلوغون ندنلرینی سیرالارساق، هر قوروم اؤز ساوینی گؤتورجک، سانیرام.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی و گئنل اولاراق گونئی آزربایجانین سوسقونلوغو حاقدا ایرلی سورولن ندن لر:
ü گونئی آزربایجان سون یوز ایللده انقلابللار بئشییی اولوب، آنجاق هر انقلابین سونوجوندا یئنی بیر فلاکته دوشمه سی.
ü ایرانین گئنلی اوچون آزادلیق ایسته ین گونئی آزربایجان، فارس شوونیزمینین یاراتدیغی میللتلر زیندانیندا هله اسیر قالماسی و بو دؤنه یالنیز اؤزونو دوشونمه سی.
ü ایندیکی یاشیل حرکتین باشچیلاری و آپاریجی گوجلرینین ده فارس شوونیستی اولمالاری و اؤزللیکله خورداد قیامیندا بونو گؤسترمه لری.
ü یاشیل حرکتین فارس میللتین ایچ ساوشی ساییلماسی و بیزی ایلگیلندیرمه مه سی ،دوشونجه سی(بیر سیرالارینجا)
ü یاشیل حرکته قاتیلماقلا میللی حرکتین بیر اؤنملی سونوج آلماغینا اومودسوزلوک
ü میللی حرکتین گوجلو تشکیلاتلانماماسی
ü بیزیم قاتیلماغیمیزلا فارس حرکتلری ایرانین پارچالانماسیندان قورخوب، اؤز ساواشلارینی دایاندیرمالاری دوشونجه سی(بیر سیرالارنجا)
ü ساواشی گؤزلمک و فارس حاکمییتینین ضعیفلمه سی زامانی ایشه کئچمک دوشونجه سی (بیر سیرالارینجا)
ü آزربایجانین سوسماسی ایله، فارس میللتینه، اونون نخبه لرینه و دونیایا ساو وئرمک ایستمه سی.
ü آزربایجانین فارسلاردان آیری بیر یول ایله ایره لیلمه سی و مرکزدن اوزاقلاشماسی ، مرکز جریانلارینین دالینجا دوشمه مه سی.
ü میللی حرکتین آزربایجاندا یؤنتیجی گوج اولماسی و یاشیل حرکته قاتیلماماسی
ü یاشیل حرکت نوماینده لرینین آزربایجاندا ضعیف اولماسی
ü احمدی نژاد حاکمییتینین باسدیرما و ساپدیرما (سرکوب و انحراف) سیاستلری
ü کیچیک شهرلرده امنییتی تدبیرلرین گوجلو اولماسی و کوتله نین گؤزونون قورخودولماسی
ü خورداد قیامیندا آزربایجانین انرژیسینین بوشالماسی
ü میلی حرکتین موستقیل حرکت ائتمه سی و ساغ سول ساواشیندان اوزاق دورما دوشونجه سی (بیر سیرالارینجا)
بو سوسماق چوخلارین دوشوندوردو، چوخلاری اؤز ساوین آلدی. بو سوسقونلوغا سئویننلر و دؤیوننلر ده (ناراحات اولانلار) اولدو. حرکتیمیز ایچینده ایران و دونیا گوجلری آراسیندا بو سکوتون قیریلماسی و یا سورمه سی ایله باغلی پیلان جیزانلاردا اولدو. هله لیک میللی حرکت و آزربایجان میللتی یاشیل حرکتله باغلی سوسماغا سورمکده دیر. آنجاق بو سوسماغین هاچاناجان سوره جه یی حاقدا کسین بیر اؤن گؤرو دئمک اولماز. میللی حرکتیمیز ایچینده ده بو سوسماغی ده یرلندیرنلرده اولدو. بیر سیرالاری بو سوسماغین چوخ معنالی اولدوغونو وورغولاییب و حرکتین قازانجینی بو سوسماغین سورمه سینده و میللی ایستکلریمیز اوزره دیرنمه سینده گؤرورلر. بو باخیشا گؤره اؤنجه فارس شوونیست لری و یاشیل حرکت نماینده لری بیزی و بیزیم حاقلاریمیزی تانیمالیدیرلار. بیزی بیر میللت اولاراق قبول ائتمه لی و شوونیستی باخیشلاریندان آچیقجا داشینمالیدیرلار، بیزیم میللتیمیزه اولان ظولمه اعتراف ائتمه لیدیرلر و … سونرا اونلار حاقدا قرار وئرمک اولار. میللی حرکت تام موستقیل حرکت ائتمه لیدیر و ساغ سول ساواشینا کئچمه مه لیدیر.
