یاشیل حرکتین گلیشیم سوره جی و گونئی آزربایجان – تالاس آوشار
آزربایجان میللی حرکتی قیسا بیر زامان دیلیمی ایچریسینده اینانیلماسی گوج ایشلره ایمضاسینی آتمیشدیر و یاواش یاواش آزربایجاندا تعیین ائدیجی بیر فاکتور حالینه گلمه کده دیر. آنجاق اؤلچوسوز بیر داورانیش میللی حرکتین گلیشیم آهنگینی پوزابیلر
تاریخسل اولاراق چوخ کریتیک بیر دؤنم ایچینده ییک. بؤلگه ده حیزلی گلیشمه لر بیر بیرینی ائتکیله یرک دوام ائتمکدهدیر، عرب دونیاسیندا دیکتاتور رئژیملر آرد آردا دئوریلیر و بو دا توتالیتار حاکیمیتلرین پئنجه سینده یاشایان باشقا میللتلره انرژی، هیجان و اومود وئرمکده دیر. بو اولایلار، یاخلاشیق 20 آی اؤنجه اعتراض حرکتلرینه تانیق اولان ایراندا دا اؤز اولوم‌لو ائتکی‌سینی بوراخماقدا‌دیر. اولایلارین گئدیشاتی ایرانین دا ائر یا دا گئج داها بؤیوک اولایلارا گئبه اولاجاغی‌نین خبرچی‌سی‌دیر.
ایراندا دا یاشیل حرکت آدی آلتیندا اورتایا چیخان حرکت توتالیتار رئژیمه قارشی اولسا دا کئچن سوره ده گؤستردی کی عرب دونیاسیندا باش وئرن اولای‌لاردان فرق‌لی‌لیک عرض ائتمکدهدیر و ایرانا اؤزگو بیر تابلو ایله قارشیمیزا چیخماقدادیر. 1977 دئوریمیدن همن سونرا ایران ایسلام حاکیمیتینین ایچینده اولوشان ایکی تیره‌لیک 10 اونجو جومهور باشقانی سئچیملریله ان اوست سویه یه اولاشدی. بو سئچکیلر ایسلام رئژیمینده اوناریلماسی گوج بیر چاتلاغین اولوشماسینا ندن اولموشدور. آنایاسا قورویوجولار کونسئیی‌نین انگلینی آشابیلن رئفورمجو قانادین آدای‌لاری اسکی باشباخان موسوی و اسکی مجلیس باشقانی کروبی، موحافیظه کارلارین آدایی دؤنمین جومهور باشقانی احمدی نژاد و اسکی دئوریرم موحافیظلری باشچی سی رضایی ایله سئچیم یاریشینا گیردیلر. بو سورجده بو اولکه ده بیر ایلک یاشاندی و آدای‌لار جان‌لی تلویزیون پروگرام‌لاریندا قوزلارینی پایلاشدی. دارتیشمالار گئنلده چوخ سرت کئچدی. آما ایکی اساس آدای یعنی موسوی ایله احمدی نژاد آراسیندا کئچن دارتیشمالار ایپلری قوپاردی.
اؤزللیکله احمدی نژادین، سون اوتوز ایل ایچریسینده ایران رئژیمی‌نین ان گوجلو آکتورلاریندان اولان هاشیمی رفسنجانینی هدف آلماسی اورتامی یاخشیجا گئردی، بئله کی رفسنجانی دینی لیدئر خامینه ای یه بیر مکتوب یازا‌راق فیرتینا قوپاجاغیندان خبر وئردی. بو گرگین اورتامدا گرچکلشن سئچیمین سونوجو صبرلری داشیردی. گوزلنتیلرین ترسینه بؤیوک بیر اوی فرقیله صاندیق‌دان احمدی نژاد چیخدی، بو دا موسوی و کروبی‌نین کسکین اعتراضلارینا ندن اولدو. موسوی‌نین سئچیملر اثناسیندا سیموول اولاراق سئچدیغی یاشیل رنگ آرتیق بیر اعتراضی حرکتین آدینا چئوریله جکدی و ایسلام جومهوریتین 30 ایل تبلیغ ائتدییی رنک کابوسونا و قورخولو رویاسینا دونوشجکدی.
ایصلاحاتچی‌لار باشدا موسوی و کروبی اولاراق ساختاکارلیق قاریشدیغی گرکجه سی ایله سئچیم سونوجلارینی تانیمییا‌جاق‌لارینی آچیقلادی و سئچمنلرینی اویلارانا صاحب چیخماق ایچین میدانلارا چاغیردی. تهراندا و بیر نئچه فارس شهرینده یاپیلان میتینگلر رژیمین سرت تاوریلا قارشیلاندی و حکومتین تپکی سی بیر چوخ انسانین اؤلومونه و یارالانماسینا یول آچدی. مینلرجه انسان اؤزللیکله اونده گلن ایصلاحاتچی‌لار یاخالانیب حبسه آتیلا‌راق ایشکنجلره معروض قالدی. اولایلارین دوروق نوقطه سی 2009 عاشوراسیندا باش وئردی و موخالیفلرین تاویر و سلوگان‌لاری سرتلشرک حاکیمیتی هدف آلدی، صبری توکنن رئژیم آجیما‌سیزجا اولایلارا موداخیله ائتدی و تهران کوچه لری شیدت‌لی چاتیشما‌لارا صحنه اولدو. رئژیم یانلیلاری سینیرسیز شیدت قوللاناراق اعتراضچی‌لاری قورخوتمایا و سیندیرمه یه چالیشدی. قان‌لی بیتن عاشورا اولایلاریندان سونرا یاشیل حرکت میدان گؤستریلرینه سون وئرمک زوروندا قالدی و اولایلار موقتی اولاراق یاتیشدی.
بو آرادا حرکت لیدرلری بیر نئچه گؤستری چاغیری‌سینی دولتین ایزنی اولمادیغینی سبب گؤستررک ایبطال ائتدی. رئژیم بو حرکتی ائتکیسیزلشدیرمک ایچین بؤیوک حمله لر یاپدی و الینده کی بوتون اولاناقلاری قوللاناراق اعتراضلاری کنترل آلتینا آلدیغینی آشیلامایا چالیشدی. اما دولت مصلحتلرینی گؤز اؤنونده بولوندوراراق (اؤز سوزلری ایله) فیتنه باشی آدلاندیردیقلاری موسوی و کروبیه توخونمادی. رژیم، گئنیش تبلیغات آپاراراق یاشیل حرکتین بیتدییینی و آرتیق بیر تهدید اولمادیغینی توپلوما ائمپوزه ائتمیه چالیشسا دا موسوی و کروبی حرکتی جان‌لی توتماق ایچین هر بهانه ایله توپلوما مئساژ گؤندئرمه یی سوردوردو و بو حرکتین بیتمه دییینی، ترسینه بؤیودویونو ایدعا ائتدی. عرب دونیاسین‌داکی چالخانتیلار یاشیل حرکتین اوزونو یئنیدن گؤسترمه سینه و بیتمدییینی دویورماسی ایچین زمین اولوشدوردو.
لیدئرلر حرکته یئنی بیر نفس آلدیرماق و حاکمیته گؤز داغی وئرمک آماجی ایله اورتادوغو و افریقانین قوزئیینده باش وئرن اولایلاری بهانه ائدرک بهمن آیینین 25 اینجی گونونو عرب دونیاسین‌داکی آیاقلانما‌لارا دستک گونو اولاراق اعلان ائتدیلر. موسوی و کروبی دئولته موراجیعت ائدرک بیر میتینگ کئچیریلمه سینی طلب ائتدیلر، رد جوابی چوخ گئجیکمه سه ده گؤستری یاپیلاجاغینی دویوردولار. یاشیل سئمپاتیزان‌لاری اوزون بیر سوردن سونرا تهران کوچه لرینده یئنیدن سرت سلوگانلارلا بوی گؤستردیلر و یاشیل حرکت گئرچیینی بیر داها هر کسه خاتیرلاتمیش اولدولار. رئژیمین، اولان بیتنلری کوچومسه سه ده گرگینلیک و گوونسیزلیک پسیکولوژیسی ایچینده اولدوغو اینکار ائدیلمزدیر. بو اولایلارا تئپکی، موسوی و کروبینی ائشلری ایله بیرلیکده حبش ائتمک اولدو و بئله لیکله اولایلار کیریتیک بیر آشامایا گئچمیش اولدو.
اولایلارین گئدیشاتینا باخیلدیغیندا بو گون اصلاحات یانلیلاری اولاراق صحنه دن سیلینمک ایسته نن کسیم رئژیمین اومورقاسینی اولوشدوران قانادی‌دیر. دئوریمین تپه سینده اولان‌لاردان و خمینی‌نین گووندیکلریندن بوگون یالنیز خامینه ای قارشی جیبهه ده دیر. رفسنجانی، موسوی، خاتمی، کروبی و خمینی‌نین تورونلاری اؤزللیکله حسن خمینی اصلاحات جیبهه سیندن یانا‌دیرلار.
بو دا رئژیمین گؤودسینده ایصلاحاتچی‌لارین نه دنلی گوجلو اولدوق‌لاری‌نین بیر ایشارتی‌دیر. آیریجا ساییلاری میلیون‌لارا واران ناراضی کیتله بو حرکتین تابانینی اولوشدورور. بو اوزدن حرکتین بیتمه سینی گوزلمک یالنیش بیر آنلاییشدیر، آنجاق بو حرکت اؤز ایچینده چوخ چئلیشکیلری باریندیرماقدا، بو دا حرکتین سونوج آلماسینی انگلله مکده دیر. حرکتین لیدئر کادروسو ایسلام جومهوریتینه صادق‌دیر و سیستیمین دییشمه سیندن یانا تاویر قویمور. موسوی‌نین گؤستریلرده آتیلان ترس سلوگان‌لارا قارشی «جومهوری ایسلامی، نه بیر کلمه آز، نه بیر کلمه چوخ» وورغوسو دا بونو گؤسترمکده دیر. 
دولاییسیلا یاشیل حرکت لیدئر کادروسونون اولایلارین کنترل‌دان چیخماسین‌دان یانا اولمادیق‌لاری بیر گئرچکدیر. ایسلامی حاکیمیت اونلارین قیرمیزی چیزگی‌سی‌دیر و قولای‌لیقلا بوندان تعویض وئرمیجکلری آشیکاردیر. سادجه موحافیظه کارلارین آشیری باسقی‌سی و باریشماز توتومو اولایلارین یاتیشماسینا ایزین وئرمیر. حاکیمیتین یاشیل ایشیق یاخماسی ایله بو طیفین بؤیوک چوغون‌لوغو آنلاشمایا و سورون‌لارین ماسادا چؤزولمسینه سیجاق باخیرلار و بونو بیر سیرا چوخ دا آغیر اولمایان قوشول‌لار آلتیندا یاپمایا حاضیردی‌لار.
یاشیل حرکت لیدئر کادروسونون ترسینه گؤوده سینین سورونو رئژیمین بوتونویله دیر و بونو دا چوخ آچیق بیر شکیلده گؤستریلرده اورتایا قویموش‌لاردیر.
گؤستریلر » اویوم هانی» سلوگانی ایله باشلاسا دا، «اؤلوم اولسون دیکتاتورا» و «جومهوری ایرانی» سلوگانلاریلا یئر دییشدیرمیشدیر. بو اولایلارین دیگر بیر بویوتو دا فارس میللیتچیلیی ایله ایلگی‌لی‌دیر. پهلوی لرجه تملی آتیلان و فارس میللتی آراسیندا کؤک سالان فارس میللیتچیلییی و آریانیزم ذهنیتی، ایسلام جومهوریتی نی عربلرین ایرانداکی حاکیمئتی‌نین دوامی اولاراق گؤرمکده‌دیر. باخمییا‌راق کی ایسلام رئژیمی پهلوی لرین میراثینی مذهبی دؤن گیدیررک دئوام ائتدیرمکده دیر و فارس میللتینین لهینه ایراندا یاشییان دیگر میللتلری بوتون ایلکین حاقلاریندان محروم بوراخمیشدیر، آما بو بئله فارس میللیتچیلییینی ایقنا و خوشنود ائتمه مکده دیر. باش وئرن گؤستریلرده دموکراتیک و اینسان حاقلاری ایله ایلگیلی طلبلردن چوخ ایران‌لی‌لیق دولاییسییلا فارسچی‌لیق اؤن پیلانا چیخمیشدیر. بئله کی بعضی کسیملر بو حادیثه نی فارس میللیتچیلییی‌نین دیریلیشی (رستاخیزی) اولاراق نیتلندیرمکده دیرلر.
فارس میللیتچیلییی نین یوکسلیشی ایله، حاکیمیت بو پتانسیلی اؤز لهینه چئویرسین دییه سون زامان‌لاردا «مکتب ایران» سؤیله مینی اؤن پیلانا چئکمه یی و بو یوللا اؤزونه مشروعیت قازانمایی هدفلمیشدیر.
یاشیل حرکتین دیگر بیر چیخمازی ایران سیاسی سینیرلاری ایچریسینده یاشییان ائتنیکلرین اؤزللیکله آزربایجان تورکلرینین توتومو ایله ایلیشکی‌لی‌دیر. یاشیل حرکت، ایران نوفوسونون چوخون‌لوغونو اولوشدوران فارس اولمایان میللتلره یؤنه‌لیک بلیرسیز بیر توتوم سرگیلمیشدیر و میللتلرین حاقلاری قونوسوندا ایقنا ائدیجی بیر آچیقلاما یاپمامیشدیر.
جومهور باشقان‌لیغی سئچکیلری آزربایجاندا اؤزللیکله آزربایجان میللی حرکتینده ده حرکتلنملری برابرینده گئتیرمیش‌دی. آدایلارین صلاحیتی اونایلانما‌دان اؤنجه اسکی میللت وکیلی اکبر اعلمی آدای اولدوغونو آچیقلایا‌راق، میللی حرکت ایچریسینده بیر دارتیشمانی تئتیکلمیش‌دی. اعلمی سون ایللرده اؤزللیکه خورداد آیاقلانماسین‌دان سونرا میللی حرکت ایچریسینده مقبولیت قازانیمش بیر فیگورا دؤنوشموشدور. خورداد اولایلاری ایله ایلگیلی مجلیسده چیخیشی و شهریارین او معروف شعرینی اوخوماسی چوخ‌لارینی هیجانلاندیرمیش و اعلمینی جدی شکیلده حیمایت ائتمه یه و اونون اطرافیندا توپلانمایا سوق ائتمیشدی. آنجاق اعلمی‌نین صلاحیتی رد اولدوق‌دان سونرا ایصلاحاتچی‌لارین آزربایجان‌لی اولان آدایی موسوی سئچه نه یی اوزرینده دورولموش، اونون آزربایجان‌لی اولماسی آزربایجاندا سئچیملری ایصلاحاتچی‌لارین لهینه چئویرجه یی گؤروشو آغیرلیق قازانمیش‌دی. اما موسوی‌نین سئچیم پروپاگانداسی سورسینده آکتیو رول آلان اسکی جومهور باشقانی خاتمی‌نین ده حاضر بولوندوغو، آزربایجانلیلاری آشاغیلایان ویدیو گؤرونتوسو و موسوی‌نین میللییتچی بیر کسیمین «آزربایجانین ایستکلری» آدی آلتیندا طلبلرینه یانیت وئرممه سی میللی حرکتین ایچریسینده موسویه قارشی اولوم‌سوز تئپکیلره ندن اولماسینا باخمییا‌راق یئنه ده موسوی آزربایجان‌لی‌لارین بیرینجی ترجیحی اولاراق گؤزوکوردو. اؤزللیکله موسوی‌نین آزربایجان‌داکی میتینگلرینده تورکجه دانیشماسی و بعضی وعدلر وئرمه سی سئچمنلرین دقتینی جلب ائده بیلمیشدی.
آزربایجان سون 100 ایلده ایران سیاسی تاریخینده اؤز آغیرلیغی و بلیرلییجی رولو ایله اون قازانمیشدیر. بو اوزدن سئچیم سونراسی تهراندا باش وئرن اولایلار گؤزلری آزربایجانا و اؤزللیکله تبریزه چئویردی و آزربایجانین توتومونون نه اولاجاغی هر کسین ماراقینی چکمکده ایدی. اما بو کز آزربایجان‌لی‌لاردان اومود ائدیلن و بیر چوخ‌لاری‌نین گوزله دییی تپکی گلمدی. آزربایجان میللیتی بو اولایلار قارشیسیندا تمکینلی داورانمایی و بو توققوشمانین طرفی اولمایاجاغی یولونو سئچمیش‌دیر. بو تاویر چوخ چئشیتلی سؤیلم و دوشونجه نی برابرینده گئتیردی و بو ایشده حاکمیتین الی‌نین اولدوغو، آزربایجانین مرکزدن اوزاقلاشدیغی و ایصلاحاتچی‌لارین اسکی داورانیش‌لاری اؤزللیکله آزربایجان‌لی‌لارین خورداد آیاقلانماسیندا حاکیمیت صفینده یئر آلدیق‌لاری‌نین سونوجو کیمی یوروملاندی. گونئی آزربایجان میللی حرکتینده ایسه یاشیل حرکتله ایلگیلی و آزربایجانین نئجه بیر تاویر سرگیلمه سی حاقدا بیر نئچه گؤروش اؤن پیلانا چیخمیشدیر.
تهرانداکی اعتراضلارین همن آردین‌دان آزربایجان فئدرال دموکرات تشکیلاتی چاتی‌سی آلتیندا توپ‌لاشان و چوخونلوغو اسکی سول ذهنیتینی داشییان کسیم، آزربایجانین در حال بو اعتراض حرکتلرینه قاتیلماسی و یاشیل حرکته دستک اولولماسینا وورغو یاپیردی. بو گروپ گونئی آزربایجانین تک تلویزیون کانا‌لی واسطه سییله آزربایجانلیلاری قیشقیرتمایا و کوچه لره تؤکمه یه چالیشسا دا باشاری‌لی اولامادی.
بو گروپا گؤره موجادیله نین اساس هدفی ایران ایسلام رئژیمی‌دیر و ایراندا یاشییان بوتون میللتلر اؤزللیکله آزربایجانلیلار گئچمیشده اولدوغو کیمی بو حرکتین اؤن آیاغی اولمالیدیر. میللی مسئله آرخا پیلانا آتیلما‌لی و تهرانلا عینی چیزگی ایچریسینده و عینی سلوگانلارلا حرکت ائدیلمه‌لی‌دیر. اونلارا گؤره اؤنجه لیکلی هدف ایسلام جومهوریتینی آرادان قالدیرماق‌دیر، چونکو بوتون بدبختلیکلرین و میللی سیتمین بانی‌سی جومهوری ایسلامی‌دیر. بو انگلی آشدیقدان سونرا میللی حاق‌لار قونوسوندا تئهرانلا آنلاشما یاپیلما‌لی و آزربایجان مسئله سینی تهراندا چؤزمک لازیمدیر.
ایکینجی گؤروش یاشیل حرکته معنوی دستک وئریلمه سی، آنجاق آزربایجان‌لی‌لارین اوچونجو بیر جیبهه آچا‌راق اؤز سلوگان‌لاری ایله حرکته گئچمه سینی ساوونور.
اوچونجو گؤروش ایسه آزربایجانین گله جه یی مجهول بیر حرکتین آرخاسیجا گئتمه نین دوغرو اولمادیغینا وورغو یاپماقدادیر. بو گوروشه گوره بیز بو دعاوانین طرفی دئییلیک اونون ایچین بیزی ایلگیلندیرمز و بو اولای‌لاردان کسینلیکله اوزاق دورمالیییق، بیزیم دردیمیز یالنیز مولا رئژیمی دئییل فارس حاکم ذهنیتی و سیستئمیدیر و بو حرکت تامامیله آزربایجان میللی چیخارلارینا ترس بیر حرکتدیر. بو گروپ یاشیل حرکتین مولا حاکیمیتیندن داها تهلیکه‌لی اولدوغونو و دونیادا مشروعیتینی ایتیرمیش و چئشیتلی کیریزلرله بوغوشان بیر حاکیمیتی، باتی دونیاسی‌نین دسته یینی آلمیش و فارس میللیتچیلیییندن ده تعویض وئرمه ین بیر حاکمیتله دییشمه نین استراتژیک بیر ختا اولاجاغینی ساوونور.
یاشیل حرکتین ائیلملری‌نین سونا ارمه سی، آزربایجانین یاشیلا آیاق اویدورماماسی، بو حرکتده گئت گئده ایرانچی‌لیق گؤروشونون آغیر باسماسی و اؤزللیکله حرکتین میللتلر ایله ایلگیلی سسسیزلییینی قوروماسی اوچونجو گؤروش یان‌لی‌لارینی ممنون ائتمیشدیر بئله کی بو گؤروشو ساوونانلار بو حرکتین بیتدییینی و تهلیکه نین آتلاتیلدیغینی اؤنه سورموشلردی.
آما بهمن اولایلاری و یاشیل حرکتین آتاغی هر کسین یوخوسونو پوزدو و یاشیل حرکت، میللی حرکتین یئنیدن گوندمینه اوتوردو و موباحیثلر قالدیغی یئردن باشلادی.
ییرمی آی ایچریسینده باش وئرن بو اولایلار یاشیل حرکتین ایران سیاسی آرئناسیدا اؤنملی بیر فاکتور حالینه گلدییینی و هرکسین بو حرکتی حسابا قاتا‌راق سیاست یاپماسی گرکدیینی اورتایا قویموشدور. بو اوزدن آزربایجان میللی حرکتی ده یاشیل حرکت قارشیسیندا اؤز دوروشونو و بو اولایلارین هاراسیندا اولدوغونو نئتلشدیرمه‌لی‌دیر.
کئچئن بو 20 آی ایچریسینده یاشیل حرکت ایراندا یاشایان میللتلره قارشی اولان توتوموندا هئچ بیر دییشیکلیک یاپمامیشدیر و گون گئچدیکجه داها چوخ ایرانچی‌لیق ماهیتی قازانماقدا‌دیر. اؤزللیکله موسوی و کروبی‌نین یاخالانماسین‌دان سونرا یاشیل حرکتین ایچریسینده بو ذهنیت داها دا آغیر باسا‌جاق‌دیر. بو حرکتین دیش قولونو تامامیله فارس میللیتچیلری اولوشدورماقدا‌دیر. بو کسیمین، دئموکراسی و اینسان حاقلاری کیمی سؤیلملری یالنیزجا آراجسال اولاراق قوللاندیقلاری بیر تاکتیک‌دیر. بو حرکتین هم ایچریده هم ده دیشاریدا کی یؤنتیجیلری بو قاورام‌لاردان اولدوقجا اوزاقدیرلار و قالیبلاشمیش ایرانچی‌لیق ذهنیتلری‌نین دییشمه سی اولاناق‌سیز گؤزوکمکده‌دیر. سون گونلرده یاییم‌لانان و موسوی‌نین ده ایمضاسینی داشییان «منشور جنبش سبز» سندینده میللیتلرین حاقلاری ایله ایلگیلی سؤزده بئله اولسا قایدا دییر هئچ بیر شئی یوخدور و یاشیل حرکت بو باخیمدان ایران ایسلام جومهوریتیندن داها گئریجی اولدوغونو اثبات ائتمیشدیر.
یاشیل حرکت موجادیله ده اوستونلوک قازانماق ایچین شوبهه‌سیز بو اعتراضی حرکتی ایران گنلینه یایماق زوروندا اولدوغونون هر حالدا فرقینده‌دیر و بو زامان دیلیمی ایچریسینده ائتنیک بؤلگلردن سوموت بیر دستک آلمادیغینی دا هرکسدن یاخشی بیلیر. اما بونا رغما توتوموندا هئچ بیر دییشیکلیک یاپما نیتینده اولمادیغی آشکاردیر. بونون سیرری یاشیل حرکتین لیدئر کادروسوندا ساخلی اولسا دا بیر نئچه تمل ندنی اؤنه سورمک مومکوندور.
بیرینجی‌سی بو توققوشما بیر چوخ یئرده سسلندییی کیمی عایله ایچی بیر سورون‌دور و ایسلامی حاکمیتین ایکی قانادی آراسیندا باش وئرمکده‌دیر.
یاشیل حرکتین لیدئر کادروسو ایران چاپیندا بیر آیاقلانما‌دان یانا دئییلدیر. اونلار دا ایران چاپیندا بیر آیاقلانمانین اؤزلرینین ده سونونو گتیر جه یینین و جومهوری ایسلامی حاکمیتینه سون وئره جه یینین فرقینده دیرلر. بو اوزدن حاکم قانادی باسقی آلتینا آلماق ایچین و حاکیمیتی یئنیدن پای‌لاشماق ایچین سینیرلی، کنترل لو آما کسکین اعتراضلاردان یانا‌دیرلار. ائتنیک بؤلگلرین بو اولایلارا قاریشماسی اولایلارین کنترل‌دان چیخماسینا ندن اولابیلر، اونون ایچین ائتنیک بؤلگلرین ساکیت قالماسی اونلارین دا یارارینا‌دیر.
موسوی‌نین آزربایجان‌لی اولماسی اصلینده یاشیل حرکتین بیر آوانتاژی‌دیر آما نه موسوی و نه یانداش‌لاری بو کارت‌دان یارارلانمادی‌لار. موسوی‌نین آزربایجان‌لی‌لارا یؤنه‌لیک بیر مئساژی بلکه دنگلری دییشتیره بیلیردی.
دیگر یاندان یاشیل حرکتین اؤزللیکله موسوی‌نین میللیتلر مسئله سی اوزرینده دورماسی ائتنیک میللیتچیلییین گوجلنمه سینه و بورا‌داکی حرکتلره مشروعیت قازان‌دیرماسی آنلامینا گلمکده‌دیر کی یاشیل حرکت بونون گله جکده نه لره مال اولاجاغینی کسدیرمیشدیر.
یاشیل حرکتین اورتایا قویدوغو بو تاویری، آزربایجان میللی حرکتینده کی یاشیل حرکتله بوتونلشمه تئزینی چوروتموشدور و بو گؤروش آزربایجانین چیخارلارینا ترس اولدوغو ایچین میللی حرکت ایچینده مقبولیت قازانمامیشدیر و بونلارین چابا‌لاری گئچن سوره ده آزربایجاندا کوچوک چاپ‌لی بیر ائیلمی بئله گرچکلشتیرمه یه یئتمه میشدیر.
اوچونجو بیر جیبهه نین یارادیلماسی یاخلاشیمینا گلدیکده بو، میللی حرکتین چوخ بؤیوک بیر ریسکین آلتینا گیرمه سی دئمکدیر. بورادا هر شئیدن اؤنجه آزربایجان میللی حرکتینین پتانسیل گوجونو یاخشی بیلمه میز گرکیر.
یاشیل حرکتله آزربایجان میللی حرکتینی قارشیلاشدیرمایا باشلادیغیمیز زامان اورتایا چیخان تابلو هاردا اولدوغوموزو گؤسترمه یه کفایت ائدیر . یاشیل حرکتین هم ایچریده و هم دیشاریدا چوخ دنه ییم‌لی، گوجلو بیر کادروسو واردیر. سیستماتیک، آکتیف، دینامیک، بیر تشکیلاتی یاپییا، چوخ حیاتی اؤنم داشییان دیش دسته گه و اؤزللیکله لیدئر نیته لییی داشییان دنه ییم‌لی شخصلره صاحب‌دیر.
آزربایجان میللی حرکتی ایسه تاریخی شرطلردن دولایی بونلارین هامیسیندان بؤیوک اؤلچوده یوخسون‌دور. بو دا میللی حرکتین مانئورا ایمکان‌لارینی بؤیوک اؤلچوده دارالدیب قیسیتلاماقدا‌دیر. بون‌لاری سؤیله مک گونئی آزربایجان میللی حرکتینی کوچومسمک آنلامینا گلمز، آزربایجان میللی حرکتی قیسا بیر تاریخی دیلیم ایچریسینده اینانیلماسی گوج ایشلره ایمضاسینی آتمیشدیر و یاواش یاواش آزربایجاندا تعیین ائدیجی بیر فاکتور حالینه گئلمکده دیر. اؤلچوسوز بیر داورانیش میللی حرکتین گلیشیم آهنگینی پوزابیلر. بئله بیر حرکته قالخیشما‌دان اونجه بعضی سورولارا یانیت بولمامیز لازیمدیر:
آزربایجان میللی حرکتی بو آشامادا توپلومو میللی هدفلر دوغرولتوسوندا سفربر ائدجک ملزمه یه صاحیب می‌دیر؟
میللی حرکتین توپلومسال بیر حرکتی شکیللندیرمه، میللی پتانسیلی حرکته کئچیرمه و اعتراضلاری سوردوره بیلمه قابیلیتی و گوجو وارمی؟
بو سورولارین یانیتینی آلماق و حرکتین گوجونو و توپلوم ایچینده کی ائتکی‌سینی اؤلچمک ایچین، میللی حرکت، الینده اولان بوتون واسیطه لری (تلویزیون، اینترنت، شبنامه یایما و.س) قوللاناراق میللی سیتئمه قارشی اینسانلاری بیر گئجه (اؤرنه یین 12 فروردین ایران آنایاساسینین قبول اولدوغو گون) ساعت 22:00 دا اعتراض علامتی اولاراق بیر نئچه دقیقه لیینه ائولری‌نین ایشیق‌لارینی سؤندورمه یه و یا یاشاسین آزربایجان سلوگانی آتمایا دعوت ائده بیلر و بئله لیکله گوجو نو ده تست ائتمیش اولور.
گونئی آزربایجاندا میللیتچی‌لیک و میللی سؤیلم‌لرین، یایغین بیر حال آلمیشسا دا توپلوم ایچریسینده قورومساللاشمادیغی بیر گرچک‌دیر. حرکتین قورومساللاشمادیغی ایچین قایما اولاسیلیغی چوخ یوکسکدیر. ایشین ان قورخولو یانی حرکتین اؤزللیکله تبریزده اعتراضی حرکتلری تئتیکله مه سی (مثلا تراکتور تاکیمی یاریش‌لاری‌نین بیتیمینده و طرفدارلارین ائوه دؤنوش سیراسیندا) و هر شئیین کنترل‌دان چیخماسی‌دیر. آزربایجانین مرکزله باغلاری یئترینجه قوپمادیغی ایچین یاشیل حرکتله بیر یئرده بیر آرایا گلمه و حرکتین یؤنونون دییشمه احتیمالی موجودور. آزربایجان‌لی‌لارین بیر قیسمی‌نین اؤزللیکله گوج مرکزیمیز اولان تبریزده آیاقلاری یاشیل حرکتله اولماسا دا بو حرکته سمپاتی دویمالاری دانیلمازدیر. نه اولورسا اولسون یاشیل حرکت، آزربایجانلیلاری دا بیخدیرمیش آجیما‌سیز بیر دیکتوتورلوغا قارشی‌دیر. بو دا آزربایجانلیلاری قیشقیرتدیغیمیز حالدا مورکب بیر اورتامین یارانماسینا ندن اولابیله جک و آزربایجان‌لی‌لارین قارشی قارشییا گلمه سینه یول آچابیله جکدیر.
بیر عصره یاخین‌دیر کی آزربایجان، مرکزچی قوولرله ایش بیرلییی ایچینده و بیر چوخ حرکت و دئوریمین اؤن آیاغی اولموشدور. اما سونوجدا آزربایجانا خسران‌دان باشقا هئچ بیر شئی گئتیرمه میشدیر. آزربایجانی یئنیدن تهران مسلخینه گؤتورمک، اؤزللیکله هئچ بیر گوونجه اولما‌دان گؤتورمک آغیر بیر مسولیت طلب ائدیر. بیز مین ایللیک بیر فاجیعه نین آلتیندان قالخماقداییق . آزربایجان یاواش یاواش مرکزله باغلارینی قیرماقدا‌دیر و بونو ان چوخ ایسته ین و تبلیغ ائدن آزربایجان میللی حرکتی اولموشدور. آزربایجان میللتینین بو تاویری ندن قایناق‌لانیرسا قایناقلانسین آزربایجان میللی حرکتی ایچین بیر شانس سونماقدا‌دیر و اونو آزربایجاندا باشات و بیرینجیل گوج حالینه گئتیرمه کده دیر. آزربایجانین بو ائیلملره سوروکلنمه سی میللی حرکتین ضررینه یول آچابیلیر. حرکتین باش وئرن اولایلارا قاتیلماماسی دیکتاتورلوق‌دان یانا اولماق آنلامینا گئلمز، ساده جه آزربایجان میللی منفعتلرینی گؤز اؤنونه آلاراق یاپیلان ترجیح‌دیر. آزربایجان میللی حرکتی زاتا بوگونکو حاکمیتله ایللردیر موجادیله ائتمه کده و بونون بدلینی اوده مکده دیر. بیز کیمسه یه بیر شئی اثبات ائتمک زوروندا دئییلیک. ایرانین چاغداش تاریخینده دفعه لرجه تانیق اولدوغوموز کیمی مرکزی دئولتین چؤکوشو ائتنیکلرین آیاقلانماسینا و اؤز میللی سینیرلاری اطرافیندا بیرلشمه سینه ندن اولموشدور. انرژیمیزی یارین‌لارا ساخلامالییق. آزربایجان میللتینین دوروشونا، جمعی شعورونا و ایرادسینه سایغی دویمالیییق.
گونئی آزربایجان آددیم – آددیم عصیانا یاخینلاشیر
عاریف کسکین: گونئی آزربایجان آددیم – آددیم عصیانا یاخینلاشیر. بو، عصیان بو گون و یا صاباح اولماسا دا، باش وئرجیی موطلق‌دیر. گونئی آزربایجان تورکلرینین صبری توکنمک اوزره‌دیر
تورکییه‌نین ایران اوزره تانینمیش سیاسی آنالیتیکی عاریف کسکین دئییر کی، حاضردا ایراندا عرب جوغرافیاسیندا باش وئرن دییشیک‌لیک‌لره یؤنه‌لیک بیر-بیریله ایکی فرقلی باخیش اورتایا قویولوب: «خامنه ایی و موحافیظه کارلار تونیس و مصردکی حادثه‌لرین یئنی بیر ایسلام اینقیلابی‌نین ایستیقامتی‌نین اولدوغونو ادعا ائتدیلر.
اونلارا گؤره، مصر و تونیس خالق 1979-جی ایل اینقیلابین‌دان تأثیر آلمیش و ایندی ده اونو اؤزونه اؤرنک گؤتوروب، بو حرکاتی حیاتا کئچیردی‌لر. موحافیزکارلاردان فرقلی اولاراق، ایصلاحاتچی‌لار و «یاشیل حرکاتی»نین بؤیوک حیصه‌سی بو حادثه‌لرین کؤکونده 2009-جو ایلده ایراندا باش وئرن پروسئس‌لرین تأثیری‌نین دوردوغونو قئید ائدیرلر. نئجه کی، میرحوسیین موسوی‌نین «مصر و تونیس خالقی بیزی اؤرنک آلدی» آچیقلاماسی بونا مثالی‌دیر. گؤروندوگو کیمی، ایراندا بوتون قروپلار حادثه‌لرین اونلاردان قایناقلاندیغینی بیلدیریرلر. اما ایکی اؤلکه‌ده اینقیلابین اوغورلا نتیجلنمه‌سی ایران موخالیفتی‌نین حرکته کئچمه‌سینه سبب اولوب. ایندی موخالیفتچی‌لر «اونلار باجاردی‌لارسا، بیزده باجارا بیلریک» دئمه‌یه باشلاییب‌لار. بو اینقیلاب ایران موخالیفتینه هوس و گوج وئریب. بو بیرمنا‌لی‌دیر. اونلار دا یارانمیش فورصت‌دن مومکون قدر ایستیفاده ائتمک و بونونلا دا بوتون دونیانین دقتینی ایرانا یؤنلتمک ایستییرلر. شوبهه‌سیز کی، مصر و تونیس‌ده کی خالق حرکاتی‌نین اوغورو ایران حاکمیتی‌نین داخی‌لی سیاستی باخیمین‌دان اونون خئیرینه اولمادی. عکسینه، حاکیمیت داخی‌لی ایختیلاف‌لاری آلوولاندیردی. بو گونه قدر خامنه ایی رئژیمی سیاسی تارازلیق قورماق ایستییردی، بوندان سونرا بو چتین‌لشه‌جک. بئله‌لیکله، حادثه‌لر ایصلاحاتچی‌لارلا موحافیظه کارلار آراسیندا ایختیلافی کسکینلشدیریب». اونون سؤزلرینه گؤره، ایلک گوندن گونئی آزربایجان میللی حرکاتی‌نین فعاللاری مصر حادثه‌لرینی دقتله ایزلییردی‌لر: «محض مصردکی دییشیکلیکلر دئموکراتیکلشمه ایستیقامتینده‌دیر و بؤلگه‌نین دئموکراتیکلشمه پروسئسینه فایدا‌لی اولاجاق. ایندی‌دن گؤرونور کی، مصر اولایلاری گونئی آزربایجاندا حادثه‌لره موثبت تأثیر ائدیب. بونون نتیجه‌سینده بعضی گونئی‌لی‌لر «میدانا چیخما‌لی و اؤزوموزو گؤسترملیییک» دئییرلر. عمومیتله، تاریخی پروسئس‌لر ده تصدیقلییر کی، گونئی آزربایجان سیاسی حادثه‌لره گئج داخیل اولار، آنجاق نتیجه آلینمایینجا گئری چکیلمز. ستتارخانین سؤزلریله دئسک «آزربایجان داش قازان کیمیدیر، گئج قیزار و سویوماسی ایسه چوخ چتین اولور». منیم شخصی فیکیرلریمه گؤره، گونئی آزربایجان آددیم – آددیم عصیانا یاخینلاشیر. بو، عصیان بو گون و یا صاباح اولماسا دا، باش وئرجیی موطلق‌دیر. گونئی آزربایجان تورکلرینین صبری توکنمک اوزره‌دیر. عینی زاماندا مصردکی حادثه‌لر بو پروسئس‌لری داها دا سرعتلن‌دیره‌جک. اصلینده «یاشیل حرکات» کئچن ایل مؤوقعیینی دییشیب و ایراندا یاشایان دیگر خالق‌لارین حاقلارینی قبول ائتسیدی، گونئی آزربایجانین ایشی داها راحت اولاردی و مقاومت ایمکان‌لاری تئزلشردی. «یاشیل حرکات»این فارس میللیتچی‌لیگینی بوراخماماسی گونئی آزربایجانین یاواش و داها تمکینلی حرکت ائتمسیله نتیجه‌لندی. گونئی آزربایجان اؤز میللی کیملیک و ماراق‌لاری‌نین فرقینده‌دیر و اؤنوموزدکی مقاومت بو چرچیوه ده اولاجاق». عاریف کسکین بیلدیریر کی، ائرمنیستان ایرانین ایکی اوزلو سیاستی‌نین گؤستریجی‌سی‌دیر: «اؤزونو ایسلام دونیاسی‌نین لیدئری اولدوغونو ادعا ائدن ایرانین ائرمنیستان کیمی خریستیان بیر دؤولتی حمایه ائتمه‌سی بیر داها گؤستریر کی، بو دؤولت ایسلام پرینسیپ‌لرین‌دن اوزاق‌دیر. ایران ائرمنیستانا فارس میللیتچی‌لیگی پریزماسین‌دان باخماقدا‌دیر. فارس میللیتچی‌لیگی ایدئولوگیاسی آزربایجان و تورک دوشمنچی‌لیگی اوزرینده فورمالاشیب. هم ده موناقیشه‌نین حل اولونماماسی و اوزانماسی ایرانین خئیرینه‌دیر. ائرمنیستانین آزربایجانلا گرگین موناسیبتی ایرانداکی تورکلر اوچون بیر گوج مرکزی اولماسینین قارشی‌سینی آلیر. آیریجا، ائرمنیستان – آزربایجان ساواشی هر ایکی دؤولتی ایرانا دوغرو یؤنل‌دیر. ایکینجی‌سی، ایران ائرمنیستانین روسیا‌دان آیریلیب قربین تأثیر دایره‌سینه دوشمه‌سینی ایستمیر. باشقا بیر ایفاده ایله دئسک، ایران ائرمنیستانین روسیا‌دان آیریلیب قربه یاخینلاشماسین‌دان قورخور و بونون قارشی‌سینی آلماق اوچون اؤزو مجبور اولوب ائرمنیستانی دستکلییر و اؤز تأثیر دایره‌سینده ساخلاماق ایستییر. بیر طرف‌دن ایران ائرمنیستانی تورکییه‌نین قافقازداکی فعالیتینی محدودلاشدیرمانین واسطه‌لرین‌دن بیری اولاراق گؤرور، دیگر طرف‌دن ده آوروپا و آبش-داکی ائرمنی دیاسپورونون قلوبال سیاستده اؤزونه بعضی قاپی‌لار آچا بیلجیینی دوشونمکده‌دیر.
خالق جبهه سی
گونازپورت کوچوردو
گونئی آزربایجان’دا اینسان حاقلاری ساوونوجوسو اولماق چتیندیر
علیرضا جوانبخت قولونجو
بو سطیرلری منه یازدیردان، سون گونلرده دوشوندویوم ایکی خصوص اولدو. بیریسی یاری هه¬نه¬ک یاری جیدی، او بیری ایسه تام جیدی خصوصلار بونلاردیر؛
بیر- دونن کانادا’دا یاشایان بیر آزربایجان’لی تئلفون ائدیب، یاشادیغیمیز شهرده¬کی آزربایجان کولتور اوجاغی-نین ایللیک توپلانتیسی نین یاخیندا گئچیره له جه یینی خبر وئره رک، مندن بو شهرده تانیدیغیم آزربایجان تورکلرینه خبر وئرمه ییمی ایسته دی. اوندان کیملرین و نه تیپ آداملارین قاتیلماسینی ایسته ییرسینیز دئیه سوروشدوغومدا، – گوله ره ک – فعالیت آدامی، قولاقلاری سؤیوش ائشیتمه¬یه آلیشیق اولان، ایفتیرا و تؤهمتلره هدف اولماقدان قورخمایان هر کسی چاغیرا بیلرسن، دئیه جاواب وئردی!
ایکی- بو گونلر، آیلارجا قانونسوز شکیلده حبسده اولان آزربایجان فعاللاری ایله باغلی، اولوسلارآراسی هؤرگوتلرین (تشکیلاتلار)، هئچ بیر بیلدیری وئرمه¬دیکلری گوندمده اولان اؤنملی قونولاردان بیریدیر و آزربایجان سیته¬لری و فیس بوک کیمی توپلومسال اینترنت شبکه¬لرینده بو سورون حاقیندا یازیلار یاییلماقدا و دارتیشمالار گئتمکده دیر. سورونا ندن اولاراق اورتایا آتیلان دوشونجه لرین ایچینده چوخ دوغرو تثبیتلری گؤرمک مومکوندور. آنجاق اؤن یارغی¬لی و اینسان حاقلارینی مودافیعه ائدن هؤرگوتلریمیزه قارا یاخما ایچه ریکلی یازیلار دا آز دئییل و البته بونلارین بوتون توپلومسال حرکتلرده اولدوغو کیمی، بیزیم حرکتده ده اولماسی دوغالدیر. بو آرادا دوغال اولمایان مقامسا، اینسان حاقلارینی مودافیعه ائدن قروپلار و شخصلرین اۆزلشدییی چتینلیکلری گؤرمه مک، و اونلارین گئچمیشده چالیشدیقلاری سایاق بو گون چالیشا بیلمه دیکلرینه سبب اولان انگللرین ده بیر احتیمال اولاراق اورتایا آتیلماماسیدیر.
ندن گونئی آزربایجان’دا اینسان حاقلاری ساوونوجوسو اولماق چتیندیر؟
اورتادا اولان انگللر نه دیر؟
۸ ایل اؤنجه، ۱۳۸۱-جی گونش ایلینین آذر آییندا، باشقا دوستلاریملا بیرلیکده آزربایجان سیاسی محبوسلارینی مودافیعه کومیته سینی (آسمک) قوردوقدان، آزربایجان سیاسی محبوسلارینی مودافیعه بیرلییی (آداپ) ایله بیرلیکده چالیشدیغیم بو گونه قده ر، گونئی آزربایجان’دا اینسان حاقلاری پوزونتولاری ایله ایلگیلنمه دیییم گونلر اولسا دا، هفته سی هئچ اولمامیشدیر. نیسبی باشاریلار و البته یانلیشلیقلارلا دولو اولان بو سککیز ایلده، اینسان حاقلارینی ساوونان قروپلار و شخصلرین بیر چوخ چتینلیک و پروبلئملرله اوزلشدیکلرینی گؤرموشم. بو چتینلیکلرین بیر سیراسی اؤتری اولوب و بیر سوره سونرا اونلاری آشماق مومکون اولموشدور.
آنجاق بو آلاندا چالیشانلاری هئچ زامان بوراخمایان پروبلئملر ده آز دئییلدیر. سانکی هئچ بیر زامان آشیلمایاجاق بو سورونلار، حقوق مودافیعه چیلرینی بعضاً اؤز چالیشمالارینی دوردورماق زوروندا قویا بیله جک قده ر آغیر و بئزدیریجی ده اولابیلمیشلر؛
اینسان حاقلارینی ساوونان هؤرگوتلرین چالیشان و آکتیو اویه لرینین ساییسی چوخ آزدیر:
بونون اساس ندنلریندن بیری آزربایجان فعاللارینین بو ایشه فانتئزی بیر فعالیت کیمی باخمالاریدیر. انسان حاقلاری ساوونوجولوغوندا میلی ایفتیخارلار حاقیندا دانیشیلمیر؛ میلی دویغولاری حرکته گئچیردن شوعارلار وئریلمیر؛ فارس، کورد، ائرمنی و باشقالارینا مئیدان اوخونمور؛ سیاسی رقیبلر ایفشا ائدیلمیر؛ چئشیدلی اؤلکه لرده فعالیت ائدن و فرقلی دوشونجه لره مالیک اولان قروپلار و مئدیا منسوبلاری ایله چالیشماق و بعضاً اونلارین پرنسیپلرینه اویماق زورونلولوغو (مجبوریتی) اولور؛ بعضاً ده اینسانین ایچیندن دوغرو و ایده آل اولانی باغیرماق گلیرکن، سوسماغی بیلمک شرط اولور اینسان حاقلاری ساوونوجولوغوندا.
بوتون بونلار آزربایجان فعاللارینی، هیجانسیز و یوروجو گؤردوکلری بو اورتامدان قاچیردیر و اینسان حاقلاری ساوونوجولارینی ایسه چئشیدلی اتهاملارا معروض قویور. ایتیهاملار، گلدییی قایناقلارینا گؤره فرقلیدیر؛ اینسان حاقلاری ساوونوجوسو عئینی زاماندا هم فاشیست اولور هم سولچو، هم ایرانچی اولور هم بؤلوجو و تجزیه طلب. طبیعی کی، بو ایتیهاملاری ایره لی سوره نلر تکجه دانیشماقلا یئتینمیرلر. اینسان حاقلاری ساوونوجولارینی دستکله ین اوچ-بئش شخص یا قروپ وارسا، اونلاری وازگئچیرتمه یه چالیشدیقلاری دا اولور و بونو باشارابیلیرلر ده بعضاً.
گونئی آزربایجان سیاسی هؤرگوتلرینین لوببی چیلیک چالیشمالاری اولدوقجا آز و باشاریسیزدیر:
بو اوزدن گونئی آزربایجان مسئله سینی مترقی دؤولت لر، دونیانین تانینمیش مئدیاسی و گوجلو و سؤز صاحیبی اولان سیاسی و غئیری سیاسی هؤرگوتلرین ماساسیندا گؤرمه ییریک. اینسان حاقلاری ساوونوجولاری ایسه، اؤزلری بو مئدیا و هؤرگوتلرله علاقه قورماق اوچون کاناللار آختاریب، دفعه لرجه سیناما و یانیلمادان (سعی و خطا) سونرا گئچیجی اولسا دا ایرتیباط کاناللارینی الده ائتمه یی باشارماق زوروندادیرلار. آنجاق گونئی آزربایجان مسئله سی سیاسی اولاراق اونلارین ماساسیندا اوتوران زامانا قده ر بئله بیر ایرتیباط کاناللاری دا گووه نیلمزدیر؛ بو مئدیالارین چوخوندا، گونئی آزربایجان خبرینی یایان ژورنالیست، بونو اوست مقامین ایسته یی ایله دئییل، اؤز سوروملولوغو ایله ائدیر. دولاییسی ایله بو کاناللارین بعضیسی چوخ ساده بیر شوغل نقلیاتی ایله – اؤرنه یین دوست بیر ژورنالیستین ایشیندن آیریلماسی – و یا باشقا ندنلردن دولایی گئچیجی اولسا دا قاپانیر.
داها اؤنجه توتوقلانان فعاللار حاقیندا خبر یایان مئدیا و اینسان حاقلاری هؤرگوتو آراسیندا اولان ایرتیباط کانالینین گئچیجی یا تمللی اولاراق قاپانماسی، نئچه فعالین توتولوب و آغیر ایشگنجه لره معروض قالمالاری ایله عئینی زاماندا باش وئرمه سی – ذاتاً هر زامان نئچه فعال ایشگنجه آلتیندادیر – اینسان حاقلاری ساوونوجوسونون آیری سئچکیلیک و (برخورد سلیقه ای) ائتمه کله گوناهلاندیرلماسینا سبب اولور.