ایکینجی باخیشا گؤره حرکت میداندا اولمالیدیر. یوخسا اویونون سونوندا میللی حرکته هئچ نه چاتمایاجاق. بو باخیش ایچینده موختلیف ندنلری ایرلی سوروب، چئشیتلی فورمادا قاتیلماغی اؤنرنلر وار. گئنل اولاراق قاتیلماغی اؤنرنلر ایچینده بیر سیرالاری ایلک گوندن یاشیل حرکتی دئموکراسی حرکتی آدلاندیریب و ایرانین دئموکراتیکلشمه سینی بیزیم چیخیس یولوموز کیمی گؤسته ریرلر. دئموکراسی بیزیم سورونلاریمیزی چؤزه جک و یا چؤزولمه یه شراییط یاراداجاق دئیه، یاشیل حرکته قاتیلمالی ییق،دئییرلر. قاتیلمانی موازی حرکت بیچیمینده ده ایرلی سورنلرده وار بو باخیش ایچینده. «بیز بو حرکته قوشولوب اؤز شعارلاریمیزی وئرمه لی ییک» حاکمییتین اؤز سیمبولیک گونلرینده فارسلار تهراندا اعتراض ائدیرسه بیزده بورادا حرکته کئچمه لی ییک، اؤزوموزون ایستکلریمیزی دیله گتیرمه لییییک، حاکمییت قووه لرینین تهرانا یؤنلدییی اؤز قووه لرینین میداندا اولدوغو زامان بیزیم میدانا چیخماغیمیزا ان اویغون زاماندیر، آرتیق سوسماق منفعل لیکدیر و … دئییرلر.
بونلار هر ایکی باخیشین اؤزتجه گؤستریمی دیر. بو باخیشلارین ایکیسینی ده میللتچیلر آراسیندا ساوونانلار وار. آزربایجان محورلی تانینمیش یولداشلاریمیزی گؤرمک اولار هر ایکی باخیشدا. ترسینه ایران محورلی اینسانلاری دا گؤرمک اولار بو باخیشلاری ایرلی سورنلر آراسیندا. اونلار ایران محور اولسالاردا، اؤز اصیل آماجلارین گیزلدیب، آزربایجان آدینا بیزی بو باخیشلارین بیری ایچینده یئرلشدیرمک ایسته ییرلر. اونلار اؤز هدفلری اوغروندا، بو باخیشلارین بیرینی توتماغا ، میللی حرکتی تحریک ائدیرلر. جمهوری اسلامی و احمدی نژاد حاکمییتینی قورتارماق ایسته ین ایران محورلر ، سول باخیشلی ایران محور اینسانلار ، ایران محورلی وآنا دیلیمیزی سئونلر، اوسته لیک خارجی اؤلکه لرین اویونجاقلارینی دا بو باخیشلاری سورنلرآراسیندا گؤرمک اولار. اونا گؤره ده بو باخیشلاری دیه رلندیرمک ایسته ییریکسه ، یالنیز میللی قازانجیمیز و ایچ- دیش چئوره میزین قوشوللاری اساسیندا اولمالیدیر. بو اساسدا بو باخیشلارین دیه ری، اونلاری ایرلی سورنلرین کیم اولدوغونا گؤره دئییل. هم باخیشلاری ساوونانلالرین ایچینده ایران و آزربایجان محورلی اینسانلار وار، همده ایرلی سورولن هر ایکی باخیشدا بللی گرچکلر و گرچک دیشی (غیرواقعی) عنصرلار گؤرونور. هابئله هر ایکی باخیشدا ایستیعمار پسیخولوژیاسی دئدییمیز اؤزللیکلرین ائتکی لرینی گؤرمک اولار.