گونئی آزربایجاندا اینسان حاقلارینی ساوونان هؤرگوتلرین فعالیتلری آز ساییلی کؤنوللولرله (داوطلب) ایره لی سورولور:
بو کؤنوللو چالیشانلاری دستکله مک کیمی بیر دردی اولمایان حرکتچی لر، بعضاً اونلاری یئترینجه چالیشماییرلار دئیه قیناییرلار! کؤنوللولره چالیشدیقلاری ساحه لرده فیکیر یاردیمی، قوروجو تنقید ائتمک یئرینه، اونلار اوچون یئنی ایش پلانلاری حاضیرلاییب و چالیشما آلانلارینی گئنیشلتمک کیمی تؤوصیه لر وئریلیر. ذاتاً اله آلدیقلاری ساحه لرده بیر چوخ چتینلیکلرله قارشی قارشییا اولان کؤنوللولر، بو تؤوصیه لر و تکلیفره عمل ائده بیلمه دیکلری اوچون، آغیر و سرت ایتیهاملارین هدفی اولورلار.
گونئی آزربایجاندا اینسان حاقلارینی ساوونان هؤرگوتلرین مالی قایناقلاری یوخ درجه سینده آز و یئترسیزدیر:
بو هؤرگوتلرده چایشان کؤنوللولرین بیر چوخو اؤز یاشاملارینا چکی – دوزن وئرمه زامانی گلدییینده، فعالیتی بوراخماق و یا ان یاخشی دورومدا آزالتماق زوروندا قالیرلار. اؤزل و تعجیلی دوروملاردا اؤزل یاشاملارینداکی سورنلارا باخمایاراق چالیشماغا دوام ائدن کؤنوللولر بئله، بو دورومو اوزون زامان ایداره ائتمه یه قادیر دئییلدیرلر.
سون ایللرده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی، آمئریکا کونقرئسی، کانادا پارلئمئنتی و باشقا اؤنملی توپلوملاردا گونئی آزربایجان مسأله سینی سسلندیرن، اولوسلاآراسی عفو هؤرگوتو و بیرلشمیش دؤولتلرین دؤولت دئپارتمئنتی ایله گؤروشوب، اونلارین، آزربایجان سیاسی محبوسلاری حاقیندا اونلارجا بیانات یایماماقلارینی ساغلایان و بیرلشمیش میلتلرین «عیرق چیلیغا قارشی» و «اینسان حاقلاری فورومو» سئمینارلاری کیمی بیر چوخ قلوبال پروقرامدا ایشتیراک ائدن آزربایجان سیاسی محبوسلارینی ساوونما بیرلییی (آداپ)، بو گون آرتیق بو چالیشمالار و حتی ایللردیر دوزنلی شکیلده سوردوردویو بیر چوخ فعالیتنی دوام ائده بیله جک دورومدا دئییلدیر.
آداپ دعوت ائدیلدییی اولوسلارآراسی ایجلاسلاردا بئله چوخو مادی سورونلاردان دولایی ایشتراک ائده بیلمه-مکده دیر.
رنگلی انقلابلارین جاذبه سی و یوموشاق انحراف
کئچمیش موصاجیبه لریمیزین آردیندا سایین اومود بی ایلقارلی بعضی سورغولاریمیزی ، مقاله فرمتنیده جاوابلاییب دیر ، چوخ اونملی و آکادمیک بیچیمده حاضیرلانمیش بو مقاله ده ایراندا باش وئرن اولایلاری و میللی حرکتیمیزین موقعینی ، آچیقلاییب و نه بوگون سیاست مئیدانیندا باشلانماسی گره کن اونملی باشلیقلار سیرالانمیشدیر ، سایغی دیر دوشونوروموز حورمتلی اومود ایلقارلی یا شوکرانلاریمیزی سونوب و عزیز اوخوجولاریمیزی مقاله نین اوخوماسینا دعوت ائدیریک.
مقاله نین اوزون اولدوغو اوچون ، یازینی ایکی بولومده وبلاگ دا یئرله شدیرمیشیک ایکینجی بولومون لینکی صفحه نین سونوندا موجوددور.
گیریش:
گونئی آزربایجان میللی حرکتی تاریخی بیر آشاما یاشاماقدادیر. ایللر اؤنجه دن باشلانان میللی حرکتیمیز آرتیق ائله بیر یئره چاتمیش کی ، بیر سیاسی اویونجو اولاراق تاریخی قرارلار وئرمه یه مجبوردور. بو قرارلار میللتیمیزین گله جه یینی بلیرله یه جک. آزاجیق یالنیشلیقلا، بو میللتین گله جه یی بیر قومار اویونونا باغلانا بیلر. آزاجیق ساپما ایله، آزاجیق جایما ایله اؤز تاریخی و گئرچک آخاریندان آیریلابیلر.
بو میللتین طالعی بیر دؤنه بؤیوک اویونجولارین بازارلیغیندا دییشدی. موتلو، گلیشمیش و دموکراتیک بیر اؤلکه یه چئوریله بیله جک یوردوموز، یئنی دن قارانلیق بیر دؤنم یاشاماغا محکوم اولدو. فارس شوونیزمینین جایناغینا یئنیدن دوشدو، سوی قیریما اوغرادی…
63 ایل اؤنجه آزربایجانین تاریخی گلیشمه سینده بؤیوک بیر چاتلاق یاراندی. میللت اولاراق ان عاجیل احتیاجیمیز باسدیریلدی. 63 ایل اؤنجه اؤدنمه لی اولان بیر احتیاج هله ده اؤدنمه ییب، او اوزدن ده بوگونکو حرکتیمیزده بؤیوک تضادلارلا(چلیشکیلرله) باش باشاییق.
بؤلگه ده و دونیادا گئدن حادیثه لره باخدیقدا، میللی دؤولتیمیزی قورماقدا نه قدر گئجیکمیش اولدوغوموزو دویوروق. آنجاق مرکزه باغلیلیغین معنوی زنجیرلریندن قورتارابیلمه یه نلرجه هله تئزدیر!
اؤلکه ایچینده تاریخی حادثه لر باش وئریر ، بؤلگه ده آردی آردینا دوزولن دییشمه لره شاهید(تانیق) اولوروق. آنجاق اوزریمیزه چؤکن قارالتینین اوزوندن، نه ائده جه ییمیز حاقدا چاش باش قالمیشیق. دوغرودور، بیز بیر میللت اولاراق 80 ایلدن چوخدور کی تحقیر اولونوروق. اؤزگوونجلییمیزی ازیبلر، یئنیلیک یاراتماغا جسارتیمیزی قیریبلار. گله جه ییمیزده اؤزوموزدن چوخ باشقالارینین نئجه یاناشماسین ائتگیلی گؤروروک. بونو بیز یاشام بویو اؤیرنمیشیک. اؤیره دیبلر بیزه. 80 ایل تحقیر سیستمی ایچینده شخصییتیمیزی میللت اولاراق فورمالاشدیریبلار. او اوزدنده، بوگون بیر بالاجا میدانین دییشمه سی ایله شاشیریب قالیریق.
سانیرام گؤرونن کنده بلدچی لازیم دئییل. آیلاردیر ایران دئییلن اؤلکه ده یاشیل دالغا دئییلن بیر حرکت باشلاییب. حاکمییتی شاققالاییب آددیم آددیم ایره لی گئدن بو حرکت حاقدا، هله لیک میللی حرکت اولاراق قراریمیز بللی دئییل. اگر بیر سوره میللی حرکت اولاراق سکوتوموز آنلاملی دیسا ، آیلار سونرا بو سکوت آرتیق آنلامینی ایتیریر. بو سوسقونلوقدان، معنادان داها چوخ قرارسیزلیق تؤکولور. قرارسیزلیغین یانیندا باشقا اولایلار گؤستریر کی ، احتیاط (ساقینجا) بورولغانیندا فیرلانماقداییق. ایجتماعی – سیاسی حرکتلرده داواملیلیق اؤنملی فاکتوردور. خورداد اعتراضلاریندان سونرا هر ایل یاپدیغیمیز تؤرنلرین و اعتراضلارین بو ایل هئچ بیری گؤرونمور. آزاجیق دالدا بوجاقدا اولان حرکتله میللتی و دونیا قامو اویونو(افکار عمومی) دئییشمک اولماز.
البته درد تکجه یاشیل حرکت اولسایدی دؤزمک اولاردی. منی دوشوندورن گله جک اولایلاردیر. بو یاشیل حرکت بلکه بیر چیرتماییدیر،(تلنگر) بیزی اؤزوموزه گتیرمه یه. بو چیرتما (تلنگر) ایله بیز باشا دوشدوک کی، ایش چوخ جیددی دیر. بیر آن دوز حرکت ائتمه سک بو میللتین طالعی یئنه ده قومار اویونونا تاپشیریلاجاق. یئنه ده اؤزلم دولو شعیر یازماغا باشلایاجاییق. بلکه ده او زامان، داها دؤنوب آرخامیزا باخماغا جسارت ائتمه یه جه ییک. او زامان یالنیز یئره باخماق و گله جک نسلین (قوشاغین) قاباغیندا باشی آشاغا اولماق بیزه دوشه جک.
مساله نی ساده لشدیریب ایکی یولون بیرینی (سوسماغا داوام ائتمک یا یاشیل حرکته قوشولماق-موازی حرکت کیمی) سئچمکله یالنیز اؤزوموزو آلداتمیش اولاریق. یاشیل حرکتین دایانماسینی و یا احمدی نژاد حاکمییتینین گئتمه سینی اوتوروب گؤزلمک ایسه تاریخی بیر یالنیشلیقدیر. یولادوشموش میللی حرکتی، تدبیرسیزلیک و قورخاقلیق اوجوندان ، یئنیدن دایاندیرماق باغیشلانیلماز. بئله داورانیش، سویون آخارینا دوشوب، اؤزوموزو گله جک پوزوجو بورولغانلارا تاپشیرماق (دور باطل) دئمک دیر. مستملکه اؤلکه لرینین دوشدویو پوزوجو بورولغانا دوشمه مک اوچون، ایندی دن بیر ایش گؤرمک لازیمدیر. آلین یازیسینا اینانیب، منفعل لییه ال آتماق ایسه بیزه دوشن بیر سئچه نک دئییل . بیز اؤزوموزو و بیزی سوروکله ین دالغالاری دوغرو دوزگون تانیییب ، اؤز یولوموزو جیزمالی ییق. او زامان دالغالارین قوربانی اولماییب ، اونلاردان یارارلانماغی باجاراجاییق.
بو یازیدا حرکتیمیزین ماهییتینی نظرده آلاراق ، اؤزریمیزه گلن و بیزی گؤتورن دالغالارلا نئجه داوراناجاغیمیز حاقدا دوشونجه لریمی ایلتمه یه چالیشاجام.
ایجتیماعی دییشیملر و ایجتماعی حرکتلرین ماهییتی
سوسیولوژیست لرین ماراقلاندیغی و اؤزرینده آراشدیرما آپاردیغی اؤنملی قونولاردان بیری، ایجتیماعی دئییشیم و دؤنوشوم لردیر. آنجاق ایجتماعی دئییشیم و دؤنوشوم لرین ندنلری و نئجه باش وئرمه سی ایله باغلی ، سوسیولوژیده گئنل بیر تئوری (قورام) و قاپساییجی بیر مدل یوخدور. ایجتیماعی دییشیملرده چئشیتلی عامیللرین رولونون اولماسی و بو عامیللرین بیر بیرینی ائتکیله مه سی چاغداش سوسیولوژینین قبول ائتدییی بیر ایلکه(اصل) دیر.
ایقتیصادی آلت یاپی ، تکنولوژی ، جمعیت عامیلی، ایدئولوژی، دیرلر و تضادلار، … کیمی عامیللر توپلوم اوزمانلارینین آراشدیردیقلاری عامیللردندیرلر. بو ائتکنلر (عامیللر) دییشیم و دؤنوشونه یاتاق ساغلاسالاردا، سونوندا اینسانلارین فردی (بیریسل) و جمعی (توپلوسال) حرکتلری سونوجوندا دییشیم گئرچکلشیر و ایجتماعی تاریخ یارانیر.
انسانلارین فردی و جمعی اولاراق دییشیم یاراتماغا جان آتمالاری اونلارین احتیاجلاریندان (گرکسینیملریندن)، ایستک و هدفلریندن دوغور. ایندیکی ایجتماعی-سیاسی قورولوش ، ده یرلر و اؤرگوتلر بیر توپلومون ایسته ییجه دئییلسه، او توپلومون عاجیل احتیاجلارینی قالدیرمیرسا دورومو دییشمک سؤز قونوسو اولور. توپلو اولاراق حرکته کئچیب، دورومو دییشتیرمک ، ایجتماعی حرکتین (توپلومسال حرکتین) تملینی اولوشتورور. (البته توپلومسال حرکتلر بعضی حاللاردا بیر دییشیمه قارشی، اؤزل وارلیقلاری قورویوب ساخلاماق هدفی ایله ده یارانابیلرلر).
توپلومسال حرکتلر چاغداش دونیامیزدا دییشیم و دؤنوشوم یارادان اساس عامیللردن دیر(ائتکنلردندیر). توپلومسال حرکتلره گؤره چوخ سایلی آراشدیرمالار و یازیلار اولسادا، واحید و ثابیت بیر تعریف (تانیتیم) بو حاقدا یوخدور. هر بیر آراشدیماجی قوللاندیغی پارادایم و گؤروش آچیسی اعتیباری ایله توپلومسال حرکتین بیر بؤلومونو آچیقلاییر. آنجاق گنل اولاراق دئمک اولار کی توپلومسال حرکت بیر توپلومون اؤزل هدفلره چاتماق اوچون جمعی اولاراق چالیشماسی و ائیلملریدیر.
فرانسالی آدلیم سوسیولوژیست «آلن تورن»ین دئدیی کیمی ، توپلومسال حرکتلرین وارلیق ندنی اوچ اساس ایلکه یه (اصل)باغلیدیر.
– هویت(کیملیک) ایلکه سی: ایجتماعی حرکت هانسی قورومو و توپلومو تمثیل ائدیر؟ هانسی توپلومون قازانجلارینی قورویور و او توپلومون آدیندان دانیشیر؟
– موخالیفت یا قارشیتلیق ایلکه سی: توپلومسال حرکت هدفینه چاتماق اوچون هانسی اساس مانع ایله قارشی قارشییادیر؟ قارشیسیندا دوران حریف و دوشمن کیمدیر؟ هانسی اؤرگوت، گوج، دوشونجه و دیرلر، توپلومسال حرکتین هدفلرینه قارشی دوشمنجه عمل ائدیر؟
– ایده آللار، دیرلر، اولکولر و بیر سؤزله عمومیت ایلکه سی: بیر ایجتماعی حرکتین ایدئولوژیاسی نه دیر؟ اولکولری نه دیر؟ دونیاجا قبول اولونان هانسی اصل اساسیندا حرکتین باشلاییب؟ او توپلومون ایناندیغی و قبول ائتدییی هانسی عمومی ده یره دایاناراق موباریزه یه باشلاییب؟ هانسی قبول اولموش حاققا دایاناراق موباریزه ائتمکده اؤزونو حاقلی بیلیر؟
بئله جه ایجتماعی حرکتین ماهییتی بللی اولور و قوللاندیغی آراجلاردان ، موباریزه طرزیندن، ایسته دییی دییشیمین سوییه سی و نئجه اویقولانماسیندان آسیلی اولاراق کولتورل ، سیاسی، میللی، طبقاتی، جینسییتی، اینقلابی، رادیکال، ایصلاحاتچی، قورتولوشچو، کلاسیک و یئنی ایجتیماعی حرکتلر آدی ایله اورتایا چیخیر.
بو حرکتلرین هربیرینین ایسته دییی دییشیمی یاراتماق اوچون ، قارشیداکی دوشمندن-مانع دن، داها آرتیق گوج موبایلیزه ائتمه سی گرکلی دیر. بو اساسدا ایجتماعی حرکتلر ماهییتلریندن آسیلی اولاراق بیرسیرا اؤیه لرله ماددی و معنوی گوج توپارلاماغا باشلاییر. ایدئولوژی، تشکیلات(اؤرگوت)، لیدئر(اؤندر) و لیدئرلیک، سمبوللار (سیمگه لر)، نیمادلار- بایراق، … کیمی اؤیه لر ایجتیماعی حرکتلرین گوجلنمه سینی ساغلایان و ماهییتینی گؤسترن عنصرلاردیر.
اجتماعی حرکتلرین ماهیتی دییشیرسه، بو عنصرلاردا دییشه بیلر. ترسینه بو عونصورلارین دییشمه سی اجتماعی حرکتلرین ماهیتجه دییشمه سینی گؤستره بیلر. ماهیتی دییشن بیر اجتماعی حرکتین یاراداجاغی دییشیملرده فرقلی اولار. گئده جه یی نوقطه ده دییشر.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی اجتماعی بیر حرکت دیر. بو حرکتین ماهییتی بللی دیر. آلن تورنین اورتایا قویدوغو اوچ اساس ایلکه نی ، نظرده آلارساق، اونون ماهییتینین نه اولدوغو آچیق گؤرونور. بو حرکت توپلو اولاراق بیر میللتی تمثیل ائدیر. بیر میللتین میللی قازانجلارینی قوروماغا چالیشیر. بیر میللتین آدیندان دانیشیر. بیر میللتین ان عاجیل ایستکلرینی اؤده مه یه چالیشیر. بو اوزدن بو اجتماعی حرکت میللی بیر حرکت دیر. تمثیل ائتدییی میللت ایسه ایران میللتی دئییل، گونئی آزربایجان تورک میللتی دیر. بوتون دونیاجا قبول اولونموش «اؤز گله جه یین بلیرلمه» حاققینا دایاناراق، دئموکراسی و اینسان حاقلارینا دایاناراق، برابرلیییه و آزادلیغا دایناراق، یولا چیخان بیر حرکت دیر. بو دیرلر اساسیندا گونئی آزربایجانی موستملکه چیلیکدن قورتارماق ایسته ییر. آزاد ، دئموکراتیک، مرفه اینسانلارین جینسیندن، رنگیندن، سویوندان، مذهبیندن آسیلی اولمایاراق برابر حقوقا مالیک و گلیشمیش بیر اؤلکه قورماق ایسته ییر. قارشیسیندا ایسه گئری قالمیش ده یرلر، شوونیزیم و اونو تمثیل ائدن بیر توتالیتر حاکمیت وار.
بئله بیر حرکتین اؤزونه اؤزگو(مخصوص) بیر ایدئولوژی سی ، اؤرگوت و یا اؤرگوتلری، لیدری و یا لیدرلییی، سیمبوللاری و بایراغی، … اولمالیدیر. حرکتین ماهییتی و چئوره نین شراییطینه گؤره استراتژیسی و پلانلاری اولمالیدیر. بئله اولمادیغی حالدا حرکتین ماهییتینین هر آن دییشمه سی گؤز اؤنونده دیر. ماهییتی دییشن حرکت ایسه میللتین ان عاجیل ایسته ییندن دوغان هدفلری دئییل، باشقا هدفلره یؤنه له جک.
میللتیمیزین تاریخی و ضرورری اولاراق ایسته دییی دییشیم دئییل باشقا نوقطه لره گتیریب چیخاراجاق. حرکتیمیزین ماهییتینی دوغرو دوزگون باشا دوشمک ، اونا گوجلنمه سینه و دوز یولدا حرکت ائتمه سینه گرکن عنصرلری ساغلاماق و ساخلاماق، بئله بیر حساس زاماندا ساپمامیز و جایمامیزی اؤنله یه جک.
ایستعمارا قارشی حرکت لر و میللی حرکتیمیز
اؤزگه بیر میللت چئشیتلی ندنلره گؤره بیر میللته حاکیم اولورسا و اونون وارلیقلارین اؤز قازانجینا قوللانیرسا، استعمار (سؤمورگه چیلیک) آدلانیر. استعمارچی اؤز حاکمییتینی و اوستون قونومونو(جایگاهینی) موستملکه میللته بیر دیزی قانیتلامارلار و توجیه لر قبول ائتدیریر. بو قانیتلامارلار و توجیه لرین هامیسی بیر یئرده بیر سیستم اولوشتورور، بو سیستئمه بوتونلوکده استعمار ایدئولوژی سی دئییلیر.
کلاسیک استعمار آرتیق بوگونکو دونیادا گؤرونمه سه ده، استعمارچی لار یئنی متدلارلا، موستملکه میللتلره اؤز حاکمیتلرین سورورلر و اؤز قازانجلارین یئنی یوللارلا آپاریرلار. یئنی استعمارلارین یئنی ایستیعمار ایدئولوژیسی وار. یئنی ایستیعمار ایدئولوژیلری کلاسیک ایدئواوژیلردن داها یوموشاق و داها اینجه اولور، بئله کی سؤمورولن میللت اؤز ایسته یی ایله ایستیعمارین چئشیتلی آلانلاردا حاکمییتینی قبول ائدیر و بو حاکمییتی اؤزونه قازانج کیمی دیرلندیریر. یئنی ایستیعمار ایدئولوژیسینین گلیشمه سینده، سؤمورولن میللتین اؤزونونده رولو اولور. اونا گؤره ده یئنی ایستیعمارا قارشی موباریزه، کلاسیک ایستیعمارا قارشی موباریزه دن چتیندیر.
ایندیکی دونیادا ایستیعمارچی ، جاذبه لی یاتاقلار حاضیرلاییر. هئچ بیر سرت گوج قوللانمادان میللتلر او یاتاقلارا دوشورلر. سونوجدا بو یاتاقلارلا ایره لی گئدن میللت، ایستیعمارین قوجاغینا دوشمکده باشقالاری ایله رقابته بئله کئچیر.
ایستیعمار آلتیندا یاشایان میللتلرده اینسانلار و بوتونلوکده توپلومون چوخونلوغو اؤز دوغما شخصیتیندن اوزاقلاشیر، کیملییین ایتیریر و او توپلومون تاریخی گلیشمه سینده چاتلاق یارانیر. بئله بیر توپلوم اؤزگه میللته ایقتیصادی، سیاسی ایجتماعی و پیسکولوژیک باخیمدان باغلاندیغی اوچون ، باغیمسیز بیر آکسیونا (ائیلمه) مالیک اولابیلمیر. اؤزگه میللتین دالینجا گئدیر. اونون حرکتلری اؤز حرکتلری و عاجیل احتیاجلاری اساسیندا یوخ ، باشقا میللتین عاجیل گرکسینیملری اساسیندا یارانیر. ماراقلی دیر کی ، سؤمورولن میللتین اعتراضی حرکتلری بئله، حاکیم میللتین عاجیل احتیاجلاری اساسیندا اولور. باشقا میللتدن گلن و دوغما اولمایان بیر احتیاج او میللتین اصیل احتیاجلاری یئرینه یئرله شیر. البته بورادا صحبت اؤنجه لیکلی (اولویت لی) احتیاج لاردان گئدیر. (ترجیح مساله سی اورتادادیر). موستملکه میللت لرده اینسانلاردا اؤزگوونجلیک (اعتماد به نفس) چوخ آشاغی اولور. انسانلار ایللر بویو تحقیر اولونموشلار، اونلاردا یئنیلیک و یارادیجیلیق چوخ آز گؤرونور. ایستیعمار او میللتی آلچالدیب، اؤزونون اوستون اولدوغونو ایللر بویو آشیلاییر، اؤزونون گلیشمه یه ، آزادلیغا و حاکیم اولماغا لیاقتلی اولدوغونو بیرتورلو اونلارین بئینینه یئرلشدیریر.
میللت لرده میللی شعور (بیلینج) اویانیرسا، او میللت باغلی لیقدان قورتارماغا و اؤز حاکمییتینی قورماغا حرکته گلیر. اؤزگه میللته-حاکیم میللته باغلیلیغی قیرماق اوچون یاپیلان ائیلملرین توپلولوغونا «ایستیعمارا قارشی حرکت» دئییلیر.
«ایستیعمارا قارشی حرکتلر» ایلک دؤنه 18-جی یوزایلده اینگیلتره نین آمئریکا موستملکه لرینده باشلاییر و اونلار اؤز ایستیقلال لارینا قوووشورلار. سونرا ایسه 19-جو یوز ایلده اسپانیانین آمئریکا موستملکه لری بیر بیر موستقیل اولورلار. داها سونرا 20-جی یوزایللیکده آسیا و آفریقا اؤلکه لرینه سیرا چاتیر.