میللی حرکتیمیزین یاشیل حرکتله باغلی توتومو (موناسیبتی) و گرچکلر –سونوج اولاراق:
Ø یاشیل حرکتله باغلی، آزربایجان میللتی و میللی حرکتیمیز سوسموشدور. بو سوسماق هر کسه بیر ساو وئردی. بیزده اؤز ساویمیزی آلمالیییق: سیستم اولاراق قرارسیزلیق. استعمار وورموش بیر میللتین و اونون ضعیف میللی حرکتینین ، بؤیوک شوکلار قاباغیندا ایستیصالی (کیریک قالماسی) دوغال اؤزللیکدیر. بو اؤزللییی سیستم اولاراق گوجلندیییمیز زامان آرادان قالدیرا بیله ریک.
Ø میللی حرکتیمیزین آزربایجان میللتینین سوسماسیندا اؤنملی رولو اولموشدور. آنجاق میللتین بو سوسماغینا همیشه لیک اومودلو اولماق اولماز. میللتین گله جک حرکتینی پاسیولر یوخ ، فعال قووه لر تعیین ائدجک.
Ø یاشیل حرکت حاکیم فارس میللتینین تاریخی و ضروری احتیاجلاریندان دوغان بیر حرکتدیر. حاکم فارس میللتینین عاجیل ایسته یینی ، محکوم میللتیمیزین عاجیل ایسته یی کیمی ده یرلندیرمک، ایستیعمارین تؤرتدییی روانی- سیاسی باغلیلیغی گؤستریر.
Ø یاشیل حرکت ماهییت اعتیباری ایله گونئی آزربایجان میللی حرکتیندن فرقلی بیر حرکتدیر. بو حرکتین هدفلری و عاجیل ایستکلری ایله بیزیم هدفلریمیز و عاجیل ایستکلریمیز فرقلیدیر. یاشیل حرکت، ایراندا اولان حاکیم هیأتی (قورولو) دییشمک ایسته ییر و یئرینه ایلیملی بیر ایران جمهورییتی قورماق ایسته ییر(البته لیدئرلری هله ایران ایسلام جمهورییتینی ساوونورلار). گونئی آزربایجان میللی حرکتی ایسه، اسارتدن قورتارماق و اؤز حاکمییتینی قورماق ایسته ییر. میللی حرکتیمیزی یاشیل حرکتین ایچینده گؤرمک و دئموکراسی حرکتی آدلاندیرماق، اوزو بزکلی بیر توزاقدیر. بیز بو گونون اوستون سؤیلمی اولان دئموکراسینی چئینه ینلرین آلدادیجی شعارلاری ایله اؤز ماهییتیمیزی گؤز آردی ائتمه مه لیییک. حرکتیمیزی دئموکراسی آدینا بیرباشا یاشیل حرکته قوشماق ، میللی حرکتیمیزین ماهییتیندن داشینماسی دئمکدیر. دئموکراسی هر دردیمیزین درمانیدیر دئینلر ، دئموکراتیک ده یرلریمیزی قوللانماق ایسته ییرلر. اونلار بیزیم گئجیکمیش حرکتیمیزی یئنه ده گئجیکدیرمک ایسته ییرلر.
Ø فارسلارین حرکته کئچدییی گونلرده ، بیزده حرکته کئچیب اؤز شوعاریمیزی وئرمه ییمیز گله جکده بیر تاکتیکیمیز اولابیلر. آنجاق یالنیز سوسقونلوقدان چیخالیم دئیه، پیش شرطلرینی (اؤن قوشوللارینی) حاضیرلامادان بو تاکتیکی قوللانماق ، انرژیمیزین بوشونا توکه تیلمه سیدیر. حرکتین بو گونکو پتانسیلینی نظرده آلمادان ، بئله بیر تاکتیکی اویونلارا کئچمک ریسک یؤنتیمینه اویمایان بیر آددیم دیر. قارشیمیزداکی بوروشوق اویوندا، یالنیز های کوی سالماق و مئیداندا اولماق نتیجه نی ساغلایانماز. یئرسیز تقلید، دالغالارا حئیرانلیق و تپکیسللییی آندیران بو حرکتلر ، یالنیز گوجلو اویونجولارین قازانجیلا بیتر. سیستملشمه میش مرکزلشمه میش بیر حرکتی، گوجلو اویونجولارین مئیدانینا آتماق، اویونجولوقدان داها چوخ اویونجاقلیغا گتیریب چیخارار. » فارسلار فیلان حرکتی ائتدیلر بیزده ائدک» دوشونجه سی تپکی سللیکدیر. یارادیجیلیق دئییل. فرسایشی (آشیندیریجی) بیر اویوندا تپکی سل داورانان اویونجو آردی آردینا قوز (امتیاز) وئرمه لی اولور.