یازیقلار اولسون بو میللتلرین ایستیعماردان قورتولدوغو ایللرده ، آزربایجان تورک میللتی اولاراق بیز تزه جه ایستیعمار آلتینا کئچیردیک. 19-جو یوزایللییین ایلک یاریسیندان باشلایاراق یوردوموزون بیر حیسسه سی روس و بیر بؤلومو ایسه انگلیس ، آمئریکا و علی تبریلی دئمیشکن «آیاق یالین ایستیعمار» ساییلان فارس میللتینین ایستیعماری آلتینا دوشدو. بیز بو آجی حادثه نی یاشاماقداییق. اؤنجه کلاسیک ایستیعمار، داها سونرا ایسه یئنی ایستیعماری یاشادی بو میللت. میللتیمیزین نخبه لری (سئچکین لری) ایستیعمار ایدئولوژیسین اولوشدورماقدا فارسلاردان دا قاباغا دوشدولر. میللتیمیزی اؤز کیملیییندن اوزاقلاشدیرماق اؤن پیلانا کئچدی. تاریخیمیز، دیلیمیز، کولتوروموز، … تحقیر اولوندو یا ساخلاشدیریلدی.
ایستیعمارین سونوجو اولاراق، نخبه لریمیز میللتیمیزین اساس و عاجیل احتیاجینی دئییل، حاکیم میللتین و دونیادا گئدن جریانلارین (آخینلارین) یاراتدیغی احتیاجلار اساسیندا موباریزه ائتدیلر. گونئی آزربایجان دا ساغچی و سولچو حرکتلر یاراندی. اصلینده ایسه بو آخین لارین باشیندا تورکلر اولسالاردا ، هامیسی بیزی باشقا فورمادا حاکیم میللته باغلی ائتمه یه دوغرو آپاریردی.
اؤزوموزه گوونمه دیییمیز اوچون، دالغالاردان و آخینلاردان باش قورتاریب، اؤزوموزه گلنمه دیییمیز اوچون ، ایرلی گئتمک یئرینه فیرلانمیشیق و یئنیدن ایستیعمارین قوجاغینا دوشموشوک. سؤمورولن میللتین ایقتصادی – سیاسی باخیمدان حاکیم میللته باغلی اولدوغو بیر یانا، پئسیکولوژیک باغلیلیغی داها آجی اولور. سانکی حاکیم میللتین طالعی ایله بیزیم طالعیمیز اؤزده شیب(عینی له شیب). بئله جه ایللر سونرا آردی آردینا حرکتلریمیزین هئچ بیری بیزی قورتارانمادی. بلکه ده اصلینده قورتارماقدان قورخموشوق!!
سون 20 ایلین ایچینده نهایت گونئی آزربایجاندا یئنی و دوغما بیر حرکت یارانماغا باشلادی. ساغ و سولا یوخ دئییب، اسیر میللتیمیزی اؤنده توتان بیر میللی حرکت اورتایا چیخدی. بو حرکت باشقا ایستیعمارا قارشی حرکتلر کیمی ماهییت اعتباری ایله میللی و سیاسی حرکت ساییلیر. بو حرکتلر(بیزیم میللی حرکت کیمی) بیر میللتین قازانجلارینی و میللی قورتولوشونو آماجلادیقلاری اوچون ، بیر میللتی تمثیل ائتدیکلری اوچون، و بیر میللت آدیندان دانیشدیقلاری اوچون میللی حرکت ساییلیرلار. هابئله هدفلرینین سیاسی اولدوغو اوچون، حاکیم میللتین حاکمیتیندن قورتارماق و اؤز حاکمییتینی قورماق ایسته دیکلری اوچون سیاسی حرکت دیرلر. البته یئنی ایستیعمارلاردا حاکیم میللت اؤز حاکمییتینی چوخ اینجه لیکله یوروتدویو اوچون، محکوم و سؤمورولن میللت ایلک باشدا بونو قاورایابیلمیر(درک ائتمیر). دئمکده اصیل دردینی گؤره بیلمیر. حاکیم میللتین تحقیر سیاستینه ، اسیمیلاسیون سیاستینه قارشی اؤزونه دؤنوش و اؤز ده یرلرینی قوروماق میللی حرکتین کؤرپه لییینین اؤزللیکلری دیر. بو آشامادا (مرحله ده) باشقا ایستیعمارا قارشی حرکتلر کیمی ، بیر سیرا دوغال اؤزللیک لر وار. ایستیعمارا قارشی حرکتلرین کؤرپه لیک اؤزللیکلریدیر بونلار. دیلیمیزی قورویوب ساخلاماق، تاریخیمیزین قورورلو اولدوغونو ثبوت ائتمک، دیلیمیزین فارس دیلیندن اوستون اولدوغونو ساوونماق، شخصیت لریمیزی منیمسه مک، … اوچون چابالار یاپمیشیق. بیر سیرا یولداشلاریمیز حرکتیمیزین بئله بیر اؤزللییینی شاعیرلریمیزین و ادبیاتچیلاریمیزین حرکتین باشلانیشیدا سایجا چوخ اولماقلارینا باغلاییرلار. اصلینده ایسه بو اؤزللیک بوتون ایستیعمارا قارشی حرکتلرین اؤزللییی دیر. بیر میللتین سئچکینلری بوگونکو فلاکتلرینین ندنلرینی اؤزگه میللتین حاکیم اولدوغونا باغلاییرلارسا ، ایستیعمار آلتینا دوشمه میشدن او میللتین موتلو میللت اولدوغونا اینانیرلار. ایناندیغی ده یرلرین حاکیم میللت طرفیندن ازیلدییینی دئییرسه ، او دیرلرین وارایغینی محکوم اولمادیغی آنلاردا گؤرور. وارلیقلارینین حاکیم میللت طرفیندن داغیلدیغینی دئییرسه، او وارلیقلارین محکوم اولمادیغی زاماندا ساغلام اولدوغونا اینانیر. محکوم اولمادیغی زامان ایسه کئچمیش ده دیر. اونا گؤره کئچمیشین اؤزلمین یاشاماق دوغال بیر اؤزللیک دیر. حرکتیمیزده دئموکراسینی بیر ده یر کیمی ایرلی سوروروک. اونا گؤره ده میللتچیلریمیزین بیر چوخو یازیلاریندا کئچمیشده تورک میللتینین دئموکرات اولماسی حاقدا سندلر وئریرلر. حرکتیمیز قادین کیشی برابرلییینه اینانیر، اونا گؤره ده فارس میللتینین اسارتینه دوشمه دیییمیز کئچمیشده ، تورک میللتینده قادینلارین حقوقو حاقدا یازیلار اورتایا قویولور. بو پدیده (الگو ) چوخ طبیعی دیر. ایتمیش جننتی کئچمیش ده آختارماق ایستیعمارا قارشی حرکتین اؤزللییی دیر.
باشقا میللتلرین ده یاشادیغی بو مرحله نی آشماساق ، گله جه یه پیلان تؤکمک و گله جکدن آیدین تصویرلر یاراتماق یئرینه ، کئچمیشه دؤنوش و تاریخچیلیکده ایلیشیب قالاجاییق. گله جه یی بللی اولمایان بیر آخینین، کوتله اوچون جاذیبه سی اولماز. هر کسین سوردوغو بیر سورویو حرکتیمیز جوابلامالیدیر: گله جک آزربایجان نئجه بیر اؤلکه اولمالیدیر؟ سئویندیریجی حالدیر کی حرکتیمیزده بو آشامادان قورتارماغین بلیرتیلری گؤرونور. «آزربایجان دئموکراسی اوجاغی» نین آپاردیغی سؤیله شی لرده(مصاحیبه لرده) بونون ایزلرین گؤرمک اولار.
باشقا ایستیعمارا قارشی حرکتلرده گؤروندویو کیمی ، بیزیم میللی حرکتیمیزین اؤزللیکلریندن بیری ده «گئرجکدن قاچیش» اؤزللییی دیر. پئسیکولوژیک باخیمدان اینسانلارین چتین آنلاردا ، ناکام قالماق (دویماز قالماق) آنلاریندا و ایستکلرینین باسدیریلدیغی (سرکوب اولدوغو) آندا تپکی لریندن(عکس العمل لریندن) بیری گئرچکدن قاچماق دیر. ساوونما مئکانیزملریندندیر بو تپکی. بو اؤزللیک ایستیعمار آلتیندا اینیلده ین میللتین و سونرالار اونون آزادلیق حرکتینین ده اؤزللیییدیر. حرکتیمیزده و میللتیمیز ایچینده بونو آچیق گؤروروک. حرکته قوشولماق ایسته مه ینلرین آراسیندا، اسیر دئییلیک دئیه گؤستریلن دلیللری گؤزدن کئچیرسک، بو اؤزللییین نه اولدوغونو یاخشی باشا دوشه ریک. اؤنجه فارس میللتینه بیر نئچه سؤیوش یاغدیردیقدان سونرا ، «ایران تورکلرین الینده دیر، تهرانین بازاری تورکلرین الینده دیر، خامنه ای تورک دور، …» دئیینلرین سایی آز دئییل. نه یازیق کی «گرچکدن قاچیش» اؤزللییی بعضن میللتچیلرین ده داورانیشلاریندا و باخیشلاریندا گؤرونور. بیز حرکتیمیزین اساس احتیاجلاریندان اولان بیر سیرا گئرچکلردن قاچماقداییق. ایستیعمارا قارشی حرکتلرین ان اؤنملی عنصرلاریندان بیری «ایستیعمارا قارشی ایدئولوژی» دیر. گونئی آزربایجان تورک میللتی اولاراق ، همیشه ایدئولوژیلرین قوربانی اولدوغوموز اوچون، ایدئولوژی نین میللی حرکتده رولون گؤرمه دن ، آدیندان بئله قاچیریق. اوسته لیک دؤنه دؤنه وورغولاییریق کی، بیزیم حرکتیمیز ایدئولوژیک حرکت دئییل. ایدئولوژی دئییلدیکده یالنیز سیاسی ایسلام و کمونیزم ایدئولوژی لری بئینیمیزه گلیر. بو ایدئولوژیلرین ایسه زیانلاری و میللتیمیزه ووردوقلاری تاریخی ضربه لر، اونون دالینجا بئینیمیزه گلیر. ایدئولوژیدن و ایدئولوژی سؤزوندن بئله قاچماقداییق. بیرحالدا کی میللی قورتولوش حرکتیمیزین اؤزونه اؤزگو(مخصوص) ایدئولوژیسی اولور. ناسیونالیزم اؤزو ایدئولوژی دیر و ایستیعمار آلتیندان چیخماق ایسته ین میللت لرین ناسیونالیزمی قورتاریجی (رهایی بخش) ، انقلابی، رادیکال، و سیاسی ناسیونالیزمدیر. اصلینده ایسه ناسیونالیزم، کمونیزم و ایسلامچیلیقدان فرقلی اولاراق، اینسانلاری دار بیر یولاقدا یورومه یه حؤکم ائدن ایدئولوژی دئییل. ناسیونالیزم سییال و آخیجی بیر ایدئولوژیدیر. ناسیونالیزم ایدئولوژیسی میللتلرین دوروملاریندان آسیلی اولاراق، ماهییتی دییشن بیر ایدئولوژی دیر. حاکیم میللتین ناسیونالیزمی ایله محکوم میللتین و آزاد میللتین ناسیونالیزمی فرقلیدیر. ایدئولوژی ایده آلار، ده یرلر و آچیق قضاوت لر سیستئمیدیر. بو ایده آ سیستمی بیر قورومو-توپلومو آماجلایاراق ، او توپلومون کیم اولدوغون آچیقلاییر، هوییتین بللی ائدیر، باشقالاری ایله فرقلرینی اورتایا قویور، ایناندیغی ده یرلردن ایلهام آلاراق او توپلومون تاریخی آکسیونونا (ائیلم ، کنش) جهت وئریر. ایدئولوژی آماجلادیغی توپلوما دئییر کی سیز کیمسیز، کیملرین واسیطه سیله ایستیعمار اولورسوز، نییه گئری قالیبسیز، نییه بوگونکو دوروم دییشمه لی و یا ساخلانیلمالی دیر. ایدئولوژی آماجلادیغی قوروپون منفعتلرینی تعریفله ییر. او منفعتلره چاتماق اوچون، هانسی ایشلرین گؤرولمه سی حاقدا یوللار گؤستریر. ایدئولوژی «بیز» دئییلن بیر اولقونو (پدیده نی) یارادیر. «بیز» ایدئولوژیدن آسیلی اولاراق بیر ایجتماعی طبقه (کسیم، قاتمان)، جینس، بیر میللت و یا بوتون بشرییت اولابیلر. بیر میللتی آماجلایان ایدئولوژی میللی ایدئولوژیدیر. حاکیم میللتین میللی ایدئولوژیسی اونون اوستونلویونو توجیه ائدیر. اونلارین حاکیم اولماسینا حاق قازاندیریر. بو ایدئولوژی، مارکس دئدییی کیمی محکوم طبقه لره افیون کیمی دیر. محکوم طبقه نی اویودور. محکوم میللتی اویوشتورور. محکوم طبقه نین و یا میللتین اویانماسی و یا بیلینجلنمه سی ایسه یئنه ده ایدئولوژی نین آراجیلیغی ایله اولور. میللی و یا طبقاتی اویانیش اؤز اؤزونه یارانمیر. میللی اویانیش دا، یئنی بیر ایدئولوژینی یایان نخبه لرین واسیطه سیله یارانیر. یئنی ایدئولوژی محکوم میللت اوچون «ایستیعمارا قارشی میللی ایدئولوژی» دیر. بو ایدئولوژی اسیر، آسیمیله اولماغا دوغرو گئدن میللتده هوییت یارادیر. بو ایدئولوژی اسیر میللتین دورومونو آچیقلاییر، دوشمنلرینی تانیدیر، ایناندیغی ده یرلر اساسیندا گله جه یین نئجه اولماسی حاقدا تصوور یارادیر، او میللتین آرزولارینی دیله گتیریر، سورونلارینین و دردلرینین قایناغینی بللی ائدیر. او میللتی حرکت ائتمه یه تحریک ائدیر. میللی قورتولوش ایدئولوژیسی اسیر میللتین چیخیش یولونو گؤستریر، قورتولوشون، آزادلیغین ده یرینی اوزه گتیریر، آزادلیق اوغروندا اؤلمه یی اسیر یاشاماقدان اوستون گؤستریر و …
میللی ایدئولوژی میللی منفعته دایانان بیر ایدئولوژیدیر. اونا گؤره ده سیاسی قرارلاردا تصمیم توتانلارین ال آیاغین باغلایان ایدئولوژی دئییل. اؤرنک اوچون ، بیزیم میللی ایدئولوژی میزه اساسن ، بوگونکو دوشمنلریمیزدن بیری ائرمنستان دؤلتیدیر. آنجاق میللی ایدئولوژی بیزه دئمیر کی ، سیز آزربایجان پرئزیدنتی اولاراق ارمنیستان پرزیدنتی ایله گؤروشمه مه لیسینیز. میللی ایدئولوژی بو گؤروشده میللی منفعتلریمیزی قوروماغا چاغیریر بیزی. میللی ایدئولوژیمیز اساسیندا بیز توکچویوک و تورک میللتین سئویریک. آنجاق بو او دئمک دئییل کی ، غیری تورکلری سئومک اولماز. بیز بشرییته خیدمت ائدن هر کسی سئویریک. ائرمنی یا فارس اولسا بئله.
ماراقلیدیر کی «بیزیم حرکتیمیز ایدئولوژیک دئییل» دئینلر اؤزلری ایدئولوژیک داورانیرلار. یازارلاریمیزین ایچینده بو شعاری وئرنلرین یازیلارینی اوخوساق ، بونو آچیق آیدین گؤرمک اولار. بیز میللی اویانیش آماجی ایله میللتیمیزه دیلیمیزین آرادان گئتمه سینی اویاریریق. میللت دیلین ده یرینی بیلمه سه ، اونون آرادان گئتمه سینین ندن قایغیسین چکمه لیدیر؟ بیز اؤنجه آنا دیلین ده یرلی اولدوغونو، کولتوروموزون ده یرینی، تاریخیمیزین شانلی تاریخ اولدوغونو ثابیت ائتمه یه چالیشیریق. سونرا اونون قورونماسی اوچون میللتی حرکته کئچمه یه چاغیریریق. تورپاغین قوتساللیغین بیر میللت بیلمه سه ، بیر قارینج تورپاق اوچون ندن یوز مینلر شهید گئتمه لیدیر؟ دوزدور کی بو ده یرلرین هامیسینین آرخاسیندا منطیق ده وار، آنجاق منطق اؤزلویونده بیر میللتی حرکته کئچیرنمز. آرخاسیندا منطق اولان بیر ایدیا اؤنجه ده یر سوییه سینه قالخمالی و سونرا انگیزه یه (دورتویه) چئوریلمه لیدیر. یوخسا یالین و یاوان بیر منطیق حرکتیمیزه یالنیز پاسیولیک آشیلایاجاق.
گئرچکدن قاچیش پسیکولوژیسی ایستیعمارین یاراتدیغی اؤزللیکدیر. بو پسیکولوژی اوجوندان میللی مفکوره میزی گلیشتیرمه یه ایمکان قالمیر. گرکمز گؤرونن بیر یاراتیغین کامیللشمه سی نه یه لازیمدیر؟!! اونا گؤره ده بو گونکو ایران حاکمییتی بو بوشلوقدان یارارلاناراق ، ایدئولوژیمیزی جیللیزلاشدیرماغا (لوث ائتمه یه) چالیشیر. قاپیسی –پنجره سی اولمایان بیر یئره یوموشاق حرکتلرله ، ایسته دییین دولدوروب، ایسته دییین گؤتورمه یه چالیشیر. ایسته دیییی ده یری آبارتیب، ایستمه دییین باسدیرماغا چالیشان حاکمییتین ، بیز ایسه بیلمه دن آراجلاری اولوروق.
گئرچکدن قاچیش تکجه ایدئولوژییه محدود اولمور (سینیرلانمیر). میللی حرکتیمیزین گوج توپارلاماسینا (بسیج قوا) گرکن، قالان عنصرلردن ده قاچانلاریمیز وار. حرکتیمیزده تشکیلاتدان قاچیش ، تشکیلاتین ضرورتینی دانماق بیر زامانلار چوخ گوندمده ایدی. تشکیلاتلاریمیزا قارشی دانیشماق پرئستیژه چئوریلمیشدی، دئموکراسی شعارینی هامیدان آرتیق وئرن یولداشلاریمیز «بیز موستقیلیک، هئچ تشکیلاتا باغلی دئییلیک، … » سؤزلری ایله گوونیردیلر.
دئموکراسنین اساس گرکلریندن اولان تشکیلاتین ضرورتینی دانان کیمسه نین بو منطیقینی، یالنیز «ایستیعمار پسیکولوژیسی ایله» یوزماق اولار.
توپلوسال (جمعی) بیر هدفه اولاشماغا گرکن سازمانین گرکلی لییینی دانمانی، یالنیز «گئرچکدن قاچیش» اؤزللییی ایله آچیقلاماق مومکوندور. یوخسا ایجتماعی-سیاسی علملر اوزره ان ایلکین ساوادی اولان کیمسه ، میللی قورتولوش حرکتینده ایدئولوژینین ، لیدرین و تشکیلاتین اؤنمین کسین بیلمه لی دیر.
ایستیعمارا قارشی حرکتلرده لیدئرلرین رولو دانیلمازدیر. آمئریکانین ایستیعمارا قارشی حرکتینده «واشنگتن» ون شخصییتی افسانوی قهرمان کیمی ده یرله نیر. باشقا میللی قورتولوش حرکتلرینده ده لیدئرلرین تاریخی و تعیین ائدیجی رولون گؤرمک اولار. کولمبیا دا «بولیوار» ، هیندوستان دا «گاندی» تونس ده «بورقییه» ، ایندونئزیادا «سوکارنو» ، کوبادا «چه گووارا» ، و «فیدل کاسترو» ، تورکییه ده «آتاتورک» و قوزئی آزربایجان دا «ائلچی بی» کیمی لیدئرلرین تاریخی و تعیین ائدیجی روللاری کیمسه یه گیزلی دئییل.
گئرچکدن قاچیش اؤزللییی بورادا اؤزونو گؤستریر. اؤلکه میزده و دونیادا انقلابدان دوغان دیکتاتور رئژیملر گؤزوموزو قورخودوب. ایچینده یاشادیغیمیز ولایت فقیه رئژیمی، رهبره-لیدئره دایاناراق مین لر اینسانین قانین تؤکوب، اؤلکه ده آزادلیق لاری بوغوب، … بو اولایلار بیزده رهبر و لیدئر سؤزونه حساسیت یارادیب. حاکمییتین تخریباتلاری بیر یانا ، اؤزوموزدن اولانلارین دا میللی لیدئر دوقتور چؤهرقانلی بی ه قارشی تخریباتلارینین اوجو بوجاغی یوخدور. چوخ آجی بیر اولای دیر کی ، ایران حاکمییتی ایله بو قونودا بیر جبهه ده دایانان یولداشلاریمیز وار. میللتچی لییینده شوبهه ائتمه دیییم بیر سیرا یولداشلارین، بئله داورانیشینی نئجه یوزماق اولار؟! دییه سن گؤرونن کنده بلدچی لازیم اولور هردن. بو یولداشلاریمیز دیلده «ایندی لیدئر زامانی دئییل» دئسه لرده ،حسساس آنلاردا حاکمییت دن آیریلان و میللتچی اولماماقلارینا کیمسه نین شوبهه سی اولمایان شخص لرین اطرافینا ییغیشیرلار. ایران حاکمییتیندن تام قوپمایان پوپولیست شخص لرین یانلیسی (سمپاتی) اولاراق باشقا میللتچیلرله قارشی قارشییا چیخیرلار.
شخصییتلر دوشونجه لرین و آخینلارین (جریان لارین) سیمگه سینه چئوریلیرلر. بو گئرچه یی دانماقلا ، حرکتین بو اساسدا احتیاجی اورتادان قالخمیر. یارانان بو بوشلوق حاکمییت اوچون بیر فورصت یارادیر. ایراندا اورتا طبقه نین باشینا کئچن، حاکمییتدن قوپان شخص لر، بیزیم اوچون بؤیوک درس اولمالیدیرلار. بونو هم خاتمی زامانیندا گؤردوک ، همده ایندیکی یاشیل حرکتده. ایران اوپوزیسیونو و اؤزللیکله اورتا طبقه نین نخبه لری ده ولایت فقیه سیستئمینه قارشی موباریزه آپاریر.آنجاق ولایت فقیه ایله موباریزه آپارماقلارس، لیدئرلیک اصلینی دانماق آنلامیندا دئییل. اونلارین «یا حسین میر حسین «شعاری بونون آچیق گؤسترگه سیدیر(حاکمیتدن آیریلانلارین یئنی اورتا طبقه نین باشینا کئچمه سی). بیز قیراقدان دوروب نه قدر دئسک ده کی، موسوی و کروبی بو حرکتین رهبرلری دئییل لر، بو گئرچک آرادان گئتمه یه جک. ساده جه گئرچه یه گؤزوموزو یوموروق. بو گئرچکدن قاچماقلا ، گله جک ده ایرانداکی اورتا طبقه نین حرکتی کیمی حاکمیت دن آیریلان و یا آیریلمایان لار حرکتیمیزین رهبرلیک قونومونا کئچه جکلر.
بایراق قونوسو ایسه لیدئر قونوسو کیمیدیر. بیر زامان میللی لیدئر طرفیندن گونئی آذرباجانا بایراق سونولاندا، «بیزه بایراق لازیم دئییل» دئینلر چوخودور. میللی بایراغیمیزا » رنگلی پارچا-تکه پارچۀ رنگی» دئیه نلرین بو گئرچه یی دانماسی، بایراق ضرورتین آرادان قالدیرمادی. سونرالار چئشیتلی بایراقلار حرکته تقدیم اولدو. داها سونرالار ایسه بایراقدان قاچانلار گئرچکدن رنگلی پارچایا اوز گتیردیلر. تیراختور تیمی نین رنگینی و بایراغینی حرکتین بایراغی کیمی و حرکتین رنگی کیمی تقدیم ائتدیلر! «اکبر اعلمی» نی رهبر کیمی، جسارت سیمگه سی کیمی تقدیم ائتمک و تیراختور بایراغینی حرکتین بایراغی آدلاندیرماق، گئرچکدن قاچیش پسیخولوژیسینین گتیردییی نتیجه دیر.
ایستیعمار آلتیندا یاشایان میللتلرین و اونون میللی حرکتچیلرینین باشقا دوغال اؤزللیک لریندن بیری ده تپکیسل لیکدیر. آردیجیل تحقیر اولونان میللتده حیقارت عقده سی (آشاغی لیق دویونجه سی)، اؤزگوونجین (اعتماد به نفس) اولماماسی، یارادیجیلیغین اولماماسی و باشقاسی نین مقللیدی اولماق دوغال بیر اؤزللیکدیر. بو اؤزللیکلر میللی حرکتده فعال و یارادیجی حرکت لردن داها چوخ ، تپکیسل (واکنشی) حرکتلرین اورتایا چیخماسینا ندن اولور. هابئله بؤیوک دالغالارین ، آغیر شوکلارین و ضربه لرین قاباغیندا مستأصل اولماق (درمانده اولماق-کیریک قالماق) بو حرکتلرده گؤرونن و بیلینن اؤزللیکلردیر. میللی حرکتیمیز حاکمییت قارشیسیندا ایندییه دک چوخلو یارادیجیلیق و یئنیلیکلری اولسادا، تپکیسللیکدن ده قاچانمامیشدیر. اولاسی بؤیوک شوکلارین و چئوره میزده کی گوجلو دالغالارین قارشیسیندا، دوغرو دوزگون یولوموزدا دایانمادان یورومک اوچون حرکتیمیزین ماهییتی و اونون اؤزللیکلرینی بیلمه ییمیز گرکلیدیر. گوجلو، یارادیجی و گرچکچی بیر حرکت اولوشتورماساق ، استیصال و تپکیسللیک بورولقانیندا یا چئوره میزه دولاناجاییق، یا دا گوجلو دالغالارلا ایستمه دیییمیزساحیللره (قییی لارا) توللاناجاییق.
یئنی ایجتماعی حرکتلر و میللی حرکتیمیز
ایجتماعی قوروملارین ایستک و احتیاجلارینین اؤدنمه سی و مودافیعه اولونماسیندا رسمی اورقانلارین یئترسیز اولدوغو زامانلار، یئنی ایجتماعی حرکتلر اورتایا چیخیر. رسمی اورقانلار اؤز گؤرولرینی دوزگون یئرینه یئتیرمه دییی زامان اورتایا چیخان بو حرکتلر بیر سیرا اؤزللیکلرینه گؤره کلاسیک حرکت لردن فرقلنیرلر. 1960-جی ایللردن قوزئی آمئریکا و باتی آوروپادان باش قالدیران بو ایجتماعی حرکتلر چوخ سایلی ، متنوع و گئنیش حرکت لردیلر. اؤیرنجی حرکتلری، بشر حاقلارینی قوروماق اوزره یارانان حرکتلر، قادین حقوقونو قورویان حرکتلر(فمینیزم)، یاشام چئوره سین قورویان حرکتلر(محیط زیست)، باریش حرکتی، ایرقچیلیغا قارشی حرکتلر، اوشاقلارین حقوقونو قورویان حرکت، نوکلیئر سیلاحلارینین اوره تیلیب قوللانیلماسینا قارشی حرکت و … کیمی چوخ سایلی یئنی ایجتماعی حرکتلری چاغداش دونیامیزدا گؤرمک اولار.
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیکلری ایله تانیش اولماق و میللی حرکتیمیزی بو آچیدان دیرلندیرمک یارارلی اولاجاق. اونا گؤره کی سون زامانلار میللی حرکتیمیزین ماهییتی ایله باغلی بیر سیرا چلیشکیلی (متضاد) دوشونجه لره تانیق (شاهید) اولوروق. میللتیمیزین یاشادیغی ایستیعمار دوروموندان قایناقلانان بو متضاد فیکیرلرین اورتایا گلمه سی دوغال گؤرونو. «ایستیعمار پسیکولوژیسی » نین گتیردییی نوقطه لردن بیری ده بورادا اؤزونو گؤستریر. یوخاریدا وورقولادیغیم کیمی ، ایستیعمار آلتیندا یاشایان میللت و اونون میللی حرکتینین ، بؤیوک دالغالارین تأثیری آلتینا دوشمه سی و بؤیوک دالغالارلا یئریندن اویناماسی چوخ گؤرونن اولایدیر. هابئله حاکیم میللتین و یا باشقا آزاد میللتلرین دوروملارینین دوغوردوغو احتیاجلار، اسیر میللتین عاجیل احتیاجی یئرینه یئرله شیرلر. بئله وارداتی (گتیرمه) احتیاجلارین، حرکتین عاجیل ایسته یی کیمی ده یرلنمه سی، او حرکتی اؤز تاریخی و ضروری احتیاجینی اؤده مه دن گئری قویاجاق. تاریخی گلیشمه سینده قوپوقلوق یارانان اسیر میللتین ، زنگین و آزاد میللتلرین دالینجا سوروکلنمه سی، اونون اصیل و دوغما حرکتی اولابیلمز. اؤزگه یه حیرانلیق دان دوغان ، باغلی لیقدان دوغان بو داورانیش ،بیر حرکتی اصیل و دوغرو دوزگون یولوندان جایدیرا بیلر. بو جایدیرما ، زنگین و آزاد میللتلرین حرکتلرینین جاذیبه سیندن دوغدوغونا گؤره ، چوخ یوموشاق و گؤزه گؤرونمز قدر اینجه اینحیراف اولور. آنجاق بو اینجه اینحیرافلار، یاراتدیغی زاویه ایله اصیل یولدان گئت گئده اوزاقلاشدیریر او حرکتی. اونا گؤره ده حرکتین ماهییتی حاقدا ایرلی سورولن یئنی دوشونجه لر، چوخ تیتیزلیکله (حساسیت له) اینجه لنمه لیدیر. حرکتیمیزی تام اولاراق یئنی ایجتماعی حرکت کیمی دیرلندیریریکسه ، دئمه لی اونا گرکن عنصرلر (اؤیه لر) ده فرقلی اولاجاق. بورادا یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیکلری و اونلارا گرکن عونصورلاری اؤزتله مک (خلاصه ائتمک) یئرسیز دئییلدیر. بو عنصرلاری و اؤزللیک لری گؤزدن کئچیره رک، میللتیمیزین دورومو و میللی حرکتیمیزین ماهییتی حاقدا دوشونمه ییمیز گرکلیدیر.
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیک لری
-
کلاسک ایجتماعی حرکتلر، صنعتی (industrial) اؤلکه لرده باش وئریرسه ، یئنی ایجتماعی حرکتلر پساصنعتی (post industrial) اؤلکه لرین پدیده سی دیر. (اولقوسودور).
میللی قورتولوش حرکتی ایسه اسیر و گئری قالمیش بیر میللتین حرکتی دیر.
-
کلاسیک ایجتماعی حرکتلردن فرقلی اولاراق، یئنی ایجتماعی حرکتلرین هدف لری سیاسی گوج الده ائتمک و یا سیاسی گوجده پای قازانماق دئییلدی. اونلارین بیر سیرا حرکت لری سیاستله ایلگیلی اولسادا، دؤولت لرین سیاستینه اعتراض اولسادا، ماهییت لری سیاسی دئییل.
میللی قورتولوش حرکتینین هدفلرینین باشیندا، سیاسی باخیمدان حاکیم میللتدن قورتارماقدیر. سیاسی گوجو میللت اولاراق الده ائتمک دیر. دئمکده میللی حرکتین ماهییتینین بیر بویوتو سیاسی اولماسی دیر
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین هدفلریندن بیری کولتور و مدنی توپلومو دؤولت لرین سیاستلری قاباغیندا قوروماقدیر.
بو اؤزللیک آچیسیندان میللی حرکتده یئنی ایجتماعی حرکتلرله اوخشارلیق گؤرونور. میللی حرکتیمیزین هدفلریندن بیری میللی وارلیغیمیزین عنصرلارینی قورویوب ساخلاماقدیر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین موباریزه آلانی توپلوم (جامعه) و اونا حاکیم اولان کلاسیک و سننتی (گله نک سل) ایلیشکیلردیر(رابیطه لردیر). بو موباریزه ده تکجه دؤولتین سیاست لرین دییشمک هدف دئییل. بوتون ایجتماعی ایلیشکیلر، قوروملار و اؤزل یاشام ایلیشکیلری بئله، بو حرکتلرین هدفینده دیر.
میللی حرکتیمییزده تکجه دؤولتین سیاست لری دئییل، توپلوم دا دا بیر سیرا ده یرلری دییشمک سؤز قونوسودور. هم اؤز میللتیمیز و هم حاکیم میللتین باخیشلاریندا دییشیم یاراتماق، حرکتین هدفلریندندیر. آسیمیله اولموش بیر میللت ده ایستیعمارین یوکله دییی ده یر لر حاکیم دیر. بو ده یرلرله میللتیمیزین دوغما ده یرلرینی دییشمک حرکتیمیزین هدفلریندندیر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین موباریزه لری نیمادلار، سیمگه لر، معنالار (آنلاملار) و یاشام طرزی (بیچیمی) اوزره دیر.
حرکتیمیزده ده حاکیم کسیلن نیمادلاری، سیمگه لری دییشتیرمک ایستکلری وار. سیمبولیک گونلریمیز، سیمبولیک شخصییت لریمیز، توتئملریمیز، بایراغیمیز و … فارس حاکمییتی طرفیندن تعیین ائدیلن لردن فرقلنمه کده دیر.
-
بو حرکتلرده، اورتاق هدفلر و معنالارلا جمعی (توپلوسال) هوییت یارانیر. طبیعی کی هدفلره اولاشدیقدان سونرا و یئنی هدفلر اورتایا چیخدیغی زامان یئنی هوییتلرده یارانیر بو حرکتلرده. سییال هوییت یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللی ییدیر.
میللی حرکتیمیزده ایسه ثابیت و دییشمز بیر میللی هوییت وار. باشقا ویئنی هوییتلرین یارانماسی میللی کیملیییمیزی آرادان آپارابیلمز.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلر کلاسیک حرکتلردن فرقلی اولاراق، ایدئولوژیک دئییللر. یاشامین بوتون ساحه لرینه و سورونلارینا نوسخه یازمیرلار. اونلارین محدود هدفلری، پیلانلاری و ایستکلری وار.
میللی حرکتیمیز ایسه میللی مفکوره یه مالیک و میللی ایدئولوژی دن یارانان بیر حرکت دیر. البتته میللی ایدئولوژی مارکسیسم و یا دینی ایدئولوژی کیمی یاشامین بوتون سورونلارینا جاواب وئرمک قونوموندا دئییل. آنجاق بو او دئمک دئییل کی میللی حرکتیمیز ایدئولوژی سیز بیر حرکتدیر. بو حاقدا یوخاریدا آچیقلاما وئریدیییم اوچون تکرار یازماغا گرک یوخدور.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین هدفی باخیشلارین ، اؤنری لرین و اینتقادلارین (ائلشتیری لرین) سرگی لمکدیر. آنجاق کلاسیک حرکتلر ساده جه فیکیرلرینی نوماییش ائتمکله کیفایت لنمیر، اؤز آکسیونوندان قازانج گؤتورمک ده ایسته ییر.
میللی حرکتیمیز یالنیز ایستکلرین نوماییش ائتدیرمکله اؤز ایده آللارینا چاتمانماز. ایستکلریمیزی سر گیله ییریکسه ، اونون میللی قورتولوشوموزدا ائده جه یی تأثیر سؤز قونوسودور. بیزه انرژی وئره جک، حرکتیمیزه آنلام وئرجک، چوخ عاجیل احتیاجلاریمیز وار.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین چالیشمالاری هدفمندلیک دن (هدف یؤنلولوکدن) داها چوخ سیمبولیک دیر.
میللی حرکتیمیزده ایسه سیمبولیک فعالیت لر میللی هدفلریمیز اوغروندا یاپیلماقدادیر. بئله ده اولمالیدیر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین سازمانی (اؤرگوتسل) فورمالاری یالنیز هدفلرینه چاتماق اوچون دئییل. بو حرکت لر و اونلارین قورولوش فورمالاری اؤزلویونده هدف ساییلیرلار.
بو اؤزللیک سرمایه دار قادینلاری ایله کاسیب قادینلارین دردلرینین فرقلی اولدوغون آندیریر نه ایسه. آزربایجانین یوخسول کندلرینده گئجه گوندوز ایشلمکدن بئل بوخونو بوکولن یازیق قادینلاریمیزین دردلری ایله، تهرانین یوخاری بؤلگه لرینده ایشسیزلیکدن داریخان و یاشاملارینا معنا آختاران قادینلارین فرقی گؤز اؤنونه گلیر. البته بو او دئمک دئییل کی اونلارین دردلریده درد دئییل، آنجاق کاش بیزیم میللتیمیزینده اونلارا تای دردی اولایدی. بیزده اؤزوموزدن باش آییرد ائدیب، بشرییتین دردینه دوشونیدیک. بیزده یاشام چئوره سینی قوروماغا دوشونیدیک، بیزده کوپئنهاگدا گئدن کونفرانسین قایغیسینا قالایدیق، یئر کوره سینین گئت گئده ایستیلنمه سی بیزی ده دوشوندوریدی. نه یازیق کی باشیمیزی قالدیرماغا ، عاجیل احتیاجلار آمان وئرمیر. کیم نه بیلیر، بلکه بیر گون بیزیم ده میللتین بئله قایغیلاری اولاجاق.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرده معنا پیامدیر، ساودیر. حرکتین فورماسیدا، تاکتیکلری ده مئساژ مئرمکده دیر.
بیزیم میللی حرکتیمیزین معناسی یالنیز ساو (پیام) اولابیلمز. آنجاق حرکتیمیزین فورماسی ، تاکتیکلریمیز و … هامیسیندا بیر مئساژین اولماسی تأثیرلیدیر. بو ساو هم میللتیمیزه ، هم قونشو و حاکیم میللته وه ده دونیا میللتلرینه و دؤولتلرینه اولمالیدیر. بیزافکار عمومینی( قامواویونو) الده ائتمه لیییک. بونون ایسه سیمبولیک ائیلملر، مئساژ وئرن و ساو داشییان حرکتلر یاپماق ان قیسا یولدور.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلر اؤزل بیر اولکونون (آرمانین ) و اوتوپییانین (آرمانشهر)دالینجا دئییللر.
میللی حرکتیمیز ایسه بوگونکو شوونیست ایستیعمار سیستئمین داغیتماق و یئنی بیر سیستم قورماق ایسته ییر. یئنی سیستمین نئجه اولماسی هر کسی دوشوندورن بیر سورودور. بوگونلرده 21 آذر دؤرلتچیلیک گونوموز ایله باغلی آمئستردامدا کئچیریلن دیالوق کنفرانسی نین بیلدیریسی (بیانیه سی) و کستیرمه سی (قطعنامه سی) بونون آچیق ثبوتودور. آیری آیری تشکیلاتلاریمیزین گله جک آزربایجانا پیلانلاری اولماغی بیر یانا، نئچه تشکیلاتین بیر آرایا گلدییینده ده گله جک آزربایجانین نئجه اولاجاغی حاقدا اؤنرمه لر وئرمه لری گؤستریر کی ، بیز اوتوپییا دالینجا اولماساقدا ان آزی بی سیرا اولکولریمیز وار. گله جکده او اولکولرین اویقولانماسینی ایسته ییریک.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤرگوتلری (سازمانلاری) کیچیک، داغینیق و غیری متمرکزدیر. بوتونلوکده ایسه بو حرکتلرین یاپیسی (ساختاری) شبکه و تور بیچیمینده دیر. بو اؤزللیکلر یئنی ایجتماعی حرکتلرین ماهییتی و هدفلری ایله تام اویغوندور. شبکه اونلارین کلی (بوتون سل) یاپیسی دیر. بو استراکتور (ساختار) بیلگیلرین تئز یاییلماسیندا و اویوم ساغلاماقدا (هماهنگی) ، چوخ اؤنملی رول اویناییر. یئنی تئکنولوژینین یاراتدیغی ایمکانلار، باشدا اینترنت، و تلویزیا اولماقلا بو شبکه لرین یارانماسیندا اؤنملی رول اویناییر. البته داغینلیق و غیری متمرکزلیک (اوداقلانماماق) نتیجه سینده بو حرکتلرین گئنل و کلی استراتژیلری و پیلانلاری اولمور. بو ندنله ده اونلار باشقا قروپلارین و اؤزللیکله بؤیوک گوجلرین استراتژیلری آرخاسینجا گئتمه یه یئتنکلیدیرلر. بؤیوک گوجلرین ایسته یی و ماراقلاری اساسیندا یارانان رنگلی اینقلابلاردا، یئنی ایجتماعی حرکتلرین محمل رول داشیماسی بونون بیر ثبوتودور. (گؤسترگه سیدیر).
میللی حرکتیمیزین اساسی گرکن احتیاجلاریندان بیری تشکیلات دیر. بو عنصر هم ایندی، هم ده گله جک دئموکراتیک اؤلکه میز اوچون دانیلماز فاکتوردور. یئنی ایجتماعی حرکتلرین وارلیغی ، رسمی تشکیلات و پارتییالارین گرک اولمادیغینی گؤسترمیر. رسمی پارتیالارین یاپامادیغی گؤرولری، بو حرکتلر اوستله نیرلر. آمئریکادا و باتی آوروپادا داها چوخ گؤرونن یئنی ایجتماعی حرکتلر، او اؤلکه لرده پارتیالارین و متمرکز تشکیلاتلارین وارلیغینی آرادان آپارماییب. متمرکز تشکیلات ایسه یالنیز هرمی(هیرارچیک) تشکیلاتلار آنلامیندا دئییل. بوگون ایقتیصادی و سیاسی اؤرگوتلرین هدف، دوروم ، چئوره، …دن آسیلی اولاراق چئشیتلی فورمالاردا متمرکز اولما (اوداقلانما) ساختاری وار. بوگون میللی هدفلریمیز یؤنونده ایچریده و دیشاریدا چئشیتلی یوللارلا اؤرگوتلنه بیله ریک. ایجتماعی شبکه لر و مجازی شبکه لر بیزیم اؤرگوتلنمه و موبایلیزاسیون آراجلاریمیزین یالنیز بیری اولابیلر. بیز بو شبکه لردن یئترینجه ایستیفاده ائتمه لیییک. آنجاق شبکه لرده ایلیشیب قالماقلا ، مرکزلشمه مکله بیر سیرا هدفلریمیزه چاتساقدا ، اساس و آنا هدفیمیزه چاتماغیمیزی یئنه قومار اویونونا باغلایاجاییق. گئنل و کلان استراتژیسی اولمایان داغینیق شبکه لرله حرکت ائدن یئنی ایجتماعی حرکتلر کیمی، باشقالارینین استراتژیسینه آراج اولماغا حاققیمیز یوخدور. بیزیم گوجلو اؤرگوتلریمیز اولمالیدیر و گوجلو جبهه اولوشتورمالیییق. یوخسا بیزی ایسته مه دییمیز جبهه لرده ایسته مه دیییمیز قووه لرله بیرلشدیره جکلر.
-
یئنی ایجتماعی حرکتلرین اؤزللیک لریندن بیری ده ، بو حرکت لرده لیدر و اؤنده رین اولماماسی دیر. بو حرکتلرین ماهییتی، هدفلری و چالیشدیقلاری شراییط، بئله بیر عنصرون یارانماسینا نه شراییط یارادیر، نه ایمکان ساغلاییر و نه ده گرک دویورور.
میللی حرکتیمیزده ایسه ، هدفلریمیز و یاشادیغیمیز فضا (اورتام) بو عنصرون اولماسینین حیاتی (یاشامسال) اولدوغونو گؤستریر. بیز بؤلگه میزده کی یئنی ایجتماعی حرکتلر و سیویل توپلوملار کیمی، سئچکیلر زامانی هانسی سا آدایی مووقتی لیدر گؤروب، باشقاسینین هدفی دوغرولتوسوندا اونون دالینا دوشنمه ریک. سئچکی زامانی بیر لیدئر و یؤنتمن وارلیغی گرکیرسه ، او آدای باشقالارینین بیزه یوکله دییی لیدئر یوخ، اؤز آداییمیز اولمالیدیر. البتته یئنه ده گرچکدن قاچیش پسیکولوژی سینین اسیری اولاراق بو گرچه یی دانماقدا ایصرارلی اولساق ، او اولار باشقا مسئله!!
رنگلی اینقلابلار و گونئی آزربایجان میللی حرکتی
«مخملی اینقلاب-velvet revolution» دئییمی بیرینجی دؤنه اولاراق چکوسلواکیانین آنتی کمونیزم حرکتی نین لیدئری «واسلاو هاوئل» طرفیندن 1989-جو ایلده چکوسلوواکیا خالقی نین حرکتینه ایشله نیب. چکسلواکییا خاقینین گئنیش حرکتی ایله قان تؤکولمه دن دیکتاتورلوغا سون قویولدوغو اوچون او حرکته مخمل (Kadife) اینقلابی دئییلدی.
دوغو آلمانیا دا برلین دووارینین اوچورولماسی و لهستانین کمونیزم حاکمییتیندن آزاد اولماسیندان سونرا، سیرا چکوسلوواکییا یا چاتمیشدیر. اؤنجه اؤیرنجیلره قارشی هجوما اعتراض و زیندانی لرین آزادلیغینی ایسته ین چکوسلوواکییا خالقی، 10 گون ایچینده حاکیم کمونیست پارتیاسین تسلیم اولماغا مجبور ائتدی. واسلاو هاوئل کئچیریلن سئچکی لرده پرئزیدنتلییه سئچیلدی. 1993-جو ایلده ایسه ایچری ایختلافلارا گؤره، آنلاشاراق چکوسلوواکیا ایکی اؤلکه یه بؤلوندو. چک و اسلواکی جمهورییتلری یاراندی.
داها سونرالار ایسه شرقی آوروپادا و کئچمیش شوروی دن آیریلان اؤلکه لرین بیر سیراسیندا شیددت قوللانمادان، قان تؤکولمه دن دؤولت دئییشیکلییی باش وئردی. گئنل اولاراق رنگلی اینقلابلار دئییلن بو دییشیکلیکلر، کوتله نین دینج اعتراضلاری و مدنی اطاعت سیزلییی واسیطه سی ایله گرچکله شیر.
بو رنگلی اینقلابلار ایندی یه دک ، صربیستاندا (2000-جی ایلده)، گورجوستان دا (2003-جو ایلده) اوکراینادا (2004-جو ایلده) و قیقیزستاندا (2005-جی ایلده) اوغورلا دؤولتلرین دییشمه سینه ندن اولوب. اؤزبکیستان و آغ روسیادا ایسه رنگلی اینقلابلار اوغورسوز اولدولار.
اؤلکه لرین هر بیرینده رنگلی اینقلابلار اؤزل آد آلیبلار: دینج انقلاب، لاله اینقلابی، روز گولو (rose) اینقلابی، نارینجی اینقلاب، ماهنی اینقلابی، سیدیر اینقلابی، … .
گول و رنگ آدلارینی بو اولایلارا ایشلتمه نین ندنی ، بو حرکتلرده اؤزل بیر رنگ، گول، شارکی و … دان حاکمییته موخالیفتین سیمگه سی کیمی ایسیفاده اولونماسیدیر. (قوللانیلماسیدیر).
بو اینقلاب دئییلن اولایلارین بؤلگه میزده آردی آردینا دوزولمه سی (باشقا اؤلکه لر ایچینده لبنان، قیبریس، استونی و قوزئی آزربایجاندا دا رنگلی اینقلابلارین یانسیمالاری گؤروندو) هامینی ائتکی له دییی کیمی، میللی حرکتیمیزی ده ائتکی له میشدیر. اوکراینیانین سویوق قیشیندا مئیدانلاردان چکیلمه ین خالقی چوخلاری آلقیشلادی. چوخلاری هر آن سونوجو بکله ییب، بو اؤلکه دن سونرا سیرا کیمه چاتاجاغی حاقدا اؤنگؤرولر(پیش بینی) یاپدی. سیرا ایرانا چاتمامیش اؤزبکیستاندا رنگلی حرکت باسدیریلدی… و خیال قیریقلیغی …
رنگلی اینقلابلارین ایراندا یاشایان آزادلیق سئور اینسانلارا چکیجی لییی، دوغالدیر. دئموکراسی یا گئدن بیر یول، میللتلرین آچیقجا و دینج قاتیلیمی، حاکمییتین اعتراضلاری باسدیرماغا سیلاحلی قووه لری قوللانماماسی و آز سوره ده نتیجه آلینماسی ایران کیمی توتالیتر و قان تؤکن بیر رئژیمده یاشایان بیریسینه چکیجی دیر. آنجاق میللی حرکت اولاراق تکجه بو گؤزل گؤرونتولره حئیران قالاراق، اونو تقلید ائتمه ییمیز گرچکچی بیر حرکت دئییل. دالغالارا قاپیلاراق میللتیمیزین هانسی ساحیللره توللاندیغینی گؤرن میللتچی لریمیزین، بو دالغانین چکیجی لییینه اویوب اصیل دوغما و گرکلی یولوندان جایماغی تاریخدن درس آلماماغیمیزی گؤسترر. اونا گؤره ده تکجه رنگلی حرکتلرین جاذبه سی دئییل، اونلارین هر طرفلی اؤزللیکلری، ایران کیمی اؤلکه ده اویقولانابیلیرلییی و میللی حرکتیمیزین ماهییتی بو مدل لردن نئجه یارارلاناجاغیمیزی گؤستره جک .