Ø «یاشیل حرکت فارسلارین ایچ ساواشیدیر و بیزی ایلگیلندیرمز» دئمکله موستقیل اولماغیمیزی گؤسترمک، موبارزه مئیدانیمیزداکی گرچکلردن قاچماقدیر. «گرچکدن قاچیش» ایله گرچک موبارزه نی سورمک اولماز. خیالدا یاشادیغیمیز اولکه ده فارسلارلا تورکلر آراسیندا چین دوواری چکمک اولار، آنجاق گرچک مئیداندا قارشیمیزداکی حریفلری گؤرمه مک اولماز. «فارس حرکتلری اؤزللیکله یاشیل حرکت اؤنجه بیزی بیر میللت کیمی قبول ائتسین، سونرا بو حاقدا قرار وئرک» سؤزو ، اؤزو بیر تورلو فارسلارا آشاغیدان باخماغی گؤستریر. بو سؤز بیزیم ضعیف اولدوغوموزو اؤزونده گیزله دیر. بیز گوجلو بیر اویونجویوقسا ، بیزی اؤنجه قبول ائدین دئمه یه گرک یوخدور. اونلار اونسوزدا قبول ائدجکلر.
Ø فارسلار و باشقا میللتلرله موازی اولاراق احمدی نژاد-خامنه ای حاکمییتینه قارشی بؤیوک و ائنلی بیر یولدا هجوما کئچمک، یئنه ده حرکتیمیزین عاجیل ایسته یینین نه اولدوغونو دالغالارین جاذبه سی ایله اونوتماقدیر. بیزیم دردیمیز یالنیز احمدی نژاد حاکمییتی دئییل. بیز اؤز میللتیمیز، حاکیم میللت و اونون حاکمییتی ایله اوغراشماقداییق. ان اؤنملیسی ایسه اؤز میللتیمیزدیر. اؤز میللتیمیز و میللی گوجوموز فورمالاشمایینجا و اؤز حاکمییتینی ایستمه یینحه، حاکیم میللتین حاکمییتینی ییخماق اولماز. میللی حرکتیمیز بیر گرچک اویونجو سوییه سینده اولمازسا ، موازی حرکت آدینا مئیدانا گیریب کؤلگه یه دوشه ریک.
Ø بیز فارس –ایران ایستیعماریندا اینیلده ین بیر میللتیک. بو اسارتدن میللت اولارا ق قورتارماق اوچون، قارشیمیزدا دوران قووه دن گوجلو اولمالییییق. حرکتیمیز میللی- سیاسی حرکتدیر. سیاسی حرکتده گوجلولر اودور. بو یازیدا بیزی گوجلندیرن عونصورلار حاقدا، فیکیرلریمی اورتایا قویدوم. بو عونصورلارا دایاناراق ، حرکتیمیزی اوداقلی (متمرکز) بیر سیستومه چئویرمک ان کسه چیخیش یولوموزدور. اوداقلانمیش، سیستئملشمیش، مرکزلشمیش و گوجلو بیر حرکته چئوریلیرسک، یوخاریداکی سئچنکلرین چوخوندان یارارلانماق اولار، یوخسا هامیسیندان حاکیم میللت قازانجلی چیخاجاق.