حرکتیمیزین ماهییتینی نظرده آلمادان، بئله بیر انقلابی مدل لری تام اولاراق یانسیلاماق، یوموشاقجا انحرافیمیزا گتیریب چیخاراجاق. میللی قازانجلاریمیزی و حرکتیمیزه گرکن اساس عنصرلاری گؤزده آلمادان ، اؤلکه میزده یاراناجاق رنگلی حرکتلرین دالینجا دوشمک بیزی یئنیدن باغلیلیق بورولغانینا سالاجاق. فیرلانیب، یئنه ده فارس شوونیزمینین قوجاغینا دوشه جه ییک.
رنگلی انقلابلارین اؤزللیکلری و یاشانان اؤلکه لرین شراییطی
یوروجو اولماسین دییه ، بو اؤلکه لرین شراییطین و موخالیفتین قوللاندیغی مئتودلاری یالنیز سیرالاماقلا یئتینیریک.
ü رنگلی اینقلاب دئییلن اولقو (پدیده) یوخاری دایره لرده نخبه لرین یئر دییشیمی دیر. بو دییشیمده لیبرال دئموکراسی یالنیسی(طرفداری) اولان ایلیملی (میانه رو) اوپوزیسیون حاکیم قورومو قودرت دن دیشلاییر. حاکمییت دییشیمی سوییه سینده اولان بو اولایدا باتی یالنیسی اولان اوپوزسیون، دیکتاتور و فاسید آدلاندیردیغی رهبرلری قودرتدن سالیر.
ü رنگلی اینقلابلارا»یوخاریدان اینقلاب» آدی وئریلسه ده ، اصلینده رئفورملا (اصلاح طلب لیک) اینقلاب آراسیندا بیر اولقودور. اونا گؤره کی حاکمییتی تمثیل ائدن بوتون ده یرلر و قوروملار یئرینده جه قالیر و یالنیز ایچری و دیشاری سیاستده بیر سیرا دییشیکلیک لر گؤرونور.
ü حاکمییت دن ائندیریلن رهبرلر اؤز یاشاملارین سورور و یئنی دن حاکمییته قاتیلماق یولو اونلار اوچون باغلی دئییل.
ü دییشیملردن اؤنجه ، اینقلاب لیدئرلری حاکمییت دایره لرینده یوخاری پوستلارا مالیک اولوبلار. (باخانلیق و …)
ü رنگلی انقلابلارین چوخونلوغو سئچکی لرین نتیجه لرینه اعتیراضلا باشلاییر. موخالیفت چئشیتلی یوللارلا سئچکیلرده ساختاکارلیق اولدوغونو گؤستریب و بونونلادا حاکمییتی مشروعیتدن سالماغا چالیشیر.
ü حاکمییت سئچکیلرین سونوجو اولان اعتراضلاری باستیرماق اوچون نیظامی قووه لردن ایستیفاده ائتمه ییب.
ü بو اؤلکه لرده توتالیتر و موقتدیر بیر حاکمیت ایش اوستونده دیر.
ü خاریجی اؤلکه لرین و اؤزللیکله آمئریکانین بو اؤلکه لرده حضورو وار و بو اؤلکه لرده کی نخبه لرله ایلیشکیلر قورموشلار.
ü بو اؤلکه لرین میللت لری سئچکی قاباغی و سونراکی کامپانیالاردا گئنیش قاتیلیر و گئنل ده موخالیفت بیر آدایین اؤزرینده اوداقلانیر. (متمرکز اولور) بو آدای رنگلی اینقلابین لیدئری کیمی تقدیم اولونور.
ü سئچکیلره اعتراض اولاراق کوتله مئیدانلارا گلیر، دینج و شیددتسیز اعتراضینی حاکمییتین تسلیم اولماسینا قدر سورور.
ü موخالیفت و اعتراضچیلار اؤزل بیر رنگدن بیرلیک و ییغجاملیق یاراتماق اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بو رنگ اونلارین حاکمییته اعتیراض و موخالیفتلرینین سیمگه سی دیر.
ü بو اؤلکه لر گئنللیکده گلیشمه میش اؤلکه لردیر و حاکمییتده روشوت ، ایقتصادی و اداری فساد چوخ یایقیندیر.
ü بو اؤلکه لرده ایجتیماعی ، ائتنیک و مذهبی تضادلار وار.
ü حاکمییتین توتالیتر اولماسینا باخمایاراق گؤرونورده اؤلکه باشچیلاری سئچکی یولو ایله سئچیلیرلر. بو ایسه گرکن ساختاری (یاپیسال) چلیشکینی اولوشتورور.
ü یئنی ایجتماعی حرکتلر بیر محمل کیمی قوللانیلیر. سیویل توپلوم قوروملاری، ان.جی.او لار، بشرحاقلاری یانلیلاری، و… باشقا قوروملارین وارلیغی و اونلارلا خاریجی اؤلکه لرین ایلیشکیلری کوتله حرکتی یارانماسینین باشلانقیجی نی ساغلاییر.
ü موخالیفت یئنی ارتباطات (ایله تیشیم) ایمکانلاریندان یئترینجه قوللانیر. تلویزیا کاناللاری، اینترنت، SMS و … .
ü خاریجی اؤلکه لرین، باشدا آمئریکا اولماقلا بو حرکتلره مالی یاردیم آییرماقلاری و بیر باشا موداخیله سی ایسه بللی اولان اؤزللیکلرین سیراسیندادیر.
گؤروندویو کیمی رنگلی انقلابلار(بویالی دئوریملر) سویوق ساواشدان سونرا باشلایان یئنی بیر اولقودور. بو اولقو سوسیولوژیده دییشیمله باغلی تانینمیش کلاسیک مدل لرین آلتیندا یئرلشمیر. کلاسیک دئوریملرده گؤرونن اساس اؤزللیکلردن ا ولان، حاکیم رئژیمین و سیستئمین دییشیمی ، ایجتماعی استراکتورلارین و ده یرلرین دییشیمی رنگلی انقلابلاردا گؤرونمور. بو اینقلابلار یالنیز حاکیم قورومو دییشیر، سیستم یئرینده دیر. (البته بو آرادا چکوسلوواکییا دئوریمینی ایستیثنا ائتمک لازیم دیر، او دئوریمده کمونیزم رئژیمی دموکراتیک بیر رئژیمه دییشیلدی و سونوندا ایکی موستقیل اؤلکه یاراندی، بورادا ایسه 2000-جی ایلدن بویانا رنگلی انقلابلار دئییلن اولقولار سؤز قونوسودور).
گونئی آزربایجان آچیسیندان رنگلی انقلابلار
گونئی آزربایجان میللی حرکتی آچیسیندان بئله بیر حرکتلره یاناشمادا ، اونلارین گؤرونن جاذبه لری دئییل، قورتولوش ساواشیمیزا وئره جک قازانجلاری سؤز قونوسو اولمالی دیر. رنگلی انقلابلارلا باغلی حرکتیمیزی دوشوندورن ایکی سئچنک (آلترناتیو) اولابیلر:
1- ایران دئییلن اؤلکه نین گئنلینده و داها دوغروسو مرکزینده باش وئره بیلن رنگلی انقلاب:
رنگلی انقلابلاردا اساس و آپاریجی عامیللردن بیری خاریجی گوجلرین یاردیمی و ایشه قاتیلماسیدیر. یاشانان بو حرکتلرین هامیسیندا آمئریکانین بیر باشا رولو اولوب. پول و سرمایه یاتیرماق، تشکیلاتلاندیرماق، اؤیرتیم، سیاسی و معنوی حیمایت، کامواویونو عمومی رسانه لر (یئتیرگنلر) واسیطه سیله حاضیرلاماق و مئیدانا چکمک، حاکمیتلره باسقی یاپماق و اونلاری کوتله ایله دئموکراتیک داورانماغا قانیتلاماق، رنگلی انقلابلا حاکمییته گلن یئنی قورومو همن تانیماق و … آمئریکانین بو حرکتلرین یارانماسیندا و سونوج آلماسیندا نئجه رول داشیدیغینی گؤستریر. اساس هدف ایسه آمئریکانین تعریف اولونموش میللی قازانجلاری دیر.
دئموکراسییانین یاییلماسی، اینسان حاقلارینین قورونماسی،و … هامیسی بو تعریفین ایچینده یئرله شیر. (البته آمئریکانین منافعی ایچینده یئرله شمه سی ، دئموکراسی و اینسان حاقلاری نین ده یریندن آزالتمیر، ترسینه دئموکراسی و اینسان حاقلارینین یاییلماسی بیزیم ده میلی منافعیمیز ایچینده یئرله شیر. یعنی هم اؤزلری دیه ر و ارزش ساییلیرلار بیزه، همده اونلارین یاییلماسی قازانجیمیردیر. آمئریکا میللتی کیمی).
ایرانا گلدیکده آمئریکانین ایکی اساس سئچه نه یی اولوب: حاکمییت ده آمئریکانین منافعینه گؤره داورانیش دییشیمی (تغییر در رفتار) و رئژیم دییشیمی.
ایللر بویو ایران حاکمییتینین داورانیش دییشیمی آمئریکانین گونده مینده اولوب. اصلاحاتچیلار قودرته گلدییی زامان ، دیش گرگینلییی آزالتماق سیاست لری آمئریکانین ایسته یینجه اولموش، گؤرونوردو. آنجاق حاکمییتین ایچینده کی ایکی لیک و افراطی (آشیری) قووه لرین اساس سؤز صاحیبی اولماسی اومودلری بوشا چیخارتدی. او زاماندان اؤزللیکله ایرانین نوکلوئر پیلانی اورتایا چیخدیقدان سونرا ، رئژیم دییشیمی آمئریکانین گونده مینه گلدی. بؤلگه میزده رنگلی انقلابلارین باش وئردییی زامان، ایران حاکمییتینین آشیری – موحافیظه کار قانادی اؤنلم یاپماغی پیلانلادی و «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» حاکمییتی بوسبوتون اله آلماغا باشلادی. بئله لیکله رنگلی انقلابا گرکن اساس ائتکنلردن بیری آرادان گؤتورولدو. رنگلی انقلابلار باش وئرن اؤلکه لرده، حاکمییت اعتراضلاری باسدیرماق اوچون نیظامی قووه لردن ایستفاده ائتمه ییب، آنجاق ایراندا نیظامی قووه لر اؤزلری حاکمییته کئچیبلر!!
احمدی نژاد حاکمییتی هم خاریجده کی پوزولموش ایماژینی (تصویرینی ) ایچریده دولدورماق و ایچریده اینسجام یاراتماق اوچون ، هم ده رنگلی انقلابا گرکن گوتله حرکتینی اؤنلمه ک اوچون، پوپولیستی سیاست لری اؤن پیلانا چکدی. ایقتصادی و سیاسی باخیمدان تام پوپولیسم ایله حرکت ائدن احمدی نژاد دؤولتی ، آشاغا طبقه لری (قاتمانلاری) موبایلیزه ائتمه یه باشلادی (توپارلادی). شیددته و آشیری حرکتلره یئتنکلی اولان آشاغا طبقه نی ،ایلیملی اولان و دینجلییی سئون اورتا طبقه نین قاباغینا قویماغا حاضیرلادیلار. بئله لیکله اؤز یانلاریندا، اورتا طبقه نین کوتلوی حرکتینه قارشی آشاغا طبقه نین کوتله وی دایانماسینی قالخان ائتمک اونلارین هدفییدیر. هم کوتله نین دینج حرکتینی خشونته چکمک ، همده کوتله نین حاکمییته دئییل، باشقا کوتله نین اؤزه رینه یؤنلتمک. ایجتماعی حرکتلرین قاباغینا و کوتلوی اعتراضلارین قارشیسینا اؤز یانلیلارین کوتلوی اولاراق میللت آدینا چیخارتماق، حاکمییتین نئچه ایلدیر ایشلتدییی تاکتیک دیر. 1378-جی ایلده تهرانداکی دانشگاه حرکتی و گونئی آزربایجانین 1385 ده کی خورداد قیامی… کیمی حرکتلره قارشی حاکمییت بو تاکتیکی ایشلتمیشدیر.
احمدی نژاد-خامنه ای حاکمییتی بوتون بند-بره لری باغلاماغا چالیشیردی. رنگلی انقلابلارا گرکن باشقا ائتکن لری ده ضررسیزلشدیرمک استه ییردی.
ü یاریم موخالیفت ساییلان قزدته لری باغلاماق.
ü اؤیرنجی درگی لرینی اؤزللیکله آزربایجان میللی حرکتینه باغلی اولان اؤیرنجی درگیلرینی ییغیشدیرماق
ü تزه جه یارانماقدا اولان NGOلاری قاپاتماق.
ü بشر حاقلاری اوزره چالیشان شخص و قوروملاری سیخیشدیرماق
ü اویدولاری (پیک، ماهوار) ائولردن ییغماق
ü مخابراتی تام اولاراق سپاهین کنترولونا سالماق (SMS له قورولان هماهنگ لییی (اویوم ساغلامانی) یئرینده دایاندیرماق اوچون)
ü اینترنتده گوجلو فیلترینگ یاپماق و وبلاگ ایشله ینلری توتوقلاماق
ü خیاوانلارا و میدانلارا کامئرا قویماقلا قورخو اورتامی یاراتماق
ü اویدو یایینلارینا قارشی گوجلو پارازیت قوللانماق
ü خاریجی اؤلکه لره گئت گل ائدن و یا اونلارلا ایلگیده اولان شخص لری توتوقلاییب و مخملی اینقلاب یولا سالماقدا جزالاندیرماق، توتولانلاری تلویزیا قارشیسیندا اعتراف ائتمه یه مجبور ائتمک و بونونلادا مخملی اینقلابین ایراندا اوغورسوز آلیندیغینی آشیلاماق (هاله اسفندیاری، رامین جهانگیری ، علی افشاری، اکبر عطری، … کیمی شخصلرین دؤولت تلویزیاسیندا بو حاقدا اعتیرافلاری)
و….
بو کیمی ایشلرله رنگلی انقلابلارین یاتاقلارینی و محمللرینی آرادان گؤتورمه یه چالیشیبلار. آنجاق بوتون بونلارا باخمایاراق، » رنگلی انقلاب داها کونترول ائدیلدی و بو اؤلکه ده باش وئرمه یه جک» دئمک اولماز. رنگلی انقلابا گرکن عامیللرین بیر سیراسین آرادان گؤتورسه لرده (تام آرادان گؤتورمه ییبلر)، قالان عامیللر یئرینده دیر. بو عامیللرین هامیسینی کنترل ائتمک ایندیکی حاکمییتین الینده دئییل، اوبامانین آمئریکادا سئچیلمه سی و اونون ایرانا قارشی توتدوغو یوموشاق گوج سیاستی (قدرت نرم) و آوروپا اؤلکه لرینین بو سیاستله راضیلاشماسی، هابئله 10-جو پرئزیدنت سئچکیلرینین اولایلاری گؤستریر کی رنگلی انقلاب و رئژیمی ایچدن چئویرمک هله باتی اؤلکه لرینده ماسا اوستونده دیر.
بو اورتاما اؤزتجه باخساق :
v آمئریکا، قیسسا سوره ده ایران حاکمییتیندن داورانیش دییشیمی ایسته ییر. اوزون سوره ده ایسه رئژیم دییشیمی سؤز قونوسودور. بلکه ائله داورانیش دییشیمی، رئژیم دییشیمی اوچون بیر باشلانیش و یاتاق ساغلاییر. آمئریکا، داها ایصلاحات دؤنمینده کی داورانیش دییشیمی ایله راضیلاشماز. ایش اوسته اولان پرئزیدنتین دئییل، بوتون حاکمییتین داورانیشی سؤز قونوسودور. بو داورانیش دییشیمی اؤنجه خاریجی سیاستده (عاجیل ایستکدیر بو) نوکلیئر قونوسو و ایرانین تروریزمه دستک سیاستینده ، سونرا ایسه رئژیمین ایچری سیاستینده گؤرونمه لیدیر. رئژیمین ایچری سیاستده داورانیش دییشیمی ، رنگلی انقلابا شراییط ساغلایاجاق. بوتون بونلار قیسسا زامانین ایشی دئییل. قیسا زاماندا بو ایش نه باش وئرر نه ده آمئریکانین ایسته یینجه اولار. آمئریکا بوردا دییشیم یاپماق ایسته ییرسه، دییشیم سونراسی اولایلار تام کونترولوندا اولمالیدیر. هله لیک ایسه گرچک دئوریم اورتانین قاریشاجاغینا و ایپ اوجونون الدن چیخاجاغینا گتیریب چیخارار.
v احمدی نژاد و باشدا خامنه ای اولماقلا ایندیکی حاکمییت خاریجی سیاست ده ، ایمتیاز (قوز) وئرمک ایسته سه ده ، ایچری سیاستده اصلا بونو یاپماق ایسته میر. بو ایسه رنگلی انقلاب باش وئره جه یی زامان خشونت سیز اولمایاجاغینین اساس ندنی دیر.
v اوپوزسیون و ایندیکی یاشیل حرکاتین بدنه سی (یئنی اورتا طبقه) ولایت فقیه سیستئمینی شیددتسیز دئویرمک ایسته ییر. (جمهوری ایرانی، جمهوری اسلامی نین یئرینه)
v یاشیل حرکتین لیدئرلری (موسوی باشدا اولماقلا) ایرانی و ایسلام رئژیمین قوروماق ایسته ییرلر. حاکمییتین اوچوروما دوغرو گئتدییینی دوشونورلر. خاتمی دؤنمی کیمی تداروکاتچی بیر پرئزیدنتلییی الده ائتمه یه قانع دئییللر. ایندیکی آنا یاسانی (قانون اساسینی) قبول ائتدیکلرینی دئییرلر آنجاق آرا-سیرا «قانون وحی دئییل، دییشه بیلر» ده دئییرلر. اونلارین آنا یاسادا دییشتیرمک ایسته دیکلری مادده لر ایسه بللی اولدوغو قدر «ولایت فقیه» و «شورای نگهبانا» عایید اولان مادده لردیر. اونلار حاکمییته کئچمک ایسته ییرلر و حاکیم اولاراق داورانیش دییشیمی یاپاجاقلاری بللی دیر، آنجاق ایصلاحات دؤنمینده کی کیمی ایکیلی حاکمییتین اولدوغونا قانع اولاجاق گؤرونمورلر.
بو اورتامدا اوینانان و اوینانیلاجاق اویون و رنگلی انقلاب ، قونشولاریمیزداکی اینقلابلارا بنزر گؤرونمور. رنگلی انقلابین جاذبه لریندن ساییلان شددتسیز (خشونت سیز) ، قان تؤکولمه دن آز زاماندا دئوریم یاپماق بورادا گؤزه دیمیر. اوزاقدان بو اویونون تاماشاسی گؤزل گؤرونسه ده میللی حرکتیمیز اولاراق ایچینه گیرمک اوچون ، هزینه لرینده گؤرمه لی ییک. قان تؤکوله جکسه، شهید وئره جه ییک سه، ندن ایراندا حاکیم اولانلارین یئر دییشیمینه گؤره اولسون؟! اوزون سوره لی بیر ساواش وارسا ندن میللی قورتولوش ساواشیمیز اوغروندا اولماسین؟! ایللر بویو چکیلن امکلر سونوجوندا یارانان یاریمچیق میللی کیملیک ، میللی شعور (بیلینج) و میللی اویانیش، ندن یاریمچیق قالیبدا انرژیمیز فارس حاکمییتینین آزاجیق داورانیش دییشمه سینه یؤنلسین؟ باشچیلارینین و بدنه سینین آنتی تورک اولدوغو بیر حرکتین بیزه قارشی داورانیش دییشیمی نه اولاجاق کی؟ یئنی دون گئییب، یئنی تیاتر اویناماقلاریندان باشقا بیر شئی اولاجاق می؟
بو داورانیش دییشیمی (ایلیملی و تولئرانسلی اولماق، ، فاناتجا حرکتلردن چکینمک ، ایشکنجه لره اعداملارا سون قویماق، …) اؤز اؤزونه گؤیدن دوشسه، البتته کی میللتیمیزین و میللی حرکتیمیزین اوره یینجه اولار، مئیدان آچیلار، سیاسی فعالییتین آزاد اولدوغو بیر اورتامدا چالیشماق داها آسان اولار. مطبوعاتین آزاد اولدوغو بیر اؤلکه ده میللی اویانیش هیزلا ایره لی گئدر. اؤزل تلویزیالارین آزاد اولدوغو بیر اؤلکه ده میللی اویانیشی میللی گوجه چئویرمک اولار. پارتیالارین و سئچکیلرین آزاد اولدوغو اؤلکه ده میللی تشکیلاتلاریمیزی قورا بیله ریک و اونونلا میللی حاقلاریمیزی آلماغا ایره لی گئده ریک. میللتچی آدای لاری مجلیسه گؤندریب ، آنا یاسادا لازیمی دییشیکلیک لری یاراتماغا چالیشاریق و … .
میللی قورتولوش حرکتیمیز ایللردیر میللتیمیزده میللی اویانیش یاراتماق و اونو میللی آزادلیغا دوغرو آپارماق اوغروندا هزینه لر وئرمکده دیر. اسارتده اولان بیر میللت، زینداندان قورتارماغا چالیشمالی دیر. ایشغال آلتیندا اولان بیر میللت اؤز میللی دؤولتینی قورماغا چالیشمالیدیر. حاکیم میللتین داورانیش طرزینی دییشمک اوغروندا شهید اولماق، او میللتده میللی –سیاسی شعورون آشاغی اولدوغونو گؤستریر. شهید اولماق سوییه سینده هزینه وئرمک لازیمدیرسا ، دیکتاتور حاکیمی دییشیب دئموکرات اولان!! اؤزگه حاکیمین حاکمییتی آلتینا کئچمک یئرینه، اؤزوموزون حاکیم اولماغیمیز اوغروندا وئریلمه لیدیر. طبیعی کی اؤزوموزون حاکمییتیمیز میللت حاکمییتی اولمالیدیر، دئموکراتیک حاکمییت و … .
خوش گؤرولوکله باخساق رنگلی انقلابین سونوجو ، بیزیم فعالییتیمیزه شراییط یاراداجاق. بو بیر ریسک دیر. بللی دئییل ایندیکی فاشیست قووه لر ، دئموکراسی شعارینی وئرمکله گله جکده گرچکدن بیزیم آزادلیق حرکتیمیزه دؤزه جکلر یا یوخ؟ بیرده کی او زامان میللی حرکتین بوگونکو قدر جاذبه لی اولاجاغی بللی دئییل. ذاتاً گئجیکمیش بیر حرکت بیرآزدا گئجیکسه ارتجاعی ماهییت داشییاجاق بلکه او زامان!!! میللتچی لری گئری قالمیش کیمی گؤستره جکلر بلکه ده! بلکه ده بیز اؤزوموزو قورویاراق اؤزگه لرله بیرلشمک یئرینه، اؤزگه لرده ارییه جه ییک.!!
بو گون مخملی حرکتین جاذبه سینه اویاراق! اؤز ماهییتیمیزی دییشیریکسه ، گئده جه ییمیز یولون سونو باشقالارینین داورانیشینا باغلی اولاجاق. گله جه کده ایسه ، یئنی دن اؤز ماهییتیمیزه دؤنمک اوچون ، بلکه سینیق کؤرپولرله قارشیلاشاجاییق.
2- گونئی آزربایجان میللی حرکتی نین میللی قورتولوش ساواشیندا مخملی اینقلاب مودلینی قوللانماسی:
بوراقدر گؤرونن رنگلی انقلابلار اؤلکه نین حاکیم دایره سینی دییشمیشلر. مرکزده گئدن بیر حرکت اولموشلار. میللی حرکتیمیزین آماجی ایسه، مرکزده حاکیم اولان شوونیستلرین یئر دییشیمی دئییل. هابئله میللی حرکتین اساس گوجو ایسه مرکزده (تهران دا) دئییل، آزربایجانین باشقا شهرلرینده دیر. تهران و کرج شهرلرینده اؤیرنجی لر آراسیندا میللتچی لرین سایینین چوخ اولماسی و شهرده یاشایانلار ایچینده دیه رلی میللتچی لر اولسادا میللتچی لیک بو شهرلرده کوتلوی لشمه ییب. خورداد اولایلاریندا بونو آچیقجا گؤرمک اولاردی. بو ضعفی تئزلیکله قالدیرماق گرکیر.
حرکتیمیزین ماهییتینی (آماجلادیغی توپلوم، دوشمن و قارشیسیندا دوران حریف، آماجلاری و ایده آللاری و … ) گؤزده آلساق ، بللی اولار کی بیزیم حرکتین جینسی، ایندی یه دک گؤرونن رنگلی حرکتلردن فرقلیدیر. یعنی بیرباشا بو مدلی حرکتیمیزه تجویز ائتمک ، یالنیز بو حرکتلرین جاذبه سینه اویماغی گؤستریر. بیرباشا اونلاری تقلید ائتمک، اؤزگه حیرانلیغینی گؤستریر. بیرباشا بو حرکتلره اؤزوموزو اوخشاتماق ، حرکتین ماهییتیندن واز کئچمه ییمیزی گؤستریر. جمهوری اسلامی یه اولان نفرتیمیز ، حرکتین ساپماسـینا (انحرافینا) ندن اولمامالیدیر. آنجاق میللی قورتولوش آماجی ایله ، رنگلی انقلابلارین بیر سیرا متدلاریندان یارارلانا بیلریک. رنگلی انقلابلارین متدلاریندان استفاده ائتمک ، بیزی میللی قورتولوشا دوغرو آپارمالیدیر. میللی کیملیییمیزی گوجلندیرمکده یارارلی اولمالی و میللی کیملییمیزی گؤسترمه لیدیر. بو اساسدا رنگلی انقلابلارین اساس اؤزللیکلرینی حرکتیمیز آچیسیندان ده یرلندیرمک گرکیر. بونودا بیلمه لیییک کی ، رنگلی انقلابین مرکزده کی چتینلیکلری بیزیم ده قاباغیمیزا چیخاجاق. (نظامی قووه لرله طرف اولماق، کوتله ایله قارشی قارشییا گلمک و …).
رنگلی انقلاب مدلینی و اؤز اساس هدفلریمیزی نظرده آلساق ، بو مدلی آشاغیداکی هدفلره چاتماق اوچون قوللانماق اولار:
v میللی هوییتی گوجلندیرمک. میللی شعورو کوتله آراسیندا گئنیش لندیرمک. آزربایجان ناسیونالیزمینی میللتیمیزده تحریک ائدیب، گوندمه گتیرمک. فارس و ایران هوییتیندن تورک و آزربایجان هوییتین تام آییرماق.
v میللی سیاسی شعورو میللتین آراسیندا گئنیشلندیرمک. سیاسی ایستکلریمیزی بلیرله مک و میللتیمیزی سیاسی حاقلاری ایله تانیش ائتمک. میللی پارلمان و میللی دؤولتیمیزین قورولماسینی ان دوغما حاق کیمی میللتیمیزه تانیتماق.
v میللی غرور حیسسینی میللتیمیزده گوجلندیرمک. حاکیم فارس میللتینه سیاسی-روانی باغلیلیغی دوشونجه لردن قیرماق.
v میللی ایراده میزی و میللی گوجوموزو مرکزلشدیرمک. گونئی آزربایجانی سیاسی بیر گوج و یئنی بیر اویونجو کیمی میدانا گتیرمک. داغینیق گوجوموزو بیرلشدیریب، میللتیمیزین منافعینی قوروماق و اونو تمثیل ائتمک. گونئی آزربایجان میللتینی سیاسی-حقوقی بیر شخصییت کیمی اورتایا قویماق.
v میللی گوجوموز مرکزلشدیکدن سونرا حاکمییتی آددیم آددیم گئری اوتورتماق. دایانمادان ایرلی گئتمک.
v تسلیم اولمایان حاکمییتی ییخماق اوچون ، باشقا گوجلرله آنلاشماق. بو آنلاشما ، یایقین اولان «مطالبه محور» قوروپ کیمی یوخ، گرچک سیاسی گوج کیمی اولمالیدیر. آشاغی قونومدان یوخ، برابر موضعدن اولمالیدیر.
بو هدفلره اولاشماق اوچون، رنگلی انقلاب مدلینین بیرسیرا مؤلفه لرین(اؤیه لرین) قوللانماق اولار. بو اؤیه لری قوللانماق اوچون گرکن شرطلری ده وورقولاماق ایستردیم:
- پروژه یه سئچکی زامانی باشلاماق الوئریشلی دیر. سئچکی زامانی کوتله حاضیر دورومدا اولور. ایراندا اولان سئچکی اویونجاق اولسادا ، میلتیمیزین ان پاسیو و سیاستدن اوزاق اولانلاری دا بیرتورلو اونا قاتیلیرلار. یعنی سئچکی هامینین ماراق دایره سینه یئرله شیر. موخالیف، موافیق، قاتیلان و قاتیلمایان … هرکس سئچکینی ایزله ییر و سئچکیده توپلوم سیاسیله شیر. سیاسی فیکیرلری ده یرلندیریر و … .
- ایران سئچکیلرینی نظرده آلساق، پرئزیدنت سئچکیلری ان اویغون اولانیدیر. آزربایجانین هامیسینی بیر آدای اؤزه رینده بیرلشدیرمک اولار. آنجاق قالان سئچکیلردن ده قوللانماق اولار. سئچکیدن باشقا قالان قونولاردا دا بو پروژه نی حیاتا کئچیرمک اولار. آنجاق گرک کوتله نین ماراقلاندیغی قونو اولسون. یعنی انرژیمیز کوتله ماراغین چکمه یه آیریلماسین.
- بیر شخصییت اوزه رینده اوداقلانماق (متمرکز اولماق) لازیمدیر. بو شخصییت تام میللتچی و میللی حرکتین کنترولوندا اولان بیریسی اولمالیدیر. سون پرئزیدنت سئچکیلرینده «ایستیعمار پسیکولوژیسینین» نتیجه سی گؤز اؤنونده ییدیر. دؤنه دؤنه وورقولانسادا کی ، گرک اؤزوموزدن آداییمیز اولسون. آنجاق «اؤزوموزون ائله بیر شخصییتیمیز یوخدور» دئدیلر!! «گرک موستقیل آدام اولسون» دئدیلر و «اکبر اعلمی نی» موستقیل شخصییت کیمی آزربایجانین ناجیسی سوییه سینه قالدیردیلار!! ایللر بویو «گاموح» اؤرگوتونه وورولان اتهاما دئیه سن گاموحچولار اؤزلریده اینانیب!! اینحصارچی گؤرونمه سینلر دییه، بئله بیر تاریخی حادثه لرده سوسدولار. آنجاق بوندان بئله، میللتین طالعی اورتادا اولان یئرده «گاموح» و هر هانسی بیر تشکیلاتین تخریباتلارا تسلیم اولماسی باغیشلانماز.
- رنگلی اینقلابلارین اؤزللیکلریندن اولان دینج و خشونتسیز کوتلوی اعتراضلار، حرکتیمیزین گونده مینده اولمالیدیر. بؤیوک بیر هدف اوچون میدانلاری سسسیزجه دولدورماق ، کیچیک هدفلر اوچون خشونته ال آتماقدان یاخشیدیر. هابئله ، رادیکال ایستکلریمیز بیزی ائوده دوستاق ائتمه مه لیدیر. دوشونجه ده رادیکال و عملده ایلیملی اولماق ، رنگلی اینقلابلارین اؤزللییی دیر و بیز بونو باجارمالیییق. بو ایشی بیه نمه ینلر، ان آزی باشقالارینا مانع (باداق) اولمامالیدیر.
- رنگلی اینقلابلار کیمی بیزیم ده گوجلو رسانه لریمیز (یئتیرگنلریمیز) اولمالیدیر. آنجاق اونلاردان فرقلی اولاراق، بو رسانه لرین (ان اؤنملیسی تلویزیا) یؤنتیمی خاریجی اؤلکه لرین الینده اولمامالیدیر. یعنی اؤز گوجوموزله تلویزیا آچمالیییق. مالی قایناغی بللی اولمالیدیر. تلویزیا یا حاکیم اولان سؤیلم (گفتمان-discource) میللی حرکتین ضرورتلریندن دوغان سؤیلم اولمالیدیر. بو تلویزیانین یؤنتیمی تام میللی حرکتین کنترولوندا اولمالیدیر. حرکتین مرکزلشمیش ایراده سینین اورقانی اولمالیدیر. سؤزون اؤز آنلامیندا «میللی تلویزیا» اولمالیدیر. بئله بیر موستقیل، گوجلو و گرچکدن میللی تلویزیا ، بو پروژه ده ده یرلی رول اوینایابیلر. بو ایشده گئجیکسک، باشقا اؤلکه لر بیزیم اوچون بو تلویزیانی یاراداجاقلار. آدینی میللی تلوزیا قویوب، اؤز هدفلری یؤنونده یؤنلده جکلر. بیزده آدینا و بزه یینه اویوب، سئوینجله قارشیلایاجاییق اونو. سون زامانلار بیرسیرا میللتچیلر مکتوب ایمضالایاراق BBC تله کانالیندان آزربایجان تورکجه سینده یایین یایماسینی ایسته میشلر.نه یازیق بیزه! یئنی ایستعمارین یاراتدیغی جاذبه لی یاتاقلارا اؤزوموز ایسته یه رک گیریریک.بو یاتاقدا یورومک، یئنی بیر ایستعمارین قوجاغینا آپاراجاق بیزی. میللی حرکتین اورقانی اولان تئلویزیا ، هئچ بیر شخص و اؤلکه یه باغلی اولمامالیدیر. یوخسا اؤلکه لرین و شخصلرین ماراقلاری ایله گونده بیر دونا دوشر. دوشمنلریمیز، هدفلریمیز، ماهییتیمیز و … گونده بیر جور تعریفله نر. و میللتیمیز چاش باش قالار. چاش باش قالان میللتده موباریزه یه انرژی قالماز.
- رنگلی اینقلابلارین اؤزللیکلریندن بیری ، خاریجی قووه لرین بیر باشا ایشه قاریشماسیدیر. بیزیم حرکتیمیزده ده ، خاریجی گوجلرین رولو حاقدا بیرسیرا دوشونجه لر وار. بیرسیرالاری خاریجی گوجلری هئچه سایماقدا و یالنیز میللتین ایسته یینه هر نه یی باغلاماقدادیر. بیرسیرالار ایسه خاریجی گوجلر اولماسا و اونلار مداخیله ائتمسه حرکتیمیز نتیجه آلماز ، دئییرلر. بو ایکی باخیشین هره سی بیرتورلو «ایستیعمار پسیکولوژیسیندن» ایرلی گلن فیکیرلردیر. «گرچکدن قاچیش و «اؤزگوونجلییین ایتیرمه» اؤزللیکلری ایله بو باخیشلار یوزولابیلر. یوخسا دونیادا گئدن میللی قورتولوش ساواشلاری گؤستریر کی ، میللی قورتولوش حرکتی هم ایچریده هم دیشاریدا سیاسی ماهییتلی بیر مساله دیر. اولوسلار آراسی حقوق «گله جه یی بلیرلمه حاققی-حق تعیین سرنوشت» و بشر حاقلاری یالنیز بو مساله یه یاناشمانین اؤرتویودور. بیزه دوشن حرکتیمیزی گوجلندیرمک و گله جه یینی بلیرلمه سی اوچون حقوقی بلگه لر حاضیرلاماقدیر. خاریجی اؤلکه لرین سیاسی ماراقلارین، اونلارین میللی منافعی تعیین ائدیر. بیزیم اونلارا یئرسیز باغلانماغیمیز دردیمیزین درمانی دئییل. بؤیوک گوجلر بیزیم میللته نه ایسه بورجلو دئییللر. اونلار حرکته یاردیم ائدیرلرسه اؤز منفعتلری اورتادادیر. اونا گؤره ده رنگلی حرکتلرین ترسینه خاریجی اؤلکه لرین سرمایه لرینه و بیرباشا ایشه قاریشمالارینا بویون ایمه مه لیییک. بیز ایستیعمارچینین قوجاغیندان قوپوب، باشقاسینین قوجاغینا دوشمک ایسته میریک.
حرکتین مالی قایناقلارینا گلدیکده ایسه، خاریجدن ایچری مالییه یاردیمین گلمه سی حاقدا کیمسه دوشونمه مه لیدیر. بو ایش حاققیندا خوش نییتله دوشونن اینسانلاریمیز بیلمه لیدیرلر کی ، بئله بیر ایشین گتیره جه یی فساد و هزینه اونون قازانجیندان چوخ اولاجاق. بونون گیزلی قالاجاغینی دوشونمک ساده لوحلوق دور. حرکتین خاریجده کی هزینه لری ایسه ، یالنیز آزربایجانلیلار طرفیندن اؤدنیلمه لیدیر. بو مساله یالنیز اخلاقی مساله دئییل. همده اوزون سوره لی میللی قازانجلاریمیزین گوونجه سیدیر (تأمیناتی دیر).
- رنگلی حرکتلرین قوللاندیغی سیمگه و رنگلره گلدیکده ، داها تیتیز اولماق گرکیر. رنگلی اینقلاب مدلینی قولللانماق ، حرکتیمیزین ماهییتینی دییشمه مه لیدیر. رنگلی اینقلابلارداکی سیمگه لر، ساو وئریجی (پیام وئرن) اؤزللیک داشییر. بو سیمبوللار حرکتین ایسته یینی ، حاکمییت له موخالیفتینی و اونلارین ماهییتینی گؤستریر. بیزیم ده سیمبولوموز ، ایسته ییمیزی و ماهییتیمیزی گؤسترمه لیدیر.
رنگلی اینقلابلارین سیمبوللاری ، حاکمییته قارشی اولدوقلاری اوچون حاکمییتین سیمبوللاریندان فرقلی اولمالیدیر. ائله ده اولور. سیمبوللاری ماهییتلرینه اویقوندور. هابئله قوللاندیقلاری سیمبولون میللتلری یانیندا اؤزل آنلامی اولمالیدیر. بو سیمبول اونلارین ایسته دییی حاکمییتین نئجه اولماسینی دا گؤستریر. قوزئی آزربایجاندا موخالیفتین قوللاندیغی نارنجی رنگ ، آزربایجان میللتی اوچون اؤزل تاریخی آنلام داشیمیردی. یالنیز اوکراینا انقلابین یادا سالیردی. بو مساله دن علییئو اقتداری استفاده ائدیب، اونلاری آمئریکا اویونجاغی گؤستردی. آنجاق بوگون ایرانداکی یاشیل حرکت ، اؤز ماهییت و هدفلرینه گؤره اؤلچولموش بیر آددیم آتدیلار. یاشیل رنگ ایندیکی تهراندا گئدن حرکته ان اویغون رنگ دیر. بو حرکت، ماهییتجه رنگلی انقلابلارین ایرانا اویقونلاشمیشیدیر. ایندیکی دیکتاتور، مستبد، نظامی و رادیکال اسلامچی اولان دؤولتی دییشمک و یئرینه داخلی و خاریجی سیاستده ایلیملی حرکت ائدن بیر هیأتی (قورولو) یئرلشدیرمک ایسته میشلر. حرکتین رهبرلرینین هدفی رئژیم دییشیمی دئییل. اؤزللیکله موسوی، رئژیمی قوروماق اوچون مئیدانا گلمیشدیر. اونلار ایچریدن اؤلکه نین داغیلماسینی اؤنلمک و دیشاریدا ایران و ایسلام دان گؤزل بیر تصویر یاراتماق (بتیملمک). موسوی گیل یاشیل رنگی قوللانماقلا ، کوتله نین اینانجلارینین حاکمییت طرفیندن قوللانماسینا اؤنلم آلدیلار. حرکتین باشیندا گئدن بیر سید (خالق آراسیندا پیغمبر ائولادی) و قوللاندیغی بایراق ایسلام بایراغی! بو حرکتی آمئریکایا باغلاماق حاکمییت اوچون چتین اولاجاغیدیر. قوزئی آزربایجاندا حاکمییتین یاپدیغینین ترسینه ، احمدی نژاد حاکمییتی چوخ چتینلیکله بو حرکتین آمریکا اویونجاغی اولدوغونو میللته ایناندیرا بیله جه یدیر.
البته بیر مساله نی ده دئمک لازیم دیر کی ، قوللانیلان سیمبوللاری توتالیتر حاکمییت سیییقلاشدیرابیلر (لوث ائده بیلر). حاکمییت بو سیمبوللاری اعتراض و موبارزه سیمبوللاریندان چیخارابیلرسه ، اونلارین قاباقکی ائتکی لرین آلمیش اولار. ایرانداکی یاشیل حرکته قارشی ، خامنه ای گیلین سیییقلاشدیما حرکتیندن درس آلمالیییق. اونلار اؤز بسیجیلرینه یاشیل بایراق گؤتورمه لرینی امر ائتدیلر. علوی یاشیلینی، اموی یاشیلینین یئرینه ایشلتمکلرین ایسته دیلر!!. بو ایسه ایندیکی یاشیل حرکتینین قوللاندیغی سیلاحین تأثیرینی آزالتماقدیر، اونو لوث ائتمکدیر. حرکتیمیز بو اویونا دوشمه مه لیدیر. بویالی اینقلابلار مودلیندن حرکتیمیزی گوجلندیرمه یه قوللانیریقسا ، ایستیفاده ائده جه ییمیز سیمگه ماهییتیمیزی بللی ائتمه لیدیر. هابئله حاکمییتین اؤنلم لرینه و سیمگه نی سییقلاشدیرماغا میدان وئریلمه مه لیدیر. بو اساسدا دئمک لازیم دیر کی بیز تکجه بوگونکو اقتداردا اولان احمدی نژاد دؤولتی ایله موبارزه ائتمیریک، تکجه احمدی نژادا قارشی اولماق بیزیم ماهییتیمیز دئییل. بیز فارس شوونیزمینه و ایرانچیلیغا قارشیییق. هابئله اؤز دؤولتچیلییمیزی الده ائتمک ایسته ییریک. میللت-دؤولت اولوشتورماق ایسته ین حرکتین سیمبولو ایله ، اؤلکه نین حاکمییتینی دییشدیرمک ایسته ین حرکتین سیمبولو فرقلی اولمالیدیر. اسارتدن و ایستیعماردان قورتولماق ایسته ین میللتلرین سیمبوللاری ، اؤز بایراقلاری اولور. بو بایراق آزادلیق ایسته ین میللته ان گوجلو اعتراض نشانی دیر. باراق ، باشقا یوزدورماقلاری اؤنله ین و سیییقلاشدیرماق یوللارین باغلایان بیر سیمگه دیر. خامنه ای و احمدی نژاد اؤز موزدورلارینا گونئیین شانلی بایراغین گؤتورون، دئمز. بئله بیر یالنیشلیق یاپمازلار. چون بایراغین داشیدیغی آغیرلیغین نه اولدوغون بیلیرلر.
هرهانسی بیر رنگ (قیرمیزی، یاشیل یا گؤی) حرکتیمیزین اصیل ماهییتین دئییل، باشقالارینا قویروق اولدوغوموزو یا دا باشقالارینا یئرسیز تپکی گؤسترمه ییمیزی سیمگه له یه جک. حرکتیمیز چوخ حساس (دویارلی) آنلار یاشاماقدادیر. بئله بیر زاماندا تپکیسللیک (واکنشی عمل ائتمک) ، تقلید و عناد ائتمک، (کؤنزلیک) گرچک بیر میللتچی یه یاراشماز.
بیر اؤنملی مساله ده وار، رنگلی انقلابلاردا توپلومو قوتوبلاشدیرماق(قطبی ائتمک) ایسته میرلر. میللی حرکتیمیزین هدفلریندن بیری ایسه ، میللی کیملیییمیزی اولوشتورماقدیر. هوییت مساله سیدیر. هوییت مساله سی ایسه ذاتاً آیریم یاپماغا ، آرا آچماغا (فاصله یاراتماغا) و قوطوبلاشدیرماغا مئیللیدیر(ائییلیملیدیر). بیزی فارس میللتیندن آییران فاکتورلار حرکتین گونده مینده دیر. سیمگه لریمیزده بو قایدانین ایچینده یئرلشمه لیدیرلر. بو رنگلرین تک تک هر بیریسینین ایراندا آنلامی وار. هر بیریسی اؤزل بیر معنا داشیییر و اؤزل بیر قروپو تمثیل ائدیر. بو قروپلارایسه تورک و فارسلاردان و باشقا میللتلردن اولوشان قوروپلاردیلار. هوییت اولاراق بیزی فارسلارلا بیرلشدیرن عامیل (ائتکن) ، بیزی اونلاردان آییران عامیل اولابیلمز و ترسینه. یاشیل رنگ ایسلام رنگی دیر و موسلمانلیغی تمثیل ائدیر ، فارسلار، تورکلر، عربلر، کوردلر و … هامیسینین اورتاق دینی هوییتینی تمثیل ائدن رنگدیر. گؤی بویا (ماوی) تورکچولوک رنگیدیر. اؤزللیکله اویغور تورکلرینین سون حرکتلری ، گؤی بویانی دونیادا تورکچولوک رنگی کیمی تانیتدیردی. آنجاق ایراندا داها چوخ ایستیقلال تیمینی تمثیل ائدیر(خالق آراسیندا). ایستقلال تیمینین طرفدارلاری آراسیندا تورکلر، فارسلار ، گیلکلر و … وار. یعنی گؤی رنگ ، بیرسیرا تورکلرله بیر سیرا فارسلار آراسیندا اورتاق فوتبال سئورلیک هوییتینی تمثیل ائدیر. (البته تیراختور تیمی گوندمه گلندن ایدمان ساحه سینده گؤی رنگین طرفدارلاری آراسیندا تورکلرین سایی آزالیر). قیمیزی رنگ دونیا سوییه سینده کمونیزمین و سولچولوغون سیمگه سیدیر. (البته 1917 –جی ایل انقلابیندان اؤنجه فیرانسا انقلابیندان الهام آلاراق (اسینلنه رک) انقلابچی لیغین سیمگه سی ایدیر). ایرانا گلدیکده ، ایران سولچولارینین دا قیرمیزی رنگ سیمگه سل رنگلریدیر. یعنی بیر سیرا تورکلرله بیر سیرا فارسلار آراسیندا عقیده هوییتی سیمبولودور. یعنی بیزله فارسلاری آییران سیمبول دئییل، ترسینه بیرسیرالاریمیز اوچون اورتاقلیق عامیلی دیر. هابئله ، ایراندا بو رنگ ده گؤی رنگ کیمی ایدمان ساحه سینده داها چوخ آنلام داشیییر. ایللر بویو پرسپولیس تیمینی تمثیل ائدیب بو رنگ. پیروزی(پرسپولیس) تیمینین یانلیلاری آراسیندا ایسه ایراندا یاشایان میللتلرین هامیسیندان اولوب. و ایندی ده ائله دیر. (البته سون زامانلار آزربایجاندا داها چوخ تراختور تیمینی تمثیل ائدیر). ایندی ایران سوییه سینده تراختورو و پیروزینی تمثیل ائدن قیرمیزی رنگ، بیزی فارسلاردان آییران سیمگه اولابیلمز. اوسته لیک 10-جو پرئزیدنت سئچکیلریندن سونرا، یاشیل رنگین قاباغیندا آزربایجان اوچون قیرمیزی رنگ اؤنرنلر، بونودا نظره آلمالیدیرلار کی یاشیل رنگ سئچکیلرده موسوی نی تمثیل ائدیردی سه، قیرمیزی رنگ احمدی نژادی سیمگه له ییردی. بو ایسه ، بیزیم احمدی نژادین یانیندا دورماغیمیزلا باغلی ، فارسلارین یایدیغی تخریباتا زمین یارادا بیلر.(قیرمیزی رنگ بیزیم میللتین مذهبی باخیشلاریندادا اؤزل آنلام داشیییر، حاکمییتین بو عامیلدن ده قوللانماسی گؤزدن قاچمامالیدیر) رنگلی انقلابلارین قوللاندیغی سیمبوللارین معناسی آیدین اولمالیدیر. بئله بوروشوق و نئچه آنلاملی بیر رنگ بیزیم میللی کیملیییمیزی گؤستره بیلمز.
بو رنگلرین اوچوده بیزیم اولکولریمیزی گؤسترن رنگلردیر و میللی بایراغیمیزدا اوچوده یئر آلیبلار. هئچ بیری تکلیکده بیزیم میللی حرکتیمیزی و میللی مفکوره میزی اولدوغو کیمی گؤسترمیر. اوچونونده بیر یئرده اولدوغو و آی اولدوزو قوجاقلامالاری ایله، بیزیم کیملیییمیزی گؤستره بیلرلر. بو سیستئمین بیر بؤلومونو گؤتوروب، سیستمین هامیسینین یئرینه ایرلی سورمک استراتژیک بیر خطادیر. استراتژیک بیر انحراف و جایماقدیر. اونا گؤره کی ماهییتی و کلان هدفلری دییشن بیر حرکتین، استراتژیلری ده دییشه جک. بو مساله استراتژیک یؤنتیمده ان ایلکین اصوللاردان دیر.