قایناق:
1-بشیریه،حسین،دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران-دوره جمهوری اسلامی،نشر نگاه معاصر،1382
2-گی روشه، تغییرات اجتماعی،ترجمه دکتر منصور وثوقی،نشر نی،1385
3-جلايي‌پور، حميدرضا، جامعه‌شناسي جنبش‌هاي اجتماعي، طرح نو، 1381
4-سهراب رزاقی ، جنبش های اجتماعی در ایران: از ایده تا عمل، اخبارروز (اینترنت)
5-کاوه مظفري، مروري بر نظريه هاي جنبش هاي اجتماعي، مدرسه فمينيستي،1387
.6- وفايي، حسن ، «انقلاب مخملي؛ تجربه هاي شكست خورده و شيوه هاي مقابله»، پژوهشكده مطالعات راهبردي، 1387
7-. يزدان فام، محمود، «انقلاب مخملي؛ بسترهاي داخلي و تمايلات خارجي»، پژوهشكده مطالعات راهبردي، 1387
8-سعید مدنی،درباره جنبشهای اجتماعی جدید، سایتهای اینترنتی مربوط به جنبس سبز،1388
1- Prof. Karl-Dieter Opp, Social Movements and Political Protest, University of Leipzig / University of Washington (Seattle), Spring 2006
2-SEFA ŞIMŞEK, New Social Movements in Turkey Since 1980, Turkish Studies, Vol. 5, No. 2, Summer 2004
3-Hooshang amirahmadi,The theory of ethnic collectiv movements and its application to iran, ethnic and racial studies, vol 10,num 4, 1987 (internet)
4-Bahram Rajaee -Deciphering Iran: The Political Evolution of the Islamic Republic and U.S. Foreign Policy After September 11, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 24:1 (2004)
5- Barry Rubin, Regime Change in Iran, Middle East Review of International Affairs, Vol. 7, No. 2 (June, 2003)
نوشته شده در 88/10/19 توسط آزربایجان دموکراسی اوجاغی
About
Azərbaycan Demokrasi Ocağı milli haqlarımızı savunaraq, hərəkətimizin teorik alt yapısını gücləndirərək demokratikləşmə sürəcində olumlu qatqı sağlamağa çalışır.
کانون دمکراسی آزربایجان در راستای ترویج فرهنگ گفتگو و تلاش در جهت بالا بردن وجه دمکراتیک در گفتمان حرکت ملی و دفاع از حقوق ملی ترکان آزربایجان و سایر مناطق ترک نشین ایران فعالیت می نماید.
کانون دمکراسی آزربایجان در فیس بوک
BBC- استقرار تسلیحات هسته‌ای روسیه در بلاروس؛ ناتو: محکوم می‌کنیم اما سیاست‌مان را تغییر نمیدهیمناتو «سخن‌پراکنی‌های خطرناک» و «غیر مسئولانه» روسیه را پس از تصمیم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای استقرار تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی در بلاروس محکوم کرد. ناتو گفت وضعیت را «از نزدیک زیر نظر دارد» اما نشانه‌ای در دست نیست که روسیه در صدد تعییر موضع هسته‌ایش باشد از این رو ناتو هم فعلا تغییری در استراتژی هسته‌ایش را ضروری نمی‌بیند. […]
- جهان خودرو؛ تولید یک شاسی‌بلند آمریکایی با فن‌آوری آلمانیاین هفته در جهان خودرو: اولین شاسی‌بلند الکتریکی فورد ویژه بازار اروپا، توقف تولید یکی از مشهورترین ماشین‌های آمریکایی، رونمایی از یک شاسی‌بلند جدید توسط کیا و اعتراض خودروسازان و برخی کشورهای اروپایی به قوانین کاهش آلودگی هوا. […]
- تنش ایران و آمریکا در سوریه؛ تهران حمله آمریکا را محکوم کرد؛ دمشق: به «اشغال» آمریکا پایان میدهیموزارت خارجه سوریه یکشنبه حملات آمریکا در خاک این کشور را محکوم کرد و گفت واشنگتن در مورد آنچه هدف قرار گرفته بود، دروغ می‌گوید. اکنون سوریه اعلام کرد که دولت این کشور خود را متعهد می‌داند که به «اشغال» خاکش به دست آمریکا پایان دهد. همزمان ایران حملات هوایی آمریکا در شب گذشته را محکوم کرد. گفته میشود در این حملات ۱۹ نفر از نیروهای مورد حمایت ایران کشته شدند. […]
- رادیو فارسی بی‌بی‌سی تعطیل شدبا آخرین برنامه چشم‌انداز بامدادی، پس از نزدیک به ۸۳ سال پخش برنامه‌های رادیو فارسی بی‌بی‌سی متوقف شد. در روز ۷ دی ماه سال ۱۳۱۹ شمسی (۲۸ دسامبر ۱۹۴۰ میلادی) بخش فارسی رادیو بی‌بی‌سی رسما آغاز به کار کرد و یکشنبه ششم فروردین (۲۶ مارس ۲۰۲۳ میلادی) به کار خود پایان داد. […]
- سردرگمی در مورد ساعت رسمی لبنان؛ دولت جلو کشیدن ساعت را برای «یک ساعت زودتر افطار کردن» به تعویق انداختبه دنبال اختلاف بین مقام‌های مذهبی و سیاسی لبنان در مورد این که چه زمانی ساعت رسمی کشور یک ساعت جلو کشیده شود، مردم این کشور احتمالا دو زمان متفاوت را تجربه خواهند کرد.