یاشیل حرکت و گونئی آزربایجان میللی حرکتی
ایراندا گئدن 10-جو پرئزیدنت سئچکیلری اؤنجه سی و اوندان سونرا ، «موج سبز-یاشیل دالغا» آدلانان ایجتماعی –سیاسی بیر حرکت باشلاییب. سئچکیدن اؤنجه کی اولایلار، اؤزللیکله تئلویزیادا آدایلارین موناظیره لری، سئچکیلره ماراق و اومیدی آرتیرمیشدی. اؤزللیکله ایصلاحاتدان و سئچکیدن اومودسوزلاشان یئنی اورتا طبقه، یئنیدن میدانا گلمیشدیر. بیر سیرالار سئچکیدن سونراکی اومدوغو دییشیملره گؤره، بیر سیرا قوروملارایسه سئچکیدن اؤنجه کی اورتامی قوللانماق اوچون میدانا گیرمیشدیلر. ایللر بویو سئچکیلری بایکوت ائدن میللی حرکتیمیزده ده ، سئچکی مئیدانینا گیرمک بلیرتیلری گؤرونوردو. پرئزیدنت سئچکیلری حرکتین گوندمینه گلمیشدیر. گئنل اولاراق حرکتین سؤیلمینی و موباحیثه لرینی او زامان سئچکی تارتیشمالاری بوروموشدو.
میللی حرکتیمیزین اوغراشدیغی باشقا آلانلار کؤلگه یه دوشموشدو سانکی. گئچمیش ایللرده آنیلان و حرکتین داها آرتیق گوندمینده اولان»آنادیلی گونو» ، «خوجالی سوی فیریمی گونو» و … کیمی سیمبولیک گونلریمیزده سئچکینین یاراتدیغی اورتامین کولگه سینه دوشدو. میللی حرکتیمیزین گئنلینی (کلییتینی) قاپسایان بو اورتام (فضا) ، سئچکی گونونه قدر سوردو. سئچکی دن سونرا ایسه ، مرکزده و فارس شهرلرینین بیر سیراسیندا (اصفهان، شیراز، مشهد، کرمان، رشت، …) یئنی بیر حرکت ، یئنی بیر دالغا اورتایا چیخدی. یئنی بیر اویون ، یئنی بیر ساواش باشلادی. اصلینده سئچکیدن اؤنجه باشلایان بو حرکته ، سئچکی دن سونراکی حادثه لر معنا وئریب ، حرکتین ماهییتینی آیدینلاتدی. یاشیل دالغا بؤلگه میزده و دونیادا باخیشلاریی اؤزونه چکسه ده، ایران دئییلن اؤلکه ده یاشایان باشقا میللتلر بو حرکته قوشولمادی. ایران تاریخینده یئنی لیک ساییلابیله جک ان اؤنملی اولای ایسه، گونئی آزربایجانین بو اولایلاردا سوسماسی ایدی. گونئی آزربایجان، مرکزده گئدن بو اولایلارا تاماشاچی (گؤزلمجی) کیمی یاناشدی. بو یاناشمانین ندن لری و گله جکده آزربایجانین نئجه حرکت ائتمه سی ایله باغلی، حرکتیمیزده چئشیتلی باخیشلار وار. بو باخیشلاری ده یرلمندیرمک و گله جکده بئله اولایلاردا نئجه داوراناجاغیمیزلا باغلی اؤز دوشونجه لریمی ایرلی سورمک ایستردیم.
گئنل اولاراق دئمک اولار کی، میللی حرکتیمیزین و گئنلده آزربایجانین مرکزده گئدن حرکتله باغلی سوسماسی معنالی (آنلاملی) بیر سوسقونلوغودور. بو آنلامین ایکی یؤنو وار : سوسماغین ندن لری و داشیدیغی ساو (پیام-مئساژ). آزربایجانین بو سوسقونلوغونون هم آزربایجان محورلی میللی حرکتیمیزه، هم ده ایران محورلی حرکتلره ساوی واریدیر. سوسقونلوغون ندنلرینی سیرالارساق، هر قوروم اؤز ساوینی گؤتورجک، سانیرام.
گونئی آزربایجان میللی حرکتی و گئنل اولاراق گونئی آزربایجانین سوسقونلوغو حاقدا ایرلی سورولن ندن لر:
ü گونئی آزربایجان سون یوز ایللده انقلابللار بئشییی اولوب، آنجاق هر انقلابین سونوجوندا یئنی بیر فلاکته دوشمه سی.
ü ایرانین گئنلی اوچون آزادلیق ایسته ین گونئی آزربایجان، فارس شوونیزمینین یاراتدیغی میللتلر زیندانیندا هله اسیر قالماسی و بو دؤنه یالنیز اؤزونو دوشونمه سی.
ü ایندیکی یاشیل حرکتین باشچیلاری و آپاریجی گوجلرینین ده فارس شوونیستی اولمالاری و اؤزللیکله خورداد قیامیندا بونو گؤسترمه لری.
ü یاشیل حرکتین فارس میللتین ایچ ساوشی ساییلماسی و بیزی ایلگیلندیرمه مه سی ،دوشونجه سی(بیر سیرالارینجا)
ü یاشیل حرکته قاتیلماقلا میللی حرکتین بیر اؤنملی سونوج آلماغینا اومودسوزلوک
ü میللی حرکتین گوجلو تشکیلاتلانماماسی
ü بیزیم قاتیلماغیمیزلا فارس حرکتلری ایرانین پارچالانماسیندان قورخوب، اؤز ساواشلارینی دایاندیرمالاری دوشونجه سی(بیر سیرالارنجا)
ü ساواشی گؤزلمک و فارس حاکمییتینین ضعیفلمه سی زامانی ایشه کئچمک دوشونجه سی (بیر سیرالارینجا)
ü آزربایجانین سوسماسی ایله، فارس میللتینه، اونون نخبه لرینه و دونیایا ساو وئرمک ایستمه سی.
ü آزربایجانین فارسلاردان آیری بیر یول ایله ایره لیلمه سی و مرکزدن اوزاقلاشماسی ، مرکز جریانلارینین دالینجا دوشمه مه سی.
ü میللی حرکتین آزربایجاندا یؤنتیجی گوج اولماسی و یاشیل حرکته قاتیلماماسی
ü یاشیل حرکت نوماینده لرینین آزربایجاندا ضعیف اولماسی
ü احمدی نژاد حاکمییتینین باسدیرما و ساپدیرما (سرکوب و انحراف) سیاستلری
ü کیچیک شهرلرده امنییتی تدبیرلرین گوجلو اولماسی و کوتله نین گؤزونون قورخودولماسی
ü خورداد قیامیندا آزربایجانین انرژیسینین بوشالماسی
ü میلی حرکتین موستقیل حرکت ائتمه سی و ساغ سول ساواشیندان اوزاق دورما دوشونجه سی (بیر سیرالارینجا)
بو سوسماق چوخلارین دوشوندوردو، چوخلاری اؤز ساوین آلدی. بو سوسقونلوغا سئویننلر و دؤیوننلر ده (ناراحات اولانلار) اولدو. حرکتیمیز ایچینده ایران و دونیا گوجلری آراسیندا بو سکوتون قیریلماسی و یا سورمه سی ایله باغلی پیلان جیزانلاردا اولدو. هله لیک میللی حرکت و آزربایجان میللتی یاشیل حرکتله باغلی سوسماغا سورمکده دیر. آنجاق بو سوسماغین هاچاناجان سوره جه یی حاقدا کسین بیر اؤن گؤرو دئمک اولماز. میللی حرکتیمیز ایچینده ده بو سوسماغی ده یرلندیرنلرده اولدو. بیر سیرالاری بو سوسماغین چوخ معنالی اولدوغونو وورغولاییب و حرکتین قازانجینی بو سوسماغین سورمه سینده و میللی ایستکلریمیز اوزره دیرنمه سینده گؤرورلر. بو باخیشا گؤره اؤنجه فارس شوونیست لری و یاشیل حرکت نماینده لری بیزی و بیزیم حاقلاریمیزی تانیمالیدیرلار. بیزی بیر میللت اولاراق قبول ائتمه لی و شوونیستی باخیشلاریندان آچیقجا داشینمالیدیرلار، بیزیم میللتیمیزه اولان ظولمه اعتراف ائتمه لیدیرلر و … سونرا اونلار حاقدا قرار وئرمک اولار. میللی حرکت تام موستقیل حرکت ائتمه لیدیر و ساغ سول ساواشینا کئچمه مه لیدیر.
ایکینجی باخیشا گؤره حرکت میداندا اولمالیدیر. یوخسا اویونون سونوندا میللی حرکته هئچ نه چاتمایاجاق. بو باخیش ایچینده موختلیف ندنلری ایرلی سوروب، چئشیتلی فورمادا قاتیلماغی اؤنرنلر وار. گئنل اولاراق قاتیلماغی اؤنرنلر ایچینده بیر سیرالاری ایلک گوندن یاشیل حرکتی دئموکراسی حرکتی آدلاندیریب و ایرانین دئموکراتیکلشمه سینی بیزیم چیخیس یولوموز کیمی گؤسته ریرلر. دئموکراسی بیزیم سورونلاریمیزی چؤزه جک و یا چؤزولمه یه شراییط یاراداجاق دئیه، یاشیل حرکته قاتیلمالی ییق،دئییرلر. قاتیلمانی موازی حرکت بیچیمینده ده ایرلی سورنلرده وار بو باخیش ایچینده. «بیز بو حرکته قوشولوب اؤز شعارلاریمیزی وئرمه لی ییک» حاکمییتین اؤز سیمبولیک گونلرینده فارسلار تهراندا اعتراض ائدیرسه بیزده بورادا حرکته کئچمه لی ییک، اؤزوموزون ایستکلریمیزی دیله گتیرمه لییییک، حاکمییت قووه لرینین تهرانا یؤنلدییی اؤز قووه لرینین میداندا اولدوغو زامان بیزیم میدانا چیخماغیمیزا ان اویغون زاماندیر، آرتیق سوسماق منفعل لیکدیر و … دئییرلر.
بونلار هر ایکی باخیشین اؤزتجه گؤستریمی دیر. بو باخیشلارین ایکیسینی ده میللتچیلر آراسیندا ساوونانلار وار. آزربایجان محورلی تانینمیش یولداشلاریمیزی گؤرمک اولار هر ایکی باخیشدا. ترسینه ایران محورلی اینسانلاری دا گؤرمک اولار بو باخیشلاری ایرلی سورنلر آراسیندا. اونلار ایران محور اولسالاردا، اؤز اصیل آماجلارین گیزلدیب، آزربایجان آدینا بیزی بو باخیشلارین بیری ایچینده یئرلشدیرمک ایسته ییرلر. اونلار اؤز هدفلری اوغروندا، بو باخیشلارین بیرینی توتماغا ، میللی حرکتی تحریک ائدیرلر. جمهوری اسلامی و احمدی نژاد حاکمییتینی قورتارماق ایسته ین ایران محورلر ، سول باخیشلی ایران محور اینسانلار ، ایران محورلی وآنا دیلیمیزی سئونلر، اوسته لیک خارجی اؤلکه لرین اویونجاقلارینی دا بو باخیشلاری سورنلرآراسیندا گؤرمک اولار. اونا گؤره ده بو باخیشلاری دیه رلندیرمک ایسته ییریکسه ، یالنیز میللی قازانجیمیز و ایچ- دیش چئوره میزین قوشوللاری اساسیندا اولمالیدیر. بو اساسدا بو باخیشلارین دیه ری، اونلاری ایرلی سورنلرین کیم اولدوغونا گؤره دئییل. هم باخیشلاری ساوونانلالرین ایچینده ایران و آزربایجان محورلی اینسانلار وار، همده ایرلی سورولن هر ایکی باخیشدا بللی گرچکلر و گرچک دیشی (غیرواقعی) عنصرلار گؤرونور. هابئله هر ایکی باخیشدا ایستیعمار پسیخولوژیاسی دئدییمیز اؤزللیکلرین ائتکی لرینی گؤرمک اولار.
میللی حرکتیمیزین یاشیل حرکتله باغلی توتومو (موناسیبتی) و گرچکلر –سونوج اولاراق:
Ø یاشیل حرکتله باغلی، آزربایجان میللتی و میللی حرکتیمیز سوسموشدور. بو سوسماق هر کسه بیر ساو وئردی. بیزده اؤز ساویمیزی آلمالیییق: سیستم اولاراق قرارسیزلیق. استعمار وورموش بیر میللتین و اونون ضعیف میللی حرکتینین ، بؤیوک شوکلار قاباغیندا ایستیصالی (کیریک قالماسی) دوغال اؤزللیکدیر. بو اؤزللییی سیستم اولاراق گوجلندیییمیز زامان آرادان قالدیرا بیله ریک.
Ø میللی حرکتیمیزین آزربایجان میللتینین سوسماسیندا اؤنملی رولو اولموشدور. آنجاق میللتین بو سوسماغینا همیشه لیک اومودلو اولماق اولماز. میللتین گله جک حرکتینی پاسیولر یوخ ، فعال قووه لر تعیین ائدجک.
Ø یاشیل حرکت حاکیم فارس میللتینین تاریخی و ضروری احتیاجلاریندان دوغان بیر حرکتدیر. حاکم فارس میللتینین عاجیل ایسته یینی ، محکوم میللتیمیزین عاجیل ایسته یی کیمی ده یرلندیرمک، ایستیعمارین تؤرتدییی روانی- سیاسی باغلیلیغی گؤستریر.
Ø یاشیل حرکت ماهییت اعتیباری ایله گونئی آزربایجان میللی حرکتیندن فرقلی بیر حرکتدیر. بو حرکتین هدفلری و عاجیل ایستکلری ایله بیزیم هدفلریمیز و عاجیل ایستکلریمیز فرقلیدیر. یاشیل حرکت، ایراندا اولان حاکیم هیأتی (قورولو) دییشمک ایسته ییر و یئرینه ایلیملی بیر ایران جمهورییتی قورماق ایسته ییر(البته لیدئرلری هله ایران ایسلام جمهورییتینی ساوونورلار). گونئی آزربایجان میللی حرکتی ایسه، اسارتدن قورتارماق و اؤز حاکمییتینی قورماق ایسته ییر. میللی حرکتیمیزی یاشیل حرکتین ایچینده گؤرمک و دئموکراسی حرکتی آدلاندیرماق، اوزو بزکلی بیر توزاقدیر. بیز بو گونون اوستون سؤیلمی اولان دئموکراسینی چئینه ینلرین آلدادیجی شعارلاری ایله اؤز ماهییتیمیزی گؤز آردی ائتمه مه لیییک. حرکتیمیزی دئموکراسی آدینا بیرباشا یاشیل حرکته قوشماق ، میللی حرکتیمیزین ماهییتیندن داشینماسی دئمکدیر. دئموکراسی هر دردیمیزین درمانیدیر دئینلر ، دئموکراتیک ده یرلریمیزی قوللانماق ایسته ییرلر. اونلار بیزیم گئجیکمیش حرکتیمیزی یئنه ده گئجیکدیرمک ایسته ییرلر.
Ø فارسلارین حرکته کئچدییی گونلرده ، بیزده حرکته کئچیب اؤز شوعاریمیزی وئرمه ییمیز گله جکده بیر تاکتیکیمیز اولابیلر. آنجاق یالنیز سوسقونلوقدان چیخالیم دئیه، پیش شرطلرینی (اؤن قوشوللارینی) حاضیرلامادان بو تاکتیکی قوللانماق ، انرژیمیزین بوشونا توکه تیلمه سیدیر. حرکتین بو گونکو پتانسیلینی نظرده آلمادان ، بئله بیر تاکتیکی اویونلارا کئچمک ریسک یؤنتیمینه اویمایان بیر آددیم دیر. قارشیمیزداکی بوروشوق اویوندا، یالنیز های کوی سالماق و مئیداندا اولماق نتیجه نی ساغلایانماز. یئرسیز تقلید، دالغالارا حئیرانلیق و تپکیسللییی آندیران بو حرکتلر ، یالنیز گوجلو اویونجولارین قازانجیلا بیتر. سیستملشمه میش مرکزلشمه میش بیر حرکتی، گوجلو اویونجولارین مئیدانینا آتماق، اویونجولوقدان داها چوخ اویونجاقلیغا گتیریب چیخارار. » فارسلار فیلان حرکتی ائتدیلر بیزده ائدک» دوشونجه سی تپکی سللیکدیر. یارادیجیلیق دئییل. فرسایشی (آشیندیریجی) بیر اویوندا تپکی سل داورانان اویونجو آردی آردینا قوز (امتیاز) وئرمه لی اولور.
Ø «یاشیل حرکت فارسلارین ایچ ساواشیدیر و بیزی ایلگیلندیرمز» دئمکله موستقیل اولماغیمیزی گؤسترمک، موبارزه مئیدانیمیزداکی گرچکلردن قاچماقدیر. «گرچکدن قاچیش» ایله گرچک موبارزه نی سورمک اولماز. خیالدا یاشادیغیمیز اولکه ده فارسلارلا تورکلر آراسیندا چین دوواری چکمک اولار، آنجاق گرچک مئیداندا قارشیمیزداکی حریفلری گؤرمه مک اولماز. «فارس حرکتلری اؤزللیکله یاشیل حرکت اؤنجه بیزی بیر میللت کیمی قبول ائتسین، سونرا بو حاقدا قرار وئرک» سؤزو ، اؤزو بیر تورلو فارسلارا آشاغیدان باخماغی گؤستریر. بو سؤز بیزیم ضعیف اولدوغوموزو اؤزونده گیزله دیر. بیز گوجلو بیر اویونجویوقسا ، بیزی اؤنجه قبول ائدین دئمه یه گرک یوخدور. اونلار اونسوزدا قبول ائدجکلر.
Ø فارسلار و باشقا میللتلرله موازی اولاراق احمدی نژاد-خامنه ای حاکمییتینه قارشی بؤیوک و ائنلی بیر یولدا هجوما کئچمک، یئنه ده حرکتیمیزین عاجیل ایسته یینین نه اولدوغونو دالغالارین جاذبه سی ایله اونوتماقدیر. بیزیم دردیمیز یالنیز احمدی نژاد حاکمییتی دئییل. بیز اؤز میللتیمیز، حاکیم میللت و اونون حاکمییتی ایله اوغراشماقداییق. ان اؤنملیسی ایسه اؤز میللتیمیزدیر. اؤز میللتیمیز و میللی گوجوموز فورمالاشمایینجا و اؤز حاکمییتینی ایستمه یینحه، حاکیم میللتین حاکمییتینی ییخماق اولماز. میللی حرکتیمیز بیر گرچک اویونجو سوییه سینده اولمازسا ، موازی حرکت آدینا مئیدانا گیریب کؤلگه یه دوشه ریک.
Ø بیز فارس –ایران ایستیعماریندا اینیلده ین بیر میللتیک. بو اسارتدن میللت اولارا ق قورتارماق اوچون، قارشیمیزدا دوران قووه دن گوجلو اولمالییییق. حرکتیمیز میللی- سیاسی حرکتدیر. سیاسی حرکتده گوجلولر اودور. بو یازیدا بیزی گوجلندیرن عونصورلار حاقدا، فیکیرلریمی اورتایا قویدوم. بو عونصورلارا دایاناراق ، حرکتیمیزی اوداقلی (متمرکز) بیر سیستومه چئویرمک ان کسه چیخیش یولوموزدور. اوداقلانمیش، سیستئملشمیش، مرکزلشمیش و گوجلو بیر حرکته چئوریلیرسک، یوخاریداکی سئچنکلرین چوخوندان یارارلانماق اولار، یوخسا هامیسیندان حاکیم میللت قازانجلی چیخاجاق.
قایناق:
1-بشیریه،حسین،دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران-دوره جمهوری اسلامی،نشر نگاه معاصر،1382
2-گی روشه، تغییرات اجتماعی،ترجمه دکتر منصور وثوقی،نشر نی،1385
3-جلايي‌پور، حميدرضا، جامعه‌شناسي جنبش‌هاي اجتماعي، طرح نو، 1381
4-سهراب رزاقی ، جنبش های اجتماعی در ایران: از ایده تا عمل، اخبارروز (اینترنت)
5-کاوه مظفري، مروري بر نظريه هاي جنبش هاي اجتماعي، مدرسه فمينيستي،1387
.6- وفايي، حسن ، «انقلاب مخملي؛ تجربه هاي شكست خورده و شيوه هاي مقابله»، پژوهشكده مطالعات راهبردي، 1387
7-. يزدان فام، محمود، «انقلاب مخملي؛ بسترهاي داخلي و تمايلات خارجي»، پژوهشكده مطالعات راهبردي، 1387
8-سعید مدنی،درباره جنبشهای اجتماعی جدید، سایتهای اینترنتی مربوط به جنبس سبز،1388
1- Prof. Karl-Dieter Opp, Social Movements and Political Protest, University of Leipzig / University of Washington (Seattle), Spring 2006
2-SEFA ŞIMŞEK, New Social Movements in Turkey Since 1980, Turkish Studies, Vol. 5, No. 2, Summer 2004
3-Hooshang amirahmadi,The theory of ethnic collectiv movements and its application to iran, ethnic and racial studies, vol 10,num 4, 1987 (internet)
4-Bahram Rajaee -Deciphering Iran: The Political Evolution of the Islamic Republic and U.S. Foreign Policy After September 11, Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 24:1 (2004)
5- Barry Rubin, Regime Change in Iran, Middle East Review of International Affairs, Vol. 7, No. 2 (June, 2003)
نوشته شده در 88/10/19 توسط آزربایجان دموکراسی اوجاغی
About
Azərbaycan Demokrasi Ocağı milli haqlarımızı savunaraq, hərəkətimizin teorik alt yapısını gücləndirərək demokratikləşmə sürəcində olumlu qatqı sağlamağa çalışır.
کانون دمکراسی آزربایجان در راستای ترویج فرهنگ گفتگو و تلاش در جهت بالا بردن وجه دمکراتیک در گفتمان حرکت ملی و دفاع از حقوق ملی ترکان آزربایجان و سایر مناطق ترک نشین ایران فعالیت می نماید.
کانون دمکراسی آزربایجان در فیس بوک
BBC- «اعتراف» رئیس زندان اوین در سال ۶۷: خیلی افراد بیگناه کشته شدند
- پرونده روزنامهنگاران بازداشتی؛ استفاده دوگانه حکومت ایران از «دولت متخاصم»
- مجموعه فرامین هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان در «جریده رسمی» منتشر شد
- دادگاه غیرعلنی نیلوفر حامدی؛ وکیل انتخابی بود اما «فرصت صحبت نداشت»
- اوپن فرانسه ۲۰۲۳؛ پیام سیاسی جوکوویچ پس از اولین پیروزی
- ببینید پلیس چطور خرسی را که در خودرو گیر افتاده بود آزاد کرد
- رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش ایران شد
- شهردار مسکو میگوید حمله پهپادی منجر به «آسیب جزئی» به ساختمانهای پایتخت شد
- مهدی نصیری و سرگذشت یک «افراطی»؛ شاگردی که در مقابل استادش ایستاد
- تعویض ۳۹ مربی در لیگ برتر فوتبال انگلیس؛ فصلی که کمی از همه چیز داشت
- جان آزربایجان تلویزیونو
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- ایواز طاها
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- GÜNAZ – گوناز
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- زمانه
- دیدار رؤسای جمهوری اسرائیل و آذربایجان در میان تدابیر شدید امنیتی: ایران موضوع گفتوگوها بود
- اعتصاب کاسبان شهر سمیرم در اعتراض به صدور احکام سنگین و اعدام
- پژواک صدای همبستگی و عدالتخواهی معلمان ایران در شهر سئول
- بازنمایی زن در دوران احیای فیلمفارسی – نمونه: ابلق
- سعدیه در شیبِ فروپاشی
- پاسخ یک وکیل به اتهام نشر اکاذیب
- قانون ضدهمجنسگرایی اوگاندا: مرگ و حبس ابد برای همجنسگرایان
- نیلوفر حامدی در نخستین جلسه دادگاهش گفت: بهعنوان خبرنگار به وظیفه قانونیام عمل کردم
- هوش مصنوعی: آینده صنعت سرگرمی چیست؟
- مسکو با هواپیماهای بدون سرنشین مورد حمله قرار گرفت
- دوشرگه
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
- BTN بیزیم تبریز
- خطایی رخ داد! احتمالا خوراک از کار افتاده. بعدا دوباره تلاش کنید.
فیس بوک ادمین
کانون دمکراسی آزربايجان 