- استقرار تسلیحات هسته‌ای روسیه در بلاروس؛ ناتو: محکوم می‌کنیم اما سیاست‌مان را تغییر نمی‌دهیم
- جان آزربایجان تلویزیونو
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- ایواز طاها
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- GÜNAZ – گوناز
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- زمانه
- پناهجویان در بلژیک: در محاصره پلیس، آواره خیابانهابه گزارش رسانه‌های بلژیک، دولت این کشور در طول سال ۲۰۲۲ بیش از هشت هزار بار از سوی دادگاه فدارال و بیش از هزار بار از سوی دادگاه اروپایی حقوق بشر، به دلیل نقض حقوق پناهجویان محکوم شده است.
- جمعی از معلمان سقز و زیویه در اداره آموزش پرورش سقز نسبت به تداوم بازداشت سلیمان عبدی، معلم بازداشتی اعتراض کردندبنا بر گزارش منتشر شده از سوی شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی معلمان، روز یکشنبه ششم فرودین‌ماه ۱۴۰۱، جمعی از معلمان سقز و زیویه در پیگیری وضعیت سلیمان عبدی، معلم بازداشتی با حضور در اداره آموزش و پرورش این شهر و در دست گرفتن تصاویری از این معلم دست به تجمع اعتراضی زدند. انجمن صنفی معلمان کردستان، در حمایت از همکار بازداشتی خود اعلام کرده است: «این انجمن بار دیگ […]
- عضو کمیسیون فرهنگی مجلس اعلام کرد لایحه‌ای برای وضع مجازات‌های سنگین علیه زنان «بی‌حجاب» اعم از جریمه مالی تا ۳ میلیارد تومان، ابطال گواهینامه و پاسپورت و قطع دسترسی به اینترنت، در مجلس طرح خواهد شدحسین جلالی، از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و نماینده رفسنجان و انار روز یکشنبه در یک نشست خبری در شهرستان انار از طرح لایحه جدید برای وضع مجازات‌های سنگین علیه زنان معترض به حجاب اجباری خبر داد. به گفته او این لایحه طی ۳۰۰ جلسه با شورای انقلاب فرهنگی و شورای امنیت ملی «نهایی شده است» و به تأیید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و مقام‌های قوه قضائی […]
- تهدید و فشار بر خانواده‌های جان‌باختگان خیزش «ژن، ژیان ئازادی» در مهاباد از سوی اداره اطلاعات این شهرآژانس خبری کُردپا گزارش کرده که اداره اطلاعات مهاباد خانواده کشته‌شدگان خیزش سراسری «زن، زندگی، آزادی» را از طریق تماس تلفنی تهدید به بازداشت و مسدود کردن حساب‌های شخصی آنها در فضای مجازی کرده است. مهاباد در جریان خیزش انقلابی «ژن، ژیان، ئازادی» یکی از کانون‌های مهم اعتراضات مردمی در ایران بود که علیرغم سرکوب وسیع از سوی نیروهای سرکوبگر تا هفته‌ها ادامه یا […]
- پناهجویان در بلژیک: در محاصره پلیس، آواره خیابان‌ها
- دوشرگه
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- BTN بیزیم تبریز
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
فیس بوک ادمین
کانون دمکراسی آزربايجان 